장음표시 사용
851쪽
De venae fctione. Quibus remedii spar
solue: si non concretum concretionem impedit: quia incidit tenuat,& exsiccat. Idem praestat menta 3ceius oleum. Venae sectio probatur, quum abortus imminet, aut quum mulier abortire consueuit,&est iuuenis, & etiam febris est ex peis, idque primis me sibus gestationis x non postremis. A si tenetur febre acuta, aut peripneumonia, aut pleuritide, aut angina, aut uteri inflammatione, in maiori copia sanguis de trahi debet, quia agitur de foetu, & matris interitu. Ea neglecta, sanguis citatiore cursu in uterum recurrit, & foetum e tinguit. Ob id, ut Medicus omnem vitet calumniam marito aut parentibus optimum erit periculum praedicere. Interdum a parte remanet membrana secunda quae a Graecis δευ- ον α- sic nominatur, quod alantoidem membranam cingat, ex cuius retentione, facile putrescit & varia inde mala consurgunt, quibus remediis excutiatur,docendum. Si iam foetus est emortuus, validioribus remediis etri utendum. Quaecunque vehementer menses cient, eadem mortuos conceptus, & a partu secundas extrahunt sumpta, admota & indita: ut radix aristol. rol. & longae, gentiana , rubia maior, an onis, asarum. Herbae atthemisia, parthenium, pulegium, orig. calamentum , sabina, dictamnus, phu maius, polium , prassium album, & apiastrum. Semina dauci cretici, cymini, si seleos , petroselinum macedonicum, Mmontanum: cortex cassiae 2Egyptiacae, cinnamomum, piper, crocus, myrrha, castorium, grana tinctorum, borax,&c. Ex quibus parentur sequentia.
V. Boracis su b. triti , 3. i. myrrhae, &castorii, vir. 9.si. strupi archem. 3. i. cum vino albo, aut decocto pulegii fiat potio illico sumenda: Vel V . Pul. boracis 3. i. vini albi s. i. succi sabinae aut ono
nidis ἶ. ii. fiat potio Vel ex praescriptis simplicibus paretur pessus iustae longitu
V. Rad. cyclaminis,& aristol. longae,&myrrhae, singul. 3. i. agarici, castorii, & sabinae singul. 9. ii. veratri, Θ i. colocynth. B. si . cum succo mercur. & adipe anserino , sat pasta qua paretur pessus cum serico rubro vel panno lineo tenui filo suspensus naturalibus indendus , & extrahendus quoties libuerit. Vel
852쪽
υ - Myrrhae , j. s. ungulae asinae , 3. iii. rad. ellebori,i 'gri, 3. ii. cum selle , fiant pastilli ad sussitum partium superiorum , cui adde galbani , opopanacis, & castori, , singul.
3. i. Nec omittenda sunt sternutamenta, de reliqua quae versa pagina sunt descripta, necnon cucurbitae satis magnae internis coxis prope pudendum applicandae de s pe repetendae. Si neque his ex pelli nequit, priusquam corrumpantur sequen
Rad. althaeae,&liliorum alborum, vir. h. i. rad. triadis, & aristol. rot. aut longae utriusque g. vi. bac. iuniperi, sem. lini, de foenu graeci , utriusque 3. iii. parthenii, arthemiasae, pulegii, sabinae, calamenti, dch rodicae, sinsul. m. florum chamaemeli. Ac s inhuci , vir. p. ii. coquanturin hy.dro melle ad ib. I. s. colaturae dissolue mellis scillitici ,&ro fati, utriusque j. ii. fiat iniectio in uterum iniicienda cum
metrenchite, ter in die eleuatis clunibus. Atque dum pu trucrunt dissolue unguenti basilici, Ξ. i. sic saepe continuando. Cumque maiore vi opus erit, decoctjopi adde rad. cyclaminis , 3. si . florum centaurij minoris p. i. haec si minu iuuant, ad chirurgiam properandum ad Libito ferro, ut docuerunt Hip. loc. cit. Celsus lib. 7. cap. 29. dc Paul. lib. 6. cap. 7 .dc7s. Sunt nonnulli morbi qui medicamentis curari possunt; alii serro candente. Alii vero qui neque medicamentis neque ferro curari possunt, hi toto prognostico sunt relinquendi, ne diffamentur remedia, quae in aliis affectibus utilia esse possunt, ex Gal. consilio : cui opinioni di sentit Cel sus, qui suadet deploratos absque aliquo praesidio non esse relinquendos, ne aegri desperent:cui lubens subscri-
853쪽
De Strangulatu Uteri. C A P. L X X X I.
RIVs QV AM vltra progrediar, nonnul
la sunt praemittenda ex anatorne sumpta, quod faciunt ad huius symptomatis de causarum effectricum dignotionem. Vterus a
Graecis varie nominatur: frequentius tameni in D. ν nominant. em matricem ve, quia foetuum est mater, qui ex ipsa nascuntur: - οπι τὰς Σκας λυτην Mi τέως -M : Id est, quod matres cssiciat. 4 verti,I. postremam vocarunt, non
quod generatione sit ultima : sed τὸ ε ατην idi. τῖν quia situ est viscerum ultima. Vterum Latini dicunt, quod in eo veluti in utre foetus contineatur. Situs est in hypogastrio, inter vesicam,&rectum intestinum medius. Eius substantia est membranosa, vi claudi, dc dii tari possit: constans duabus venis, de totidem arteriis, Sc ne uis exilibus, de triplici villorum genere, de duobus ligamentis Iaxis, ut moueri de distendi possit. Eius membrana est duplex, Vtraque crassa. Prior a peritonaeo originem ducit. Altera est interior,& illi propria. Prima vena, spermatica dicitur : altera hypogastrica, quae ad interiorem, tum uteri, tum ceruicis faciem riuulos diffundit. Has comitantur arteriae,& nerui: illius oscula, acetabula Latinis, Sc κοτ nrta Graecis dicuntur. In eius fundi lateribus emicant duo processus ad ilia inclinantes, quos Vulgus cornua appcllat,non ita conspicui in mulieribus, ac in brutis. Triplici villorum genere est intertextus, rectis, obliquis , dc transuorsis. Hic , magnam habet sympathiam
cum cerebro per neruos sextae coniugationis, & eos qui a rachite cum septo transuerso cxoriuntur. Cordi per arterias: Mhepati per venas. Cum vesica , 5c recto intestino, per villos quam plurimos & viciniam: quo inflamato sequitur tinesmus de stranguria ex Hip.lib. de natura muliebri, de primo de morbis mulierum,&aphor. 18.scct. s.Ad renes, per Venas spermaticas, quarum sinistra ab emulgente ramo scaturit.Triplici motu
854쪽
tu movetur: naturali scilicet, quum semen virile prolectat, de ad conceptionem contrahitur , de ad foetus id secundarum, p. 'ρt aut aliarum rerum in eo contentarum exclusionem. Hi emo tus quia fit a facultate animali, dicitur naturalis. Alter motus est symptomaticus, de conuulsuus, de quo nunc agimus, qui semper fit a causam orbifica, qualis est eius strangulatio. Tertius, dicitur mixtus: quia partim sit a facultate animali, de partim a causa morbifica. Quoquoversum mouetur ex Hi p. lo- cocit.&3. de articulis textu i oo. καθὰ τὰς τωνυῆ 'εων N im ψ n in . . Θα 'σιας . i. Vterus huc atque illuc mouetur de contrahitur:
id est, sursum,deorsum d ad latera. His praemissis ad pensum iis, ,riri. redeo. γε πης -οαη : I. Strangulatus, seu suffocatio uterina: risibis Est symptoma conuulsi tu motus facultatis uteri deprauatus, o tom qui magnam habet assinitatem cum apoplexia, catalepsi, cpi- 0
lepsa, lithargia, conuulsione de syncope. Ab apoplexia differt, sensu, respiratione, dc steriore. Instrangulatu mulier non omnino priuatur sensu : nam si acu pungitur, sentit quidem sed M, obscure, dc manu collo apposita, indicat se suffocati,dc nullus Lapparet sterior. A cataleps, quia in ea nullus est rigor, neque rigida manet, 1 neque oculos apertos veluti larua quaedam retinet. Contra,
audit, de videt, sed loqui nescit. Ab epilepsa distat, quod in
hac mulier non recordatur corum quae dicta δί facta sunt, dc . in fine paroxysmi circa os spuma non apparet, nisi suffocatio I cpilepsiam accersit, de nerui contrahuntur: contra fit in uteri strangulatu. A litirurgia,sebre,dolore, depulsu. Lithargicus febrit, dolet capite, do eius pulsus est undosus, de magnus. Contra mulier suffocata non febrit, de manu admota, indicat mali originem, dc cius pulsus est conuulsivus, ratus, de ita paruus ut vix percipiatur. , A conuulsione, digitorum compressione : nam dolorem si s persentiscat, strangulatio est,sin autem conuulsio autore Hie. parte 4. lib. victus acutorum paulo ante finem. Υπο -ων
bus digitis comprimito, de si sentit, uteri strangulatio est. AQsy ncope quoquc distat, quoniam in hac est mador, de color saei ei est fundis hominis mortui, id odoratis iuuatur. in syncope nullus apparet pulsus. Contra, in strangulatu pulsus est la-guidus,de color faciei tantum est pallidus, dc odoratis laedituri . CC ccc
855쪽
nisi partibus obscenis adhibeantur, elida naribus admota, in Uant: in syncope nocent. Haec sex symptomata inter se conueniunt, quod repente prehendunt. Huic sy mptomati obnoxiae sunt mulieres, iuuenes, salaces,& carnosae A opipare nutritae, & moniales sponte sua continentes, S quae marito parii mulieroso nuptae,&viduae ex marito salaci,& quae abundant sanguine & semine,& quibus suppressi sunt menses, 5 maxime seniores frequentius quaiu nes in quibus sanguis,&semen facile putrescunt. Quibus se- .mcn cst retentum, S vitiatum, quam quibus menses suppressi aut vitiati, grauius assiciuntur teste Hip .li. de morbis mulieris. Causae externae multiplices esse possunt, quarum nonnul- .lae ab ipsis mulieribus disci post int: ut abortus, partus dissici
Iis, immaturo rufiuctuum esus,aquae frigidae potus largus&c. quae uterum refrigerant, &strangulatum concitare possunt Aliae vero causae aliunde sunt petendae quam a mulieribus : ut capitis vel alterius partis fluxio frigida in v telum: vel acris frigidi susceptio,quorum ratione inflatur uterus,comprimuntur intestina,& ventriculus,deinde diaphragma hinc strangulatio. Interdum fit ex inanitione, quoties uterus siccior redditur, vel a calore labore naedia, inflammatione fluore muliebri, aut ulcere cancroso, ut obseruaui in uxoribus Quaestoris de Iudicis huius prouinciae,ex cancro uteri,quae saepe stratigi Iabantur , nullisque remedijs tam internis quam externis iuuabantur. Apertis cadaueribus, cancri vicerati in utero fucrunt reperti: sic causa strangulationis tam frequentis mihi cognita fuit. Causae internae ad intemp. stigidam & humidam non sunt reserendae, quia esset morbus 5 non symptoma: sed ad uteri
insignem refrigerationem, cu qualitate maligna & Venenata Vndequaq; prouenire possit qui ta magna est , 5 facile permea bilis, ut corpus uniuersu refrigerare potest,& partes principes afficere; ob sympathia magna qua cu his partibus habet,ratione venatu quibus uterus est copositus, arteriarurri & nervorsi ut initio huius ea. ex anato me docui. Interdu fit ex mensiu aut seminis suppressione ut obseruaui in quadam vidua quae obiae
cx seminc corrupto,&novacuato. No sotu ex semine corrupto strangulatio fieri potest: verum etia ex quo uis humore in uteri cauitate reteto , qui sua crassitic,& ictore, ace tabula occludit,.
ex quibus putrefactis maligna ac venenata qualitas subsequb
856쪽
tur, quoterv csivellit,& lacessit. Haec qualitas sursum sublata, non solii hepati per venas,& per arterias, carotidibus 5c cordi,
Mneruos ccrebro: veru etia per totius corporis spiracula, partes quas attigit, offendit, SI carum functiones intercipit.
Alias etiam fit proprio vitio uteri, Se non solum ex seminis j v si
aut mensium corrupicta. Quod ita sit, quam plurimas mulie res videmus, quae statis temporibus bene purgatur & quae ut ro gerunt,de viri congressu fruuntur, quae hoc symptomate cruciantur. E diuerso, multas moniales videmus quae opipare vivunt,&sunt desidiosae : de virgines annosas iacus arcas. quae hoc sympto malo non fatigantur. Non igitur tantum ex semine corrupto,vel ex melibus retetis, sed potius ex proprio Vterivitio: ut docte cecinit Hi p. li. i. de morbis mulier u. viduae pariter viroru cogressu destitutae,somni ado, aut ex colloquio libidinoso cci viris, aut osculo, cotactu, aut titillatione, semen in uteri cauitate reiiciunt,& foras non emissis m, ibi retentum putrescit,& venenata qualitate acquirit, qua caeteris partibus praecipuis impartitur: hinc stragulatio. Ide sentie dii de monialibus,3c virginibus salacibus cybaritice viuetibus,quibus me-scssunt suppressi,siue invenis,sive iiivteri cauitate facile corru putur, quotu qualitas maligna uteru lacessit, de suffocationem cocitat. Quinetia sanguis quum in vasis cumulatus aequaliter,
Vterus sursum ouetur: quia vasa, ut caetera omnia mollia in latu &profundii exte lutur quide,sed breuiora fixit. Sic censen- lude sanguine inaequaliter rcteto inlatis,ad coxas,aut ad alte ra latus desinens,in ca parte qua vehementius inclinat, uterus retrahitur ad sua origine,vena caua scilicet& arteria aortam.
Debis extat historia apud Hip. 3. epid. curationcso.Vbi agitur de uxore Polemarchi. Nulla inquit fides mulieribus adhibe-da, quae asset ut uteruascendere ad cor, de ad collii boli instar,
aut ad cerebrii. Gal. 6. locoru affect. c. s. quod falsum cst: seduc- risimile est ex contractione uteri, intestina, vcntriculus S dia-phragma quod est praecipuit spirationis instrumentu cotrahi, qua contractione strangulatio facile consequitur. signorum diagnosticorum alia sunt quae futurum paroxyD S P inum,alia sunt quae praesentem,& alia quae solutione denun- V M'ciant. Quae futurum, sunt nausea sine vomitione) ventriculi 'oppressio, 6e ventris inflatio, cibi fastidium, intestinorum rugitus: murmur : dyspnoea, mentis &sensuum stupor: totius corporis, dc maxime crurum tanta imbecillitas , ut non
857쪽
nisi cum dissicultate stare positant: quia coxae a corde ,& cerebro longius absunt, & parti primario affectae sunt propinquiores: cordis palpitatio, faciei pallor , & aspectus cst moestus,
moeror sine causa manifesta: dolor circa v terum, ascensus v
porum , delirium, sitis ex putri halitu sursum sublato, capitis dolor, labiorum,& oculorum rubor, pulsus debilis, & veluti sopitus apparet. Signa quae praesentem paroxysmum denotata sumuntur a causis essicientibus, nempe ab uteri refrigeratione, siue ab humore frigido, aut putri, cum quadam qualitate
Venenata, aut tantum maligna, aut a menstruo sanguine, aut a
semine, au t a proprio uteri vitio sui dictum est) veluti sopor, apnoea aphonia, asphixia id est nulla venarii pulsatio) deliriu,
furor, conuulso brachiorum S femorum ,risus, lachrymae,vel Vtrunque vicissim pro natura humoris atrabitari j, vel sanguinis menstrui, vel casus subitus in dorsum, sensuum&memoriae&respirationis priuatio : pulsus est adeo obscurus A paruus, ut percipi vix possit. In nonnullis haec symptomata sun elonge mitiora,quod nonnullae vident,audiunt 5 sentiunt, sed Voce priuantur ex compressu diaphragmatis. Si hoc malum in fauces irruit,mulieres quasi vinculo constringi videntur, prorsusq; spiritu intercipere magno suffocationis metu. Vbi vero arcem cerebri conscenderit, interdum furorem uterinii cum garrulitate, iracudia&inquietudine mouet. Alias sopore ih ducir, quo mulier corruens, veluti attonita iacet sine motu,sine ullo sensu, sine respiratione aut saltem parua,ac si iam esset extincta. Paroxysmus durat, quoad discussa sit eius causa esse-ctrix. Si a pituita putri,ut vetulis accidit, aut iuuenibus prauo ictu utentibus aut a potu largo ac intepestiuo aquae, vini, zsu
fructuu in crudorii,&c. Aut si a retetis melibus uterus sursum, aut deorsum ad coxas, aut ad latera contrahitur, ea parte qua Vehementius inclinat, venae quae ad uterum pertingunt supra modum repletae abbreuiantur: sic uterum & Cius vincula co trahunt obstructis viis a crassitie illius humoris.
Signa inclinantis paroxysmi sunt, quum humor quidam cta
locis muliebribus excurrit,sive sponte, aut titillatione digitorum obstetricis fuerit allectus, aut intestinorum obmurmur, aut quum oculi aperiuntur,aut nialae rubent, de quum intellectus,sensus ac motus restituitur,aut corpus firmari incipit: corre cerebrum a crassis ac venenatis vaporibus liberantur,& ut tus ad suam sedem curatur.
858쪽
Hyeme 5c autumno, de quouis anni tempore superuenirς o, ruis spotest,licet in hyeme & autumno frequentius, quia tunc lcmporis venus languet , dc vapor qui strangulationem concitat, a frigore condensatur & coercetur pituita succrescente. Ex hac strangulatione multa symptomata subsequi solent, quarum alia sunt leuiora, quae facile curantur: alia grauiora de lethalia. In his pulsus de respiratio intercipitur, de veluti extinctae iacerni, remanente respiratione, quia earum calor est exiguus 3c fere extinctus ex nimia vieti de partium principum refrigeratione cum quibus magnum habet consensum,& pati cus calor sufficit ad conseruandam vitam,ut apparet in serpentibus M aliis animalibus quae per hyemen in latibulis vivunt sine alimento & sine inspiratione aut expiratione aut saltem pauca: perinde accidit mulieribus strangulatis. Ob id recte veteres censuerunt, non esse sepeliendas ante triduum, quia n5- nullae reuiuiscunt dissipato vapore maligno, quae mortua: Videbantur. Strangulatio quae tantum fit vitio uteri, aut ab aliqua causa externa, aut ab humoribus frigidis , aut a mensibus suppressis , est lenior ea quae fit a semine putri ac Venenato. Peior si coniuncta est ncope aut epilopsa, quia spatio pau- catum horarum interficere potest. Accessionum longitudo ac vehemens semper est perniciosa. Contra carum breuitas est tuta. Si spuma circa os appareat, cum vehementia symptomatum est mortis in ditium. Quae locellorum praefocatione corripiuntur,si coeant cum viris, facile concipiunt. Mortis Avitae in ditium sumitur ex pennis leuis limis, aut hapso lanae aut go spio carpto, ori apposito, aut scypho aquae pleno thoraci admoto: sed haec signa mortis aut vitae sunt incerta sed aliun de exploranda,veluti ex sternutatorio ut docuit Hi p. aphor. 3 S. seist. s. I, ra in ρυκάν- λς κου ac; ' -
i. Mulieri hystericae , aut dissiculter parientisternutamentum superueniens bonurn.Idem cecinit lib. I. prorrh. comment. 3. textu II 9. dc praenotione sy . lib. coacarum. Neε mirum videri debet, si cx qualitate maligna ac
venenata in utero contenta,undequaque prouenerit, tam saeua symptomata & plerumque mors mulieribus accidunt,cum ex angusto vulnere,scorpiones,viperas &c. suum virus eiaculantes in minori quantitate, homines iugulare videmus. Cum strangulatus uteri a variis causis tam externis quam Deo internis oriatur, de unaquaeque causa suam e flagitaret cura- time.
859쪽
tionem,ne hoc caput in volumen excrescat, redueam in duo membra, nempe in prophylacticen & therapeuticen. Illa futuram strangulationem prohibebit, haec urgentem accessio - in submouebit. Cum causae praecipuae reseruntur ad sanguinis menstrui, aut alterius humoris rotcntionem: aut seminis vel victi vitium cum maligna ac venenata qualitate, curabitur triplici remediorum genere. Victu scilicet,venae sectione, purgationC. n ,ictis. Plenitudo quae animaduertitur in virginibus salacibus, viduis monialibus opipare viventibus ac desidiosis S quibus suppressi sunt menses minuenda erit victu tenui refrigerante dc parum nutriente: ut pane hordeato, potu aquae,piscibus fluviatilibus, carne friabili praeditis,oleribus, Ec corum ius culis, acetariis, fructibus horariis ac recentibus, laboribus, studiis grauibus, ieiunio,& piis cogitationibus. Contra fugiat colloquia libidinosa,& si menses sunt retenti, mouendi: fugiat quoque vinum generosum, usum carniu, lac,oua legumina, aspectum virorum formosorum, decubitum super culcitram plumeam, sed potius super tomentitiam aut paleam,aut super folia herb. refrigerantium quales sunt folia viticis, vitium,salicis,gc ne nuptiaris. Fugiat quoque omnia acria, salsa, piperata, statulenta,& quae sanguinem calidio- rem reddere poliunt. o, ,,, . Si plenitudo est a suppressis mens bus, demenda erit venaes Aisuri sectione ex cubito eo tempore quo menses fluere consueuerunt: Deinde ex malleolo,non semel tantum, sed iteratis vicibus. Si quid cam dissuadet,aifigatur cucurbitulae magnae cum multa stamina umbilico, pubi,dc coxis parte interna, cum scarificatione, praemissa balano, aut clystere , aut cathartico leni, ne materia peccans de maligna in uterum deducatur &paro-xysmum accersat. Si de ortum uterus vergit, siue in dextram, siue in sinistram partem. Si ad dextram saphena dextra,si ad sinistram,ssinistra aperiatur.Si sursum vertitur,ambas venas aperit. Hi p. parte . lib. Victus acutor textu 2 dc 2 Hocens curationem vocis interceptae sicio δὲ ἀpeoo
860쪽
tigerit venam incidere oportet brachii dextri internam de sanguinem detrahere, habita secundum habitum N aetatem pluris aut minoris ratione. Hanc doctrinam sequuntur Auic. n 23. tertii tract 4. cap. I 8. &Rhasis & Neoterici. Contra iex semine corrupto S venenato fiat, venae sectio locum non . habet, ne una cum toto corpore uterus plus iusto refrigeretur,& venenum in maiores venas transferatur,&accessionem
vix solubilem accersat, praecipue si mulier est vidua, iuuenis,cusarca,aut monialis quae opipare vivant: Tales abundant de sanguine & semine. Si mulier est nupta, saepe coeat. Tertium curationi v genus in purgatione versatur, si mulier est cacochyma: quia vitiosi
humores huic symptomati saepe ansam praebent sanguini, γ'
menstrui eruptione cohibent)purganda erit, Vt conceptis verbis Hi p. docuit li. r. de morbis muli cruciarat. I 6. sic, ψε iram,
tum deorsum purgans potui exhibendum , quod bilem purget, sit quidem biliosa fuerit: si vero pituitosa, quod pituitam:
Sic censendum de humore melancholico. Purgationi praeponenda est humorum coctio S praeparatio ex codem Hi p. aphor. 0. sect. a. Ta α ,-- , βλου tis ut τα-ν. i. Quum quis corpora purgare volet, ea fluxilia faciat oportet. Si mulier non est nupta, nubat. Si non licet ob v tum, obseruet ad unguem victum institutum. Si ex intempestiuo labore, quies est imperada. Si ex calore, victu refrigerate tam sumptis qua admotis est moderandus. Si ex inaedia aut ieiunio logiore, utatur liberaliore victu euchymo & eu peplo. Si ex catarrho in uterum deerrante oritur, qui illii plus iusto re frigeret, 2 aliquam malignam qualitate conquirat, pra ter victum congruum, purgare oportet medicamentis phlegmagogis, si pituita: nepe agarico trochiscato & pitulis de hiera, aut foetidis maioribus, aut elech diacarth .aut indo,& similib. qui b. semper sunt miscenda aliqua hysterica cal. ob uteri refrigeratione & vehenata qualitatis correctione quae huic sympto mali ansam praebuerunt tam in sumptis qua admotis, S flatus discutientia, te maxime quoties ab illis causis extenditur &prominet. Si ex bile delima, cholagogis: si ab humore melacholico melanagogis: Si a statibus, cos discutientia sunt imperanda : qualia sunt semina agni, rutae castorium, phil. diasymini.
. 88 sunt scienda ex cura;ione colici doloris a flatibus cap.