Vota et motita [sic] a processu illustris Domnae Elisabethis Sanz de Latras, comitissae de Contanina [sic] super apprehensione comitatus de Atarès in revocatione sententia litispendentia

11쪽

auditu, & loquella priecisse opus est; quoniam ad illos celebrandos ius pnt sumit non habere intellectum sufficientem, & operativum, cum nec quod agitur possitit persecte

intelligere, nec illorum voluntatem, a consensu modo legitimo explicare; in quo sensu venit intelligenda , S concilianda secunda oppinio, quae ex casibus talentialibus regulam in contrarium et licere connatur. His prae habitis,quaestatio de qua in praesentiarum. Vtrum Mutus, & Surdus a natura praesumatur habilis , & capax successionis Maioratus a nexa iurisdictione,& Dignitate habentis,quando in eo liberaliter sollim leguntur exclusi metecapti, suriosi, Clerici,& Religiosi, & Matrimonium contrahentes cum foeminis sanguinis infectis decidenda venit affirmative, quoniam, neque a iure, neque a regulis Moloratus, neque a voluntate Testatoris reperitur exclusus a successione horum bono

rum,quamvis habeant a nexam iurisdictionem, & Dignitatem: A iure est notissimum nulla enim invenitur dispositio contraria, imo omnes Mutis, & Surdis, furiosis, & impersectis favorabiles a regulis Maioratus, quia nulla etiam datur exclusiva Muti,&l Surdi a natura, cum non reputetur

indignus, nec alias inhabilis, & quamvis in lege pastitarum loquente de Regni successione deferenda propinquis legantur illa verba : Sellendo bome para ello: Ex quibus argumentum a similitudine Regni ad istos Maioratus deduca tur, ut non admittantur inhabiles, quamvis iurisdictio non principaliter, sed accesorie, & in consequentiam succcsiio

de ratione in Regni successione supremaq; iurisdictione, ac

in Oarticulari Maiora tu unius DucatuS, & Comitatus cum

differat totius Regni moderatio,& iurisdictio, omniumque sub dictorum interesse notissimum , ac publica Vtilitas vertasetur. Sccundo,quia inhabilitas debet esse talis , quae in totatum successorem inutilem reddat ad successionem,& iurisia dictionis, ac Dignitatis administrationem, non vero illa, quae partim reddit illum inhabilem ad exercitium, quamvis non Omnino ex mente Ludovici Molinae, quem sero omnes

12쪽

sequuntur. I deoque mentecaptus , seti furiosus secundum communem,& Veriorem Opinionem rcpetatur exclusus , ii cht iurisdictio, dc Dignitas veniant in successionis conse quentiam , tum proptur publicam utilitatem, tum etiam ob praesumptam Testatoris men em , quia furiosus non est in hominum comertio, nec pol st M trimonium contrahe re, ac familiar explendorem conservare,& augere. Caeterum, Mutus,& Surdus a natura regulariter, Vt diximu3 capax est successionis horum bonorum , desectus lud auditus, & lo que ,non in totum reddit illum inhabilem ad exercitium

iurisdictionis, & Dignitatis, & in hominum comertio potest omnia expedire, quae illi prohibita non sint ob desectum vocis, & auditus Matrimonium contrahere, & succes sionem propagare, quia natura provida supplet , pro vi in plurimum carentiam illorum sensum , hucusque opinionis sectator ostenditur ipse Ludovicus Molina regulam amplcctens,ac in necessarium antecedens Nobilissimam iuris prae sumptionem intellectus operativi ad differentiam furiosi confirmans, eaque tantulit limitans in casu falenciali Surdi, de Muti evetis, ac obtusi ingenij nihil intelligentis, nec signa aliqua rationis, voluntatis, aut consensus praestantis, quia de hoc idem, quod de furioso venit dicendum, cum in effectu furiosus sit: Donec ergo non appareat de limitatione praevalet regula,secunddin quam inclusio Don Balthasaris liquido fundatur, non a voluntate Testatoris, quoniam in fundatione illius Maioratus minus reperitur exclusus, tantum enim iust locutus de mentecapto furioso Clerico, aci eligioso, & Matrimonium contrahente cum tamina sanguinis infecti,& cum solos hos exceperit, reliquos omnes inclusit,quia si voluisset expressisset,quemadmodum in aliis Maiora tibus lent illorum fundatores Surdos, & Mutos aut alithr imperiectos etiam excludere: Surdus ver b,& Mutatus a natura mentecaptus, non est, quia trit quoad aliqua iudicio operativo , & sufficienti carere iub praesumat, non vero in totum. Imo regularithr ad contractus, & successio nis,ut diximus, in quibus voce,& audixu opus non est eum

13쪽

habilem reputat cum signis voluntatem, & consensum posset exprimere, ac per consequenS in eo non militat eadem ratio, quae in furio so; corruitque argumentum ex identitate in materia successionis, super qua piincipaliter ver samur. Praeterea cum verba in proprio naturali, Se communi significatu sumenda sint apud nos, quae communi Vsu receptum sit, ut ver haec veroa. Locofuriqo ille solum talis reput tur, qui in totum mentem desicit, credendum non est, Mutum,& Surdum a natura per ea Testatorem comprehendere volui sse , tam longe enim abest , ut mente deficiat in totum, quod omnia per agere ius illi permissit exceptis aliquibus, potentiam intellectivam , de operatiVam in eo praeevidens, frustraque eum admitteret si mente in totum descere, vi furiosum praesurderet. Nec tandem relevat Curationis decretatum exhibitum ob impedimentum loquellae, Curatorisque confessio super inhabilitate Don Balthasaris ad regimen,&administrationem suorum bonorum, quia meritis processus atentis facilissime respondetur. Tantum enim se t allegatum , dc probatum impedimentum Mutitatis a natura , &quamvis iuris praesamptione, ut diximus Surditas inseratur, haec duo impedimenta ad summum ex libelo resultant, de licet inhabilem Iudex declaraverit intelligendum venit, in eo sensu decretum , quia commode, ac faciliter rebus suis ob Mutitatem,& Surditatem superesse non poterat, non vero

extendendum ad inhabilitatem potentiae intellective, quae

naturaliter inest Mutis , Sc Surdis a natura , donec contrarium ex actis probetur, minusque Iudicem super ea suisse

inter locutu, cum aliter auctoritatem suam luxta observantiam Regni interponere no potuisset,quavis enim fateamur

in Regno non possct dari Curatore alijs quam stultis,& insensatis invitis, de nolentibus,quia Aragonenses omnino liberam bonorum suorum habuit administrationem; ideoque

prodigis Curatores dandos non esse observantia fuerit ri Ceptum.Volentibus tamen, aut non reclamantibus quibus libet impeditis, secundum veriorem opinionem cum non

.ppareat soralis dispositio contraria ius, ratio , equit s que

14쪽

que hoc suadeant Curatores dari posse, ac decreta subsiste

re certius videtur. Vnde his omnibus perpensis notissimam censemus Don Balthasaris vocationem ad successionem huius Comitatus, cum in contrarium haec exceptio probata non sit,& quamvis fundamenta proposita, omnino certa, ac

solida non apparerent sui licerent dubia , ut cesset illius exclusio , confirmariq; debeat Sententia concordi Dominorum placito in eius favorem lata .Respectu Vcro propositionis Egregiae Domnae Magdale me de Agullana confirmatur etiam Sententia ex Motivis praei litis in prima , & alias attenti S contenti S.

Si ' num mei Michaelis 'Bonifaciν Serrano, Civis Civitatis Caesaraugustae, in ea domiciliati, authoritateque Regia per totum unum eAragonum publici Notar', ac Secretari, Consilij Curia Istustri simi Domini Iustitiae e ragonum , qui huiusmodi se ora, Motiva a libro diciti Consili, de anno in principio calendato, bi consimiata exsunt extraxi, cum eode bene fideliter coprobabi. Constat de emmedatis, bi legitur, es,t, , b,n V, n, ebi, π, o, tre , t e,a,t,s, tu, ne, bi, in a,s, cina, is, nihilo, e,i,praemag,m,e, tum, bee, his, u,m, ide interh-neatis, inur, dicitiones, principales, Franci ci te ectu, manente, publicum, vergat, ac dς suprapositiae πbi legitur, pupra, intelle ius, signa