Iusti Lipsi Poliorceticōn siue de machinis. Tormentis. Telis. Libri quinque. Ad historiarum lucem

181쪽

LIBER PARTV s. 7 idam bastulas, e picea,taeda,larice, siquod tale genus. Statius

lib. v. 'va Leque sudes quoiique molares. , ' 'Spiculaque, multa crinitum mi ple Ilamma.

Silius in pugna Cannensi: Usium nee desit eligemu bi sede metant, Hi pinu Mirante cient, hipondere pili

Lucanus in Pharsalica: inde saetitiae, Inde faces saxa Polant.

Xenephon de suis Graecis: TQ ματα,σφενδοναι, λίθοι ψανίεω - τυρ - τί φεσ:Sagittaefundie apides. erant autem qui ignempraeferrent.

Iam in Virgilio vobis hoc notum: Iamquesces e saxa volant,furor armaminianui. Vt appareat obuiumri populare fuisse telum quod item ex Heliodoriathiopicon primo, de AEgyptiis: ἔτερος ξύλωλω 'μτεφλεκτο A ligno percussus issesce ad fuserui. Transeo ad Ferrata Lisi s. Imo nequid nimis properes,paulltim te sufflami' ino: Praepilata missilia aliquoties lego, quae ea sunt an non Rudia,&sine ferro φ ADAM. Profecto occupas . nam ego ad Ferruta reduce 're Volebam,etsi ambiges sed video alios sic fecisse Tua quisententia ξL iis . Tua quae excpla Θ prome,& tum viderimus. ADAM. Quod e ferro,videatur vox astruere,quas pili instar pr fixa. Sed Ammiani hic locus e libro xxii II. Romani leuius procedebant, O praepilatis mi libus, per procursatores principiis pugna tetatu. Hoc ille in pugna cum Persis: moniae credam vera ea: ferrata tela fuisse Idem scriptor, inpugna cum Germanis, lib. xvi Praepilabantur missilia, eis Germani agmen nostrorum equitum iuvasere Liuij et iam locus est , lib. x vi. de ludis funebribus Scipionis Africani: ertio die rudibus inter se in modum iu siue pugnae,concurrerunt, praepila

tisi mi Ribus iaculat unt. Nam etsi tu dricra ibi res, ipsi gladij

lignei, hebctes,tamen misssiliae ferro fuisse, Polybius induxerit, qui hoc dixi se φοκ ἀκοντι ειν:hasiis Nelitaribus iaculari. Ita enim ipse fere appellat κοσφM: hastas eas cum ferro fuisse,quis nescit' Haec pro ista sententia tu Lipsi contra L LP . Habeo, hagis robusta. Dico praepilata sine ferro esse, nec aliud quam pilae instar, obtuso acumine, rotunda.Vocem sic explico: sistimo ex Plinio, ibro x. cap. xxx. ubi de Locustarum marinarum cornibus,dicit

182쪽

a 2 POLIOR CETICΩΗca propria retuditate praepilata. De re,ex Quinctiliano satis liquear, libro, Institui. Dectimationes quibus adpugnam, velutpraepilatis, exercerisolebamus opponit veras micantibus que telis, praepilata: sicut Declamationes, quae scholae de exerciti sunt,sores bus orationibus sugnae. Sedri in Hirth, de bello Africo, cum Caesar elephantos suos exercet, ipsosque militesvi equos adsuefacit ad eorum aspectum Equites meos pila praepin tu coniiciebant atque is 'L π,ρ consuetudinem equos patienti ibestiarum adducebant quis ibi censebit veris ferratisqtae pilis petitosἶSed etiam cum a Pilis seiungit, Mi cstricte praepilata pila dici ostendit, non ut vulgata,cum ferro fuisse. Simile in Plinio lib. VIII. cap. vi. itcai de clephantis L. Pise introductos dumtaxat in Circum, atque ut contearptus eorum cresceret, ab operis basiaspraepibias habetibus,per Circum totum actor. Prosccto ibi quoque obtusas accipere est,in iudicia modo insectatione, exactione. Ipsa quae tu adduxisti, non pro te videntur pensitata. Nam Liuislocus, planissime contra est. in ludicro illo concursu commilitonum, tuis tribuet hastas ferratas' imo ad exes Lim gladiorum quod fateris obtusas. Ad Polybij, dico nihil obstare vel bum ibi Aa φου accipi pro telo aut hastula communiter, etiam sine ferro. Iam ad Ammianum ille vero aliter,hoc fateor Id nopro tuo sensu. Quin Praepilare ei scriptori no aliud videtur,quam praeiacutiri etsi Pilare idem usurpat, pro praedari,vacuare Scribit lib. xxx I. Ca sera inimica pilare: dc paullo pos , Pitire villas incend re Aliter quam Seruius,cui Pitire est cogere, premere: cita inter pretatur Pititum agmen, tensum: iliatas aetheris onas ac plura quae ad Festu eximius Scaliger notauit. Sed tu mi Adam e perge: haec ita dixerim , acrius examinanda. A D A M. Ad Ferrata igitur iacula dixi me venire: quae pluria multigenera sunt, nec alia inresce cundius Martialia ingenia luserunt.Ego quςdam crebriora tangam, qua opus, explicabo aut discernam. Primum sit, H Graecorum δορυ. Et si commune fere id nomen est, Min plura valet diciturq; tam de grandi illa,qua cominus utuntur,quam de leuiore quam eminus iaculantur. Simile in Lancea re Conto: ac Strabo semel audiatur, lib. X. Διττὸ ἡ isnc,

Duplex enim Haliarum isto, alia cominus , alia eminus, tamquam

183쪽

sar ad

liare luam

pluraest urliam

cea iaci brum. sicut Conitu trumque usum praebet nam famur, c iaci autes: quod et Sario potvi Pilum. Notabilis locus ad hunc ritum veterem, plerisque gentibus communem lo- die desitum fere, nobis quidem Europaeis. Sed de Hasta mi stilli, multa testimonia passim in inde Hastati,iaculatores olim in legionibus, ac plura passim esseda Alterum communius nomen, L A N C E Α, Graecorum λόγasci atque adeo ab hac derivat Festus. Lumea dicta, inquiens, Graeco,quam illi λάο 'Vocant. Argat P, haud vere Mest Hispanica ipsa vox, ut Varro in gellius testificantur: Gallica, ut Diodorus De Gallis enim scribit libro vi. ἔαγλοντα λογος, Minoi γκιας -ου ri: Iaciunt balnu, quas ipsi Lanceas appetiant. Sed possunt esse Hispanica stirpe n Galliam tamen post traductae, uti, in Latium ipsum Vox quidem Lancea re, quod est iacere, itere, ipsis Hispanis Gallisque, hodie est in usu. Tertullianus usurpauit, aduersus Marcionem libro ii 1. cap. xiii taliud est,sipenes Tonticos infantes in presium erumpunt, qui antenormi lanceare, quatvlaucinare. Pulcbiryludit. sin Pirum,inquit, ni vestri pueri a natiuitate robusti, mil:tares, qui possint prius lanceam iacere, quam mammam traheta. De hac autem iaculatrici, passim scriptores ut Curtius de Horata Macedone, libro . Igitur Macedo haud dubius eis mus interfici posse Lanceam emisit. Lucanus de Crastino Centurione: Cuius torta manu commisit lancea besium. ubi poeta pro Pilo usurpat, ut est profecto nomen iaculis com mune. Itaque in Actis Apostolicis λογχ paepi, bene reddunturn culatores: iunt ista, quae enaula posterior, deterior aetas dixit. In Leone Imp. cap. v alii quidem habebant contaria, id est ha- Lias, O nunc tamenauti, olim antiqui Ionchas nominabant. Reperio in Cedreno vocem, sed paullo aliter scriptam nam dicit μοναύλους. Vbi de Belisario in Persas mi ita, tui coram legato Persico dissimulabat consilium, quasi venandi modo gratia venisset, misit suos, inquit,in siluas , - ἔκεις τε Α μοναυλους τοι ον ας secures . lanceas erentes. Neque enim calamos cum interprete viro docto reddiderim, magisque etiam scripserim M ναύλοις Nam sic&in Tacticis Leonis Imp. Excerpta Vulcani habenti ἔν- ν,AJ α- ου Meuaulum aculi genus A. Litteram muta, Latinam vocem feceris denubtu ne credo ipsam esse. Nam varie tunc depraua-

184쪽

bant:& sic παυλωτα,7 ablata: - μμ μ λον, quod est Marisbar-bulum,ipsa nostra littera item mutante. Sunt quidem Lanceivenatorum:& sic in Ammiano x XIlII. Feras nostri lanceis venatoriis Filium multitudine confecerunt. In Valeri t. cap. Var Lanceam petendueri grati ἰ misi . Herodianus de Afris: b. vii et MI, ' ον λωι- οῖς η ς φάαMονομάχυσι Apud quos nihil admodum praererexiguas lanceas, quibus aduersum serasprritantur Tertium,

sed magis strictum

V RvTu M. cui nomen formatio ab ipso eru,quod refert. Festus: Verula,piti dicuntur, quod veluti erua habeant praefixa Itaq; alij Veruinam dixerunt, quae vox in Plauto & Isidorus explicar Veruina iaculigenus longum,quo aliqui Verulum nominant.NOrie moetiarn Veru dixit, ut Sidonius: ruit aclide fessus Isie, eruque alius. Ait fissus. bene est enim spiculum tenue longum, aptum sorare. Silius, III. tenuipugnax iussare veruto Virgilius 11. Et tenuipugnant mucrone, veruque Saben. Qui velut proprium Samnitium facit,imo Grammatici nomen , , , , corurn hinc petunt. Festus: Samnites abba stis appetiati sunt, quaseo,u, lib. Graeci muri appessant has eni erre a Dei erant. Propius Giςcanicat ' dialectum tangit etymon,qui in/ῖτας dicunt scribunt. Et Sau-ς p. 3 ista recte eruta reddi, discamus e Dionysio qui ubi Liuius in classibus armandis erutum scribit,ipse σαγνιον. Alibi etiam cratisicis Gπεest in sumo t=ransfossus, quod huius est teli Etsi Samnites

igitur ij cum Sabellis iidem primoi proprie si,tamen Malij

Itali: tribuitque Volscis poeta idem, i . Georgicon: Assuetumque malo Ligurem, solsco que verutos

Extulit.

Miror hactenus sic legi,cum veruto verissimum sit: dicatque ,Ligures malo siue labori suetos,Volscos iaculationi, bello Hoc equide malo, quam erutos dicere, veru armatos. Liuius leui armaturae tribuit Ad veteri ut in itio belli Punici secuitu Romani, dites verutis coniectis auertere elephantos Etsi Halia et elisam haud longe iuerunt ab istis, si1 non eaedem. Meminerunt erutorii aliinferiore etiam aeuo. ut Plinius ib xxx III; ap. DI. Fera , a dies verutis incessere tuncprimum et i um. Ita enim libri aliquot scripti:

haud dubie verius, quam istis,quod vulgo editur.etsi alij et iam scripti,

185쪽

LIBER QUARTV s. 73seripit,baIlis pariter recte. Significat autem Plinius, tantam abiabundatiam profusionem Caesaris in venatoriis ludis fuisse, vein cetero apparatu argenteo, feras etiam peti intersicique iusserit lanceis ex argeto Vtitur: Ammianus lib. xxvII. Verutu hostilibus frubantur et pitu' tribuitq; Romanis Seruat ipse discrimen, ut videtur,quod Vegetius suggessit lib. II. cap. xv. Duplex Romanis esse Pilum Maius Minus: quorum illud vulgὀ,istud inquit tunc Verriculum,nunc Verulum dicitur Ambigimus Mitane olim Verriculum 'non conuenit ea vox in telum magis Veruculum, a voce Plinius usus Sed nec id verum puto , nonne clarum est priscos emtum dixisse di valde quidem priscos, quod exempla euincant. Dubito an non scripserit Vegetius quod

tunc erutum nunc eruta dicisur Genus enim aetas immutauit. atque ita in Glossis: Βηρῶτα, Π in ἀκοπιγου si eruta genus iaculi taleo. ne imp.R ρυ , - gια- γνταLUiruttae,Abiptaria dicuntur. Ser

uile hoc telum putet aliquis a Silio dici in libro x v i I. ut nobis,memini,ad Cannas laetissimus irae, 'IN 'go. Seruilifer ora ducissus a veruto. 'φ, Quod non ita est, sed illi. Seruia, longari duplici extrema littera scribendum, capiendumque de Seruilio Proconsule ad Cannas occiso,cuius caput hastae praefixum. yartum nunc EI M,quod alijGAEsu scribui, saepius sicci cci .Liuius lib. viii. in astatorum manipulo leues vicenos milites locati addit Leues autem, qui ba iam tantumgesquegererent, vocabantur. Gesa nempe bina .c Varrone apud Nonium: 'igladiis in ii,si nescuto,cumbin, fgesis essent. In classibus Servianis Gesano nominantur,4 vox ac telum peregrina videntur Athenaeus uidena Romanos petiise ab Hispanis vult, lib. v I ' θυμοῦ δῆσω, παραδε ἰύη PM N a Samnitibi scuti um,ab Hispanisgaesem. At iiij magis dixerint Gallis. Nonius: Gefa, tela Gassarum. Et Virgilius

de iis: duo quisque Alpina corustat

Gesa manu. Propertius etiam de Virdum aro, corum rege: Nobilis e rectis fundere sirotis. An ais Claudianus etiam quasi propriis insignibus Galliam ornas, lib. ii d.' 'ti. de laud. Stilic Ga lacriπeferox euinctaq; tor sedecoro, Zivaque esa tenens.

186쪽

1 6 PoLIOR CETI CONComatam facit,Torquatam Gesatam. Et in Polybi libro . vide dum,an non verius sit Gallos illos, quos aestasdictos ostendit,ita a telo potius quam a mercede quod ipse vult agnomi natos. Statius Macedonibus tribuit,ii Achilleidos f

didici quo Paeones arma rotatu, o Macetae sua escitent. Sed ibi quidam scripti bri, tela Parum est, poetae haec constandunt. uale autem fuit Z Suidas ita: In i ,οχλον ἡ κοντος 'μακρολν - του γ κωυτος μαν πα in is Si γε i ιοῖς Gesi, telum vel contus longe Ieriens, vit Crito in Geticisscripsit Vertude sic interpres Bibliorti, libro Iudith cap.Ix.ηλπιο ιυν--ιδι e mi; φ, ὐτοξω Vertit inquam,contos, scuta, agittas. Et radius fuisse iaculum,etiam Festus indicat Getasumaruue iaculum. δ Diodorus, de armatura Gallorum: s/ὰν si φη G παρ-ροις σαυνιι - , ου; ἐλάττω, ἰδὲ πανια - ακμοις spue, με

ζω Gladjeorum non sunt minores aliorum haris, hastae ferrum habent malis aliorumgladiis si tamen de Ges hisce, ut videtur, sentit. Pastoricium telum Liuius id facit, lib.Ix.Iuere pastorali habitu, agrestibus telis, falcibus binoque e is armati. Silius ita ornat Pastorem

Afrum, lib. II. Omma Tornum Armenti,gilem,patrio de more, equuntur, Gesaque latratorque canis.

Quintum, si AC LA. dicta, ait Festus, qu)dscuto infixa traba tur Silius de Choaspe quodam Afro:

---cui trussula semper

Fulmineam armabat cel brutum missile, lexinum. Plautias: Iam istum aliquo Norsu rugutim deιecero idenn:Trugulam in re iniicereparat Hispani si, Annibal obsidione Sagunti,apud Liuium,aduersum emur tragutiicitur. Apud Sallustium Metellus in Hispania, ictu truetu auciatur Sedri Galli, apud Caesarem: Nonet ut tragulam,cum epistol ad amentum deligata, intra munitiones casirorum adi ciat. Ab iisdem quinto Gallic T. Balventio trum quefmur traguutrai cituruesia Romani,in Suida: Κοττιαε K -το

tur telo quod Tragula dicebatur, quo tum Nabdam plagam inserebat, ut 3ercus m per loricam e latera ransfigeret, velut cliuo terrae usitatem Validum igitur telum: sed quale,haud aliter scio,nisi quod

187쪽

hamatum fuisse suspicor, ob etymon illud a trahendo Sunt de passagittas dii genes, significatione paullo diuersa. At sexto, EC'Ris etiam in hoc numero, quam o missilem reperio etsi cominus pugnasse canon nego. Sidonius de illa Pane tyr ad Maiorianum. QExculsisse citra malium per inane bipennes,

Et pila praescisse locum, 'peosque rotare, Ludus enut Hoc ille de Scythis seidem de Si rimere

iuuene regio eiusque comitibus ibro III .epist. xx. Lauceucat issecuribu ciuem subus, dextrae refertae Horatius Rhaetis etiam donat, nec exprimit tamen missiles:

quibus

os inde deductus per omne Tempus Amazoniisecuri Dexigas obarmet, quaerere distuli. Atque etiamnunc habent rici tuntur Boiem i. vicini Uctere item Galli,ex Ammiani ix. a imonurum impatientes curi-b 'Itidos succinctitates Usunt e resiporis Procopius de Francis: Gestat essem,clypeum,et secur ,cum errum crassum est, et trimque acutum. Hancinunci securim in primo se congressu iacere in hostem consueuerunt eo impeto, viscuta perfringant, ipsos imi interimant. Vim teli aduertite. quod ipsum an non es , quod Hargoves patria H G. lingua dixerunt lia Suida: si νεο λχ e, δ' set qui Ai, gones,patria iacula apudFrancosan Euilathio describitur sit c locgos entu hastae r Sicar,neque longae admodum Aeque mu'nae,quaepluris majerro tegitur.In Agathla etiam clarius: Breuiuieti quaenas Vocant, cuiuspars maior ferro obducta, si, ita Di ex ligno aliqui praeter manubrium,Vix exstet. In superiori erri ,tanqua humi utrimque sunt, et deorsum verrunt. Non est plane Ha ebar a nostra etsi haec potest inde nata esse. Suntne Graecorum dic ire Plutarchus de

Cimbris Teutonis, in Mario οὐ ντι Πισά. Glaοίτα διζοῖ de Iaculum cuique erunt secures, ue bipennesma equidenrn Vertei im,nec aptius video, vel ad morem gentis,uel ad voce Graecam. Quae item

in Herodiano,sed corrupti ib. I. Seuerus in p. inquit, iussit mi litibus si ijsi ex Illyrico venerant cingeres claudere Praetoria.

188쪽

r 3 POLIOR CETICΩNnos, ς τε δικολύακ ψ Mν: secures o haras intentare. Nam p. io scribendum: sic utri in Euripide cli c κα Politianus tamen doctissimus, illic Pila maluit vertere: in oculis habens,credo, morem telumque Romanum. Et fateor milites istos legionarios esse : sed iacmpe ex Illyrico reduces ibi talia tela nusu imo cur non ipsis tunc Romanis in usu Tacitus dicet 1. I istor Omio pilorum iactu gladiissecuribusquegaleas loricas perrumpere. Hoc ille ciuili inter se Romanorum pugna: Ammianus, inter Romanos Gothos ib. xxxi Mutuissecuritimi tibi guli perfringebantur atque loricae Martio barbuli fortasti orioinem ha bent illinc de quibus in egetio libro I. cap. V III IPyrico dudum dua legiones uerunt,qua sena mi iamilitum habuerisit quae quod his telis scienter , fortiter tebantur, artiobarbuli Nocabantur.

Nota,quod in Illyrico fortassis istς Seuerianae, securigenae Iuuat quod in Leone m p. est: at iobar.um, SabbTricurim dicunt. Retinuit enim ccce appellationem Securis c id enim I Ucurim puto. etsi facies leuiter mutata. Describuntur Ocdepinguntur isti in Notitia Imperij,atque inde aliquis petat. Addo finiens, Cantabros quoque securibus usos, o patrio de quo Silius libro xv I. i fenu,gent is More securigera miscebat presia dextra. Sed i Campanis idem adsignat, libro VII r. Aclidis 1su erat motaeque ad ruit bipennis. Sunt plura nomina formae, sed rariora: omnia persequi cur lubeat,exiguo fructu C A Rom. At de clide, quam nominasti e Silio,adde. Amram Vix aliud scio quam exiguum teres quod dam missile fuisse vi in Virgilii ii. teretes sunt aclides illas THa,sed haec lento mos est aptare flagella. Plures ferebant ut in alerio Flacco ib. VI. Nec procul albentes gemna fert aclide, armaου. Sed qua lita Virgilius agen aptat Q

quae ita in hostem iaciuntur, re ara lino velloro, pipera I s idneribus sopint redire. Neque certius dixerim nisi quod teli eius mentio etiam iusseriore aeuo in Claudio Vopisci : Lancea Herculianae duae

189쪽

desides duae Liris. Ego quoque in Virgiliano sensu haereo. De

receptione teli, simile ante dictum,&apud Issidorum legi in Cartiά describenda Cateia,inquis, quam Horatius Caiam dicit. Essenim tenu/genus assici teli ex materia quammaxime lenta . quae a o qui dem non longe propter grauitatem euolat,ste qu)peruenit inimi per stivit quodsi ab artifice mittatur, rursu deum redit,qui misit. Huius irritas meminit, Teutonico ritu soliti torquere cateias. Vnde ι- Hlyam Gadi Teutonos vocant. Ait Horatio Caiam dictam

ubi ab illo 3 nusquam hercules, scribendumque reor, Dorcatio quem alibi Isidoruscitat Sed pro Caiam, liber scriptus a te Carondelete habui Cauamberae refert, a forma nimirum sic a nominatam undevi Silius libro iii pandam dixit: han- ώνυuio est mala cateid. Nam Pandari Caua eadem,diuersos tu aut aspectu. Quod etiam est, Teutonos dictas eas esse idem itaber Teutanos habet, nec memini ultra legere nisi quod Valeriuc

Flaccus libro vi nominat: Et puer e primo torquenit OG carcias. D A L OG.

190쪽

Amenta quid fuerint, me. AD M. Magister, te aspicio,&tacitus posco .LIPs. Quid Z

in M. Missionem L a P s. Iustam qui possum , vix ex pletis primis stipendiis A WAM. Da gratiosam. LIPs. Indulgebo , si addideris Amentis, quae nexa esse huic aculatoriae rei non ignoras Am A M. Nec ausim, nec ius est refragari. Pars enim' in ei sermonis sunt: δ Iacula alias manu sola missa . alias loro reuincta, eo excusso adiuta. Id dicebant mentum. Glota

κατέ ροτα ηλο s id quo tenetur hasta. Festus Amenta, quibus ut emit- tipos in vinciuntur iacuti ex Graeco, quod e αὐ ματα, et quia aptantes ea ad mentum trahunt Latiniri Nodum vocant ut Silius,I. Huic impulsa leui torquetur lancea nodo. Statius in D I.

Praena tenent, duplexque inferto mi de nodo. Item Ansam ut Latinae glossae Amentum, corrigia LaIce ,quae etiam Ansula est,ad iactum. Inde An latae Ennij:

ansatas mittunt e turribus Iterum:

Ponquam defigi sunt stantes, blargere sese

Hactis ansatis. Habedium etiam alij ut Gunt herus poeta lib. . Gi iaculum valido longe torquere lacerto, Longius excusia didicere potenter habenά. Graecorum id inuentum est Plinio , qui Etolum δε artis filium, iaculum cum amento repperi se, libro, ii tradidit. Fuit autem non

aliud quam lorum reuinctum in hasta media circiter, quod manui deinde primoribus digitis illigabant leuiter Menai sucum impetu soluendum. Quod in media, Seruius: An=eniunt,torum quo ha fumedia religatur. Imo Isidorus Lanceam hinc format, quia ae Iua lance , desti aequabili amento ponderata mibnutur. Habet enim, ut praemisit, antentum in mei io. Et prosecto haec Graecorum μεσάγκυῖο, nisi fallor etsi quasi teli certum genus Grammatici proponunt. Hesychius, iis ra Ut i . . Festus, Mesen tum

teli