Oratio funebris in obitum ... Henrici Moreelsii ... Joannes Georgius Graevius

21쪽

ium libertatem in lasciviam vertunt, referebat segniter otium ad voluptates A temulentiam, sed hoc vacabat magis disciplinis egregijs, quo aliorum curarum liberior

esset. Itaque nactus hunc campum in omne litterarum ac artium genus laetissimo impetu excurrit, nec quicquam magis dedit operam, quam ut solidam masculamque eruditionem indueret animo, quae Virum, quae civem bonum instruat, maximum sui fructum in ipso rerum promitteret usu, non putidam illam atque umbratilem , quae subtilitates vanissimas agitat, tum egreditur scholam nihil est, nullumque publico asteri emolumentum, quo omnia sunt referenda. Itaque quamvis decresset legum& juris studio praecipue attenderes, non tamen ante ram vasto mari se ausus fuit credere, quam instructus esset uberrimo commeatu utriusque linguae historiarum doctrinae civilis ac moralis. Nefas enim habebat in scho

las legum propellere cruda studia , quod plerique hodie

faciunt adolescentes , neque existimabat satis esse ad tuendum prudentis Iuris nomen & dignitatem , si ita Latine loqueretur & scriberet, ut ne in indignationem Prisciani incurreret, quod ingenia jejuna ct socordia cum sunt consecuti, diserti sibi videntur xprobe hac cura defuncti Norat qui hac inscitia contenti sunt nunquam vulgo se eximere, aut admodum supra it id sapere posse. Nam etsi qui sint in liberali aliqua doctrina, Iive in re ina vid natura perspicienda, sive in cognoscendo quid aequum Liniquum , quid utile sit Linutile sive in veris a falsis dijudicandis Ddistinguendis elaborarint ii tamen nihil profecisse, nullum podus , nullumque mo-

22쪽

imentum habere eorum scientia putatur , nisi cum aliis possit communicari Hoc aut lingua, qua ex animi soniatibus immensae divitiae hauriuntur, ornamentaque propri i hominis in conspectum omnium proponuntur, aut ingenii praestant monumenta , quibu quae mente sumus complexi, exponimus Mnotitiae hominum insinuamus. Lingua vero si contaminate atque inquinate balbutiat, ac verborum evomat portenta, ut non tam loqui quana grunnire videatur Mingenii scelus si dictione impura , horrida, tortuosa, agresti prodaneu , cui non aeque pariant satietatem , ac moveant nauseam ac lautissimi

cibi in patinis caeno ac luto conspurcatis appositi mo autem hanc impuritatem effugerit, nisi qui sermonis illius, quo meditationes suas explicaturus est ex lectione scriptorum, qui pure Demendate loquendi laude floruerunt , copiam domi conditam habuerit amplaminuberem . quo ad altiora nitebatur

tanto studiosius ei viae insistebat quae illuc ducit, totumque se dabat evolvendis Terentio , Caesari Livio , Ciceroni, aliisque optimis Latinae linguae auctoribus, quosi 11er vulgus cum ex ephebi & scholis excesserit pueri- Iibus tanquam calceos detritos abjicit. Ex illis non sorum aurea depascebatur dicta, quae in thesauros suos recondebat, sed A veteris Romanae reipublicae consuetudines, religionem, magistratus, judicia totamque faciena

perdiscebat, vere persuasus sieri nullo modo posse, quin homines ejus rei publicae ignari, cujus legesin jura sunt

tractaturi, tanquam in illuni nocte sine hi mine errantes

saepe impingant, saepe labantur, saepe quovis potius,

23쪽

I S. quam quo instituerunt, perveniant. Acceperata magistris suis, quam portentosis erroribus A quaestionibus alienissimis illor uni libri sint reserti, qui sine hac Latinarlinguaed historiar face Ronaano uri illustrando incubuerant. Sed cum ad eloquentiam , cujus cupiditate noster exarserat, non sussciat tenere figuras omnes L Nnaas dicendi, habere paratam praterea ad omnem usum lectissimorum verborum copiam , sensibus quoque sententiisque haut vulgaribus opus est , quibus quasi habenis animi audientium aut sectantur & circumagantur, aut tanquam coelesti quadam vi concitentur Magantur.

Quod quis praestabit nisi varietate artium ac disciplinarum multiplici supellectiles, inprimis doctrina de vita&moribus die civitati bus bene constituendis regendis cognitione pectus impleverit 3 Demosthenem talem ac

tantum Oratorem non tam palaestra Isai atque Socratis,

quibus j cendi magistris usus est, quam schola Platonis finxit ' formavit. Quem cum non modo se ectare tu assidue R disputantem auscultaret foras, sed domi quoque diligentisi in ejus volveret libros , sublimitatem sensuum juxtad eam orationis granditatem inde hausit, qua potentissimos Graeciae post ulminaret. Ciceroni principatum eloquentiae inter Latinos communi su ira gio detulit orbis eruditus quem nunquam esset adeptus nisi Philosophiae cognitionem ad oratoriam hanc Mus amattulisset Qua de causa ipse fatetur, quicquid effecerit eloquentia, id se non in ossicinis Rhetorum , sed in Academiae spatiis esse consecutum. Verum hi non solum sontesectant eloquentiae, sed Se prudentiae d. omiam A,

24쪽

bonorum legum. Quam multa enim percepta rectem tali disciplina disceptantur a prudente Juris rectissime Locus de Justitia Oceanus ille est , cuncti ex quo sit ma- η γ caerula ponti, ut cum Homero loquar. Nam quid de justitia aut latum aut scriptum est, aut prodi unquam potuit, cu)us ibi non sint elementa 3 Principia vero artis suae qui gnorat, quid in illa videbit, quid intelliget. quem fructum sui laboris operaeque in illam impensae se

rei 3 Haec omnia MORE EI SI Us excussit, nillil eorum reliquit intactum , quibus praeparatur concinnatur quasi animus ad amplissimam juris disciplinam recte excolendam. Hinc cum his praesidiis instructus strenue arduum istud iter ingrederetur, usus illo uno omnium optimo Mexcellentissimo agistro, ANTONIO MAT- Η tam longe brevi tempore discendo exercendoque se , publiceque ac privatim de obscuro legum intellect ii, difficillimisque quaestionibus disputando processit ut inter aequales sitos non emineret modo , sed industria studioque suo cunctoos incitaret Huic operidum Harde rvici dies noctesque invigilat, Amplissimi is ius Vrbis magistratus sapientissimo consilio in hac ejus patria moliebantur a deni, in qua pietas, Diva Themis Romnis Musarum chorus sedes collocarent. Nihil enim ad felicitatis summam a pulcherrim Vrbis decus existina abant desiderari quam os cinam liberalium studiorum, in qua potissimum civium liberi cum minusculis, ut ita dicam, litterarum sacris essent defuncti, in ore dc sinu

patentum corroborarentur,' severioribus informaren

25쪽

Publicatur illustre Palladium, conquiruntur curioso delectu Viri eruditissimi, &, qua quisque parte censerit luit, excellentes. Inter alios arcesmitur insignis ille M o Raa Gai doctor, quem jam saepius honoris causa no minavi quo discedente sibi quoque non diutius apud Geldros desidendum statuit , sed colleci is sarcinis sequebatur quo dux ejus signa serebat Gymnasium recens apertum paulo post, cum ejus successiis Llaetissima incrementa non spem modo R expectati maena sed vota

quoq; omni in superarent, magnoque juventuti exterae confluxu requentaretur, in Academiam crevit numeris omnibus absolutam. I eneri tum N ORE EI sius non potuit, nec conte tatus ingentis gaudii tacita conscien alia publice diserta' ornata oratione patri suae de tanto

Orna Lento gratulatus es , Patribusque pro maximo hoc munere quo cires suos assecerant, laudesd gratias dixit,

quid benigne hanc ejus in patriam A sapienti studia voluntatem acceperunt,4 amplissimo congiario sunt pro secuti In Athenaeo patrio cum studiorum Academicorum spatia confecisset, A magna sui dedisset experimenta quς virum egregium' patri utilisssimum civem promittebant in Lugdunensem Academiam omnium cederatae Belgicae antiquiissimi anad celeberrimam concessit, ct cum ibi summos viros, quibus sena per abundavit Salinas una Hein sum, Vinnium adorasset, saluberrimasque eorum praeceptiones imbibis et in Gallias iter adornavit, ut ' ibi colligeret quod in usum patriae referreLEtenim ut terrae divertis dotibus sic populi quoque m sabus disierunt: neque vel omnia vel eadem tu repe-

26쪽

suetudinis, inquam ut olim in antiquam Graeciam ex tota uropa ad omnem elegantiae habitum induendum mittuntur quicunque venustate morum volunt commen Id iri sic in utricula est maximorum ingeniorum tam tris agi quam togae artibus Ilustrium. Nec est ulla gensque post discus mi illam barbarie noctem illaetabilem, hi

res in omni scientiarum genere viros tulit incomparabiles, cetiam nunc fovet quam elicissima a illa Hesperiarum regionum Quae enim est quae Iheologos produxerit, qui cum Calvino AleZa, R, qui etiam nunc superesta inter omnes familiam ducit Samuele Bochardo, quae Juris Consultos ediderit, qui cum Cujacio, Duareno Mottomanno, Fabrotto i quae Polyhistores , -- tinnis eruditionis , qua late patet . antitistes pepererit, iqui cum caligeris Salmas, Budς, Casau bono, Turnebo δε qui cum maxime nostram Ornat aetatem Franc jsco Uallesio 'uς Philosophos in lucem miserit, qui cum Cartes okGasiendo quae Oratores genuerit qui cum Muret, quae conditores memoriarum & annalium procreaverit, qui cum Thuano possint conferri 3 Eeatam hanc terram peragravit noster non discurrens otiose cum magna temporis es facultatum ac iura per varios tractus Scoppida instar errantis Isidis , ut nunc sere plerique omnes qui in exteras regione quotidie catervatim non aliter ac in osticinas omnis licentiae, luxus ' sagitiorum e Xcurrunt E L MI quicquid auribique cognitu

27쪽

nitu pulchrium, ut oculos tenere, aut aemulatu deco hi risum, ut exemplo posset prodesse, cupidissime indagabati observabat accurate. Nihil tamen in omni peregri laatione prius habuit quam irorum doctrina virtutibus honspicuorum studia beneVolentiam colligeres, quo

si, a una collocutionibu ct consuetudine non tantum erudi

uor Rcultior, sed Amelior siseret Asapientior. Sic enim latuebat, sapientes secundum illud Euripideum ex fa- lentum congressibus fieri: Majorem uberibremque la-l orum atque itinerum fructum haut esse expectandum, tuam qui ex isto semper forentis , Ut Uirgilius, ait o ,hiae campo decerpitur. Ita Pythagoras, ita Plato , R

id ceteri omnes peregrinati sunt, qui non inania curiosita- lis ineptae ludibria, aut in mimorum ridicula aemulos gelus, novaque ornandi atque colendi ingenia, sed artest onas, R doctrinarum ac sapientiae omnis generis instru-

' aventum locuples domum referre voluerunt. Tres illa empestate in Galliis agebant, qui xi raestantia doctri

ac &celebritate nominis sustinebant pristinam dignitatem, qua gens Hiam Uri mylleriis aperiendis prae aliis

eseelluit amolim, Lutetiae Hannibal Fabrottus Ava- et Bituri eum Emundus erillius, Genevae Iacobus Go- hos redus Iunior Hos facile sibi conciliavit suavitate ngenii 'eximia juris peritia, inprimis Merillium, cujus auspiciis laureain summa auctus ac decoratus est dignita tale quae tribui solet iis, qui quasi legitima in Academiis expleverunt stipendia. 'stj autem honoribus ambien dis scholam Biturigum ceperat, quod laudi sibi duceret in illa cathedra meritam adoream adipisci, ex qua coele-

28쪽

Octis ingenii vir Iacobus Cujacius, Iurisconsultorum sincontroversia Princeps, oracula ediderat olim, &quam tunc non degener ejus discipulus nobilitabat, felicissimo auspicio non minus ornamentum se paucis annis post patriae futurum Academiae. Cum ad penates suos revertisset decurso toto illo stadio, quod juvenibus studio uris deditis praescribitur non labascere tamen coepit ejus industria, aut consenescere discendi ardor,quo fere juven. tutis nostricalamitas est sic enim se pleraque praebet, ut scholasticis agonibus ex antlatis otio& gnavia torpescat,

R dedita ventri ac somno bonas laoras nugis A discursitationibus conterat, nec perinde ut debet in laudis Rgloriae cupiditate versetur: sed ut naut qui portum onspexerunt, eo contentius Velis remisque ad littus coim tendebat, indiesque magis magisque se extollebat, ut omnium magna de eo esset spes, magna expectatio , mnium oculi Lora in eum conversa, omnes denique ejus virtutem, doctrinama modestiam admirarentur ' cele brarent. Ea fama ct constans de Ni in- enio ct virtutibus opinio studia magistratuum nostrorum accendit, ut ruta viris, qui in curia Vrbana uri diacundo praesunt, extra ordinem adscriberetur , ne tam in otioso Musarum secestu, quam in publica hominum luee ili dotes artesque emicarent. tantum abest ut expectationem , quam de se concitaverat destituerit, aut sesellerit judicium hanc personam ei induentium, ut potius longe vicerita superarit omnium opinionem. Sic enim se comparabat, ut bonis, quae natura & studium in illum contulerat, facile omnia quae sunt in republica am-

29쪽

plissima consecuturun eum ese cuncti intelligerent, ii

naque voce testarentur laxiora explicanda tantae doctri. nae' cognitioni juris, quam in eo deprehenderant, an denda esse spatia, nec forensium controversiarum angustiis tam excellens ingenium circumscribenduna. Osten debant fata patriae viam , qua Otor' m se poterat com- epotem lacere,' non tantiam ipsa uberiores ex tam prae- ad statue cive suo fructu capereo sed tum aliis quamplu-l rimis sine suo dispendio, maxima cum gloria eos com- a linumcare. Desiderabatur in Academia nostra tertius Iuris Proses ,r, qui assuent id crescenti in dies s udiosorum numero in legibus interpretandi navaret operam. Non putavit sibi quaerendum oras, cujus domi copiam habebat Producebat ex subsellis judicum DL Dum in cathedram Academicam tanquam in editum theatrum , ex quo nominis Deruditionis suae famam lon- ge lateque distunderet Sentiebat Academia illico quan-ltum decus & momentum sibi accus isht Sicut enim apud Poetas Deos comitatur lucis clarissimae ct inusitatae vis ingens, qua quocunque restis serunt cuncta persundunt aereplent sic alta E LAE II mens & copiosa eruditio collegia, in quaecunque cooptabatur, illustra- bat. Qui docentem audiebant, ubertatem ingenii, sua- vitarem oris, ct praecipue facilem viam ac rationem per spicue praecipiendi quae tradebantur suspiciebant, cogebanturque fateri Nost phi s Iu M a Nus in ipso Juris prudentiae sinu esse educatum ' quam a sacro ejus ubere su Xerit sequi 3 boni disciplinam cum magno sudiosae uventutis emolumento in forenti si malae Aca-

30쪽

ad altiora eum sua vocabat virtus, nec patiebatur in otio hoc litterario Lumbratili consenescere Vacuus erat in suprema hujus Trajeci inae reipublicae curia locus Quem alium ei supplendo Patres Patriae eljgerent quam χ-R E CL sui, , quem cognorant ab omnibus copiis paratissimum esse ad muneris hujus amplitudinem tuendam cujus gravitas, sides, religio, severitas juxta Raequitas multis magnisque documenti dudum erat perspecta quem viderant leges xjus Omne axcte tenere in Academia quem sciebant nihil in cognoscendo ambirios ecisse aut dedisse odio in tribunali Urbano 3

quem nullis muneribus inescari, nec potentia, nec odio, si nec ratione proprii alicujus commodi aut incommodi . 'nec invidia nec miseratione, nec amicorum 'sanguiner 'conjunctorum ignominia, R probro a vero posse abduci exploratum habebant Fuit enim MORE ELs Ius, si quis unquam, vir bonus, quod Pulcherrinaum nomen l.

splendidissimos triumphatarum gentium, pacatarum

provinciarum tituloS aut superat, aut aequat, in pronun- 'tiando liber A solutus ab omni perturbatione motu animi, qui in sola veritate defixam habebat mentem cita ut etiam insitum ac ingeneratum omnibu amorem erga necessarios suos in tribunali ex sueret, nulla prorsus hominum ratione habita de solis rebus judicaret Metati

moriae proditum est apud Thebanos suisse in publico u lidicum statuas dedicatas, easque sine manibus, quod ar l sumento erat nullum eos a quoquam debere munus accipe