Disputatio juridica inavgvralis, de senatus consulto Vellejano. By Johannes Ohrthusen

11쪽

DISPUTATIO JURIDICA INAUGURALI J

Nier varia beneficia mulieribus hinc inde in corpore nostro ajuris Conditoribus concessa haud minimum mihi videtur Beneficium Senatus Consulti Veli an , quo Senatus Consulto mulieribus succurritur , si pro aliis intercesserint. Nam cum Legumlatores videbant mulieres tam facile sese pro aliis obligare prorsus immemores Responsi oraculi illius Delphici SPONDE NOXA PRAESTO

EST opem ferre voluerunt illis propter seXus imbecillitatem, multis hujuscemodi casibus suppositis atque objectis. Cum enim jam antea moribus civilia ossicia ademta essent foeminis, multo magis adimen-

12쪽

adimendum eis visum fuit id ossicium, in quo non

sola opera nudumque ministerium earum versa tur, sed etiam periculum rei familiaris. I. I. g. I. h. t. I. a. de R. I. Et ideo primo temporibus divi Augusti, mox deinde Claudi, edictis eorum erat interdictum ne ceminae pro Viris Suis intercedetant i et in pr. h. idque Ideo quoniam facilius mariti quam aliorum blanditiis adhoc inducitur, vel propter metum aut reverentiam maritalem in sui pra udicium hoc facit mulier, ut bene observat Scharschmid in ure Iustiniane novo ad cap. 8. Nov. 13 . Quoniam vero quotidiana Xperientia abunde satis demonstrabat, foeminas nimis etiam faciles esse adsuccurrendum aliis praeter viros sibi blandientibus, idque cum maximo earum incommodo , famim deinde SenatusConsultum , quo plenissime foeminis omnibus subventum est. I. 2 . . I. h. De hoc itaque SenatusConsuli constitui: cum tam in Academia quam in foro, in quo iam versari Deo volente ac favente animus est , non exiguum habet usum P pro tenuitate ingenii de brevitate temporis paucula disereres ita quidem ut non omnes quaestiones, quae a quibusdam huc adduci solent, hic recenseam, sed ut praecipua tantum capita , quae ad intellectum hujus Senatus- Consulti magis neces aria ducam, breviter percurram: Quod Deus bene vertat i Et sic sine prolixiori prooemio recta via pergo ad ipsum.

13쪽

SENATUSCONSULTUM,

Thes. I. Uod vocatur Veli anum a Velis Tutore Consule ita

dictum, Qui una cum Marco Silano Collega ejus ad SNnatum verba fecit de obligationibus sceminarum, quae pro aliis reae ferent l. 2. f. I. h. t. dicitur etiam Amplissimi Ordinis Consultum l. 3. C. h. ut& Decretum Patrum I. I 3. eod. Thes. II. Verba Consilles illi duo jam fecerunt, ut ex thes antecedente patet , de Obli rationibin tam inarum , quae pro aliis reae fierent. . . . . I. idest , pro aliis intercederent , i. a. y uti vel alienas obligationes reciperent. l. 8. g. I. Exquibus apparet, duo hic necessario requiri, qu5 SenatusConsultum locum habeat Primo, ut mullar obliget. Secundo ut sese obliget pro alio. Mulier enim primo obligare debet, ut ei succurratur aliter enim non dicitur intercedere nisi se obliget caeterum si pro alio, cum obligata non esset 'pecuniam exsolverit, intercessione cessante, repetitio nulla est. l. I. l. Cum ejus, quod obligata pro alio solvit.

repetitio detur l. qo de Con . indeb. l. 9. C. h. t. vel si alii donet, non repetit. l. q. g. I. h. Ubi in sine ratio ejus rei redditur quia faciliasse mulier obligat, quam alicui do i hoc enim raro accidit, ait Imperator Constantin us in l. I 6. C. de donat ante nupt. Secundo se obligare debetpro alio nam expromulione tuo nomine facta aeque mulier convenitur ac vir cautius enim, ait Perae. ad h. t. C. n. s. segerit in rebus suis quam in alienis. Et frustra SenatusConsulti exceptione uti

latas, principaliter ipsa debitrix sit, quoniam exceptio et tunc demum mulieri datur, cum principaliter nihil

14쪽

debet, sed pro alio debitore apud creditorem ejus intercessit. l. 2. C. h. s. quae enim suum negotium gerit, illa obligationem non recipit, sed facit. l. 8. s. I. h. TH. III. Intercessio igitur illast curia mulier alienam obligationem

sive veterem sive novam in se recipit d. l. I. g. I. l. 8. . eod.

quod rursus accidit duplici modo aut enim mulier veterem illam obligationem participat, aut totam in se transfert. l. q. h. t. articipat veterem obligationem. I. Si ad ejubeat pro alio l. 2. g. I. h. verbis quod ad de usionei c. a. Si pro alio constituat. l. I. g. I. de consuit. pecvn. . Si res suas pro alio pignori obliget. l. 2. . . h. I. C. dedi I Ir. ymn. vel Onientia in id , ut res suae pignori dentur. l. l. 7. C. h. pignoris enim datis etiam intercesaonem facit. l. 8 in pr. h. t. D. Misen bach. h. n. r. citruvius n. g. pro quarta specie participationis veteris obligationis hic ponunt, si mulier alii pecuniam credi mandet sed nos hoc potius cum Pereo ad h. t. C. L . insin referimus ad participationem novae obligationis quoniam eo tempore, quo mandatum illud intervenit, .

adhuc nihil debiti contractum est. Thes. I V.

Veterem autem Ebligationem totam in se transfert mulier, si I. expromittat pro alio, quo casu veteris obligationis sit novatio ac primus debitor plane liberatur vide . . . 8. h. r. Alienum debitorem in judicio defendat: Si nempe reus principalis judicio eximatur suscipit enim tum in se alienam obligationem, quippe cum ex hac re subeat condemnationem, ut e lini. 2. g.su. h. de hoc casu quasi novatio est. l. Io g. I. de in rem vers l. ari de soti t. l. 2. C. de paci Novam vero obligationem totam mulier in se transfert, si, cum

alius pecuniam acciperet, ipsa se ab initio ream constituit. l.

15쪽

f 8. . et . . . .' . C. eod. Mindicatur in a. h. ubi verba Senatus Consulti relata sunt, verbis: Multi dationes pro aliis. Thcs. V. Nihil cro intcrcst cujus obligationem sive veterem sive novam mulier in transfert vel participat. l. I. in pr. h. I. neque etiam pro marito, nequc pro filio ncque pro patre aliisque conjunetis personis se obligare potcst l. 2. .ult. h. l. 3 .

l. 8. C. eod. in licet pro alia foemina intervenerit, non destituitur beneficio hujus Senatus Consulti, ut vidctur perge neralitatem caetus in I. I. CV 2. h. t. non obstante l. II. g. 6. f. de ni or ubi quaeritur, num minor adversiis minorem restitia possit respondetur , quod non, si ambo capti sint: caeterum, si alter tantum captus sit, restitutio datur. Thes. I. Competit hujus Senatus Consulti benescium vel auxilium non solum foeminae pro alio intercedenti, scd etiam heredibus ejus, eadem exceptione uti post dubium non est. l. 7. . O. C. h. Quia rei cohaeret . . . s. I de except. Ut si dejussoribus. I. 1 . C. Od. ne in mulicrem mandati actio competat. l. 9. g. s. in med. h. t. imo etiamsi mandati actior rem non habent. l. p. l. s. f. i. Ubi id necjus ratio redditur: Quia totam obligationem Senatus improbat. Datur etiam procuratori, si mandato mulieris pro alio interceserit. i. o. . I. h. ut qui pro muliere intercedente rem suam pignori dedit. l. a. quae res pigu.

Thes VII Caeterum ejus , quod diximus interccssones staminarum ro aliis prohiberi hoc Sc natus Consulto, non hic est sensus, tuas ipso jureis illa esiet obligatio mulieris, aut quasi nulla A a cono

16쪽

contra ipsam competeret actio Quod non est imbuerd&obligatur mulier ipso iure obligatio ipso jure valida est ad-

hoc, ut ex ea conveniri possit. l. 23. h. Sedita quod, quia Schum Velitianum illam omnino enervavit, inde solummodo, si ioemina conveniatur, exceptione D. Scti tuta sit eaque se defendere possit. d. l. 23. h. l. 2 . m. C. eod. vide, quae habet hac de re Engelberius Aetllera lis Celeberrimns Decisionum sistificarum Scriptor optimus Cent. I. Deci . o. n. I . seqq. vel quod idem replicatione si nempe mulieri agenti opponatur intercessio, tunc replicabitur a muliere,

aut si ea intercessio contra Senatus Consultum facta sit. l. 17. . I. uti. g. a. h. Et sic accipi debent verba l. 2. g. I. h. ne eo nomine ab his petitio neve in eas actio detur, cum eas virilibu ο ciis fungi eju generis obligationibu obstringi non fit aequum. Ut quidem ab iis neque petitio neque in eas actio detur cum effectu, sed excludatur per oppositam hujus Scti

exceptionem. Hoc enim alias quoque novimus dici non dari actionem, ubi illa per exceptionem eliditur quod inde fit, ait Ritters h. ata ον. . . . . n. s. Quia parum interest, utrum nullam habeas actionem, an talem, quae per exceptionem possit infirmari vel submoveri. Thes. VIII. Opponere aut mulier hanc exceptionem potest etiam

post sententiam, qua condemnata est. I. II f. de S Zo Maced. imo si solverit locum habet repetitio. l. 9. C tanquam indebite solutum l. o. de Condict. indeb. Si modo repetere velit. l. I. h. Datur etiam mulieri ei vindicatio per intercessionem seu pro alio pignori datae. l. ult. S. I. a. b.

Thes. IX. Iure tamen novo duobus casibus ustinianus interces io nes mulierum ipso jure nullas esse jussit Primus est, si mulier

aliter s

17쪽

aliter, quam instrumento publice consecto dc a tribus testibus subsignato, intercesserit. l. 23. g. ult C. h. tunc enim pro nihilo habetur ejusmodi obligatio Secundus casus est, si mulier credit instrumento contentia proprio viro aut scribat, propriam substantiam aut se ipsam obligatam faciat, sive semel sive multoties pro eadem re & sive privatum sive publicum sit debitum auth. si qua mulier C. hoc Justinianus nullatenus valere jubet. Thes. X. Exceptione jam opposita , videmus creditoris actionem

peream elidi unde oritur dubium , quomodo creditori qui fidem mulieris secutus est, succurratur. Sed aequum est, ut in veterem debitorem, aut in eum, qui pro se constituisset mulierem ream, actio daretur magis enim ille quam creditor mulierem decepit. l. i. s. a. i, idque tam in obligationibus, quas mulier participat, cum nempe muliere subducta creditori in veterem debitorem integra servatur actio. d. l. I. g. . . q. h. quam ubi mulier sive veterem obligationem totam in se transfert. Tunc enim in veterem debitorem actio restituitur , licet ille per accepti lationem sit liberatus. l. 8.s. 7. 8. h. sive novam in se recipit, quo casu datur in eum, pro quo intercessit, actio quae instituit magis quam restituit obligationem , ut perinde obligetur eodem genere obligationis, quo mulier est obligata. d. l. 8. f. q.

Sed non semper datur mulieribus hoc beneficium Cti Vellejani sunt enim casus, quibus cessat ut 1. Si mulier pro servo , qui Domino certam quantitatem promisit, peum in libertatem perduceret, se apud Dominum obligaVerit: in hoc nim casu Senatus Coni ultum Vellejanum tacet. l. 24, C. h. . Si major viginti quinque annis scemina pro

18쪽

qualibet muliere, cum qua matrimonium licitum est, do tem promiserit, Ctum cessat. l. ult C. h. neque enim ferendum est , ait Imperator, mulierem sic fieri indotatam, tali modo a Viro forsitan repelli is distrahi matrimonium. q. Deficit Vellejanum , si mulier apud minorem pro alio in- cercesierit ut magis aetatis ratio quam Ct habeatur haecha si prior debitor solvendo non sit, alioquin minori non datur actio in mulierem, sed perinde atque caeteri per exceptionem summoveri debet, quia communi jure in priorem debitorem ei actio restituitur. l. II in n. cum l. seq. f. de

Thes. XII. Cestat' . Si mulier debitri pro creditore suo alii se obligaverit, vel ab eo se vel debitorem suum delegari pasta sit. l. . tu in C. h. t. l. 2 . f. eod. quoniam eo casu suum magis quin alienum negotium ges isse intelligitur. Sed quid , si

verbi gratia, vir donationis causa rem minoris uxori vendiderit, camque deinde creditori suo in id pretium delegaverit Respondetur vela ditionem nullius esse momentici licet inter extraneos liae venditio valeat. l. l. de conir emi etsi creditor pecuniam a muliere peteret, exceptionem utilem fore, quamvis creditor existimaverit, mulierem debitricem uis emariti. l. 7. h. t. imo generaliter cessat, quotiens mulier in rena suam o observandum id , quod interest sua, intervenerit ut si fidejubeat pro procuratore suo, vel marito quando fundus dotalis ab eo petitur l. 8. g. r. f. qui satisd cog vel etiam dejus rem suum aut venditorem hereditatis sibi venditae defendat. 4 13. h. t. item si heres ei, pro quo inter ces it existat. l. 8. g. 13. h.

Thel. XIII. C: Tu si alicui quid iacienti vel omittenti, unde periculum

19쪽

riculum metuebat, indemnitalcm promiserit is inpr. g. r. s . Veluti si mulier apud tutores fili su lin

tervenerit ne hi praedia ejus distraherent, &indeminitatem eis repromiserit. l. 8. s. i. Vel si heres institutus a pupilli tutore, cum de adeunda hereditate dubitaret, persuadente matre pupilli, ut suo periculo adiret, adiit adjecta stipulatione indemnena se eo nomine praestari negatur exceptioni Senatus Consulti locum esse ratio quoniam vix sit ut aliqua

apud eundem pro eo ipso intercessisse intelligi possit. d. l. 9.

Thes. XIV. Non datur' locus S Cto, credi trix mulier rem sibi op

pignoratam reddiderit debitori l. 8 in pr. h. quamvis alias pignors datio tercessionem faciat. d. I. 8. I. Siscemina, quae fideiussit pro alio mandaverit heredibus, ut deditum solvant videtur enim a res legatum ac ita proprio nomine agit&vult praestitum. Thes XV. Tacet . Velleius spretium pro intercessione acceperit: sive perscripturam sive sine scriptis intercesserit : ita ut, si in instrumento publice confecto, tribusque testibus consignato hoc professa fiterit, omnino huic scripturae credatur 'tin munus stipulator admittitur ad probandum. I. χῖ impr. C. h. Multo magis, si omnem pecuniam pro qua intercesserit mulier, iam a debitore acceperit neque enim eam periclitari, ne eam pecuniam perdat, cum jam eam habeat. I. 1 G. . h. t. Thes. XVI. Cessat . SenatusConsultum Vellejanum , si decipiendi animo , clim sciret se non teneri mulier pro aliquo interoces erat, creditorem deceperit, negotium situm esses men-

20쪽

metuita actionem enim, quae in dolum mulieris competit, Amplissimus ordo non excluditu. o. h. infirmitas enim sceminarum , non calliditas auxilium demit. l. 2. g. 2.1 l . C. eod. Sed quid si mulier tanquam in suos usus pecuniam a cis ceperit, alii creditura Non est locus Senatus Consulto l. I. quoniam alias nemo cum foeminis contrahet, cum ignorari potest, quid acturae sint. Ergo ignorare id debet creditor; nam si scit eam iri tercedere, tum locus est. l. 2. eod. Casum hujus rei in I. 28 9 I. h. habemus talem Mulier a Numerio sua de mutuam pecuniam accepit sub obligatione ejus fundi, quem fundum maritus ejus antea oblicaverat Sempronio ob conductionem, eamque pecuniam statim solvit Sempronio pro marito. Ibi jam quaeritur, an mulier adversus S C tum obligata sit mrespondetur si Numerius scisset eam intercedere, fore Senatus Consulto, de quo quaereretur, locum. Sed graviter huic legi obstare videtur l. i g. Leda ubi Si faenebris pecunia iuxta Mem veri a creditore tibi data sive tota quantitas faenoris , sive pars e ui in usum mariti processisse prop/natum, decreto patrum non adiuvaris , licet creditor causam contractus an ignoraverit mi enbachius ad h. t. n. q. Statuit esse antinomiam vocatque eam a d. l. 13. C. dissicilem sol ut unodum. Sed melius nos facturos arbitramur, si potius

eum Amplissimo Hubero Cto Solidi sim Praeceptore nostro

ad extremum summe colendo ad h. t. n. 12 quaeramus harum

legum conciliationem, quam statuamus cummissenbachio d. l. antinomiam dicendo scilicet, quod in ii. l. 3. fuerit scientia generalis non certa, quae fallere post ei; quod in l. 28.

g. i. f. h. non modo consilii muliebris in futurum, sed praesens notitia rei in actum deductae. Thes. XVII. Non succurritur o mulieri, si post biennium repetierit intercessionem : sibi enim imputare debet, si quod saepius