Seneca,
Troades

Quicumque regno fidit et magna potens?

dominatur aula nec leves metuit deos

animumque rebus credulum laetis dedit, me videat et' te, Troia:

non umquam tulit

documenta fors maiora, quam fragili loco

starent superbi, columen eversum occidit

pollentis Asiae, caelitum egregius labor;

ad cuius arma venit et qui frigidum

septena Tanain ora pandentem bibit,

et quae vagos vicina prospiciens Scythas

ripam catervis Ponticam viduis ferit,

et qui renatum primus excipiens diem

tepidum rubenti Tigrin inmiscet freto,

excisa ferro est, Pergamum incubuit sibi.

en alta muri decora congesti iacent tectis adustis;

regiam flammae ambiunt

omnisque late fumat Assaraci domus.

non prohibet avidas flamma victoris manus:

diripitur ardens Troia, nec caelum patet undante fumo:

nube ceu densa obsitus

ater favilla squalet Iliaca dies.

stat avidus irae victor et lentum Ilium

metitur oculis ac decem tandem ferus ignoscit annis;

horret afflictam quoque,

victamque quamvis videat, haut credit sibi

potuisse vinci, spolia populator rapit Dardania;

praedam mille non capiunt rates.

Testor deorum numen adversum mihi,

patriaeque cineres teque rectorem Phrygum

quem Troia toto conditum regno tegit,

tuosque manes quo stetit stante Ilium,

et vos meorum liberam magni greges, umbrae minores:

quicquid adversi accidit,

quaecumque Phoebas ore lymphato furens

credi deo vetante praedixit mala, prior Hecuba vidi.

gravida nec tacui metus

et vana vates ante Cassandram fui.

non cautus ignes Ithacus aut Itbaci comes

nocturnus in vos sparsit aut fallax Sinon:

meus ignis iste est, facibus ardetis meis.

sed quid ruinas urbis eversae gemis, vivax senectus?

respice infelix ad hos luctus recentes:

Troia iam vetus est malum,

vidi execrandum regiae caedis nefas

ipsasque ad aras maius admissum scelus

Aeacidis armis, cum ferox, scaeva manu

coma reflectens regium torta caput,

alto nefandum vulneri ferrum abdidit;

quod. penitus actum cum recepisset, libens

ensis senili siccus e iugulo redit.

placare quem non potuit a caede effera

mortalis aevi cardinem extremum premens

superique testes sceleris et quoddam sacrum regni iacentis?

ille tot regum parens

caret sepulcro Priamus et flamma indiget

ardente Troia, non tamen superis sat est:

dominum ecce Priami nuribus et natis legens

sortitur urna praedaque en vilis sequar.

hic Hectoris coniugia despondet sibi.

hic optat Heleni coniugem. hic Antenoris;

nec dest tuos. Cassandra, qui thalamos petat.

mea sors timetur, sola sum Danais metus.

Lamenta cessant? turba captivae mea,

ferite palmis pectora et planctus date

et iusta Troiae facite, iamdudum sonet

fatalis Ide, iudicis diri domus.

Non rude vulgus lacrimisque a ovum

lugere iubes:

hoc continuis egimus annis,

ex quo tetigit

Phrygius Graias hospes Amyclas

securique fretum

pinus matri sacra Cybebae.

deciens nivibus canuit Ide,

deciens nostris nudata rogis,

et Sigeis trepidus campis

decumas secuit messor aristas,

ut nulla dies maerore caret.

sed nova fletus causa ministrat:

ite ad planctus,

miseramque leva, regina, manum.

vulgus dominam vile sequemur:

non indociles lugere sumus.

Fidae casus nostri comites,

solvite crinem,

per colla fluant maesta capilli

tepido Troiae pulvere turpes:

complete manus,

hoc ex Troia sumpsisse licet.

paret exertos turba lacertos;

veste remissa substringe sinus

uteroque tenus pateant artus.

cui coniugio

pectora velas, captive pudor?

cingat tunicas palla solutas,

vacet ad crebri verbera planctus

furibunda manus - placet hic habitus, placet:

agnosco Troada turbam.

Versata dominos urna captivis dedit.

Cui famula trador ? ede; quem dominum voco ?

Te sorte prima Scyrius iuvenis tulit.

Cassandra felix, quam furor sorti exim it Phoebusque.

Regum hanc maximus rector tenet.

Laetare, gaude, nata. quam vellet tuos

Cassandra thalamos, vellet Andromache tuos.

estne aliquis, Hecubam qui suam dici velit?

Ithaco obtigisti praeda nolenti brevis.

Quis tam impotens ac durus et iniquae ferus

iterum luctus redeant veteres,

sortitor urnae regibus reges dedit?

quis tam sinister dividit captas deus?

quis arbiter crudelis et miseris gravis

eligere dominos nescit et [saeva manu dat iniqua miseris fata?

quis] matrem Hectoris armis Achillis miscet?

ad Vlixen vocor:

nunc victa, nunc captiva, nunc cunctis mihi

obsessa videor cladibus - domini pudet, non servitutis.

[Hectoris spolium feret qui tulit Achillis?

] sterilis et saevis fretis

solitum flendi vincite morem:

inclusa tellus non capit tumulos meos -

duc, duc, Vlixe, nil moror, dominum sequor;

me mea sequentur fata: non pelago quies

tranquilla veniet, saevi et ventis mare,

* * *

et bella et ignes et mea et Priami mala.

dumque ista veniant, interim hoc poenae loco est:

sortem occupavi, praemium eripui tibi.-

Sed en citato Pyrrhus accurrit gradu vultuque torvo.

Pyrrhe, quid cessas? age

Hectora flemus.

recludo ferro pectus et Achillis tui

coniunge soceros, perge, mactator senum, et hic decet te sanguis:

abreptam trabe.

maculate superos caede funesta deos, maculate manes - quid precer vobis?

precor his digna sacris aequora:

hoc classi accidat

toti Pelasgae, ratibus hoc mille accidat

meae precabor, cum vehar, quicquid rati.

Dulce maerenti populus dolentium,

Solvimus omnes lacerum multo

dulce lamentis resonare gentes;

lenius luctus lacrimaeque mordent,

turba quas fletu similis frequentat.

semper a semper dolor est malignus:

gaudet in multos sua fata mitti

seque non solum placuisse poenae.

ferre quam sortem patiuntur omnes,

nemo recusat.

Tolle felices: miseram, licet sit, nemo se credet;

removete multo

funere crinem;

divites auro, removete centum

* rura qui scindunt opulenta bubus:

pauperi surgent animi iacentes -

est miser nemo nisi comparatus.

dulce in immensis posito ruinis,

nemiuem laetos habuisse vultus:

ille deplorat queriturque fatum,

qui secans fluctum rate singulari

nudus in portus cecidit petitos;

aequior casum tulit et procellas,

coma demissa est libera nodo

mille qui ponto pariter carinas

obrui vidit tabulaque latus

naufraga, terris mare dum coactis

fluctibus Coras prohibet, revertit.

questus est Hellen cecidisse Phrixus,

cum gregis ductor radiante villo

aureo fratrem simul ac sororem

sustulit tergo medioque iactum fecit in ponto;

tenuit querelas

et vir et Pyrrha, mare cum viderent,

sparsitque cinis fervidus ora.

et nihil praeter mare cum viderent

unici terris homines relicti.

Solvet hunc 'questum lacrimasque nostras

sparget huc illuc agitata classis,

cum tuba iussi dare vela nautae

et simul ventis properante remo

prenderint altum fugietque litus,

quis status mentis miseris, ubi omnis

terra decrescet pelagusque crescet,

celsa cum longe latitabit Ide?

cadit ex umeris vestis apertis

tum puer matri genetrixque nato,

Troia qua flagret regione, monstrans

dicet et longe digito notabit:

Ilium est illic, ubi fumus alte

serpit in caelum nebulaeque turpes.'

Troes hoc signo patriam videbunt.

O dura fata, saeva miseranda horrida!

quod tam ferum, tam triste bis quinis scelus Mars vidit annis?

quid prius referens gemam,

tuosne potius, an tuos luctus, anus?

imumque tegit suffulta latus;

Quoscumque luctus fleveris, flebis meos:

sua quemque tantum, me omnium clades premit;

mihi cuncta pereunt: quisquis est Hecubae est miser.

Mactata virgo est, missus e muris puer;

sed uterque letum mente generosa tulit.

Expone seriem caedis, et duplex nefas persequere:

gaudet magnus aerumnas dolor

tractare totas, ede et enarra omnia.

Est una magna turris e Troia super,

iam nuda vocant pectora dextras:

assueta Priamo, cuius e fastigio

summisque pinnis arbiter belli sedens

regebat acies, turre in hac blando sinu

fovens nepotem, cum metu versos gravi

Danaos fugaret Hector et ferro et face,

paterna puero bella monstrabat senex

haec nota quondam turris et muri decus,

nunc saeva «cautes, undique adfusa dueum plebisque turba cingitur;

totum coit

ratibus relictis vulgus, his collis procul

nunc, nunc viles exprome, dolor.

aciem patenti liberam praebet loco,

his alta rupes, cuius in cacumine

erecta summos turba libravit pedes.

hunc pinus, illum laurus, hunc fagus gerit

et tota populo silva suspenso tremit.

extrema montis ille praerupti petit,

semusta at ille tecta vel saxum imminens

muri cadentis pressit, atque aliquis (nefas)

tumulo ferus spectator Hectoreo sedet.

per spatia late plena sublimi gradu

Rhoetea sonent litora planctus,

incedit Ithacus parvulum dextra trahens

Priami nepotem, nec gradu segni puer

ad alta pergit moenia, ut summa stetit

pro turre, vultus huc et huc acres tulit

intrepidus animo, qualis ingentis ferae

parvus tenerque fetus et nondum potens

saevire dente - iam tamen tollit minas

morsusque inanes temptat atque animis tumet:

sic ille dextra prensus hostili puer

ferox t superbe, moverat vulgum ac duces ipsumque Vlixen.

habitantque cavis montibus Echo

non fiet e turba omnium qui fletur;

ac, dum verba fatidici et preces :

concipit Vlixes vatis et saevos ciet

ad sacra superos, sponte desiluit sua in media Priami regna.

- ...

Quis Colchus hoc, quis sedis incertae Scytha

commisit, aut quae Caspium tangens mare gens iuris expers ausa?

non Busiridis

puerilis aras sanguis aspersit feri,

nec parva gregibus membra Diomedes suis

non, ut solita est, extrema brevis

epulanda posuit, quis tuos artus leget tumuloque tradet?

Quos enim praeceps locus reliquit artus?

ossa disiecta et gravi elisa casu;

signa clari corporis,

et ora et illas nobiles patris notas,

confudit imam pondus ad terram datum;

soluta cervix silicis impulsu, caput,

raptum cerebro penitus expresso - iacet

deforme corpus, Sic quoque est similis patri.

verba remittat,

Praeceps ut altis cecidit e muris puer

flevitque Achivum turba quod fecit nefas,

idem ille populus aliud ad facinus redit tumulumque Achillis.

cuius extremum Litus

Rhoetea leni verberant fluctu vada;

adversa cingit campus et clivo levi

erecta medium vallis includens locum crescit theatri more.

concursus frequens implevit omne litus :

n hi classis moram

hac morte solvi rentur, hi stirpem hostium gaudent recidi.

totos reddat Troiae gemitus:

magna pars vulgi levis odit scelus spectatque;

nec Troes minus

suum frequentant funus et pavidi metu

partem mentis ultimam Troiae vident:

cum subito thalami more praecedunt faces

et pronuba illi Tyndaris, maestum caput demissa.

'tali nnbat Hermione modo' Phryges precantur ?

sic viro turpis suo reddatur Helena.

' terror attonitos tenet

utrosque populos, ipsa deiectos gerit

audiat omnis pontus et aether.

vultus pudore, sed tamen fulgent genae

magisque solito splendet extremus decor,

ut esse Phoebi dulcius lumen solet

iamiam cadentis, astra cum repetunt vices

premiturque dubius nocte vicina dies.

stupet omne vulgus - et fere cuncti magis

peritura laudant, hos movet formae decus,

hos mollis aetas, hos vagae rerum vices;

movet animus omnes fortis et leto obvius.

Pyrrhum antecedit; omnium mentes tremunt,

saevite, manus,

mirantur ac miserantur, ut primum ardui

sublime montis tetigit atque alte edito

iuvenis paterni, vertice in busti stetit,

audax virago non tulit retro gradum;

conversa ad ictum stat truci vultu ferox.

tam fortis animus omnium mentes ferit,

novumque monstrum est Pyrrhus ad caedem piger.

ut dextra ferrum penitus exactum abdidit,

subitus recepta morte prorupit cruor

per vulnus ingens, nec tamen moriens adhuc deponit animos:

pulsu pectus tundite vasto,

cecidit, ut Achilli gravem

factura terram, prona et irato impetu.

uterque flevit coetus; at timidum Phryges

misere gemitum, clarius victor gemit.

hic ordo sacri, non stetit fusus cruor humove summa fluxit:

obduxit statim

saevasque totum sanguinem tumulus bibit.

Ite, ite, Danai, petite iam tuti domos;

optata velis maria diffusis secet secura classis:

concidit virgo ac puer;

non sum solito contenta sono:

bellum peractum est. quo meas lacrimas feram?

ubi hanc anilis expuam leti moram?

natam an nepotem, coniugem an patriam fleam?

an omnia an me sola? Mors votum meum,

infantibus violenta virginibus venis, ubique properas, saeva:

me solam times

vitasque, gladios inter ac tela et faces

quaesita tota nocte, cupientem fugis.,

non hostis aut ruina, non ignis meos absumpsit artus:

quam prope a Priamo steti.

Hectora flemus.

Repetite celeri maria, captivae, gradu:

iam vela puppis laxat et classis movet.

HEC Tibi nostra ferit dextra lacertos

umerosque ferit tibi sanguineos,

tibi nostra caput dextera pulsat,

tibi maternis ubera palmis

laniata iacent:

fluat et multo sanguine manet

quamcumque tuo

funere feci rapta cicatrix.

columen patriae, mora fatorum,

tu praesidium Phrygibus fessis,

tu murus eras umerisque tuis

stetit illa decem fulta per annos:

tecum cecidit summusque dies

Hectoris idem patriaeque fuit.

Vertite planctus: Priamo vestros

fundite fletus, satis Hector habet.

Accipe, rector Phrygiae, planctus,

accipe fletus, bis capte senex,

nil Troia semel te rege tulit,

bis pulsari Dardana Graio

moenia ferro

bisque pharetras passa Herculeas.

post elatos

Hecubae partus regumque gregem

postrema pater funera cludis

magnoque Iovi victima caesus

Sigea, premis litora truncus.

Alio lacrimas flectite vestras:

non est Priami miseranda mei

mors, Iliades.

felix Priamus dicite cunctae:

liber manes vadit ad imos,

nec feret umquam victa Graium

cervice iugum;

non ille duos videt Atridas

nec fallacem cernit Vlixen;

non Argolici praeda triumphi

subiecta feret colla tropaeis;

non adsuetas ad sceptra manus

posterga dabit

currusque sequens Agamemnonios

aurea dextra vincula gestans

latis fiet pompa Mycenis.

Felix Priamus dicimus omnes:

secum excedens sua regna tulit;

nunc Elysii nemoris tutis

errat in umbris interque pias

felix animas Hectora quaerit.

felix Priamus,

felix quisquis bello moriens

omnia secum consumpta tulit.

O longa Danais semper in portu mora,

seu petere bellum, petere seu patriam volunt.

Quae causa ratibus faciat et Danais moram,

effare, reduces quis deus claudat vias.

Pavet animus, artus horridus quassat tremor,

maiora veris monstra (vix capiunt fidem) vidi ipse, vidi.

summa iam Titan iuga

stringebat ortu, vicerat noctem dies,

cum subito caeco terra mugitu fremens

concussa totos traxit ex imo sinus;

movere silvae capita et excelsum nemus

fragore vasto tonuit et lucus sacer:

Idaea ruptis saxa ceciderunt iugis.

nec terra solum tremuit: et pontus suum

adesse Achillen sensit ac stravit vada.

tum scissa vallis aperit immensos specus

et hiatus Erebi pervium ad superos iter

tellure fracta praebet ac tumulum levat.

emicuit ingens umbra Thessalici ducis,

Threicia qualis arma proludens tuis

iam, Troia, fatis stravit aut Neptunium

cana nitentem perculit iuvenem coma,

aut cum inter acies Marte violento furens

corporibus amnes clusit et quaerens iter

tardus cruento Xanthus erravit vado,

aut cum superbo victor in curru stetit

egitque habenas Hectorem et Troiam trahens.

implevit omne litus irati sonus:

cite, ite inertes, manibus meis debitos

auferte honores, solvite ingratas rates

per nostra ituri maria, non parvo luit

iras Achillis Graecia et magno luet:

desponsa nostris cineribus Polyxene

Pyrrhi manu mactetur et tumulum riget.'

haec fatus alta nocte demersit diem

repetensque Ditem rursus ingentem specum

coeunte terra iunxit, immoti iacent

tranquilla pelagi, ventus abiecit minas

placidumque fluctu murmurat leni mare,

Tritonum ab alto cecinit hymenaeum chorus.

Cum laeta pelago vela rediturus dares,

excidit Achilles, cuius unius manu

impulsa Troia, quicquid accessit morae

illo remoto, dubia quo caderet stetit,

velis licet quod petitur ac properes dare, sero es daturus:

iam suum cuncti duces

tulere pretium, quae minor merces potest tantae dari virtutis?

an meruit parum

qui, fugere bellum iussus et longa sedens

aevum senecta ducere ac Pylii senis

transcendere annos, exuit matris dolos

falsasque vestes, fassus est armis virum?

inhospitali Telephus regno impotens,

dum Mysiae ferocis introitus negat,

rudem cruore regio dextram imbuit

fortemque eandem sensit et mitem manum.

cecidere Thebae, vidit Eetion capi sua regna victus;

clade subversa est pari

apposita celso parva Lyrnesos iugo,

captaque tellus nobilis Briseide

et causa litis regibus Chryse iacet

et nota fama Tenedos et quae pascuo

fecunda pingui Thracios nutrit greges

Scyros fretumque Lesbos Aegaeum secans et cara Phoebo Cilla;

quid quas alluit

vernis Caycus gurgitem attollens aquis?

haec tanta clades gentium ac tantus pavor,

sparsae tot urbes turbinis vasti modo

alterius esset gloria ac summum decus:

iter est Achiilis; sic meus venit pater

et tanta gessit bella, dum bellum parat.

ut alia sileam merita, non unus satis Hector fuisset?

Iliun vicit pater, vos diruistis.

inclitas laudes iuvat

et facta magni clara genitoris sequi:

iacuit peremptus Hector ante oculos patris

patruique Memnon, cuius ob luctum parens

pallente maestum protulit vultu diem;

suique victor operis exemplum horruit

didicitque Achilles et dea natos mori.

tum saeva Amazon ultimus cecidit metus.

debes Achilli, merita si digne aestimas,

et si ex Mycenis virginem atque Argis petat.

dubitatur et iam placita nunc subito improbas

Priamique natam Pelei nato ferum mactare credis?

at tuam natam parens Helenae immolasti:

solita iam et facta expeto.

Iuvenile vitium est regere non posse impetum;

aetatis alios fervor hic primus rapit,

Pyrrhum paternus, spiritus quondam trucis

minasque tumidi lentus Aeacidae tuli:

quo plura possis, plura patienter feras.

Quid caede dira nobiles clari ducis aspergis umbras?

noscere hoc primum decet,

quid facere victor debeat, victus pati.

violenta nemo imperia continuit diu, moderata durant:

quoque Fortuna altius

evexit ac levavit humanas opes,

hoc se magis supprimere felicem decet

variosque casus tremere metuentem deos nimium faventes.

magna momento obrui vincendo didici.

Troia nos tumidos facit nimium ac feroces?

stamus hoc Danai loco,

unde illa cecidit, fateor, aliquando impotens

regno ac superbus altius memet tuli;

sed fregit illos spiritus haec quae dare

potuisset aliis causa, Fortunae favor,

tu me superbum, Priame, tu timidum facis.

ego esse quicquam sceptra nisi vano putem

fulgore tectum nomen et falso comam vinclo decentem?

casus haec rapiet brevis,

nec mille forsan ratibus aut annis decem:

non omnibus fortuna tam lenta imminet.

equidem fatebor (pace dixisse hoc tua,

Argiva tellus, liceat) affligi Phrygas vinci que volui:

ruere et aequari solo utinam arcuissem.

sed regi frenis nequit

et ira et ardens hostis et victoria

commissa nocti quicquid indignum aut ferum

cuiquam videri potuit, hoc fecit dolor

tenebraeque, per quas ipse se inritat furor,

gladiisque felix, cuius infecti semel vecors libido est.

quicquid eversae potest superesse Troiae, maneat:

exactum satis poenarum et ultra est.

regia ut virgo occidat

tumuloque donum detur et cineres riget

et facinus atrox caedis ut thalamos vocent?

non patiar, in me culpa cunctorum redit:

qui non vetat peccare, cum possit, iubet.

Nullumne Achillis praemium manes ferent?1

Ferent, et illum laudibus cuncti canent

magnumque terrae nomen ignotae audient.

quod si levatur sanguine infuso cinis,

opima Phrygii colla caedantur greges

fluatque nulli flebilis matri cruor.

quis iste mos est, quando in inferias homo est impensus hominis?

detrahe invidiam tuo

odiumque patri, quem coli poena iubes.

O tumide, rerum dum secundarum status

extollit animos, timide cum increpuit metus, regum tyranne!

etiamne flammatum geris

amoris aestu pectus ac veneris novae?

solusne totiens spolia de nobis feres?

hac dextra Achilli victimam reddam suam.

quam si negas retinesque, maiorem dabo dignamque quam det Pyrrhus;

et nimium diu

a caede nostra regia cessat manus

paremque poscit Priamus, Haud equidem nego

hoc esse Pyrrhi maximum in bello decus,

saevo peremptus ense quod Priamus iacet,

supplex paternus, Supplices nostri patris hostesque eosdem novimus.

Priamus tamen praesens rogavit;

tu gravi pavidus metu,

nec ad rogandum fortis, Aiaci preces

Ithacoque mandas clausus atque hostem tremens.

At non timebat tunc tuus, fateor, parens,

interque caedes Graeciae atque ustas rates

segnis iacebat belli et armorum immemor,

levi canoram verberans plectro chelyn.

Tunc magnus Hector, arma contemnens tua,

cantus Achillis timuit, et tanto in metu

navalibus pax alta Thessalicis fuit.

Nempe isdem in istis Thessalis navalibus

pax alta rursus Hectoris patri fuit.

Est regis alti spiritum regi dare.

Cur dextra regi spiritum eripuit tua?

Mortem misericors saepe pro vita dabit.

Et nunc misericors virginem busto petis?

Iamne immolari virgines credis nefas?

Praeferre patriam liberis regem decet.

Lex nulla capto parcit aut poenam impedit.

Quod non vetat lex, hoc vetat fieri pudor.

Quodcumque libuit facere victori licet.

Minimum decet libere cui multum licet.

His ista iactas, quos decem annorum gravi regno subactos Pyrrhus exsolvit iugo?

[caret.

Hos Scyrus animos? Scelere quae fratrum

Inclusa fluctu - Nempe cognati maris:

Atrei et Thyestae nobilem novi domum.

EX virginis concepte furtivo stupro

et ex Achilles nate, sed nondum viro -

Illo ex Achille, genere qui mundum suo

sparsus per omne caelitum regnum tenet:

Thetide aequor, umbras Aeaco, caelum Iove.

Illo ex Achille, qui manu Paridis iacet.

. Quem nec deorum comminus quisquam petit.

Compescere equidem verba et audacem malo * poteram domare:

sed meus captis quoque

scit parcere ensis, potius interpres deum Calchas vocetur:

fata si poscent, dabo.

Tu qui Pelasgae vincla solvisti rati

morasque bellis, arte qui reseras polum,

cui viscerum secreta, cui mundi fragor

et stella longa semitam flamina trahens

dant signa fati, cuius ingenti mihi mercede constant ora:

quid iubeat deus

effare, Calchas, nosque consilio rege.

Dant fata Danais quo solent pretio viam:

mactanda virgo est Thessali busto ducis;

sed quo iugari Thessalae cultu solent

Ionidesve vel Mycenaeae nurus,

Pyrrhus parenti coniugem tradat suo:

sic rite dabitur, non tamen nostras tenet haec una puppes causa:

nobilior tuo,

Polyxene, cruore debetur cruor,

quem fata quaerunt, turre de summa cadat

Priami nepos Hectoreus et letum oppetat.

tum mille velis impleat classis freta.

Verum est an timidos fabula decipit

umbras corporibus vivere conditis,

cum coniunx oculis imposuit manum

supremusque dies solibus obstitit

et tristis cineres urna cohercuit?

non prodest animam tradere funeri,

sed restat miseris vivere longius?

an toti morimur nullaque pars manet

nostri, cum profugo spiritus halitu

immixtus nebulis cessit in aera

et nudum tetigit subdita fax latus?

Quicquid sol oriens, quicquid et occidens

novit, caeruleis Oceanus fretis

quicquid bis veniens et fugiens lavat, ,

aetas Pegaseo corripiet gradu.

quo bis sena volant sidera turbine,

quo cursu properat volvere saecula

astrorum dominus, quo properat modo

obliquis Hecate currere flexibus:

hoc omnes petimus fata nec amplius,

iuratos superis qui tetigit lacus, usquam est:

ut calidis fumus ab ignibus

vanescit, spatium per breve sordidus,

ut nubes, gravidas quas modo vidimus,

arctoi Boreae dissicit impetus:

sic hic, quo regimur, spiritus effluet.

post mortem nihil est ipsaque mors nihil,

velocis spatii meta novissima;

spem ponant avidi, solliciti metum:

tempus nos avidum devorat et chaos.

mors individua est, noxia corpori nec parcens animae:

Taenara et aspero

regnum sub domino limen et obsidens

custos non facili Cerberus ostio

rumores vacui verbaque inania

et par sollicito fabula somnio.

quaeris quo iaceas post obitum loco?

quo non nata iacent. - Andromacha Senex Astyanax

Quid, maesta Phrygiae turba, laceratis comas

miseramque tunsae pectus effuso genas fletu rigatis?

levia perpessae sumus, si flenda patimur.

Ilium vobis modo, mihi cecidit olim.

cum ferus curru incito

mea membra raperet et gravi gemeret sono

Peliacus axis pondere Hectoreo tremens.

tunc obruta atque eversa quodcumque accidit

torpens malis rigensque sine sensu fero.

iam erepta Danais coniugem sequerer meum, nisi hic teneret:

hic meos animos domat morique prohibet;

cogit hic aliquid deos

adhuc rogare - tempus aeramnae addidit,

hic mihi malorum maximum fructum abstulit, nihil timere:

prosperis rebus locus

ereptus omnis, dira qua veniant habent,

miserrimum est timere, cum speres nihil.

Quis te repens commovit afflictam metus?

Exoritur aliquod maius ex magno malum,

nondum mentis Ilii fatum stetit.

Et quas reperiet, ut velit, clades deus?

Stygis profundae claustra et obscuri specus

laxantur et, ne desit e versis metus,

hostes ab imo conditi Dite exeunt -

solisne retro pervium est Danais iter?

certe aequa mors est - turbat atque agitat Phrygas

communis iste terror, hic proprie meum

exterret animum, noctis horrendae sopor.

Quae visa portas? effer in medium metus.

Partes fere nox alma transierat duas

clarumque septem verterant stellae iugum;

ignota tandem venit afflictae quies

brevisque fessis somnus obrepsit genis,

si somnus ille est mentis attonitae stupor:

cum subito nostros Hector ante oculos stetit,

non qualis ultro bella in Argivos ferens

Graias petebat facibus Idaeis rates,

nec caede multa qualis in Danaos furens

vera ex Achille spolia simulato tulit,

non ille vultus flammeum intendens iubar,

sed fessus ac deiectus et fletu gravis

similisque maesto, squalida obtectus coma.

iuvat tamen vidisse; tum quassans caput:

'dispelle somnos' inquit *et natum eripe, o fida coniunx:

lateat, haec una est salus.

omitte fletus - Troia quod cecidit gemis?

utinam iaceret tota. festina, amove

quocumque nostrae parvulam stirpem domus.'

mihi gelidus horror ac tremor somnum expulit,

oculosque nunc huc pavida, nunc illuc ferens

oblita nati misera quaesivi Hectorem:

fallax per ipsos umbra complexus abit.

O nate, magni certa progenies patris,

spes una Phrygibus, unica adflictae domus,

veterisque suboles sanguinis nimium inclita nimiumque patri similis:

hos vultus meus

habebat Hector, talis incessu fuit

habituque talis, sic tulit fortes manus,

Sic celsus umeris, fronte sic torva minax

cervice fusam dissipans iacta comam -

o nate sero Phrygibus, o matri cito,

eritne tempus illud ac felix dies

quo Troici defensor et vindex soli

recidiva ponas Pergama et sparsos fuga

cives reducas, nomen et patriae suum Phrygibusque reddas?

sed mei fati memor

tam magna timeo vota - quod captis sat est,

vivamus, heu me, quis locus fidus meo

erit timori quave te sede occulam?

arx illa pollens opibus et muris deum,

gentes per omnes clara et invidiae gravis,

nunc pulvis altus, strata sunt flamma omnia

superestque vasta ex urbe ne tantum quidem,

quo lateat infans, quem locum fraudi legam,1?

est tumulus ingens coniugis cari sacer,

verendus hosti, mole quem immensa parens

opibusque magnis struxit, in luctus suos rex non avarus:

optime credam patri,

sudor per artus frigidus totos cadit:

omen tremesco misera feralis loci.

Miser occupet praesidia, securus legat.

Quid quod latere sine metu magno nequit?

Ne prodat aliquis, amove testes doli., Si quaeret hostis?

Vrbe in eversa perit.

haec causa multos una ab interitu arcuit:

credi perisse, Vix spei quicquam est super:

quid proderit latuisse redituro in manus?

Victor feroces impetus primos habet.

Grave pondus illum magna nobilitas premit;

quis te locus, quae regio seducta, invia tuto reponet?

quis feret trepidis opem?

quis proteget? qui semper, etiam nunc tuos, Hector, tuere:

coniugis furtum piae

serva et fideli cinere victurum excipe,

succede tumulo, nate - quid retro fugis?

turpisne latebras spernis? agnosco indolem:

pudet timere, spiritus magnos fuga

animosque veteres, sume quos casus dedit,

en intuere, turba quae simus super:

tumulus, puer, captiva: cedendum est malis,

sanctas parentis conditi sedes age

aude subire, fata si miseros iuvant, habes salutem;

fata si vitam negant, habes sepulchrum.

Claustra commissum tegunt;

quem ne tuus producat in medium timor,

procul hinc recede teque diversam amove.

Levius solet timere, qui propius timet;

sed, si placet, referamus hinc alio pedem.

Cohibe parumper ora questusque opprime:

gressus nefandos dux Cephallanum admovet.

Dehisce tellus tuque, coniunx, ultimo

specu revulsam scinde tellurem et Stygis

sinu profundo conde depositum meum.

adest Vlixes, et quidem dubio gradu vultuque:

nectit pectore astus callido.

Durae minister sortis hoc primum peto.

ut, ore quamvis verba dicantur meo, non esse credas nostra:

Graiorum omnium

procerumque vox est, petere quos seras domos Hectorea suboles prohibet:

hanc fata expetunt.

sollicita Danaos pacis incertae fides

semper tenebit, semper a tergo timor

respicere coget arma nec poni sinet,

dum Phrygibus animos natus eversis dabit,

Andromacha, vester, augur haec Calchas canit;

et, si taceret augur haec Calchas, tamen

dicebat Hector, cuius et stirpem horreo.

generosa in ortus semina exsurgunt suos:

sic ille magni parvus armenti comes

primisque nondum cornibus findens cutem

cervice subito celsus et fronte arduus

gregem paternum ducit ac pecori imperat;

quae tenera caeso virga de trunco stetit,

par ipsa matri tempore exiguo subit

umbrasque terris reddit et caelo nemus;

sic male relictus igne de magno cinis vires resumit.

est quidem iniustus dolor rerum aestimator:

si tamen tecum exigas,

veniam dabis, quod bella post hiemes decem

totidemque messes iam senex miles timet

aliasque clades rursus ac numquam bene

Troiam iacentem, magna res Danaos movet, futurus Hector:

libera Graios metu.

haec una naves causa deductas tenet,

hac classis haeret, neve crudelem putes,

quod sorte iussus Hectoris natum petam:

petissem Oresten. patere quod victor tulit.

Vtinam quidem esses, nate, materna in manu,

nossemque quis te casus ereptum mihi

teneret, aut quae regio - non hostilibus

confossa telis pectus aut vinclis manus

secantibus praestricta, non acri latus

utrumque flamma cincta maternam fidem umquam exuissem.

nate, quis te nunc locus, fortuna quae possedit?

errore avio vagus arva lustras?

vastus an patriae vapor corripuit artus?

saevus an victor tuo lusit cruore?

numquid immanis ferae

morsu peremptus pascis Idaeas aves?

Simulata remove verba; non facile est tibi decipere Vlixen:

vicimus matrum dolos etiam dearum.

cassa consilia amove;

ubi natus est? Vbi Hector? ubi cuncti Phryges?

ubi Priamus? unum quaeris: ego quaero omnia.

VLBL Coacta dices sponte quod fari abnuis.

Tuta est, perire quae potest debet cupit.

Magnifica verba mors prope admota excutit.

Si vis, Vlixe, cogere Andromacham metu, vitam minare:

nam mori votum est mihi.

Verberibus igni t morte cruciatu eloqui

quodcumque celas adiget invitam dolor

et pectore imo condita arcana eruet:

necessitas plus posse quam pietas solet.

Propone flammas, vulnera et diras mali

doloris artes et famem et saevam sitim

variasque pestes undique, et ferrum inditum

visceribus istis, carceris caeci luem,

et quicquid audet victor iratus timens:

[VLIX. Stulta est fides celare quod prodas statim.]

animosa nullos mater admittit metus.

Hic ipse, quo nunc contumax perstas, amor

consulere parvis liberis Danaos monet.

post arma tam longinqua, post annos decem

minus timerem quos facit Calchas metus, si mihi timerem:

bella Telemacho paras.

Invita, Vlixe, gaudium Danais dabo:

dandum est; fatere quos premis luctus, dolor.

gaudete, Atridae, tuque laetifica, ut soles, refer Pelasgis:

Hectoris proles obit.

Et esse verum hoc qua probas Danais fide?

Ita quod minari maximum victor potest

contingat et me fata maturo exitu

facilique solvant ac meo condant solo

et patria tellus Hectorem leviter premat, ut luce caruit:

inter extinctos iacet

datumque tumulo debita exanimis tulit.

Expleta fata stirpe sublata Hectoris

solidamque pacem laetus ad Danaos feram - quid agis, Vlixe?

Danaidae credent tibi:

tu cui? parenti - fingit an quisquam hoc parens,

nec abominandae mortis auspicium pavet?

auspicia metuunt qui nihil maius timent.

fidem alligavit iure iurando suam -

si peierat, timere quid gravius potest?

nunc advoca astus, anime, nunc fraudes, dolos.

nunc totum Vlixen; veritas numquam perit.

scrutare matrem, maeret, illacrimat, gemit;

sed et huc et illuc anxios gressus refert

missasque voces aure sollicita excipit:

magis haec timet, quam maeret. ingenio est onus.

Alios parentes alioqui in luctu decet:

tibi gratulandum est. misera, quod nato cares.

quem mors manebat saeva praecipitem datum

e turre, lapsis sola quae muris manet.

Reliquit animus membra, quatiuntur, labant

torpetque vinctus frigido sanguis gelu.

Intremuit: hac, hac parte quaerenda est mihi;

matrem timor detexit: iterabo metum.-

ite, ite celeres, fraude materna abditum

hostem, Pelasgi nominis pestem ultimam,

ubicumque latitat, erutam in medium date.

bene est: tenetur, perge, festina, attrahe - quid respicis trepidasque?

iam certe perit.

Vtinam timerem, solitus ex longo est metus:

dediscit animus scire quod didicit diu.

Lustrale quoniam debitum muris puer

sacrum antecessit nec potest vatem sequi

meliore fato raptus, hoc Calchas ait

modo piari posse redituras rates,

si placet undas Hectoris sparsi cinis

ac tumulus imo totus aequetur solo.

nunc ille quoniam debitam effugit necem,

erit admovenda sedibus sacris manus.

Quid agimus? animum distrahit geminus timor:

hinc natus, illinc coniugis sacri cinis, pars utra vincet?

testor immites deos,

deosque veros coniugis manes mei:

non aliud, Hector, in meo nato mihi placere quam te.

vivat, ut possit tuos

referre vultus - prorutus tumulo cinis mergetur?

ossa fluctibus spargi sinam disiecta vastis?

potius hic mortem oppetat.-

poteris nefandae deditum mater neci videre?

poteris celsa per fastigia missum rotari?

potero, perpetiar, feram,

dum non meus post fata victoris manu iactetur Hector.

- hic suam poenam potest

sentire, at illum fata iam in tuto locant - quid fluctuaris?

statue, quem poenae extrahas.

ingrata, dubitas? Hector est illinc tuus - erras:

utrimque est Hector; hic sensus potens,

forsan futurus ultor extincti patris - utrique parci non potest:

quid iam facis?

serva e duobus, anime, quem Danai timent.

Responsa peragam: funditus busta eruam.

Quae vendidistis? Pergam et e summo

aggere

traham sepulchra, Caelitum appello fidem fidemque Achillis:

Pyrrhe, genitoris tui munus tuere.

Tumulus hic campo statim toto iacebit.

Fuerat hoc prorsus nefas Danais inausum.

templa violastis, deos etiam faventes:

busta transierat furor.

resistam, inermis offeram armatis manus,

dabit ira vires, qualis Argolicas ferox

turmas Amazon stravit, aut qualis deo

percussa Maenas entheo silvas gradu

armata thyrso terret atque expers sui

vulnus dedit nec sensit, in medios ruam.

tumuloque cineris socia defenso cadam.

Cessatis .et vos flebilis clamor movet furorque cassus feminae?

iussa ocius peragite.

Me, me sternite hic ferro prius.

repellor, heu me. rumpe fatorum moras, molire terras, Hector:

ut Vlixen domes,

vel umbra satis es - arma concussit manu,

iaculatur ignes - cernitis, Danai, Hectorem?

an sola video? Funditus cuncta eruam.

Quid agis? ruina pariter et natum et virum prosternis una?

forsitan Danaos prece

placare poteris, conditum illidet statim :

immane busti pondus - intereat miser

ubicumque potius, ne pater natum obruat prematque patrem natus.

- Ad genua accido

supplex, Vlixe, quamque nullius pedes

novere dextram pedibus admoveo tuis.

miserere matris et preces placidus pias

patiensque recipe, quoque te celsum altius

superi levarunt, mitius lapsos preme:

misero datur quodcumque, fortunae datur.

sic te revisat coniugis sanctae torus,

annosque, dum te recipit, extendat suos Laerta;

sic te iuvenis excipiat tuus,

et vota vincens vestra felici indole

aetate avum transcendat, ingenio patrem.

miserere matris: unicum adflictae mihi solamen hic est.

Exhibe natum et roga.

Huc e latebris procede tuis,

flebile matris furtum miserae.

hic est, hic est terror, Vlixe, mille carinis.

submitte manus

dominique pedes supplice dextra

stratus adora nec turpe puta

quicquid miseros fortuna iubet.

pone ex animo reges atavos

magnique senis iura per omnis

incluta terras j excidat Hector,

gere captivum positoque genu,

si tua nondum funera sentis,

matris fletus imitare tuae.

Vidit pueri regis lacrimas

et Troia prior, parvusque minas

trucis Alcidae flexit Priamus.

ille, ille ferox, cuius vastis

viribus omnes cessere ferae,

qui perfracto limine Ditis

caecum retro patefecit iter,

hostis parvi victus lacrimis:

'suscipe' dixit 'rector habenas

patrioque sede celsus solio;

sed sceptra fide meliore tene.'

hoc fuit illo victore capi:

discite mites Herculis iras.

an sola placent Herculis arma?

iacet ante pedes non minor illo

supplice supplex vitamque petit -

regnum Troiae

quocumque volet Fortuna ferat.

Matris quidem me maeror attonitae movet,

magis Pelasgae me tamen matres movent,

quarum iste magnos crescit in luctus puer.

Has, has ruinas urbis in cinerem datae hic excitabit?

hae manus Troiam erigent?

nullas habet spes Troia, si tales habet.

non sic iacemus Troes, ut cuiquam metus possimus esse.

spiritus genitor fecit?

sed nempe tractus, ipse post Troiam pater

posuisset animos, magna quos frangunt mala.

si poena petitur, (quae peti gravior potest?)

famulare collo nobili subeat iugum,

servire liceat, aliquis hoc regi negat?

Non hoc Vlixes, sed negat Calchas tibi.

O machinator fraudis et scelerum artifex,

virtute cuius bellica nemo occidit,

dolis et astu maleficae mentis iacent

etiam Pelasgi, vatem et insontes deos praetendis?

hoc est pectoris facinus tui.

nocturne miles, fortis in pueri necem

iam solus audes aliquid et claro die.

Virtus Vlixis Danaidis nota est satis nimisque Phrygibus.

non vacat vanis diem conterere verbis:

ancoras classis legit.

Brevem moram largire, dum officium parens

nato supremum reddo et amplexu ultimo avidos dolores satio.

Misereri tui

utinam liceret, quod tamen solum licet,

tempus moramque dabimus, arbitrio tuo implere lacrimis:

fletus aerumnas levat.

O dulce pignus, o decus lapsae domus

summumque Troiae funus, o Danaum timor,

genetricis o spes vana, cui demens ego

laudes parentis bellicas, annos avi

demens precabar, vota destituit deus.

non arma tenera patria tractabis manu

sparsasque passim saltibus latis feras

audax sequeris nec stato lustri die,

solemne referens Troici lusus sacrum,

puer citatas nobilis turmas ages;

non inter aras mobili velox pede,

reboante flexo concitos cornu modos,

barbarica prisco templa saltatu coles.

Iliaca non tu sceptra regali potens

gestabis aula, iura nec populis dabis

victasque gentes sub tuum mittes iugum,

non Graia caedes terga, non Pyrrhum trahes.

o Marte diro tristius leti genus!

flebilius aliquid Hectoris magni nece

muri videbunt, Rumpe iam fletus, parens:

magnus sibi ipse non facit finem dolor.

Lacrimis, Vlixe, parva quam petimus mora est;

concede patiens, ut mea condam manu

viventis oculos, occidis parvus quidem, sed iam timendus.

Troia te expectat tua:

i, vade liber, liberos Troas vide.

Miserere, mater. Quid meos retines sinus

manusque matris cassa praesidia occupas?

fremitu leonis qualis audito tener

timidum iuvencus applicat matri latus,

at ille saevus matre summota loco

praedam minorem morsibus vastis tenens frangit venitque:

talis e nostro sinu

te rapiet hostis, oscula et fletus, puer,

lacerosque crines excipe et plenus mei occurre patri;

pauca maternae tamen perfer querelae verba:

'si manes habent

curas priores nec perit flammis amor,

servire Graio pateris Andromachen viro, crudelis Hector?

lentus et segnis iaces?

redit Achilles. ' sume nunc iterum comas

et sume lacrimas, quicquid e misero viri

funere relictum est, sume quae reddas tuo

Oscula parenti, matris hanc solacio relinque vestem:

tumulus hanc tetigit meus manesque cari.

si quid hic cineris latet, scrutabor ore.

Nullus est flendi modus:

abripite propere classis Argolicae moram.

Quae vocat sedes habitanda captas?

Thessali montes et opaca Tempe,

an maris vasti domitrix Iolcos?

parva Gortynis sterilisque Tricce,

an frequens rivis levibus Mothone,

an viros tellus dare militares

aptior Phthie meliorque fetu

fortis armenti lapidosa Trachin,

quae sub Oetaeis latebrosa silvis

misit infestos Troiae ruinis

non semel arcus?

Olenos tectis habitata raris,

virgini Pleuron inimica divae,

an maris lati sinuosa Troezen?

Pelion regnum Prothoi superbum, tertius caelo gradus?

(hic recumbens

montis exesi spatiosus antro

iam trucis Chiron pueri magister,

tinnulas plectro feriente chordas,

tunc quoque ingentes acuebat iras

bella canendo)

An ferax varii lapidis Carystos,

urbibus centum spatiosa Crete,

an premens litus maris inquieti

semper Euripo properante Chalcis?

quolibet vento faciles Calydnae,

an carens numquam Gonoessa vento

quaeque formidat Borean Enispe?

Attica pendens Peparethos ora,

an sacris gaudens tacitis Eleusin?

* * *

numquid Aiacis Salamina veram

aut fera notam Calydona saeva,

quasque perfundit subiturus aequor

segnibus terras Titaressos undis?

Bessan et Scarphen, Pylon an senilem?

Pharin an Pisas Iovis et coronis

Elida claram?

Quolibet tristis miseras procella

mittat et donet cuicumque terrae,

dum luem tantam Troiae atque Achivis

quae tulit, Sparte, procul absit, absit

Argos et saevi Pelopis Mycenae,

Neritos parva brevior Zacyntho

et nocens saxis Ithace dolosis.

Quod manet fatum dominusque quis te,

aut quibus terris, Hecuba, videndam ducet?

in cuius moriere regno?

Quicumque hymen funestas, inlaetabilis

lamenta caedes sanguinem gemitus habet

est auspice Helena dignus, eversis quoque nocere cogor Phrygibus:

ego Pyrrhi toros

narrare falsos iubeor, ego cultus dare habitusque Graios.

arte capietur mea

meaque fraude concidet Paridis soror, fallatur;

ipsi levius hoc equidem reor:

optanda mors est sine metu mortis mori.

quid iussa cessas agere? ad auctorem redit sceleris coacti culpa.

- Dardaniae domus

generosa virgo, melior afflictos deus

respicere coepit teque felici parat dotare thalamo;

tale coniugium tibi

non ipsa sospes Troia, non Priamus daret.

nam te Pelasgae maximum gentis decus,

cui regna campi lata Thessalici patent,

ad sancta lecti iura legitimi petit.

te magna Tethys teque tot pelagi deae

placidumque numen aequoris tumidi Thetis

suam vocabunt, te datam Pyrrho socer

Peleus nurum vocabit et Nereus nurum.

depone cultus squalidos, festos cape.

dedisce captam; deprime horrentis comas

crinemque docta patere distingui manu.

hic forsitan te casus excelso magis solio reponet.

profuit multis capi.

Hoc derat unum Phrygibus eversis malum,

gaudere - flagrant strata passim Pergama:

o coniugale tempus! an quisquam audeat negare?

quisquam dubius ad thalamos eat.

quos Helena suadet? pestis exitium lues

utriusque populi, cernis hos tumulos ducum

et nuda totis ossa quae passim iacent inhumata campis?

haec hymen sparsit tuus.

tibi fluxit Asiae, fluxit Europae cruor,

cum dimicantes lenta prospiceres viros,

incerta voti - perge, thalamos appara.

taedis quid opus est quidve solemni face?

quid igne? thalamis Troia praelucet novis.

celebrate Pyrrhi, Troades, conubia, celebrate digne:

planctus et gemitus sonet.

Ratione quamvis careat et flecti neget

magnus dolor sociosque nonnumquam sui maeroris ipsos oderit:

causam tamen

possum tueri iudice infesto meam,

graviora passa, luget Andromacha Hectorem et Hecuba Priamum:

solus occulte Paris lugendus Helenae est.

dirum et invisum et grave est servitia ferre?

patior hoc olim iugum,

annis decem captiva, prostratum Ilium est, versi penates?

perdere est patriam grave,

gravius timere, vos levat tanti mali comitatus:

in me victor et victus furit,

quam quisque famulam traheret incerto diu

casu pependit, me meus traxit statim

sine sorte dominus, causa bellorum fui tantaeque Teucris cladis?

hoc Verum puta.

Spartana puppis vestra si secuit freta;

sin rapta Phrygiis praeda remigibus fui

deditque donum iudici victrix dea.

ignosce raptae, iudicem iratum mea habitura causa est:

ista Menelaum manent

arbitria, nunc hanc luctibus paulum tuis,

Andromacha, omissis flecto - vix lacrimas queo

retinere, Quantum est Helena quod lacrimat

malum.

cur lacrimat autem? fare quos Ithacus dolos, quae scelera nectat;

utrum ab Idaeis iugis

iactanda virgo est, arcis an celsae edito mittenda saxo?

num per has vastum in mare

volvenda rupes, latere quas scisso levat

altum vadoso Sigeon spectans sinu?

dic, fare, quicquid subdolo vultu tegis.

leviora mala sunt cuncta, quam Priami gener

Hecubaeque Pyrrhus, fare, quam poenam pares

exprome et unum hoc deme nostris cladibus falli:

paratas perpeti mortem vides.

Vtinam iuberet me quoque interpres deum

abrumpere ense lucis invisae moras

vel Achillis ante busta furibunda manu

occidere Pyrrhi, fata comitantem tua,

Polyxene miseranda, quam tradi sibi

cineremque Achilles ante mactari suum, ,

campo maritus ut sit Elysio, iubet.

Vide ut animus ingens laetus audierit necem.

cultus decoros regiae vestis petit

et admoveri crinibus patitur manum.

mortem putabat illud, hoc thalamos putat.

at misera luctu mater audito stupet;

labefacta mens succubuit. assurge, alleva

animum et cadentem, misera, firma spiritum.

quam tenuis anima vinculo pendet levi -

minimum est quod Hecubam facere felicem potest.

spirat, revixit, prima mors miseros fugit.

Adhuc Achilles vivit in poenas Phrygum?

adhuc rebellat? o manum Paridis levem,

cinis ipse nostrum sanguinem ac tumulus sitit,

modo turba felix latera cingebat mea,

lassabar in tot oscula et tantum gregem dividere matrem;

sola nunc haec est super

votum, comes, levamen, afflictae quies;

haec totus Hecubae fetus, hac sola vocor

iam voce mater, dura et infelix age

elabere anima, denique hoc unum mihi

remitte funus, inrigat fletus genas

imberque victo subitus e vultu cadit.

Nos Hecuba, nos, nos, Hecuba, lugendae sumus,

quas mota classis huc et huc sparsas feret;

hanc cara tellus sedibus patriis teget.

Magis invidebis, si tuam sortem scies.

An aliqua poenae pars meae ignota est mihi??