Gerardi Io. Vossy et aliorum Dissertationes de studiis bene instituendis

261쪽

ceat: de aliquamdiu Cicero non praecipuus sol um legatur. sed solus. Cui fini p ut

corpus scilicet illud & contextus orationis primum serio formetur uno quodam habitu, & aequabili sermonis filo. Nescio an idem censerem , si Calvus, caelius, Brutus, Caesar, & alii e classe oratorum extarent. Sed , ut hodie res est, quis praeter Tullium periodos, membra, numero S, &continuatam tiram orationis seriem nobis

suggesserit λ A qua, me quidem judice,necessatio initium faciendum juventuti. Ut pictor cum tabulam incepit, primum hominem totum delineat, colores mox apto Squaerit, & addit cuique parti: sic meus Imitator , corpus eloquentiae suae formet, pigmenta deinde varie conquirar. Nisi facit, crede juvemus, aut sero credes hiulca semper, incomposita, &h variis varia quaedam stili forma gignetur,nec satis sibi constans, quotidie video, & peecati caussam non ignoro, Cicero igitur primus primas teneat: 8c teneat solus. Sed quamdiuὸ pro ingeniis tempus definiam ; in molliore aliquo. annum: in duriore, alterum etiam annum. Et addo non inutiliter, sub hanc ipsam curam, Μanutii epistolas, Sa- doleti , Bembi, Bunelli, atque in primis

Longotii nostri, legi posse. non quia ipsi libere dicam valde probi, sed quia puerili

262쪽

rili quodam affectu Ciceronis illam orbi tam anxio pede presserunt, ideoque per eorum vestigia tutior facilior tibi cursus. At in Cressentem & Iuυenilim I rationem alios admitto : sed successu tamen , nec ut saltu pergas, sed per quosdam velut gradus. Iraque meo consilio , eos hac primum adeas qui a Cicerone minimum abeunt, sc qui copia , suavitate .fluxu dictionis, reserant beatam illam facilemque naturam. Qualis Fabius inprimis, S nonnihil in Curtius, Velle's, Livius, Caesar:

similiores futuri .nisi retinuisset & stetisset alia species argumenti. Hos igitur tunckege,sed leviter: at cerna omni studio Plauium & Terentium , qui semel corpore illo Sermo his& tanquam aedificii forma Constituta, utilissime adhibebuntur ad poliendas Omnes partes. Verborum proprietas a quibus peratur melius λ a quibus Phrasum alle nitor Atticus λ Iam venus, de lepor &: comitas a quibus uberius hauriatur, quam a meo comico ρ Plautum enim hic solum intelligo, de praepono nec impono : quia ex an Imo ita sentio) omnibus, qui in Latio aut Graecia imbuerunt charraceum hoc

de quor. Hi ad Epistolam de orationibus

enim aliter censeo 'familiarem seriptionem imprimis apri ; quia revera epistola

quid aliud, quam cottidiana differtio λ ut

263쪽

non errarit Artemo apud Demetrium, qui censet eodem modo Dialogum &Epistolam ser ibi. Et Plinius ab eadem cauSa, epistolas matronae cujusdam dilaudans , cum Plauto & Terentio metro solutis ea S com-

ponit. Quin ipsum Plinium , in secunda

hac classe jure colloco, rersum , acutum, nitidum , ted non sine deliciis molliculum interdum ,& parum virum. Cui comitem novum do, sed majorem novis , Etruscum

illum Angelum , qui nisi quod affectatae

inrerdum de quaesitae in eo arguria: cum illis ipsis priscis pari passu decurrere posse videatur Epistolarum hunc campum. Hoc velut tirocinii biennium sit: quo manus haec stili coercenda nonnihil intra Puram togam. cui jam deinceps, in Adusia Imitatione, libere permittam exerat se MVagetur per scriptorum omne genus. Le gar, videar,& flores ex omni prato carpat ad Eloquentiae hanc corollam. Sed in primis suadeam Sallustium, Senecam , Taci tum, & id genus brevium subtiliumque scriptorum jam legi, quorum acuta quasi face luxuries illa paulisper recidatur, fiat que oratio stricta, sortis, & verd viritis. Fimi de parte prima: nisi quod leviter addo perutile futurum eundem illum Ciceronem legi quotidie se relegi, vespertinis praesertim horis, &, si oportunitas serer, subae

264쪽

INsTi Tu ΤώO EPisTOLIσA. 2 7 sub ipsum somni tempus. Meus runc ne scio quomodo melius arripir, retinet &concoquit per quietem. Tenta,reperies in levi monito uou leve momeiatum.

CAPu T XII.

De Excerptis. quo ordine ea res ituenda , Ura quibus singula carpeu .

teram, de qua etsi exemplis dicere facilius possem, quam scriptis, ramen brevi rer haec habe. Lectionem ipsam non sum-Cere, ne repit ita quidem imo nec in felicissima memoria: sed opus esse Excerptis quibusdam & Notis rerum verborumque singularium, quas imitemur : quae excerpta Memoralibus libellis, ram quam aerario scontineri velim, unde sermonis illae opes, Per tempus , M ad usum promantur. Fieri autem libellos triplices : unum quem Formularum dixerim ; alterum, quem Dyna. mentorum 'ertium, quem Dictionis. Duo illi ad sermonem universum magiS pertineant, tertius ad distinctum. In primo, Formulae mihi duplices : Ad contextum istae,Ordiendi Narradi, Continuandi, Franseeundi, Abrumpendi, Claudendi: Ad Mare-riem, istae : Rogandi, Gratias agendi, eram

265쪽

est, quae in epistolam creberrime incurrunt. Secundus, Ornamentorum liber est. in

quo distincte 8c per capita collocaverim haec : Similitudines, Allegorias , Imagines , Acutiora dicta, Sententim, & siqua e jusmodi illustria lumina sermonis. Tertius, Dictionis. quam divido in duas partes , Phra. sum Sc Verborum Phrases quidem enotari velim,quaecunque insigniores aut nitidiores oecurrent.'' Uerba, quaecunque rara,

nova , novo sensu sive flexui usurpata. In

Phrasibus dispositionem non video: et nisi quod seorsim eas poni velim, pro discrimi. he scriptorum t Tullii solas , Plauti de Terentii solas , Historicorum selas : quod quisque pro judicio suo aut industria fac luto. In verbis ordinem solum servem Alphabeti. Haec sunt quae se legi velim. Sed a quibus Θ non enim promiscue ab omni bus : sed ad judicium paucis tibi sic prae- ibo. Formularum liber i Cicerone maximi compleatur: addo Plinium ἱ Politianum, aut si quid aliunde transferre aut haurire

poteris Opportunὶ ornamentorum, Cicerone, Eablo. Plinio , Historicis, Seneca, etiam a Graecis, de imprimis a Plutarcho. Phrasium exempla a Cicerone maximῆ, MComicis petantur : nonnihil ab Historicis, atque etiam ab aliis, quos non attigi, Var-

266쪽

IssTITUTIO EPIsTOL CΛ 2Iyrone, Agellio, Suetonio, Iurisconsultis .imo & interdum AppulejO. Verborum, uno verbo, ab omnibus : nec inutiliter etiam a Grammaticis & ossariis antiquis. CAPUT XIII.

De expressione o formatione Stili, per tria

genera Imitationum.

Ertium illud utilissimum sequitur, in Quid exprimas , de quid vires. Frustra enim priora illa duo, si non istud: nee lectio aut selectio adjuverint, sine proba expressione, Ea ut talis sit, per triplicem Imitationem distincte te ducam, de quid sequare in unaquaque dicam, 8c quid vites. In Puerili , duo haec tibi propono.

Primo, ut formulas imprimis & communia illa contextus totius imirere: secundo, ut ductum , numeros, lineamenta & faciem Tullianae orationis. Et imitare, non induis

stri E solum sed paene adsectate 8c cupide :

sic inquam, ut color quaesitus Se fucus appareat, imo Sc furtum. Ut pueros nihil Pudet, cum scribere discunt, per singulos lirrerarum apices aliena manu duci: non item hic tu Clausulas, membra,& periodi cujuspiam partem cum venia saepe inseres de centonem e Tullii purpura contexes, Κ 1 paul-

267쪽

a xo I UsTi LIPs Irpaullo post daturus ruam. Exercitii genus quod olim In Germania huic rei proposui, dicere operae pietium habeo, e si non el-ctare. Fuit tale. Haec sequere : quid fugies 8 nihil, nisi ea quae Grammarici vitant. At in Crescente. crescat mihi paulisper judicium, de iervari praecipiam haec tria .Prlinmum , ut in furiis jam verecundior sis: non enim ultra decet. Secnndum , ut ita Formulis exprimendis remissior 3 non enim ultra opus. Sicut digiri in cithara aegre 3 cum intentione initio ponuntur, iidem postea ad chordas te numeros sponte veniunt: sic mens istis paullum assuefacta. Tertium, ut Phrases 8c Verba meliora undique assumas: de formes, ut sic dicam, cutem illam orarionis tuae externam. Atque haec sane praecipua hic cura. quid virandum p vitium agnatum Verborum delectui, nimia asperitas, aut antiquitas. Quod in Comicis imitandis praecipue mihi cave, de ne quid aut sordidum ab iis dictio tua trahat. aut obsoletum. Nam ut imperiti pictores in facie exprimenda, rugam, uaevum , verrucam facile imitantur, indolem negligunt, de ipsum vultum : sic saepe adolescentes rara aut exstantia verba excerpunt . ingenium omittunt 8c genium dictionis. Quae autem verba sordida λ quae jacent , repunt, a face vulgi de e triviis

268쪽

sumpta nec nisi judicio discernenda. Quo obsoleta notae duplicis: Natura & opinione. Illa dixerim, quae revera ratia sunt r. hic , quae sensu dumtaxat vulgi. Nam ha die ita invaluit, ut quicquid ignotum, nec tritum auribus imperitorum , obsolerum censeatur, quamquam ab optimis au istoribus petitum, te ab optimo illo aevo. Priora igitur aut plane vitabis, aut non nisi eum excusatione de interfatiuncula utaris : ista etiam appe res & intexes sermoni ruo tamquam gemmas. De quo rO-to genere , opportunius monebo 8c instruam per exempla. Superest Imitatio ultima inve Virilis : in qua hoc praecidio, non tam exreriorem illum Ornatum spectari debere . quam virtutes & cullum in reris num : id est, Figuras, Imagines , Acuml-na, & ea quae appellavi ornamenta. In quo una cautio, ut cum Oratio perfici jam incipiat & summa illi manus imponi κ κε - λία vitetur. Ea est, nimium cultus studium, Sc sine modo. Quod per te aegrὰ videas aut vites: felix cui doctor hic aliquis

aut monitor amicus.

Haec dictanda mihi nunc super Epistolia censui: cum fructu nonnuli 3 eorum , spero , qui audierunt; vereor ut exiguo , qui tantum legent

269쪽

AD HUBERT. Au DEIANT. a 2 3-ι , -stendimia, aut deponimm sermonem. Comma sustinet, colon suspendit, Peri Odus deponit , Hlουirim Distinguendi ait Fabius) sertas est parva, De qua tamen esse

alia nulla in agendo potest. En momentum, quod in Sermone habet : quid si majus etiam in Scripto dicam Nam herculesiconfusa tota lectioia intellectio, nisi notae suae dividant Sc quasi manu ducant. Quid igitur ea est y Notandi certa ratio, qua seca misi O paraimur, scriptionem. Ea quae Fe- aeribus tuerit, quaerunt: ego amplius .. ansuerit , quaero. Nam prisca Omnia monumenta, lapides, rabulae , aera legum aut . Orationum in quibusna imoda adhiberi ea Iotuit e nullam praeferunt autha --hent. Nisi hanc ramea . qua singula verba punctis His disparapi & secernunt : sed punctis inuiusmodi semper 3c pari forma , Quae res , ut verum fata ar, turbet magis Se sistat lectorem , quam transserat. dc ad la--ter, Quod de lapidibus dim . ad libros etiam pristos traho: nec in iis Disti uictio-ι num illae variantes notae. Ut alios Omit . dam, exstant nobiles illae Pandectae Etrus . cae, a Justiniant aevo : quaere. non dabunt. Quid ergo Θ ante Iustiniani aevum non: fuerunt i mox videbo. : sed tamen antiqui zr Sum Di ., haud puto. Atqui Cicero de alii xidentur' agnovisse. ut Crassus apud

270쪽

eum loquens inducitur : Non librariorum notis , sed verborum is senthntiarum modo . nrerpunctas clausulas is orationibuε veteres esse voluerunt. En notas a librariis , M quidem in elausilis , & graria interpungendi. Idem pro Muraena , in Iurisconsultos illudens : eos in singulis litteris, is interpunctionibM verborum occupari. Significat sensam

mutari cautionem vel cavillum esse, ex

interpuuctis. Quid Seneca, nonne clare Nos, inquit, etiam cum scribimin, interpungere olemus. Ecce interpuncta, le quidem sollemnia in Aribendo. Haec sistant, aut via illa sententiae ejiciant :sed nescio an providam Sc sagacem. Nam prior Tullii locus possit planilsitne altrovorsum duci, quasi dicat , veteres ideo non usurpame in clausulis interpuncta, ne ea potius, quam modum Sc modulum , in verbis , considerarent. Locus alter, dicat Iuris interpretes in minutis occupari, scrutari in contractibus apices litterarum, de puncta verborum : quia nempe ambigua saepe haec i sta, M ad anteriora aut sequentia ducenda. Id enim eveniebat in illis solitariis punctis. quae verba, ut dixi, singula , non membra' aut sensus secernebanr. In Seneca haec reo. & an dicte, spiritum stilumque hominis naturaliter etiam Pausare in scribendo. Minterquiescere cum sententia. γ non rapide