Eduardi Corsini ... Epistola de Burdigalensi Ausonii consulatu

2쪽

FRANCISCO DE ALBIZZIS

PATRICIO PISANO

PRIMATIALIS ECCLESIAE CΛNONICO ET IN. PATRI Λ ACADEMIΛPONTIFICII IURIS INTERPRETI

ED VARDVS COR SINUS.

SL Q s Mi annus ab olut is, Et virus podagrae insit dens medullis

Spem nobis vetat inchoare longam.

Ita nimirum optime vereque dicebat Cato, FRAGCISCE doistissime, quod ubi corporis, animique vires, vel imminente iam senio. vel ingruentis aegritudinis vitio languere caeperint, de longioribus, gravibusque studiis cogitari non potest; sed fatis prae clare nobiscum agi putandum est, si breviora solum,& leviora quaedam argumenta suscipere , & illlistrare concedatur. Miseram hanc sortem mihi obtigisse Tu facile profecto intelligis , quippe qui una

cum plurimis Exe. Patribus, ac civium corona superioribus Kalendis Novembribus perhumaniter intereras , cum pro iniuncto Oratoris , ac Historichmunere Adolescentum nostrorum animos praeclaris Maiorum nostrorum exemplis ad optima quaequo doctrinarum studia excitarem . Etenim vix amplita simas Galilei nostri Iaudes ingressus vehementi quo- clam ae inopino vel podagrici, vel acrioris alterius humoris impetu i refugit enim animus id accuratius inquirere repente perculsus, fere absolu- A a tam

3쪽

DE BUR DIGALENSI

tam orationem abrumpere , exhedra abire , semianimis domum referri sum coactus, ubi quatriduo cum morte conflictatus, maximo tandem Dei beneficio, & docti iliniorum hominum praelidio a morbo recreatus sensi in convalui , et calamum tractare incepi. Itaque reparatis sensim viribus moeroris, ac

taedii levandi gratia in Adversaria oculos conieci, in quae iampridein plurima a me legendo observata Opportune congesseram, atque ex iis argumentum

aliquod se legi , quod mihi facilius, studiisque meis

opportunius videbatur. Quum enim Praefectorum Vrbis Seriem paucis ab hinc mentibus adornarem, quae nuperrime in lucem prodiit, de Rutilio Numatiano sermonem institui, quem hoc illustri Praesedit munere aliquando sunctum accepimus. Quum autem is in Galliam rediturus tempus exprimere cuperet, quo reditus ille contigerat, Ii 69. annos ab Urbe Roma condita numeravit, atque annos ipsos in Catonis, live potius in Varronis hypothesi supputatos esse de- Prehendi, ut nimirum annus 4I6. a Christo nato eri primeretur: ut proinde Rutilius ipse ceteris Scriptoribus accenseatur, qui in supputandis annis ab Vrbe Condita Varronianam Epocham usurparunt. Illud

autem interim mirari maxime subiit quod Ausonius iisdem ipsis Rutilii temporibus Epocham aliam usurpare diceretur, quae I 3. solidis annis a Varroniana disserret, atque ipsa posterior seret: & quae iampridem ab Arnobio quoque praecedenti Seculo adhibita putaretur: quodque gravius esse debet, haec Vrbis Epocha Ausonio, & Arnobio tributa a Chro- nologis, Scriptoribus, ac Interpretibus omnibus memorata suerit: perinde ac si ex laudatis Ausonii verbis id omnino perspicue .certoque deduceretur. Ego vero singulis Ausonii locis subtiliter, accurateque

exploratis, manifestissime ostendi posse putavi, quod

4쪽

Avso NII CONSULAT V s

Interpretes omnes longissime ab Ausonii mente aberis rarunt, & novam hanc Epocham ipsi temere aia sanxerunt; cum ipse profecto non aliam, quam Varronianam Epocham, Rutilii instar , in supputandis annis ab Urbe Condita usurpaverit. Id ego brevissima hac Epistola demonstrandum suscepi, in qua nonnulla scitu iucunda de Consulibus Municipalibus opportune observavi. An vero se liciter, & ex voto mihi res cesserit Tute omnium maxime, FRANCISCE doetissitne, eximia qua polles Historiarum peritia,

atque omnigenae erudititionis ubertate , qua merito commendaris, praesertim vero acri, subactoqu'

ingenio iudicare poteris. Mihi vero maxime Iaetandum erit quod, etsi quidquid ingenii, virium, ac vitae supererit Academicae nostrae Historiae conscribendae libentissime consecraverim ; aliquod tamen argumentum aliud animi levandi reficiendique amore subsecivis horis elucubrare , Tibique Vir innatissime, tenue saltem obsequii in Te mei, veteris que amicitiae pignus onerre potuerim. II. Quum Ausonius, ut accurate controversiae statum eXponam, Romanorum Regum, & Consulum Fastos perenni serie a se contextos ad Hesperium

filium suum dirigeret, elegans hoc Epigramma, α Epigrammatis titulum operi praefixit

Ausonius Hesperio filio salutem. Ignota aeternae ne sint tibi tempora Romae, Regibus, & Patrum ducta sub imperio, Digessi Fastos, & nomina perpetis aevi, Sparsa iacent Latiam si qua per Historiam. Sit tuus hic fructus : vigilatas accipe noctes; obsequitur studio nostra lucerna tuo. .

5쪽

DE BVRDIGALENSI

Tu quoque venturos per longum consere Iatos, Ut mea congessit pagina praeteritos. Exemplum iam patris habes, ut protinus & te Aggreget Ausoniis purpura Consulibus.

II. Supputario ab Urbe Condito in Consulatum nossrum. Annis undecies centum coniunge quaternos Undecies, unamque super trieterida necte, Haec erit aternae series ab origine Romae.

Ita quoque cum Fastos, aut Consulum seriem Aus nius ad Proculum quendam dirigeret, ait, II L.

Le eodem ad Proculum.

Frbis ab aeternae deductam Rege Quirino Annorum seriem, quam, Procule, accipies, Mille annos centumque, & bis fluxisse novenos Consulis Ausonii nomen adusque leges. Fors erit ut, lustrum cum se cumulaverit istis, Consediam Proculus signet Olympiadem. IV. In dire eiusdem Libri additi quaIuor. Hactenus adscripsi Fastos, si sors volet, ultra Adiiciam; si non, qui legit adiiciat. Scire cupis qui sim 'titulum, qui quartus ab imo est, Quaere, leges nomen Consulis Ausonii. III. Itaque Interpretes omnes, Lipsius nimirum, Tollius, Vinetus, ac ne in ceteris recensendis hie im-

6쪽

AVSONII CONSULATU

morer, Iulianus Floridus, qui pulcherrimam Ausonii editionem ad usum Delphini adornavit, existimarunt perspicuis Iocis istis ostendi quod, cum primus annus Aerae Christianae in annum 73 . ab Urbe Roma Condita inciderit, ordinarius Ausonii COnsulatus in annum V. C. II 8. ideoque Chr. vel 366. incidisse debuit , & Ausonius ipse Consulum seriem ad annum usque II 23. protraXit . Ita nimirum, ut Floridus observavit, s quatuor con

sules praeter ipsum extremum numeres , quartuI eriν --

sonius, quatuor Consules alii post Ausonium Consularibus fascibus ornati, & in accurata Consulum serie memorati iam fuerant ; cumque fortasse Consules illi, qui anno proximo IIa . erant futuri, dum Ausonius Proeulo scriberet, designati iam forent, Consulatus honorem non nisi pro anno II 13. Proculo Autonius optare, vel augurari iam poterat, ideoque dixit a Proculo consectum lustrum, aut Olympiadem signandam esse. Haec universa temporum series hisce carminibus , nitidisque annorum charaineribus hie ab Ausonio indicata constans adeo, perspicua, certisque rationibus innixa videtur, ut illa facile doctissimos etiam Viros fefellerit, ut a vera

temporum ratione, certisque monimentis omnibus mire aberraverint.

Iv. svis enim ignoret Ausonii Consulis nomen nonniist anno ab U. C. I 3 a. sive Chr. 379. in Consularibus Fastis occurrere, & Consulatum ilis Ium ab eo anno dimoveri, vel in superiora tempora protrudi, atque ad annum 366. immani tredecim annorum discrimine transferri non p6sse ρ Certe in Consularibus Cassiodorii Fastis ad annum 379. Perspicue diserteque legitur Musionius, O Obbrius; idemque prorsus Consulum par in Floreotinis maioribus

Fastis . in Idatio, in Prosperi Chronico, in Paschali

7쪽

8 DE BUR DIGALENSI

Laterculo, in Alexandrino Chronico, in Malela, in .

Socratis sit Historia memoratur; ac, ne sertasse mendum aliquod irreptiste putes, Victor in Praefatione testatur Ausonii, & Olybrii consulatum sexto Valentis , & secundo Valentiniani Consulatui proxime successisse, qui sane' in annum Chr. 378. inciderat. Ac, ne testimonia cetera hic persequar, Ausonius ipse testatur se a Gratiano Augusto, quem anno Chr. 367. erudiendum susceperat, Consulatus honorem, veluti praemium, accepisse; ideoque manifestissime ostendit hunc Consulatus honorem longe post annum 366. sibi obtigisse. Itaque aut immanis error in Fastis omnibus admitti debet, aut in Ausonio reperiri, quorum utrumque a perspicuo con- 1lantique temporum calculo manifestissime abhorret.

Id optime prosecto iam viderant Pan vinius, Pagius, Relandus, & Interpretes omnes, qui in illustrandis, explicandisque Ausonii Carminibus egregiam operam collocarunt; ideoque, ut implexum hunc, atque insolubilem prope nodum dirimerent, novam quandam Epocham subtiliter excogitarunt, qua Ausonii calculus cum Fastis editis conspiraret. V. Itaque Fastorum pater Pan vinius, cum, Ausonii Consulatum in anno Chr. 379. in Fastis nanibus collocatum esse conspiceret, stimulque tamen in Ausonii Fastis hunc ad annum 366. revoeatum esse intelligeret, id alia ratione sieri, vel explicari non osse putavit, quam si concedatur Ausonium anno illos iii S. quibus Consulatus a se suscepti tempus expressit, non in Catoniana, aut Varroniana Epochanumerasse'; sed illos a peculiari potius,' insolito, ignotoque carui ne deduxisse, quem Aulanius ipse a ceteris omnibus mire deflectens etfinxerat. Itaque eXi

ti in Lib. V. c. Ia

8쪽

stimavit hanc Epocham ab Ausonio usurpatam II

solidis annis Varroniana posteriorem esse Oportere; ideoque Romam in Ausonii sententia non anno 3. Olympiadis VI. sed anno a. olympiadis IX. conditam fuisse e ita nimirum annus III 8. ab V. C. in hac Ausonii Epocha numeratus cum anno V. C. II 3I. Varroniano congrueret; ideoque Consulatus, qui in Ausonii calculo anno V. C. 1 Ir8. adscribitur, in annum Chr. non 366. sed 379. incidisset. Perspicuum hunc Pan vinii ealculum CI. Pagius si amplectitur, simulque observavit quod haecipis Ausonii Epocha ab Arnobio quoque longe an liquiori Scriptore usurpata iam fuerat; cumque deique haec veluti rudior, & ab usitatis Epochis aliena iadesuetudinem abiisset, eius memoria prorsus exciderat ut a nullo prorsus adhibita, vel memorata sit.

ravissima vero Pan vinii, & Pagii aucstoritate, simulque perspicuis Ausonii verbis permotus Relandus, in Consularibus quidem Fastis Ausonii nomeα anno Chr. 379. optime adscripsit; sed annos tam ea ab V. C. ab Ausonio supputatos a peculiari quadam Epocha ductos asseruit, cuius initium in I 3. Varronianum annum incideret; idque Gothostedus etiam, ac Interpretes omnes una veluti voce consim

marunt.

VI. Quamvis autem haec constans docilissimo rum virorum sententia, vel ingeniosa Ausonii explicandi ratio maximam, ut ingenue fatear, veritatis speciem praeseserat, nunquam tamen impetrar a me potui ut absurdam adeo supputandi methodum, veterisque Chronologiae ignorationem Ausonio, qui certe eruditiis imus erat, & hoc ipsum Chrono- ilogiae caput in digerendis Consulum, & Regum rio

9쪽

siis exploraverat, admissam esse censerem. Quis eis rim in tanta Fastorum copia , ac historia ru:n Iuce, quae Ausonii temporibus habebatur, I 3. solidis annis ab illo aberratum esse putaverit ρ Quis in Fastis

illis, quos Rusonius exscripserat. , immanem hunc hiatum irrepsisse putet, qui I 3. annorum historiam, totidemque Consulum paria abso ibuerit, quae tamen in Capitolinis Fastis, aliisque Scriptoribus accuratissime occurrunt ρ Quid vero quod anno Chr. 2 7. in quem tertius Philippi Augusti Consulatus inciderat, miliesimus Vrbis annus magnifice, splendi cleque celebratus , ac in Nummis etiam expressus fuit, &Rusonii aetate ignorari certe non poterat quod ab eo seculari, vel millesimo Vrbis anno non II7. sed

13 o. anni iam fluxerant ξ Quid vero quod ab ipsa quoque Adriani Augusti aetate tum in publicis Latinis Marmoribus si), tum in Nummis ii iis anni

P. R. C. nimirum ps Romam conditam exprimi, simulque cum Augustorum annis componi, ideoque notissimis & certis characteribus dei ignari consueverant; ut proinde iis temporibus ne a rudioribus

quidem hominibus ignorari posset quinam annus ab V. C. tunc ageretur ρ Quod ii priscis illis temporibus, serreisque seculis, quibus in tanta Fastorum obscuritate , opinionumque dissidio v1rietas, & error aliquis admitti debebat, in definienda tamen Romanae Urbis origine Cato a Varrone unius solum anni discrimine aberravit, & Fabius Pictor, qui longius aberrat, Urbem ipsam quadriennio solum recentiorem esse putavit, quis opinetur Ausonium tot praelicitis instructum in desiniendo natali Urbis anno II. annorum dissidio a Varronis calculo, qui notiis imus esse debuit, aberrasse' Ac, ne fortasse

quia

10쪽

quis temere suspicetur peculiarem hane Epocham ab V. C. quae ab Aulonio usurpata dicitur, in Gallia sol uni, in qua erat, omnemque fere aetatem Ausonius transegetat, usitatam fuisse, in lignis ille Rutilii Numa tiani locus, quem opportune iam alibi protuli, ac illustravi si), manifestistinae ostendit quod annorum calculus ab V. C. a Gallia etiam Scripto - ribus non in alia, quam in Varronis hypothesi, vel Epocha supputabatur , quod facile & exemplis, &teitimoniis aliis ostendi posset. Itaque, cum in Ausonii textu vel annorum numero nullus omnino error effugi possit, illud unum supererit ut eius Uer- iba p-rperam h adlenus ab Interpretibus omnibus intellecta, vel explicata dicantur; ideoque ut nova prorsus . ratione exponantur, quae cum Varronis hypothei S , recep aqiae iam Vrbis LPOcha coci gruere, ac

Il. Ac initio quidcm suspicabar perplexum hunc.& obscurissimum Ausonii locum facile dirimi, & ex- .plicari posse ii diceretur quod in Fastis ab Aulo-.nio contextis non modo ordinarii, sed etiam susEU, Consules recenserentur; ac Ausonius ipse anno Clar. 366. sufeium Consulatum gesserit, antequam anao 379. ordinarius Consul procederet. Ita nimirum Rusonius in Fastis, quos anno 37o. descripsisset, de susia secto hoc Consulatu loquens optime, accurateque dixisset se anno ab V. C. Ira 3. Consulatum adeptum suisse; neque tamen hic Fastis aliis adversaretur, quibus Ausonius anno solum 379. veluti ordinarius , verusque Consul inscribitur. Haec tamen suspicio, Vel coniectura, quae eogitanti mihi pridem ailial serat, omnino refelli debet. Siquidem in Conis sularibus Fastis, ut Eruditi norunt, ordinarii solum, B a . nost