Punicorum libri septemdecim;

721쪽

PUNICORUM LIB. IIII.

Falcatos enses, et quae uxentia pubes Aptabat dextris in rati e robora clavae. Ipse, una ero exsertus gentili more parentum, Difficili gaudebat equo, roburque iuventae Flexi cornipedis duro exercebat in re. Vos etiam adcisae desolataeque virorum Eridani gentes, nullo adtendente Deorum

in not. laudam idem Nic video in mentem venisse l.ivineio, notanti. Cortio et Ernelti . . 38T. flexi, non xu, Colon prob. etiam Dau Sq. 688. acci a Col et R. I. v. ad Il. 392. accisciae X. acrisu Meci actitiae Marsi prima. metitae ut Vulgo attritae s89. accedente vel intendsi te

castro in monte, Liv. XXXII,

θαλαττοῦ ς ad mare Inferum, a quo et Castrum C OPP. quoque ipsum olim remotuin suisse putabat Cluuer. cfragg. Ptol. Celi. Holsten et Harii. ad Plin. III S. s. . ex tr. Sestola Salernitana in medio aevo inclaruit. Filiculos ens S, tap. Uirg. A. VII. 73 2. et sti P. I, 278. Eux niam, Gr. IIcε .

Strab. VI. pr. Plin. II S. s. Io. colonia, Vellei. , IS. Li, XXXIV. p. XXXIX. 23.)in Lucania. Od. vel Poli astro, vel, quod Leandor putat, lyciota iuri ne, non

buxo intelligit avsq. quia

ΠυEsi a buxetis nomen Ortita sit. 8; Cethegorum hic mos fuit, a L. Cethego desumtus, ut e X rt humero et brachio ex papillato pugnarent: ut enim habilii Is valentiusque telum vibrarent, suh- strictiorcs crant ita Ilodius et Dausq. qui iam compararunt Lucan. II, *3. Urti, que senus v sana Cethegi. et Horat A. P. o. cinctutis

C thegis, ubi v. Schol. L fe

xi c. in ore In flectendo equo feroci ac generoso.

88 χo6. Gentes Eridani adcolae, gentes Galliae Cis- alpinae,

722쪽

c. I ILII ITALI cI

Votis tunc vestris, casura ruistis in arma. 69o Certavit Mutinae quassata lacentia bello: Mantua mittenda certavit pube Cremonae, Mantua Musarum domus, atque ad sidera cantu Evecta

tendente malebat N. Heins. v. ad III 466. Sed vulgata bene habet. 94 Aonio Col et R. 2. probb. N. Heins et Drah. Achino X. Achivo put. Ascrae R. I. 3. Med. An imo Teli Parm. Mars et at quae utraque lectio

glossam alpinae, quae etiam Togata, Citerior atque Subalpina vocabatur, et in Trans ac

Cispadanam diuidebatur, quia

Padus, cuius Graecum nomen

Eridanus est, eam secat cui qui propiores utrimque colo-bant, Circumpadani dicebantur affa d. v. victoriis et vastatione Hannibalis CL ad L. 392. in . L. ili IIIo a. d. V. Cf. ΗOr. Od. I. 2,2 T. Val. Fl. I, 3 f. et ad Ι 82. 87. in strina casura, in pugnam, infelicem euentum habituram Certauit M. cum Mutina, mitte da pube, de numero militum Romanis aduersus Poenos auxilio mittendorum Mutina, hod. Moa a Boi

rum opp. in Gallia Cispa d.

firmissima et splendidistina populi Rom. colonia, Cic PhiLU, . iv. XXXIX, Ss )vnde bellum Mutinense, XCic Philipp. Orati. Siler Aug. 9 8 . Flor. IV, . Appian . .

37. aliisque notissimum Placentia, nunc Pr Icmi Ta, OPP.

Gallorum, qui Polyb. II, T. 'Aνανες et d'An villio Anmani dicuntur, colonia metu belli Punici ΙΙ. primo eius anno cis Padum, ut Cremona trans Padum, condita Polyb. III, o Liv. X et s. et Epit. XX. Vellei I, I . ac Hist. II, 19. v bi ex Apennino decurrenso Γρεβίας συμβαλλει τω ΓJχδω, Strab. V. p. so. uassata bello, primum, quum Romani ab Hannibale ad Trebiam victi, eo fugerent; Liv. XXI, 36-39. deinde saepius, de

quo v. Liv. XXVII, 39. 43. XXVIII, 11. XXXI, IO. I. XXXIV, et r. s6. ac Hist. ILII osmona, quod etiamnunc comitatus et Oppidi ue-diolanensis nomen it, in Cenomanis ad Padum, infra Adduae confluentem, Col nia, ut modo diximus, ac

municipium, bellis ciuilibus et Vitelliano adflictum, de

quo v. Serv. ad Virg. Ecl. IX, 28 et ac Hist. III, 9. et 3 et seq. Mantua, vicina Cpnorhanorum urbs, hod. caput ducatus eiusdem nominis ab Etruscis condita in Benaco lacu, Lago di Meetos Sotio, ainolo et Myro'

quem

723쪽

PUNICORUM LIB. VIII.

Εvecta Aonio, et Smyrnaeis aemula plectris. Tum Verona Athesi circumflua, et undique sollers 9s

Arva coronantem nutrire Faventia pinum.

Vercellae, fuscique ferax Pollentia villi,

glossam sapit. v. Virg. e. II, I76. et not. 696. item sorte leg. pro

quem Mincius amnis, inena

EX O profluens, essicit Originem nomenque urbis, quam

ctam putat Mentelle Geogr. Compare p. s. fabulose ac varie tradit Virg. Ecl. IX, 6 o. et Aen. X I98 seq. ad quae loca v Ηeyne. Uersus 93. 9 . Oeta in laudem Virgilii adiecit . qui Andibus, in

agri Mantuani vico, natus dicitur cf. Virg. e. III, Io R.

nio, ut Aoniae sororeS, hyra, vates. v. Ηeyne ad Virg. e. ΙΙΙ, II. Sed pomis etiam cum Drak sententiam . . ita expedire Mantua celebris saeta Virgilii Georgicis et Aeneide, quorum alter carmine Hesiodum crae habitantem, quod onunir primorum Boeotiae incolarum, oppidulum est altero Homerum imitatus est Smy aei p. nam Errr ἐριθμαινουσι πολεις ώια

quod integro nomine ac flore superat, Catulli, Plinii maioris et Vitruvii patria. inest. Rhaetiae fiuv. hod. Adige s.

Et ch circumsua, αμφἰὀἱυτος, περιἰθυτοe Idem testatur Serv. ad Virg. A. IX, 679. cuius auctoritatem Drah. Ob- ponit calig. qui Poet. VI, 6. p. m. 3r id in dubium vocat, et nunc certe fluuium ab urbe claudi contendit uentia, nunc Faenaa in Romandiola, Lingonum opp. in Gallia Cispad vinetis Uarr. R. R. . .

Colum. III. 3. et bello Sullano Liv. Epit. 88. Vellei. ΙΙ, avi)nobilitatum Vercellae, hod Vercelli, Libicorum opp. in Gallia Transpad ad Sessim s. Sessito fluv. Plin. III, 17. Tac. His .es, o Pollentia

Poleuet , Ιολεντία Ptolem. urbs Liguriae cis Padum, ad confluentes Tanari et turae, diuersa a, oppidis eiusdem nominis in Piceno et Maiorca. . Laudatur a calicibus fictilibus Plin. XXXV, I et Martiat. XIV.

Is T. et a copia uium nigrarum ac victi fusci h. e. lanae nigrae Martiat. l. c. Colum. VII, 2, 8 et Plin. VIII, ψ8. quo lunam potius Canam praedicari monent avsq. Urak.

724쪽

e. ILII ITALI cI

Et quondam Teucris comes in Laurentia bella Ocni prisca domus, parvique Bononia Rheni. Quique gravi remo limosis segniter undis, Lenta paludosae proscindunt stagna Ravennae. 6oo Tum

pinum. f. not. o I. proscindunt, non perscindunt, scripti et R. 2. non

non poto osse Mantua, cuius poeta iam meminit v. S9 sq.

Hinc vetustiorem et vere P cam Ocni domum, Bononiae vicinam, Quam coluerit. antequam Mantuam conderet, Vel,

quae et Marsi sententia est, montana illa, e quibus Tiberis, mi pater Oritur intel

Dia adcipit Heyne l. c. quam certe ab Ocn conditam nonnulli tradiderunt, teste Serv.

Ab ea tamen Omnino oculdomus h. l. discerni videtur. Bononia, Lologna olim Fel-yina Tuscis dicta, ante Gallorum incutitones, Plin. II. I s.

Liv. XXXIII, 37. Boiorum

opp. in Gallia Cispad ad radices pennini. inter fluuios Lauinium et Alti num Savena ct en unde h. l. parui Rheni ut distinguatur a Rhmrao Galliae et Germaniae s. In illo amni Bononiensi Plin. X d 36 insula Triumuirorum ibit de qua v. Cl. Schweigh. ad Appiau. b. iv. V 2. Alia autem est Bononia hod Boui urbi Morinorum in Gallia Belg. Raυε una, Ra- nua caput Romandi olae)Lingonum urbs in Gallia Cispad ad ram maritimam, Sabinorum opp. Plin. III, IS.

vel potius Θετταλων κτίσμα Strab. V. p. I 8 al. 2Iq. l. 327. Ossim V, 7 r gni sedes Theodorici et Exarcho-rUm. Cuius antiquo portui, in Bedessis Ostio, Augustus Ovum addidit, et in eo classem Rausnnatem, superi s. Adriatici maris tuendi causa, Collocauit Suet Aug. ψ9. Tae. Ann. IV, . . et iit II, IOO. III, 6. o. graui rimin Ra

αλ ες 'Pαβέννα via δια ουτος Strab. l. c. Nunc quoque multae ibi paludes, e quibus limosa ac Metida aqua ne su- viis quidem Onco et Ontone, ad latera oppidi propterei ductis, datis derivari potest De situ urbis, quae hodie II M. P. abes a mari,

quod sensim plurimum renue Eu milit, v inpr. JOrnandes rer. Get. c. 29. obserua autem h. l. bertatem verborum lLenta

725쪽

Τum Troiana manus, tellure antiquitus orti Euganea, profugique sacris Antenoris oris. Nec non cum Venetis Aquileia superfluit armis. Tum pernix Ligus, et sparsi per saxa agenni os In decus Hannibalis duros misere nepoteS. Maxima

repugia Dausq. 6Oq. superfuit scripti, ut p. Cic. Brut. I. Tac Hist. III, 68. Plin. IV, 7. XII, I. et adfluere inf. XII, 36 I. XIV, 2o8. N. Hein s. supeUuit Marsi ed Paris Vulgo perfurit. Os Vagenni Col. Bageni OX. ut in quo tamen age reperit Leseb. R. i. a. 3. Med. Bareni Teli.

Lenta, quibus lenta sit nauigatio. io a. 3. Inteli Pata-xium madu , Livii patria, opulentissimum Venetorum Opp. Strab. V. p. 1 7 in laeva ripa Medoaci minoris ab Autenore conditam. Euganei ante belli Troiani tempora ad ipsum mare Hadriat colebant, ex qua sede a Troianis et Henetis, duce Antenore pulsi, in septemtrionem ad Alpes inter Larium lacum et Athesin ' se offerunt; Vnde tellus Euganea h. l. Enetorum regio. Cf. XII, I sq. Liv. I, I , Dionys Hai. I, O. Virg. Aen. Ι a 2 - 2 9 ubi v.

prouinciam Uenotam incolebant, oppidum, tunc sere dirutum, cinis , Turrum it Natisonem Turrone et Nati-

soke fluuio situm. Plin. J II,

18. et antiqua Colonia adversus barbaros munita Liv. XL. 3 . Strab. V. P. 48. l. 21 . et non ita multo post

aucta, Liv. XLIII, 17. unde emporium insigne, factum.

lum mittit. Cf. V. L. 'Liguria, munc Genua et Lucca.

Vngenui . Vagienni. Bagit/nni in Tabula Peuting. ex Caturigibus ' orta ligurum

gens, ad Alpes marit et Pa

tiq. P. 6ψ et corrupte Aύγκς Βατιενων Ptol. III I. ubi et perperam cum Iria et Dertona in Taurinis ponitur. In decvs H. ut ab eo cum reliquis ad Cannas vincerentur. ultro nepoth adcipio ut adsuetum mali et urem P. Uirg. e. II, 168 ubi v. HOVne.

726쪽

c AEILII ITALI cI Maxima tot populi rector fiducia Brutus Ibat, et hortando notum adcendebat in hostem. Laeta viro gravitas, ac mentis amabile pondus, Et sine tristitia virtus Non ille rigoris io Ingratas laudes, nec nubem frontis amabat, Nec famam laevo quaerebat limite vitae.

Addiderat ter mille viros, in Marte sagittae Expertos, fidus Sicula regnator ab Aetna. Non

Τeli. Uulgo ingeni. v. not. Io vigoris scripti R. I. 3. Med. quod testantur, sed inprobant N. Heius et Drak. Uerum το igoris in duobus scriptis, ne seio quibus, Xstare, contendi I eiab. 614. Expextu, ut et R. a. sidos R. 2. Prius ab Hein si silentio praetermissum miratur, et utrumque non inprobat Leseb. ut iungantur verba, expertus Idos sagittae, quo

Ligures montani, duri atque agreses docuit ager ipse, nihil sprendo nis multa cul-t Ira et magno labore riaelitum, Cic. contra ultri II,3 S. - o seqq. Poeta ducem sim git ad exemplum M. Bruti, quem Cicero amauit, quique menti pondere . . prudentia, et cunctis virtutibus par L. Bruto, primo

Consuli fuit, sed in tristi

μεταπου Athen. I. T. q. ἐν νεφέλην των φρυων Philostr. epist. 72. Drah. qui etiam Stat. Silv III s, II. et Theb. IV, s Iz. ubi tamen caecitas designatur Martiat. I, II. aliorumque loca comparauit Plura desideranti suppeditabit Lambin ad Hor Epitr. I. 8, 9 . sicinite aeuo , sinistra,

h. e. Praua ita via ac ra

tione. Non simulatione virtutis sed vera virtute, Mars CL IX, I O. 614. Innuitur Hiero, reX Syracusanus 1idissimus Romanorum socius. f. V. 89 sqq. Liv. XXI, o. XXII, 37. 6. ter mille, propr. mille sagittariorum et funditorum, teste Livio Expertus pastu dicitur peritus, vel qui tritus

est in aliqua re usu et e XDE-rientiam habet. Sic e . beIli

727쪽

PUNICORUM LIB. IIII. 62I

Non totidem Ilva viros, sed laetos cingere serrum, is

Armarat patrio, quo nutrit bella, metallo.

Ignosset, quamvis a Vido committere pugnam, Varroni, quicumque simul tot tela videret. Tantis agminibus Rhoeteo litore quondam Fervere, quum magnae Troiam invasere Mycenae, ao

Mille rates vidit Leandrius Hellespontus. Ut

quo sensu fidum ense11 dixerit Virg. A. I, 624 6 Is Nae t. I. viνos, et

sine librorum auctoritate repol uitae lib. Idem aetos gignere ferrum e c. Col recepit, prob. N. Heius qui comparui III, 37s. IX, 223. et inpr. verba Plin. XXXVI, 27 igne ferrum gignitur a domatur, eademque Iateνia aliud trinit nimis ignibus, alin secundis, aliud te tiis. Sed ars ferri cudendi qua luae incolae excellebant, mox laudatur et ab hoc versu aliena videtur girigere Xon. Non l. dabat Ilva viros, sed cingere ins Veleste Leiab. ferrum ut letos angere, sed a in sec. ivgere ferrum c. Teli. non male iudice e lib. Cf. Helias ad Ouid Fast. IV, 287. ubi tamen laetos neeν feriam colaiicit, ut h. l. laetos fringere f. ut innuatur, eos roris agittis iaculisve, Siculorum more, sed gladio uti in bello consueuitia. quod maxime adridet Drah. qui atrien vulgatam Iecst lectos cingere irrurn seruauit. Ego mediam viam ingressus, laetos cingere ferrum, h. e. latus ense substitui, unde eade in sententia exsculpi potest nisi potius mens poetae est , luam quidem non totidem, quot Siciliam, viros , sed ferro gladiisque in bello tractandis adsuetos, usu armorum peritos, adeoque fortes armasse. f. sup V, 489 sqq. de Siculorum ignauia. 616. quae nutrit bella R. I. in marg. 637. Ignosset est ex emendat. N. Heini ad h. l. et ad laud. . Gild. v. 29T. Vulgo Ignoscet, quod non prortus da itinandum Videtur Leseb. quum X atticismo Futurum pro Optati uoad litheatur, unde et νομι-εμ pro νομι,αις recte restituerit Cl. de illo ison in

Longi

ins hodse a in mari Tusco, pro f. litit ratibuS, ut p. Gr. Αἰθαλη s. χα quam Virg. A. IV, o 7 VIII, 677. ab Ilva perpΡram distinguit Mycenae urbi. Argolidis, Ptol. in Etruriae ora, ferri Agamemnoni S regia, ' pro

metallis abundat, ut etiam tota Graecia, ap. Virg. nunc Elba. v. Plin. III, 6. et A. Ι,28 q. II, 18O. 33 I. I, 839.

Heyn. Edic. I. ad Virg. l. c. II ara Mille vates s. ad pag. AIS. 6. III, 229. et ea narius Heli in

quos

728쪽

c. SILII ITALICI

Ut ventum ad Cannas, urbis vestigia priscae, Defigunt diro signa infelicia vallo.

Nec tanta miseris iamque inpendente ruina, Cessarunt Super vicina prodere clades. 623Ρer subitum adtonitis pila exarsere maniplis, Et celsae toto ceciderunt aggere pinnae, Nutantique ruens prostravit vertice silvas Garganus, fundoque imo mugivit an inelans Aufidus, et magno late distantia ponto 63o Terruerunt pavido ad censa Ceraunia nautas.

Longi Pastoral. I. pr. 624. iamiam coni. Livineius, non inprob. Drah.

633. quo tempestate oborta submersus eander . Leandrus

iuuenis, Abydi in Troade

natus cuius amica ero Sesti in Thracia habitabat, unde

eius visendae causa hoc fretum tranare solebat Fabula nota ex Musaei carmine, et

ex uid. p. ΗΡr. XVIII. et XIX. Heli spons s die Dardanesen inter Sestum et Abydum non niti II stadia latus est, et hinc ibi ponte iunctus

dicitur a XerXe. 62 a Cannas v. ad I so.

lub. III, Io 7 πο ν Κανναν ibid.IU, r. Ignobilis A tiliae viacus dicitur Flor. II, 6. - 246ss. Portenta, quae Ugnae Cannensis praesagia suerint, Silius non more tantum poetarum, quod Drah. putabat, coli Lucan. I, 24 VII, PS I. Petron. c. I 2I. Stat. h. VII, 4OI et Virg. Ge. I, 66. ubi

v. Heyne sed ex fide quoque

historica, etsi variatis eorum generibus 7 aliisque adiectis Commemorat. 3. Olyb. III, IIa et Liv. XXII, 36. Confomnino sup ad . S seq. 626. Per subitum v. ad VII, 94. Pila e. m. f. ac Ann. XII, 64. XV, 7 et, qui in fausti hoc portentis reponit, Dausq. laud. Dionys Hal. lib. V. V. Omnino Heyn Opust. acad. T. II p. 2S7. aggere

Ceramitas ad V, 386. magno ponto,

729쪽

Quaesivit Calaber, subducta luce repente

In mentis tenebris, et terram et litora Sipus: Obseditque trequens altrorum limina bubo. Nec densae trepidis pium se involvere nubes Celsarunt aquilis. . Non unus crine corusco Regnorum eversor rubuit letale cometes.

Castra

633. meos tenebνis mei ad N. Heinc quam lect aeque ac vulgatam sine sensu esse putat Leiab. que in certe Inmersus . recte reposuisse crediderim. Cf. Vtil, 3. t I 22. lI, 639. et Virg. A. VI. 267. 636 apium, et mox Cest νηnt bene pol Lips ad Tac. An n. H, 64. emendarunt Dausq. et . Heinl auim coni. Livineius. absum Col. Vulgo absumi 636. Cessase

rrint,

ponto, mari interno s. mediterraneo, proprie sic dicto, quod Plin. III, s. aliisque simpl.

mare uzagniam Vocatur. Nam

alioquin Ceraunia prominent in mare Onium et Hadriat. quae sunt partes maris mediterr 633. Cf. V. L. Si pus, forma graeca pro UuntlS. Σι τῆντα Polyb. X. XC. C. I. Syus, Σιαοῦς Ptol. III. I. Strab. VI p. 28 . Mel. II, 4. LUCan. V. 377. et Steph. Spontum LiV. - S. 39, 23. Plin. III, II. Sipuntum Antonin et Mel. l. c. urbs Apuliae Dauniae, a Diomede condita et

πίων, a sepiis, ad litus eiectis, se dicta, teste Strab. . . cuius ruinae sunt proXime

Maias edoniam Calabriae, Apuliae, Iapygiae et Messapiae nomina a poetis passim confunduntur. 634. ConfiVirg. A. IV, 62.3. t Ouid. Met V, scio. - 63s. Apum nubeS, Xamen v. ad Ι,3 II. in aquiliis signis militaribus; vel in arbore, oro, castris et templi domusque culmine βοτρυὸον considens, saepius in diris ominibus numeratur. N. Heins excitauit Ammian. Marcell. lib. XVIII. et Lucan. VII. 16s Dausq. autem iv.

v. Ern sti ad Tae. l. c. rah. ad Liv. IV, 33. et ad h. l. bilaudat os s. ari gram. IU, I . et Salinas ad Capitol. it.

h. e.

730쪽

624 c. ILII ITALI cICastra quoque et vallum rabidae sub nocte silenti

Inrupere ferae, raptique ante Ora paventum

Adiunctos violis sparserunt membra per agros 64o

Ludificante etiam terroris imagine somnos, Gallorum visi bustis erumpere manes: Terque quaterque solo penitus tremuere revulsae Tarpeiae rupes atque atro sanguine flumen

Manavit Iovis in templis, lacrimaeque vetusta 64sETgie patris large fluxere Quirini. Idaior et horrificis sese extulit Allia ripis. Non Alpes sedere loco, non nocte leve Ingentes inter stetit Apenninus hiatus. Axe

init, non Ossaruntque, col. X. R. I. 3. Med. 638. rapidae Oxon et Put. v. ad , s I. - 639. raptimque coni Scaliger ad oram libri sui. 6 o. Abiunctos, h. e. diuersos, emend. Livineius, prob. Dausq. vii id plus miri habeat. 642. nisi x bunis ιmpere manes Col. x. R. 2. et Beness. probb. N. Heitas et Le h. etsi ille se erumpere v. ad II, 33s).

hic saeui e bustis rupere nito es maluerit e bussis erumpere manes R. . et Parin ernmpere nitores ut e bussis rupere nitores Teli R. l. Med. Uulgo binis ripεν nitores, quod etiam Dausq. displicuit. 643. evulso corrig. . Heius. 644. salvien Xon put Teli R. l. 2. 3. Med. prob. N. Helial nec refrag. Drali ut vhnen, quod statua Iouis manu gesserit, sanguine mauauerit. Cf. Herne opusc. acad. T. III p. 237. 8 646. praesens

h. e. euersonem porrendens bustis eruperint, ut iterum

CL ades, 46 seq. Suet Ner luctuosissima cum . Romanis C. 36. Lucan. Ι,4 29. ac ΑΠΠ. bella gererent.. iusta Galli. XIV, et a XV, 7 Virg. Ge. I, ca e Liv. XXII, Iq. nota. 488. Plin. I, 2 et 6 4 crine 644. atro I flumen et o s.cortisco v. ad I 3 8. - 638 sq. ad V, 1. et . L. lacrimae CL XIII, 13 sq. et Virg. Ge. - Quirini f. ad I, 86. Hey-Ι, 486 Adiunctos. vicinos ne ad Virg. Georg. I, 8 O. et 6 et moni Il. , 3. Compa opusc. Acad. III. p. a S 7.rat elab et Drah sup VI, Deir. ad Senec. Thyest. v. 7Oz.I79. ubi v. not. Lucan. I, 6ψ . Cf. Ηeyne opust Acad. 8o et VII, 1 9. Hic et T. III p. 6ς Ilia cum verbo GIIIoram omen prae dolectu, quasi strages, Alliensi grauari monet, quasi Gallo similis Romanis portendatur. rum qui Olim in obsidione CL ades, s Sedere id. d. Romae Occubuerint, mane mox flare v. ad II, 3 8 L. et III,