Conspectus medicinae theoreticae : ad usum academicum

421쪽

MEDICINAE THEO RETICAE 399

I493. Prodest etiam, ratione satis manifesta, in alvi fluxu, aut magno urinae profluvio, aut hydrope varii generis, in quo haud raro inter sudandum aquae adeo subito et copiose resorbentur, ut non modo ingens et diuturnus sudor, sed magnus simul urinae fluxus accidat, quibus dirus ille morbus interdum prorsus depellitur. Ι494. Prodest demum in multis morbis

Vetustis quae cutem maxime assiciunt, Veluti lepra varii generis, aut lue Venerea; in quo sane morbo, sive externas sive interna partes occupaverit, exhalationem Per cutem promovere, vel saepe etiam O- Piosum elicere sudorem, eximium eme

dium est. I 9S. Diu profecto atque acerrime inter medicos disputatum est de sudoribus in omni genere febrium eliciendis, neque hactenus is adeo composita est, ut apud OS

stabilitum sit, quando et quousque, et quibus

422쪽

4oo CONSPECTUS Cap. XXXVII.

quibus remediis, talis medendi ratio in febribus conveniat.1496. Constat vero multas febre per naturalem sudorem frequentissime sublevari vel olvi neque dubium est multa reme di ad sudores eliciendos data, veluti di luentia, refrigerantia, vomitoria, et Prae sertim medicamenta ex stibio parata, febricitantibus saepe egregie prodesse, morbumque vel prorsu depellere, vel mitiorem saltem et tutiorem reddere neque demum negandum est, sudore interdum profuisse per medicamenta validissima et maxime calefacientia, et multum calorem,

tum est sudorem etiam naturalem in febre Prorumpentem, morbum saepe neque sol Vere neque levare, et aegrotanti aliquando plurimum nocere ita ut ne naturalis qui dem sudor semper promoven ius sit. Sudor ero arte provocatu multo magi an cess

423쪽

MEDICINAE THEO RETICAE 4o I

ceps auxilium est, iis praesertim qui difficilius sudant his enim non modo validiora medicamenta ad sudorem eliciendum data, sed ipsa etiam quae lenistima videantur, veluti potu tepidi, haud parum

saepe nocent, laeso nimirum ventriculo, labefactis viribus, et corpore male irritato et calefacto. I 08. De medicamentis vero valde stimulantibus et calefacientibus, et Calore quo modo cunque adhibito, satis superque certum est, ea quamvis nonnunquam

utilia esse 1496. potuerint in febribus

plerumque inutilia esie, et saepe perniciosissima scilicet quae non semper sudorem elicere possint, et quamVi elicuerint, Parum forsan juverint, et simul per suum stimulum febrim intendant, et vires aegri consumant, et putredinem augeant in diversissimis febrium generibus fere Pariter,

quamvis variis de causiS, nociva praesertim in iis quas eruptio super cutem comitatur. Triste sane est mente revolvere,

424쪽

os CONSPECTUS Cap. XXXVII.

quam funesta generi humano fuerit talis medendi ratio, diu stabilita et passim adhibita Vix enim dubitari potest, magii anifebricitantium partem cui morbu Pepercisset, remediis hujusmodi turpislsime fuisse

trucidatam.

I 499. Haec exinanitio, non secus ac aliae, saepe nocet, valde debilibus imprimis, aut mobilibus, et sane omnibus, si nimis copiosa aut diuturna fuerit, aut frequentIUS justo repetitan corpore scilicet multum exhausto atque soluto, et cute praesertim adeo relaxata et delicata faeta, ut ne levissimum quidem frigus sine damno tolerare possit. Infantibus, satis manifesti de causis, parum accommodata est; et puerperiS, quibus diu necessaria fuit credita, non modo inutilis, sed saepe valde perniciosa. 13oo Modica et diuturna per cutem X halatio, qualis facile, et idonei medicamenti S, Vel corpori eXercitatione, vel vestitu vel coeli mutatione, essici potest, inlmultis

425쪽

MEDICINAE THEO RETICAE os

muliis morbis, Veluti lue Venerea, podagra rheumatismo, T. saepe magis prodest quam sudor copiosissimus sed brevis, validioribus medicamentis provocatuS; et quidem multos sanavit, quibus hic nihil profuisset; qui sane periculo suo non semper Caret, et interdum perniciossimus foret, veluti phthisicis, cum lenior et constans Per cutem excretio insigniter prodesset.

Iso I. Copiosissima enim fieri potest et

utilissima saepe per cutem excretio citra Ullum sudorem nec desunt argumenta quae suadeant, plus interdum hoc modo intra certum tempUS exhalari, quam cum tota cutis ludore madet. Hic nimirum a sola fere cutis relaxatione haud raro pendet; exhalatio vero a corpori vigore, et sanguinis impetu, et actione vasorum summa cutis, magi eXprimitur. Isoa. Inter sudandum multus potus diluen plerumque utili est, et saepe prorsus necessarius p cavendum autem diligenter, c a ne

426쪽

M, CONSPECTUS Cap. XXXVII.

ne nimia ejus quantitate ventriculus gram

vetur.

Iso3. In magno et diuiturno sudore, praesertim si aeger valde infirmus est, aliquid medicamenti stimulantis, veluti liquori fermentati, c. illi permittendum est, et sepe etiam praecipiendum, cum ad sustinendas ejus vires, tum quoque ad Pro movendum sudorem. ISO4. Sudaturus, rejectis omnibus vestimentis et stragulis linteis, laneis solis se involvere debet. Quod si tali consilio obtemperare noluerit, tum inter sudorem lintea subinde mutare debet, et recentia, sicca et calida iso 7. induere. Iso3. Idoneis fomentis, c. conandum est ut sucilo ad pedes usque probe eliciatur inaequales enim sudores, et quarundam tantum Partium, raro ullum morbum solvunt,

Iso6. Cavendum

427쪽

I3o6. Cavendum a nimio calore, sive aeris, sive vestitus, sive potus, 1ve medicamentorum quae inter sudandum sumuntur tali enim auxilio raro opu est, neque semper tuto adhibetur. Sudores enim per calorem eXtorti raro prosunt, et calor in

multis morbis insigniter nocet. ISO7. Cavendum quoque a frigore, non inter sudandum modo, sed aliquandiu post finitum sudorem scilicet quod tunc, Tatione minime obscura, praeter solitum periculosum est, ut multi qui credebant se per bonum sudorem fuisse sanatos, miser time sunt experti

428쪽

De remediis errhinis, et salogogis, et expectorantibus.1 So8. Nier evacuantia remedia recenseri .R. solent illa quae secretionem et e. Cretionem humorum narium, et riS, et Pulmoni promovent; quibus humoribus hoc commune est, quod omnes certo intra

corpus usui destinati, neque in sanis copiosius secreti quam suis usibus impenduntur, in isto statu nunquam excerni debeant per morbos vero saepe vel deficiunt, vel nimis abundant, vel demum vitiantur, et simul eum permagni interesset ut libere excernerentur dissicilius ejiciuntur. Ad talia igitur vitia corrigenda remediis interdum

429쪽

CONSPECTUS, c. AUT

dum opus est, quae, non secu ac reliqua

evacuantia, alii quoque usibus 13 3. et seqq. inservire possint. ISO9. Errhina, Vel apophlegmatizonta, di

euntur remedia illa, quae fluxum muci ali orumque humorum e naribus promoVendi horum quoque Pleraque, vel fortasse omnia, inassuetis saltem, sternutationem Xcitant; et hoc consilio adhibita, sternutamenta, vel tarmica medicamenta vocan

tur.

1sIO. Fertur varia remedia emollientia naribus admota talem exinanitionem essi cere; sed multo frequentius est et effica cius, idonea stimulantia, nunc lenior nunc acriora, Prout res postulaverit, iis adhibere. Variis quoque formis, veluti aqua diluta, aut in pulvere redacta, Vel

demum solida et integra, naribus indi, aut in eas recipi possunt, vel etiam forma VRPorum cum spiritu trahi si i Sata

430쪽

o CONSPECTU Cap. XXXVIII.

Is in . Saccharum, Varii sales, multaeque herbae acres, veluti asarum, etonica lavendula majorana, pulegium, Uta, ni - tiana, helleborus, euphorbium, c. intererrhina ab auctoribus medici enumerantur. EX hi vero, posteriora duo, propter summam suam acrimoniam, raro adhibentur, et profecto non temere adhibenda sunt; et nicotiana omnium hujus generis remediorum usitatissima est, magis sane luXuriae causa quam pro remedio.

Is Ia Effectus eorum, exciam dictis de evacuantibus remediis generatim facillime intelligentur. Exinanitio quidem ipsa

quam fuciunt nimi exigua est, quam ut generalem massam humorum et totum corpus afficiat; sed partes vicina et conjunctas haud parum afficere potest. Is 13. Errhina igitur, nare imprimiS, Postea, per consensum illum generalem de quo saepius jam dictum est, totum corpus eXcitant majorem secretionem et fluxum muci