Aphorismi inquisitorum in quatuor libros distributi, cum vera historia de origine Sanctae Inquisitionis Lusitanae, & questione de testibus singularibus in causis fidei. ... Authore P. fr. Antonio De Sousa Vlyssiponensi, Ordinis Praedicatorum, ..

11쪽

Iterum. Imprimatur.

D. Ioannes Baptista de Raymundis' Inquisitor Bergorni

Aluise Vallaress Caualter Reson

'A se iserint se: Garis.

12쪽

DE ORIGINE TRIBUNALIS

REG IS LUSITANIAE.

AS in Hispania erro quidam circa originem Sanctae Inquisitionis inta Lusitaniae regnis radices egit, & ade omnium animis insedit, ut rei huius veritatem vix me persuadere posse erem aqua mitis eam in Bullis AMPilicis contentam,& a me ex Risis archiuii

vijs, seu Bibliothecis , vulgo j

ex silpreme Sani et Inquisitionis Tribunalis ,& particularium Inquintioniim scriniis collectam et ibeam . Ea enuincii odij,ac malitiae vis, quq non iudicio operatur, sed mor-ibo,ut Catholici, magnopereque Christianae fidei relatoris: Regis eximium relum obscurare, ac penitus ex hominum animis abradere conetur. Dicam tamen, quod re vera coΠ-tigit,quodque sine dubio tenendum cit. Sed prius quid in hanc sentetiam dixerint Ludovicus de Paramo liu a re oria

13쪽

Aserunt istitur praefati authores quemdam N. Sinaum dram Cordubensem quem Mendosa Ioannem Perer de Sahauedra vocat, quo nomine Paramus, tum eiusdem parentem, tum etiam quendam ex eius fratribus appellat scripturarum, Breuium, seu literarum Apostolicarum falsificatorem, anno Domini is 39. falsificatis, seu potius falsistiteris, ac Bullis, se ipsum Cardinalem Legatum instituisse, ac pronunciasse a Summo Pontifice missum, ut sacrum Inquisitionis Tribunal in hoc Regno institueret, quod, inquit,Paramus,Lusitani Reges recipere renuebant,quarn uis postea fructium ex praefati Saliauedrae institutione prouenientem considerantes, illud a summo Pontifice postularent.Ρaramo ex parte opponitur Mendo*a, asseritq; Camdinalem Tauetra anno Domini is 39. Sereniss. Lusitaniae Regem Ioannem tertium in eam sententiam adduxisse, ut Iacrum Inquisitionis Tribunal, eo modo, quo in Castellae Regnis vigebat,in suis quoque Regnis institui curaret:quod

iam prius,inquit ille,prifatus Rex, anno is 3 s .obtinere coinnatus es .Vterque tamen tam Paramus, quam Mendoca in

hoc cqnueniunt,praedictum scilicet Saliauedram, Sanctae In quisitionis Tribunal in Lusitania instituisse, Inquisitorisque generalis munus sex mensibus, quibus in hoc Regno commoratus est,exercuisse,ac tandem in Castella agnitum, tentum,&ad triremes damnatum fuisse. Denique Paramus r fert haec omnia Saliauedram de seipso scripta reliquis i. Hsc breuissime ex Paramo, qui rem latissime literis N

sequitur.

Non possim autem non mirari Paramum,qui cum satea-S hominem fuisse nequam, naudibus assuetum,taliarium,item huiusmodi euentum sibi discitem ,

suooue intellectiti repusnantem videri, re vera tamen eo modo,quo nMTat, contigisse credit, ac pro certo, compem loque habet,lola ipsius Saliauedrae authoritate duehis, qui de se ita scriptum reli ruit. Ait Praeterea Paramus,se in animum inducere non pone, quod sibi Saliauedra tantum crimen rinponere auderet: quasi non summum honorem reputaret homo staudulentus, falcarius, ac infamis, si propter

14쪽

tam mirabile opus in omnium memoria viveret,illudquEiuae punitionis,ac damnationis ad triremes causam fuisse ausereret,ut vel sic crimina, propter quae huiusmodi supplicium meruit, occultaret. Miror praeterea eundem Par mum,qui unius Inqui'tionis,de qua agere instituebat, non accuratius originem inuestigauerit,cuin tamen in ea,etiam hodie minister reperiatur,qui ministros temporis illius nouit: non dissicile toret, fundationis, siue inititutionis illius Bullas reliquasque, quibus sine intermissione, continua serie ad hodiernum usque diem peruenit, euoluere, ac inspicere .

Ad veritatem ei veniamus.Postqua ab Hispania,consulto,ac suasionibus Fr.Τhomae de Turrecremata ordinis Prς- dicatorum, Generalis Hispaniae Inquisitoris, anno Reden i-ptionis humanae 148 1. Iridaei iuste, acdancte a Catholicis Regibus Ferdinando,& Elisabetha expulsi sunt, iuxta prς-ceptum Concit.Toletant,anno Domini o 38.celebrati can.i. nempe quod His aniae Reges, antequm ad regiam dignitatem ascendant,iurare teneantur, se in suis Regnis nullum Infidelem vivere permissuros; plures eorum, annuent in Ioanne II.RUe,ad Lusit iam se contulerunt.Pius quidem Rex,pietate quadam ed apparente tantum, ductus est, cui insidiarum,traditionum,pluriumque aliorum malorum,quq gens haec in alijs Provinci', ac Remis perpetrauerat, Omnino desilit consideratio. Recepit illos Rex ad destinatum tantum tempus, quo sub amittendet libertatis poena,e R gno exire tenerentur. Elapso tempore, plures, qui non abierant,libertate priuati, atque in seruitutem redacti, ut captiui venundabantur. λςfato Regi I'anni II Rex Emmanuel,magnus ille Orientalis Indiae triumphator successit: qui anno Domini i4 97.onanes Iudaeos, sub eadem mmna libertatis amittendae,ex Lusitani Regnis publico editio migrare ρος cepit:.& licet in poenam inciderunt, non tamen ipsa,Ob Regis clementiam, suum sortita est effectum. Plures quidem ex illis abierunt, quidam vero, apud qum plus valuit metus,ac timor vexationum, quibus a ministris, nautis,& alijs,qui eos luis nauigiis ad alias regiones trans,

15쪽

serebant, opprimebantur, vel etiam utilitas, in exubera etate regionis, quam incolebant, & in qua sibi bene erat, se adepturos sperabant, Christianos i e fieri postularunt hac tamen conditione,ut ante viginti. annos elapsos,de ebs circa res fidei inquiri non liceret. Atque hac conditione, sacra baptismatis aqua abluti sunt. Cum tamen huiusmodi Iudaei Catholicam fidem non vere, atque ex animo, sed ficte tantum , atque exterius fuerint professi; Iud i quidem, sicut antea permanserunt, quamuis, eo quod occulti, perniciosioresa. Vnde filios suos in antiquis Iudaismi erroribus nutriebant. Quod ii die quoque plures eorum facere experientia quotidiana

demonstrat.

Regem Emmanuelem sibsecutus est Rex Ioannes III. anno I a. I.Qui cum Iudaisnum suo tempore valde licentiose serpere, Iudaeolque publice suos errores profiteri,atque alios docerea: site domesticos servos,non eos tantum,qui ex suo eram sanguine procreati, sed eos etiam, qui vetereserant Christiani, suae doctrinae veneno inficere,Ecclesiae S cramenta contemnere, nec ea in mortis articulo recipere, lacras, praesertim vero nonnullas Deiparq Viminis, Dominatricis Angelorum imagines irreuerenter tractare animaduerteret, idqlle animo, & cogitatione euolueret,a Summo

Pontifice Clemente VII.sacrum Inqiiasitionis Tribunal,pro suis Regnis obnixe postulauit. Et quamuis Praefatus Summus Pontifex ob magnum Iudaeorum negotium Regiῆ petitioni summo conatu repugnantium semper enim Ixlii is inuitum fuit sanctae Inquisitionis Tribunal, quod hodierna quoque dienonnulli inique ferunt: utrum eadem, an diuersa intentione, ipsi videant diu, ac sepe reluctaretur, aegre tandem concessit in forma iuris, anno is 3I. 16. Kal.Ian. Post hanc concessionem, itatim anno Is 33. generalem commissorum aduersus fidem Catholicam criminum indulgentiam obtinuerunt ab eodem Clemente VII. quae tunc tuum non est sqrtita effectum Mortuo tamen Clemente, a Paulo LII qui ei in Pontificat i I. ccessit,iinportuniS preci-hus,assidua negotiatio a ijs e tali , qui cu aut intento erga

16쪽

incorruptum Pontificem; uxilium,ac patrocinium praestare poterant,obtinuerunt,anno I 3 .ut,& Lusitani e Inquisi tores in ea forma, qua ad id usque tempus utebantur, lul- penderentur, & anno sequenti is 3 s. generalem indulge tiam adepti sunt, quae prius a Clemente concesta fuerat. ,

Hinc ergo effectium est cum huiusmodi indulgentiam nouad criminum correcti'nem, sed ad laxiorem Iudaicis ritibus intendendi licentiam, postulassent ό sicut rei probauit euenitis ut Iudaismus magis, ac magis serperet, sicut ipsemet Pontifex postea testatus est in suis siteris datis is . die Iulij is 7. quibus nonnullas immunitateS, quas eisdein concesserat, quibus 'ipsi utebantur, eorum malitia onensi

Interim cum praefatus D. Rex Ioannes III. fidei negotia in dies ruere,ac deterius habere, Summum Re Pontificentea quodammodo non curare, adhibito Inquisitionis rem dio,in ea forma,quae rebus conuenientior erat: ad eundent Pontificem literas dedit, sancto quo ardebat,etelo dignissi mas, quibus eu certiore reddebat, se tum coram praedeces.sore suo Clemente VII. tum etiam coram ipse de hac re per quindecim annos summa solicitudine egisse. Quibus litetis,rationibusque in eisdem contentis,Summus Pontifex permotus, praefato Regi Bullam Inquistionis, anno D mini is 36.concessit. Ex quo tempore ad nos usque sacrum hoc Inquisitionis Tribunal, Inquisitorisque Generalis munus in hoc Regno continua laccessione peruenit,ut ex dueendis manifestum erit. 3s. I. Series Inquisitorum Generalium Lusitania.

a DRimus situr Generalis Inquisior ossicium obtinuit

1 D. Fr. Didacus de Sylva, Illustrist. Septae Episcopus, di praefati Regis Ioannis IIi. a sacris consessionibus,qui posea Archiepiscopus Bracharensis Hispaniarum Primas enfectus fuit. Donatus est hac dignitate ab eodem Pontifice Maximo Paulo III.in pr fata Bulla 23.die viij is 36. quam 1. die Octobris eiusdem anni acceptauit & qua us ire ad decimam

17쪽

DE ORIGINE

decimam diem me sis Iulij anni as 3'. functus est. Tunc enim propter aetatis iam prouectae labores, suique praesu-Jaius negotia,prqfatam dignitatem sponte reliquit,ut iuxta eiusdem Bullae te orein,illam alteri quem eligeret,Rex ipse

conserret.

Ex quo ordine dictus D.Fr. Didacus de Sylva fuerit as. Oriptus,an ex familia Minimorum S. Francisci de Paula, an Min m S.Francisci Assisiensis Prouinciae Pietatis Capu cinorum,dubitari potest. Literae Apostolicae testantur ipsum sitisse ex ordine Minimorum. Clemens VII. in Bulla,in qua predictum D.Fr.Didacum Inquisitorem in hoc Regno comstituit, anno Domini is 3 r. die i7. Decembris, ita ait. Clem/mEpiscopus feruus seruorum Dei,dile 3. filis Didaeo da

ε tua ordinis Minimorum S.Francisci de Paulasalutem,cte. Et in alia Bulla anno i 32.die a 3. Ianuarij, in qua eidem istraecepit sub excommunicationis psna, ut ossicium Inqui-stori. acceptet, eadem formalia verba repetit. Fuisse vero ex Religione Minorum, affrmant Fr. Animnius Dasa - pari. Chron. fratrum I morum, lib. I. cap. 16.vr.Franciscus Gon2aga de orig. Seraphica Religionis 3. pare. O.' s.fub tit. Prouincia Pierotis. Pa. m. de origine Inquisit. Iib. 2. tit. 2. capta . num. δ. Git fuisse Dis cratum Ord.

S. Francisci Assisiensis. Professionem emisisse in Prouincia Pietatis,probant f a. tres eiusdem Pros inciae ex constanti inter eos traditione: asseruntque dictum D.B.Didacuminum esset insecuto,e iitisse Senatorem supremi Senatus Regij, vulgo Tribumit palatii dicitur ; quo munere sponte relicto,habitum in disti Moulticia suscepisse,in eaque emisisse professionem a deinde a Rege Ioanne tertio in suum Confessarium fuisse assum--int postea Episcopum Septensem, deinde Inquisitorehaceneralem, tandem Archiepiscopum Bracbaremem cre

Confirmant hancsententiam. Prim/,ex eo, quod in aula Palatii Bracharentium Eviscoporum,ubi eorum essgirad pictet lunt,ipse D. Frator Didaciis in habitu Fratrum Min'rum Capuccinorum cernitur, ac in sepulchro, quo contiunctur

18쪽

netur, inuentus est fune accinctiis. Secundo, D. Fr. Didacus natus fiui inpago, Ataea noua dicto, prope oppidum Couilham Eg ditaneusis Dioecesis,& renunciato Episcopatu Septensi, in eodem pago aedes idificauit, in quibus vixit per aliquot annosi acetiam, ut Patriam suam nobilitaret, in loco proximo, qui dicitur, sacellum Beatae Virginis Mariae in Conu rum statrum prouinciq Pietatis mutauit anno I 26.

Tertio, quoniam non facit uis sibi luadebitinusquam in hoc Regno commorantibus Religiosis S. Francisci de Paula,D.Fr.Didacum suscipiendi habitum Religionis eratia in aliud Regnum transisse; nec si hoc faceret,inde a prudentissimo Rege vocari in Confessarium; cum in Lusitania essent Religiones satis superque reformatae, ac Rebetiosi. veritate, ac literis conspicui. 31 Generalis Inquisitoris munus secundo loco obtinuit Serenissimus Lusitaniae Infans Henricus eiusdem Regisse ter Cardinalis titiSanctorum quatuor Coronatorum s atque in eodem R o Legatus a Latere, eo tempore Brachare

sis Archiepiscopus,ad hanc dignitatem ab eodem Rege I anne tertio ex vi dicta bullae electius est zo. die Iunii eiust dem anni us 3 9. Anno autem sequenti, videlicet 1 o. die Io.ΜM3 idem Pontife ad eundem Regem Apostolicas literas de rebus ad Inquisitionem Pertinentibus dedit, quihus praefatum RNem, cum Inquisitionis Tribunal in suis Regnis admisit,fiscum acceptare noluisse testatur, referim eundem Regem in perpetuum renunciasse,quidquid sibimhaereticorum bonis posset contingere, cum non lucri cupiaditate , sed iustitiae reso, ac Christianae Religionis conser-

uandi desiderio Inquisitionis Tribunal in suis R is instititui curasiet. Digna prosecto tanto Rege cogitatio, atque omni laude in tota orbe commendanda i Idem Summus

Pontifex Paulus III. die i6.Iunu is et . Cardinali Infanti

praefato secundam Bullam concessit, qua de nouo concedebatur potestas ad procedendum in causis Fidei, & ad supremum Generalis Inquisitionis Concilium institum.

19쪽

Hic Serentisimus Princeps in hii ius Lusitani Regni diva bernatione Sebastiano Regi nepoti sito amio Domini is et 8. mense Augusto hereditario iitru successit .' Nec statim Ge neralis Inquisitoris o-icina ille ab licauit, sed per quindecim fere menses retinuit ; ut Inqiiisitoris Oscio Regalis di gnitas non deesset, omnibus sue fieret conspicinina, Regis officium cum ossicio Inquisitoris mirifice conuenire, ait ruin se ab altero aditivari. Nam fidei integritas Regi, Se Remo stabilimeritiam cst singulare, sicin ipsius corruptio virlique certa minatur ruinam. uemadmodu igitur olisti in uno homine Regalis dignitas,& Sacerdotalis simul inue: niebatur sic Rex pijssimus pio etia Sacerdotale,& Inquisiatoriam ilignitatem, cum Regio diademate c'pulauit. Vt Rex Reano moderabatur 3 ut Generalis Inquisitor bonuni Inquisit Anis summopere curabat', leges,ac ordinationes in eius utilitatena, Ni iustum procedenai modum condebatiquorum principium crat: Ego Rex ranquam Inquisitor Gen

ratis praecipio, ut Sacerdos sacrum Misse sacrificium D ciebat: cui celebranti in hac Ciuitate, tum in Comaentu S.Francisci prouinciae Portugalliae,tum in Oratorio qdium parentum meorum, ubi Rex ipse eq tenapore degebat, cuna adhuc essem puerulus Regali ministerio addichis, saepe interfui. Itaque hic unus Rex, Sacerdos, Cardinalis, Le gatus a latere, ac Generalis Inquisitor ι . 3ψΤertio loco ad Inquisitoris Generalis dignitatem ascendit Illustrissimus D. Emmanuel Menerius Conimbricer

, sis Episcopus, qui Infantis Cardinalis Henrici c'adiutor, siturusque succestar fuit literis Gregorij XIII. die a 4: F

bruarii anni is 8. Morte tamen praeuentus, hoc munus non exercuit. Obiit enim vivente adhuc ars infante Cardinali. Quartus Generalis Inquisitor, Illustrissimus D. Geo

ius de Almeida Vlyssponensis Archiepiscopus, Archiab

alia Abbas,Lusitaniaeque Gubernator 3 ab eodem Summo Pontifice Gregorio XIII. creatus est 17. Decembris Is 79.s Quinto Kνω,Serenist. Cardinalis Albertus tit.S.Crucis in Ierusalem,Legatu 4 Latere Lusitaniae, Archidux Austriae,

Imperatoris Maximiliani filius, eoque tempore eius leui

20쪽

Lusitaniae Gubernator Generalis laquisitoris dignitatem

obtinuit deferente Sixto V. Pont. Max. die as. Ian. I 86. 6 Sextus Generalis Inquisitor a Clemente VIII. Pone. Max. Illustriis. D.Antonius de Mattos de Noronita, Epist

pus Heluensis inauguratus est die iet. Iulij 1196. et Septimo loco, supremo Inquisitionis Concilio illustrissimus Vilensis Episcopus D. Georgius de Attalde, Capellatius maior, ordinarius Caitellae,& domus Regil, to- . tiusque Curiς Lusitanae, & Archiabbatiae perpetuus Com- mendatarius, Philippi Lusitaniε Regis I. eiusdeinq; Regis, i ex supremisConsiliari, in Regia Hispanis Curia, annuente

lemente VIII. Pont. Max. Inquisitor Generalis effectus est .die Febr. i5oo. A pr dicto tameRege grauibus in Castella negotijs addictus,ad huius muneris potassionensi peruenit. 8 Oetauus Inquisitor Generalis ab eodem Clem.VIII. ideclaratus est D. Alexander, potentissimi Regis Emanuelis pronepos, Eborensis Archiepiscopus 29. Iuli, Icor. 9 Nonus ad idem Inquisitoris munus assumptus est ILIustrisi. Episcopus Letriensis, prius Angrensis, D. Petrus de Castillio,Regiae Capellae Philippi II. LusitaniaeRegis Capellantis Maior, ordinarius Capellet, domus Regiae, & totius Curiae Lusitanae,buleiusdem Regni Prore eodem Summo

Pont.Clemente deferente et q. Aug.anni 16o . Huius Inqui sitorisGeneralis tempore,an.Domini. 16Iq.die 24.Septcmb.

potentus.HispaniaruinMonarcha Philippus, Lusitanisq; ex nutus nominis II. prouinciae Portugalliae ordinis Pr uica . tqrum Sanctissimi Patriarchq nostri Dominici, primi Christiani orbis Inquisitoris, perpetuum in Concilio supremo: Inquisitionis locum liberaliter concessit. 1 o Decimus Generalis Inquisitor Illustriss.D. Ferdinandus Martins Mascharenas, Episcopus Algarbiensis supremi Consilis Iratus, ut vocant Regis Philippi Lusitaniae III Consiliarius a Paulo institutus fuit A. die Iulij a 6 a 6.

ii Undecimum Generalem Inquisitorem,tanto loco dignum, tali tempore necessarium,tantis, talibusq; praedeceuioribus similem ,' a Regia, Catholicaque Maiestate iam n minatum habemus Illustriis. D. D. Frisiicisciuia de Castro,