장음표시 사용
11쪽
1 exprimendis tum ad sanitatem quoque hominum contuendam Ε ΡΗisIC tractari jussa , quae ipsa edica non imprudenter his temporibus puta
Rei Theologicae S. Dominici, atque Francisci
alumnis partes delatae , monachis recens ab institu
tione sua sanctissimis vii autem formandae, tuendae, ac roborandae inter Lusitanos Fidei curam susceperant , homines, qui sanintate morum, simplicitate
dogmatum sublimitate praeceptionum ex Anto
nil tisiponensis gilii Visensis disciplina
profecerant. Hi quippe Domini canis aranciscano rum
ci Iari sprudentia tum ad regulas ipsas seu constituta Principum memoriter edi
ceada continebatur. Addebantur glossemata , ea tamen pauca numero ier' breVia ad obscuritates , si qu e forent, tollendas. Utinam simplex illa meth0dus revivisceret, ecquis enim tanta tot volumina in quae post modum u8 eXcreVit vel Percurrere queat Cum ars longa sit, vita brevis cet. Jus Civile Roma Ruri vi ea tempestate innotescere apud Italos caeperat. Quamobrem Civilis eorum temporum uris rudentia ad Jus praesertim Patrium pertinuit; quod naturali partim lumine , partim consuetudinibu interpretabantur. Ista qui nossent Rempublicam gerere ossicia , quae opus erant, e Xercere tam Probe OVe'rant , quam sanctus sequitatis amorin sinceri maiorum nostrorum mores est an tur. Profecto nunquam Romana Iurisprudentia castius in moribus Romanorum ob tinuit, quam Cum minuS interpretibus liguit. ca Medici tunc ut plurimum Empirici erant : frequentius autem Medicte arti incubuere sub haec tempora Hebrei Arabes', quod Asiam , inflicam pertus trantes medicinales herba.& id genus medicamina ex oblata occasione Oseere, ad nostrates perdueere poterant. Sub Lusitanas autem expeditione cum Africa otiens nobis patuisset, non dificile ios species illas medicaminum cognovimus ad Europam navigando perduκimus. De cetero non spernendi ea tempestate edici ex Arabum me breorum numero fuere, qui inter Lusitanos nati , in commorati sunt.
3 Theologiam, nondum satis Thomistica acoli doctrina sub haec tempora difusa , vero similius est Dominicanos e B AEgidii Visensis tune temporis Coninimbricae antecestaris disciplina ; similiter Franciscanos e primitivis ruinis alumnis qui apud Italos sub S. Antonii praeceptionibus eruditi fuerant , primaeVain inter nos disputandi rationem tenuisse : scilicet textum simpliciter ediscere , ubi Obscurus esset, breviter exponere , Scriptum autem praesertim sanctae vacare.
12쪽
videris quali Theologiae studio , quam pura methodo , quam sanctis Professoribus maiores nostri in doctrina Fidei nutricati sint. Hic Vos ego , Auditores Optimi , ad ea mecum percurrenda studia, invisenda gimnasia, consulenda oracula, ad sanctam, veram, primaeVam Livisitanae institutionis sapientiam inter nostrates restituendam invito. Ingredimini, si lubet, Sanctam Theologiae Academiam a Viris ductam poenitentia, or tione , vigiliis , ut sub initia praesertim fuere , confectis Putas ne homines in subselliis manibus , pedibusque ferarum in m0ilum bacchantes puta ne Vi deris rabido ac spumanti ore , ac tantum non pug ni quotquot proprius aderint, impetentes λAut vero sophistarum aulas ingrestas ad eorum Vos genus introi 1se creditis , qui adversarii tantum
deprimendi impetu , sillogismum intorqueant λ Et erit haec sane optima disputandi ratio , nisi quod , usu
in naturam verso , sine rabie tandem nescio quo
fato non sonat aut equidem Probabilistarum hic
o Methodum Sillogisticam & schola subtilitates serius ad nos advectas fuisse post modum Commonstrabitur. Et quidem sillogismo nihil apbius est ad optimam disputat, inem , sed coniuncta duclum ei sim vocum ambiguarum usurpati , prurigo item neseio quae fallendi adversarios in caste ini,hismatibus obtentos Invo Vendi dein contentiosus quidam ardor qui affuetos ad clamores motus inconditos frugi viro incongruos inducit. Quamobrem neferenda, ad tempuS saltem , Metur maiorum nostrorum methodus, quam magistra omne natura didicimus, videt et obscura singula interrogandi tum omnium , usse aecepi mus , compleXion iactari ultimum de re quavis judicium fieri oportς
13쪽
Iuc magistros adesse censetis Ita quippe genus hominum in primis pervicax appellari solet, qui omnia in dubium vertere ; qui dubia postmodum pro veris accipereri qui nil veri, nil solidi aut meditando
quaerant, aut vero disputando sustineant.
Ρroh Deus immortalis inuales Viros quam diversos ab illi. Quam sancta isti pace , quam pii,
quam intento animi, cordis intuitu in Sacrarum Scripturarum Oracula , in Patrum ac Veterum, non distortam, non vanam , non ad sucum i*doctis se-ciendum compositam, sed sanctam , puram', inceram, germanissimam intelligentiam meditantur A, lumnos inspidite, quales lanctorum isse oportuit: quam illi sobrii, modesti' quanta in mutua inter invicem interpellatione gravitas, tranquillitas, paXlQuam sunt omnes ad id , quod agitur, adtentissimilEt Theologia quidem priscis Academiae temporibus reliquis scholis aliis Mundiim habebatui: En illa alia ad ceteras scientias pertinentia gim- nasia Rem Grammaticam ad vernaculi dioma
tis emendationem , tum ad correctae latinitatis stu-
I Grammatica quo apud nos loco esset Dionisii temporibus phrasis a tutorum Academiae manifestat , minime absurda . Bernardo de Brito Vir Cl. visa etiam perelegans Ad Emmanuelis Magni tempora Grammatica usi sumus tali hominis tum Stephanu, Cavalerius Vir Latini idiomatis callentissimus primus inter Hispanos ausitanos Grammaticam edidit luculentam quae tipis Olispone edita fuit anno ni si6. Fuit hic Magister Resen lii Vir Cl. nec tempeiare mihi possum quin Epigrammatis praelongi meminerim in calce libri appositi , quodectempore ab Eltimanuelle Cavalerio recitatum falsi scribitur. Dignum illud quidem est , quod Naso, si e tempore recitaret , concineret. Nunc sane viκ crediderim tam pulchre clatine aliquem extempore dicturum
14쪽
dium comparabant. Tum primum Pierides ad omdae fluenta cecinere miraldius Lusitante oeseos praest,rmator Dionysius item Rex musarum ipse quoque nostrarum praelusor: et me intacta Hebraici Arabici sermonis rudimenta fuere quod Mauris,' Hebreis edomitte regionis incolis nedum pulsis, Commercium Lusitanos homines ad vulgata illa diomata perdiscenda cogebat
Cogitandi vero artem qua ratione maiores nostri pertracta erint cogitata ipsa nos docent nihil enim decretis eorum temporum, legibus, constiti tis simplicius, nil uberius , nil masculo dicendi vigore castius. Statuta ipsa studiorum ac privilegia, quae latinitate ab his temporibus donata prae manibus adhuc sunt, quanta sermonis elegantia nitentiquo sententiarum pondere sinuanta jubendi prudentia ac majestate concepta' ut nihil propemodum de
meliori in his staculo desideres. Porro ad nathesin quod adtinet, Reges ipsi ac militares Viri profiteri consueverant Dionysum sane Regem Sapientissimum de actice militari arte non inscite Cut ea ferebant tempora perscripsisse cognovimus. Profecto qui , confirmata jam studiorum ratione , consecuti sunt Principes nihil ha
15쪽
buerunt antiquius quam ut Rem athematicam Regiam in prirnis sobolem , tum nobilitatem quoque Lusitanam edocerent. Id Joanne rimo Rege , elapso ab institutione studiorum sesquialtero nedum se
culo , in Regiis Lusitaniae Irincipibus duardo , subinde Rege , etro aerdinandi , Alphonso V. Rege strenuo simul, sapientissimo perspecitum
nil vero Te nomine appellem , HE IC PRINCEP AMPL1ssIME Tu sacras , cl1umanas literas m pense diligens tuorum tecum subditorum corda ad
altiora studia pertraxisti : Tu Regias tibi praestitas Oli sipone Edes ad habendos publici Studii coetus
donasti Tu censu ea eria pestate amplissimo, Theologie Praeceptores auristi Tu istium, quem modo de annua studiorum inauguratione conventum agi mus, dies o perpetuo convocasti sed minora ista
Tu atriae vere parens Regiam Matheseos societatem, Cab Tu Nauticae rei scholam clarissimam:
ci Notius est quam ut hic oporteat testes adducere, quanta Lusitanorum rin cipum post Joannem I. studia fuerint is quam impigre Mathesiis Nauticae Vacaverint. Illud tamen neutiquam Ommittendum Alphonium Quintum dei mero stellarum constellationi quae Canis dicitur, docte commentatum esse. 1 Henricus Visensis Duc Lusitanis Infans non sine numine , ut ferunt, Cum ad Artrabrum secessisset, Africam occidentes em lustrari jus . Societas ad ilLacobrigae instituta, quae quamvis ad corrogandas pro sumtu pecunias inita sit tamen ad rem istius instituti peragendam Astronomiae , Cosmographis , nauti cae , mathesis, ubi oporteret, univeris peritisssimo quosque evocavit. Praeerat bisoninibus Henricus Prin eps qui eo quadraginta annorum studia Convertit , Ferdinando item Principe in eandent Cum eo spartam intento Datque ut erat Henricu, X plorandae rerum natura Cupidisssimus, non parva ei studiorum pars fuit, adlata' in dies novas species observare caussasis exsecti perscrutari.
16쪽
Tu quoque primus puleherrimum naturae studium , secessu ad Artrabum facto , quasi in totius specula Occeani conlocasti cibi vero homines quotquot in Lusitania reperibas ad praeclara illa studia dexterrimos tuis tuorumque sudoribus praeformabas Te auctor , huc illuc ad remotissimas mundi plagas scitissimus quisque pro sphaeret ambitu reserando, metiendo , lustrando mittebatur. Quanta scilicet hinc universo terrarum Orbi bona sunt nata Columnis Te Duce Merculeis ad fabulas amandatis , plus ultra Lusitanorum virtus excurrit disrupta navigationis repagula : apertae Orbis in immensum latentis anuae reclusae Fortunatarum, ac Hesperidum Beatae olim creditae regioneS: Tum quae prodigia ad Regiam Henricianam Societatem adlata Insulse in dies enasci videbantur: AEthiopia occidentalis universa patuit auro gemmis , innumerisque onusta divitiis Sol ipse ubi altissimus coelo graditur, coinsumtis umbris , aequatis diei noctibus alter mortalibus a noto illo videba
ntio interim inuam celebres Regiae scientiarum societatis alumni Perestellos taceo metan- curtios, Vaseos , Camaras, BalartioS , alio , UO-rum modo nomina Inlularum, regionum , regnorumque nominibus commutatas ut Africae novas adferunt appellationes, ita aeternam hominibus gloriam peperere. Unum
17쪽
IInum ego prae ceteris fama celebrati simiaim nominabo AsCUM de Gama quem Virum athe maticae , Nauticae peritissimum algarbiens nempe in ora in ipsa Henrici domo adolevera o
quem , inquam Virum Emmanuel ex Lusitaniae Potentissimus ad Indicas perlustrandas oras emiserat. Qitantus vir ille in Mathesi fuerit, quantus in Nam lica qui tot 1rtes , tot maria, tot emensu periclinia dimidium plusquam 1mundi habuimus , adinv
Erat ea tempestate Regia naturalium tiarum ocietas , amisso Henrico rincipe Joannis II. Regis Sapientissimi Curis , quam prius fuerat minus , in Lusitania celebris Prae erat coetui amplissimoin vere Regio Ortigius Epis copUS membra vero longe celebriora Josephus Medicae artis Professor, Rutericus , Covillanius , Seco, quorum praesertim opera Astrolabit, jubente, ad 'Cri juvat
ci Vaseus de Gama cum octavum supra vicesimum annum implesset ad tanturpi opus ab Emmanuelle Rege destinatur anno 15 14o . a decessu enrici Princi pis 3 s. Erat Vascus iste Stephani Filius qui Ferdinandi Principis administer fuerat. Ferdinando autem huic eadein cum Henrico domus , eadem studia fuere quippe quem sibi Henricus adoptaverat. Quare astu etsi emortuo iam e rico natus, domi apud Ferdinandum adoleverat, quae eadem enrici domus
r Ioannes II. Lusitaniae Rex menriciana Societate in Regiam translata , Ortigium Episcopum Virum in rebus mathematicis clarissimum caeteri praefecit sociis , quorum , si cupis elogi , apud Lusitanam Bibliotecam legas. Porro astrolabi inventus, quo tantum societas illa clarissima immortalis foret, nemo est, qui sociis Lusitanis invideat Legendus tamen de nis Petrus affetus Rerum Indicarum lib. I. pag. . antiquioris editionis.
18쪽
juvante Rege inventum mirabile perfectum est tamissi homines in Cosmographia peritissimi, qui siam Indiam vero maxime qui Arabiam Elio
piam terrestri itinere perlustrarent, si quid in nat rae thesauris mirum; siquid in populorum sive moribus, sive armis insolens , id ver Omne ad Regem, atque Regiam doctissimorum hominum societatem illam referrent. Si quos autem ad nauticam rem institui oportuerat Meiaricianis prolusionibus , praeclarae illi nauticae rei scholae tradebantur. Quo factum est, ut Viri sequenti aevo clarissimi ad tantam postmodum terra marique laudem pervenerint Ρrodiit ex eorum numero immortalis ille Vir
Typhin ego appellem custis nomini sors invidit)
cujus videlicet navigationes inventu edoctus Americam aliena laude Columbus invenit rodiere ad summam Lusitanorum gloriam Almeida , Pa-ciecus, Albuquercius , Magellanius , Castrius inuorum quidam Vetustae Henricianae societatis germina fuere ceteri vero qui ex eadem profluxerant disciplina. Hi porro quales inuanti in actica, o 1
men- 1 Vetus nota historia est Columbum hominem Genuensem ad Insulam a nat ria dictam commigrasse cinibi vero pigides nauticas vel facere vel vendere con Reyisse : accessille autem ad hominem , navarchum gens nomen Columbus reticuito sibi perfamiliarem qui cum domi apud Columbum decessisset, inventas a se plagas in barta nautica designatas reliquit, quibus usus Columbus Aure-ricam detegit Gomara auctor Hispanus fere Coaevus Lusitanum suspica ur fuisse: quod Qego χislim nec enim alias pateret facile aditus eκteris navigi ad Novam usulae Coloniatara quod Lusitani semper vetare ab his κtero consue
19쪽
mentaria, Nautica in Cosmographia suerint, non
ego mortales ipsos testes , aut encomi astas Usero.
India ipsa loquatur e quod de se Albuquercius Em
manueli olim Regi moribundus rescripserat. Classes Turcarum loquantur, quae en imicta bello tum temporis habebatur, arte, nedum Vibribus tantum demersae, devim , dissipatae Persa rum fortissima dudum pectora parvo numero , non parvo tamen militaris scientiae usu sub jugum missa: quantur arces tota Asia munitissimae: propugnacula damussim mathematicae artis constructa Go- quantur immensa marium , Regnorum , Insularum spatia per se fere leucarum millia ad oram maritimam domitas tum per vasta mediterranea conlus,
Quas vero tum naturae species, quas divitias, infelix. nugis tunc inhaerens hilosophia , quae
spectacula ad futura olim praeclara studia compar bat Populorum nempe mores, leges, ingenia, Olmsuetudines a animalium quoque , plantarum mineralium genera, sus , vires , ventorum periodi, Vicis studines sed' vorticum , si lium Euriporum , tempestatumque inauditum antiquis nomen ad Ombis universi institutionem in Lusitanorum chartis des cripta sunt. Viden, quantum paucorum hominum societas potuit, quos non ambitus honorum, non disputamdi atque adversarios deprimendi pruritus non pii
20쪽
gues Sacerdotiorim spes , aut vero expectati a-Ai cratuum census amplissimi sed publica regni uti litas, sed sancta Patriae Caritas , atque ditissimus prae divitiarum omnium compendio, scientiarum in se ipsis fructus , pulchritudo , maiestas non ad bella , non ad pugnas, ad sedes , rixasque emborum sed ad quietam, amicam , sandiam scien tiarum societatem ad Artrabri speculam illam continuit.
Inibi vero homines de totius Orbis felicitate benemerentissimi consessus sub Henrico Principe frequentes mire siquid quisque sive experimento sive studio explorasset, in commune conferre : tum commisiam sibi quisque Saream adornare Quis quid posset , opporti me inquirere posthac de adin
ventis apud ceteros in consessu omnes rationem redderes Quae cum ego mecum matura meditatione per
pendo, Regiarum modo societatum , quae Parisis Londini , Petropoli , Berotini, alibi tanto gentium illarum plausu celebrantur , exemplar ii nostris a que prolusionem quandam intueor. Quid enim, ce do, aliud isti , quana quod Regiae Henricianae societatis membra fecerunt λFuere qui parem sibi laudem in reliquis etiam studiis promeriti sint Theologi ex veteri maiorum nostrorum disciplina egregii Alphonsus Princeps Portugallius , Hua , Osorius , Casallus , a Martiribus, oleaster, intus, Osorius alter , plures Phi