장음표시 사용
791쪽
2I bsentisque cessaret, ad laoc autem cavendum, Ventus ipse, praeterquam quod per se, dum e-follibus propellitur non aequabiliter orificia machinarum impetat, Ope valvulae tubo ventum deferenti insertae tremulus redditur. q. 23. Eodem plane modo vox himnana generatur, lingulae enim locum in organo loquelae obtinet epiglottis,
quae tremula redditur ab aere per arteriam asperam ascendente. Tremulus iste motus aeris egredientis, cum in capite arteriae asperae, tum in cavitate oris variis modis immuta-II tur, ex quo vox gravis atque acuta inflectitur, variique vocales formantur, qui soni ope labiorum, linguae, atque faucium consonantibus eXOrn .ntur. Qtii n&naso, cum aeri
ab epi ottide, tremulo Teddito exitus per nasum quoque pateat, varii soni respectu gravis di acuti edi possunt, qui autem a sonis oris in eo disserunt, quod nec vocalibus distincte interstingui, nec consonantibus condiri possint. 24. Isti autem soni a lingu)is tremulis editi, nisi
in tubis confirmemur, admodum debiles essent, ut percipi vix possent, quemadmodum observare est in lamina contremiscente, ubi nil fere auribus percip4tur. Mirum autem in modum soni isti intenduntur in tubis, atque vox humana in Ore, nec non quo ad gravitatem atque aciem ingens mutatio hujusmodi sonis infertur in tubo. Verum de hisce soni intensionibus ac inflexionibus, hic non est locus lusius disserere, peculiari opus esset capite, quo ista ni fiteria accuratius expenderetur, ubi explicanda quoque veniret mirifica seni in tubis flenterophonicis amplificatio, ut & doctrina de Echo pluraque alia 3 sed istam materiam accuratius perpendere nondum vacavit, & quae in aliorum scriptis continentur, quantum ex iis perspexi, admodum confusa sunt & maxi
792쪽
. ets. Ad secundam sonora in classem 'retuli eos sonos qui oriunt tir, vel notabili aeris quantitate compressa subito dimissa, vel validiori aeris percussione. Posteriori modo aer quoque comprimitur, cum corpori verberanti l .ci cessionem denegare conetur, unde aer iterum sibi relictus sese eypandit. Causa itaque sonorum ad secundam classem pertinentium est restitutio aeris antea compressi; istam vero restituti0nem sonum generare debere exinde patet, quod aer ompressus sese dilatando nimium eXpandat, & proinde iterum contrahatur & ita porro, qua undatione aeris sit, ut quoque minimi aerei globuli, quippe qui aeris massam componunt, motam istum tremulum participent, atque percuri 1equens sonum producant, ubi notandum, ut quo major aeris copia sit compressa, eo graviorem edi sonum, ac quo minor ea sit, eo acutiorem. Hujusmodi vero soni diu durare nequeunt, sed e vestigio eessare debent, quia aer motum in longe dissita loca diffundendo, motum tremulum
statim amictit. . 26. Omnes ergo causae quae aerem vel jam tacompressum dimittere vel vero comprimere, ita tamen ut se stati in relaxare possit, valent, ad sonum producendum aptae
sunt. Quocirca omnes velociores corporum motiones in
aere sonum edere debent, motis enim corporibus, aer ob propriam inertiam liberrime cedere nescius, comprimitur, rursusque se dilatando, motum tremulum globulis aeris mi nimis inducit, ad sonum producendum aptum. Hinc stu. unt soni vehementius vibratarum virgarum , ut dc omnium velocius motorum corporum; soni quoque flatuum atque ventorum, ex hoe fonte, originem ducunt; aer enim pro cedens ab insequente etiam comprimitur, quemadmodum a corpore duro-
793쪽
f. et, Soni, qui oriuntur aere tam compresso subito
relaxato, facile validissinii sunt tormentorum, atque tonitru ; horum autem immensortim sonorum causam este res fi- tutionem aeris compressi, comprobant varia experimenta pulvere pyrio atque nitro institota. Quandoquidem repertum sit aerem inibi quam maxime cile condensatum, cui inflammatione nitri viae exitum ei praebentes adaperiuntur, ut maximo impetu erumpere queat. Cum autem eX matcria nitrosa & pulvis pyrius, & multi vapores nubes constituentes constent, mirum non est, ignem ista materia coiicipiisente, tam stirpendos inde resultare sonos. . et 8. Tertium sonorum genus constituunt soni t biariam. Horum sonorum explicatio quovis tempore nata rae scrutatores 1Dirum in modum torsita, Plerique existimavere inflatione tibiarum minimas internae superficiei particulus impelli atque ad motum tremulum sollicitari; ut ita in- Lerna tibiarum superficies inflatione tremens reddatur, faciatque Oscillationes cum aere communicandas, sed quomodo ista e Yplicatio cum legibus naturae Se motus consistant, ipsi inquirant; Ego sane concipere nequeo, quomodo duntaXatsedisserentia sonorum tibiarum diversae altitudinis non mutata earum amplitudine, exinde eXponi posit, quare enim parti culae internae, si unquam motum concipiant pro diversa altitudine tubulorum diversimode oscillari debeant, videre non possum, brevi vix ari itror vel unictina tibiis institutum e primentum ex ista theoria explicari posse. is β. 29. Ut autem Veram liuius rea eXplicationem nata cilcar, primum tibiarum structura, & quaenam in illis, dum infantur, eveniant, accuratius perpendenda sunt. Sunt tibiae seu fistulae tubi, quibus infra junctum est peristo mi-um caVum aeri recipiendo aptum, quod Versus tubum in E e 3 crem
794쪽
erenam desinit directe opposta in lateri cuidam Internae tubi superficiet, eum in finem, ut aer peristomio inflatus per fissi iram in tubum secundum ejus longitudinem irruat, rependo super superficie tubi interna; si listula hoc modo constrii. cta sit, sonum in stata edit, uti facile patet, si cluivis tubus peristomio destitutus ita quoque infletur, ut aer in tubum super superficie interna repat, tum enim sonum etiam sicut tibia edit. Interna autem tubi superficies dura laevisque es edebet, ne aeri irruenti cedere, nec illi in tubo contento locum sese expandendi dare possit, quocirca fistulae ex tubis ad latera clausis, atque rigidis interneque non scabris parari
3o. Videamus jam quid in fistula, dum inflatur,
eveniat, quod aerem tremulum reddere possit, seu qua ratione aer dicto modo in tubum reptans aerem intrabo contentum tremulum reddere queat. Manifestiunest, aere in tibiam ingrediente, comprehensiun in illa aerem secundum longitudinem compressum iri, qui cum sese rursus expandat, vernna nimis, comprimetur rursus a pondere premente atmosphaerico, ut ita motus tremulus in tubo producatur, qui tremor causa soni proxima est. Atque sic detecta est causa soni tibiarum vera, cujus autem realitas& veritas abundius in note scet, cum ad eXplicationem eventorum circa sonum tibiarum observatorum descendetur, penitius autem prius considerandas est modus, quo motus ille tremulus prodiacitur.
q. 3i. Columna aerea in fistula sese secundum amplitudinem expandendo ac contrahendo, more chordarum Undat, atque idcirco istam columnam considerabo ut fasciculuin chordarum aerearum tensarum a pondere atmosphaerico. Licet autem pondera chordas tendentia eas divellere conentur, hic vero directe contrarium obtineat, clun columna illa aerea a pondere atmosphaerico coarctetur, nihilo tamen minus
795쪽
sphaerae exerit in columnam aeream esse ictum, quem ponde- 14 ra tendentia in chordas, si quidem utrinque, ibi pondus atmosphaerae, hic pondera tendentia chordaS nimium extensas ruriasus comprimunt. Logo autem, quod chordae ordinariae unico puncto pulsatae sonum edant, chordae illae aereae, cum pullii unico in planeto facto, totae, ob discontinuationem partium, contremiscere nequeant, simul per integram loligitudinemi pulsari debent, id quod fit in tibiis, ubi aer irrepens per
totam longitudinem aerem in tubo contentum comprimit. 32. Ad inveniendum itaque, oscillationes aeris in tibiis, seu ad determinandum numerum undulationum cujusvis fistulae, res eo redit, ut aer in tubo habeatur pro chorda tensa utrinque a pondere atmosphaeri ; atque hoc intuitu oscillationes reperientur ex et I Sit scilicet longitudo chordae i. e. t ubi a erit ρ pondus chordam tendens ponderi atmosphaerico seu columnae mercurii in baro metroi. e. ad minimum 226O. dc ad maximum 246o scrup. q pondus chordae autem erit ponderi aeris in tubo. Sit rursus ratio gravitatum specificariun mercurii & aeris i n: I. de ἡaltitudo mercurii in baro metro. Erit p ad in ratione coimposita n ad I ad ad a. seu .erit p. ad q ut ad a 33. Positis iam in expressione ai. Ioco p δc q eorum proportionalibus ηεδc a. reperietur pro numero vibrationum uno minuto secundo, editarum, iste valor U V P6S.
n . Unde patet cum n & . pro diversa tempestate mutentur, sonum quoque mutari, scilicet crescente n. ille fit acutior. decrescente autem, fit gravior. Erunt ergo sonitibiarum acutissimi maximo calore & aere ponderosissutao, gravissimi autem maximo frigore aereque levissimo. Q iae
796쪽
que organariis. Quia tutem ilia mutatio in omhibtis tibII,
aequabiliter locum habet, harmonia non mutatur. g. 3 . Ut numeris primatur numerus oscillationuintibiarum, ponantur, si desideretur sonus liquoribus in baro. metris S thermometris ad maximam altitudinem consistentibus, pro n. 12OOQ. atque pro h , 246O. scrup. reperietur numerus oscillationum minuto fecundo editarum in tibia a scrup. longa πα-Υ 3Ι66. IaUCO. 246O Maxiomum vero frigus saevissimamque tempestatem indigitantibus liquoribus barometrorum ac thermo metrorum, ponendo pron. IOOOO. & pro si. 226O. scrUp. reperietur numerus oscillatio 1vim minuto secundo editarum aequalis aI66. 1oooo za CO . 3s. Hinc ergo ratio patet, quare tibiae edant sonos longitudinibus reciproce proportionales , quare amplitudo ad rem nihil faciat, imo etiam, quare materia tibiarum nullam sono diversitatem inferat. Quanquam autem nec amplitudo nec materia tuborum quicquam ad soni gravitatem seu aciem immutandam conferat , tamen haec ad asseetionem atque suavitatem multum contribuit ; illa autem amplitudo tubi fundamentum est vis soni, ut, quo amplior sit tubus, eo fortior quoque sit sonus, amplitudo scilicet in tibiis ana toga est, crasitiei in chordis. Et quemadmodum non quae 'vis chorda ad quemvis sonum edendum apta est, verum ad graviorem crastior roquiratur, ita etiarn in tibiis istud locum obtinet, ut quo altiores eae sint, eo major amplitudo requi,
q. 36. Cum ratio sonorum, tonum integrum a se Invicem distantium , sit ut 8. ad 9. Eadem tibia pro diversa
797쪽
aas aeris conditIone sonos ad summum plus quam tono discrepantes edere potest. Sit tibia 4. pedes longa, quae adhibetur ad
sonum, C, in chorali modo edendum, di erunt ejus vibrationes secundo minuto editae ad summum 24O, atque ad minimum aro; id quod satis convenit cum iis, quae antea invenimus, ubi de chordis aetum fuit, ibi enim numerus oLcillationum soni C. repertus fuit 116. unde patet sonuiu tibiarum C. esse quam proxime cu'lava superiorem, eo seno C. in cliordis. Quod autem tota oflava distetit, vulgo tamen pro aequalibus habeantur, mirandum non est, cum de sonis heterogeneis dissicillimum sit judicare, an uni ni sint, num Vero octava vel prorsus duabus aut pluribus octavis distent, susscit quod unica saltem octava eos sonos discrepantes repereriin, id quod meam theoriam satis confirmat. g. 37. Quae hucusque de sono fistulariim allata sunt, intelligi debent de fistulis cylindricis spertis, ubi aeri inflato
in supremo tubo exitus patet. Cum autem tubus supra i ctus fuerit, aer inflatus supra egredi nequit, ideoque eum retrogredi necesse est, ut ad orificium inferius emergat. Vnde fit ut quasi ad operculum supra tubum reflectat, alterumque tantum spatii ab luat, ante luam exitus ei patet. Et per conseqirens aer in tubo tanquam chorda duplo longior est consideranda, quippe chordae ut complicatae concipi debent. Un de colligitur fistulam tectam sonum edere eundem clam aperta duplo longiore, seu edet sonum octava graviorem aperta. Quales autem edant sonos fistulse non ubivis ejusdem amplitudinis i. e. vel convergentes vel divergentes, item fistulae supra ex parte saltein tectae 3 Car. Competitoribus examinandrin propono.
798쪽
r. Sys ema corporis & ani .nae harmoniae praestabili. tae, quo actiones corporis Sc animae minime a 1e invicem. dependere asseruntur, veritati non consentaneum cst. L. Vis attractiva NEUTONI aptissimus, cuncta cor porum coelestium phaenomena explicandi modus est; Et ideo extra dubium positum esse credo; corpora omnici ex sua natura se mutuo traher . 3. Posito, centrum telluris quod autem a vero longe est alienum) quaevis corpora attrahere, in reciprora ratio, ne duplicata distantiarum, terranὶque per centria in esse perforatam. Qiuaeritur, lapide per foramen demisse, quid eveniret cum ad centrum pervenerit 8 Utrum ib1 vel quiescens permansurus, Vel protinus ultra centrum progressi rus 3 an vero e vestigio ad nos ex centro reversurus esset y Postre. inuin ego amrmo. 4. Vires corporum motorum sunt in rati ne compos, ta , ex simplici massarum, & duplicata celeritatum.
abstrahendo ab omni resistentia, ea celeritate, quam ex eadem altitudine perpendiculariter cadendo acquireret, multo minorem nanciscetur; Erit enim illa ad istam normaliter cadendo acquisitam ut V s ad V 7. 6. Mali in navibus nimis alti esse non debent, ne venti vis navem subvertat. Ponamus autem malum velis instructum nimis altum, ut scilicet navis vento data certo prosterneretur; Dico, latiora vela si appenderentur, urvis navem propulsans fortior esset, minus fore navem subversioni obnoxiam. Et semper, quantumvis malus altus sit, latitudo velorum eo usque augeri poterit, ut nequidem vehementissiinus ventus navi damnum asserre