De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

31쪽

E PHIDROS IS . coelo ardente humidoque endemicus quasi sudor eSt, ac interdum videmice per provincias cum periculo, fere pestis ad instar, graSSatur, Vel sub ipsa sanitate, certorum cutis hominum foetorem insignem continuo exspirat g. g r. De sudore febrili , vel O tomatico, qui sub continuarum principio, vel inuti liter, vel manifesto cum damno, profunditur, aut qui intermittentium paroxysmorum, non fembrem ipsam, claudit, - vel critico, qui mores hi sub fine, - rarius, et per artem, conta

glosarum sub febrium initiis, expellitur, jam diximus ( ββ. 6. 16. 33. 83. 8T. 88. y I. s.'

ST. IOD. I S. 186. 323. 331. 332. ); et cui pellis cum visceribu S, potissimum abdominis, et cum utero, con erasui subjaceat: Exanthema

tum ( Lib. III. ), ac impetiginum ( Lib. IV.)

satis docuit historia. Hinc pauca de Sudore dicenda supersunt, quae Secundari Um non magis quam primarium cuti S morbum respiciant. Sunt, quibus urinae copiosiuS, quam alii S, - SUnt, quibus alvus frequentius in die, sauissimis, Solvantur. 6c et cutis in multis am

32쪽

so EPH DROSIS.bunde transpirat, facilesque sudores Sine virium jactura , et quin morbum adesse dicamus, per propriam naturam contingunt. His axillae, pedes illis, continuo, quin e X SuppreS si hic locorum sudoris phaenomeni S ad praevium in humoribus vitium concludere moX liceat ( g. 3 g. , madescunt. Sed quemadmodum aliarum organa Secretionum, nunc a Stimulo aut sibi ipsis admoto, aut visceri affini adhaerente, agitata functionem, cui praesunt, accelerant, per Vertunt, aut protinuS Su Spendunt ; nunc vel ob virium propriarum defectum, vel ob causae deprimentis, longinquae actionem, mox tarditis parciurumque abSolvunt, aut deserunt , mox impulsui humorum re&i-

Sientiam non ponUnt, ac laticem Susceptum 'iners ut cribrum, tran mittunt; Sic et cuti S, certe SaepiuS ex conseia Su, vel morbi non sui

devicta imperio, sed interdum vel nisu, vel inertia sibi propriis, a sudore copioso vel ubique, vel certa S ad partes inundatur. Verum est, et a cordis vasorumque u gore adaucto, et a stimulo per consensum in pellem dominante, SudoreS moverit sed nunc, sub intenso

33쪽

EPNI DROS IS. ITfebris inflammatoriae impia lyu , haec ipsa S Udoribu S Sicci Ssima res lutit; nunc, absente stimulicujusvis insoliti indicio, hoc organum Vel SPON te mollescit, ac proprii humoris delectatur in balneo. Nemo est, cui, vel stragulis modo le- iter obtecto, matutinis sub horis, Sine febre,

et quovis interno sine stimulo, Sudore S non interdum sat largiter prorumpant, ei Versum Anaturali odorem manifestent, et nova S qUSsi corpori vires, et pridie ignotam animo hilari, talem concilient. Alii sine causa evidenti, Sine febre, sudoribus poti Ssimum nocturni S per menses diffluere, ac macie, debilitate, in appetentia multari cernuntur. Mutuum renes interet cutem, Vel apud Sanissimos, Secretioni S Commercium existit : ac minorem illorum actionem, istius mox functio adaucta, - non ITO-do per vaporem invisibilem , sed et per Sudo-yes, sub eadem positione, faciliores, ac vicis-Sim , supplere consuevit. Vel ipSi, quos criti-cti Appellant, Sudores, saepe cutis Solius actione, di i ne stimuli, vel debilitatis febrilis augmento, sine quovis longinquo consenSU, qti in praevio sub caloris decremento, copi OSI EX Lutet

34쪽

ar EPHID ROSIS . te distillant; ac sicut febrium plurimarum inpelle prima sensatio ac forsitan origo est, Sic et criticos sudores aut levis in ista horror, aut pruritus, aut certe singulari; fractabilitas et mollities, cum pulsu molliori ac undoso

praecedunt: quae singula Sat clare manifestant, hanc partem corpori S tam late expansam , tam sensilem, totque va Si S ornatam, non Servile ut colon, sed frequenter vi propria, humorum nunc Undas repellere , ac Vaporem, Sudore S arcere; nunc aperto illos sinu suscipere, ac in corporis vel beneficium, vel certam perniciem, hos ipsos uberiuS profundere. g. Sed ipSa cauSarUm, quae cutis Secretionem adaugent, vel immutant, natura, haeees q. r. ulterius ibiti strat. Ac primo quidem, quaecunque vel in sanguinem delata, vel irritationis localis imperio, cordis vaSorumqUein fluida contenta impetum adaugent, ni Si majori, quam par e St, Stimulo agitentur, aut in extremis vaSculorum ostii S obstaculum resistat est yecretioneS in genere, atque, nisi frigus externum, quod ubique non facit, hoc impediat ,

35쪽

EI HI DROSIS. 33diat, sed tepor gratus ad recipiendas cruoris

undas vaSa cutis disponat, atque vel siccus Vam sculorum extremitates exstimulat , vel humidus relaxat, sudoris illam promovere pernom scimus. Secundo, quae corpus humore tenui

aquoso locupletant, quin hic ipse vel ob cutis a frigore, a densitate majori resistentiam , vel ob salinam forte liquidi naturam, ad reis nes, quibus haec magis favet , potissimum dirigatur , aut in tela cellulari subculanea ,

anasarcae Sub Specie, restagnet: ea, sub con ditione corporis ac atmosphaerae vix exposita, ac imprimiS Sub urinae alvique excretionibus moderatiS , aut tardis , transpirationis sudorisque augmentum producunt . Quae te tio, principia in sanguinem deducta, vel obvolatilem, qua pollent , naturam, vel ob indolem incognitam , sub eodem rerum Statu aut majorem cum pelle assinitatem alunt, aut vagorum eae halantium extrema potissimum a ficiunt: ea, licet glandulae Sudoris non praesint secretioni, istius tamen, cum nihil est quod obsit, incremento prae aliis favere vim dentur. Quarto vero, quae res interna et Vel Lib. U. c Prov

36쪽

s. EPHID ROSIS .

proprio contactu, Vel actione longinqua, conmtextum cutis relaxant, aut nervorum in istam imperium refringunt: illa non minus, ac ea, quae exterius admota hunc ad sinem conspirant, cutis rivulos aperiunt, aut potius vitali, qua in Sano homine clauduntur, cuStodia privant. Hinc vel Solus musculorum motus, cutis frictio, irritantia quaecunque, vel excitans animum vireSque cordis pathema , vel febris , vel auctus atmosphaerae calor , transpirationem , et cum Singula con Spirent, sudores accelerant. Hinc vel solus iam potus copiosus, vel caloris insimul principio suffultus, tam facile per cutem, nisi frigore vel aliter contractam, nunc vaporum Sub forma, nunc in guttulas collectus, mox diffluit. Hinc superaddito huic potulento volatilis , aromaticae naturae medicamento, eo certi US, Si modo atmosphaerae non reluctetur conditio, sudores proliciuntur. In genere, contagia non

pauca, variolosum imprimis ( q. 33 i. ), prae

aliis morborum causis, aut cutem ipsam invadunt, aut in illam ex longinquo dominantur: ac non raro, quin illorum aut in vasa

37쪽

E PHID ROSIS. 33

impetus, aut deprimens in nervos actio id ipsum ubique essicere videatur, Sudores expellunt. Hinc demum ipsa fluidorum a vasculiscutaneis, ob calorem externum, ob laxitatem , ob circuli sanguinei ad viscera impedimenta,

vel ob spasmos internos, receptorum multitudo , ac eorundem a potu copioSiUS ASSumpto tenuita S, - aut iterum illorum a contagioso, vel et purulento principio mutata oonditio, - vel arcte circumfluens aut partis, aut corporis totius vapor atmosphaericus, aut propriUS, Vel congeStus in primis viis, aetabdominales in nervos agens Saburrarum putridarum fomes, - vel inhaerens vento meridionali incognita nervisque inimica potesta S,

mum nervor Um, Ut ad partes modo quasdam, vel ut in convaleScentibus, in debilioribus, Somnoque meridiano, nocturno delentis, aut scorbulicis hominibus, sub terrore, doloribus, anxietate, lipo thymia, vel agonia, SUSpen SUm, aut vix non prorsus ablatum in cutem impe rium , - frequentem, atque saepe nimi S in

38쪽

s6 E P H I D LOSIS. febribus nervosis , contagiosi S funestam , Sudorum Sistunt Scaturiginem , ac loco blandi tenuisque liquidi, humorem alienis principiis, atque ipso interdum Sanguine, inquinatum expelle profluere cogunt. An sub colliquativo , ut appellant, viscidiori plerumque, Sudore, cujus a fitaxa mox corpus contabescit, ut in

urina illorum, quos diabetes ( 8o. exhaurit, saccharinum, aut nutriens principium per cutem quotidie difflatur g . . . . certe chylus aut humor lacteus per vasa cutis cum Sanguine circumactus sudoris acidi in multis rationem offerre, ac sudoris, licet rarioribus exemplis, nunc luctet, nunc mellei, nunc oleaginosi, crystallini, observatio, id indicare videntur; atque primam, quae dabitur, haec ex

periundi nanci Scemur occaSionem.

f. et . Quod sudoris febrilis, symptomatici aut critici, ad progno in attinet, hanc alibi jam satis exposuimuS. Nec sermo hic e se potest de aliorum morborum sudor ibias, Ut quorum significatio ex illorum natura potissimum desumitur. In genere sudores, sine febri S

39쪽

bris aut stimuli alterius ratione, vel in par te, vel ad omnem superficiem facilius, quam par est, prodeuntes, istarum debilitatem, vim nervosam infractam, vel obstacula circulatio, ni S, Secretion tam , excretionum aliar Um , interna portendunt; et quo profusius per cutem distillant, aut quo magis a naturali tenuitam te, colore, Odore, Sapore recedunt, eo maius vel de solidorum fluidorumque turbis, vel de secretionis culaneae Vitio, atque de humorum utilium jactura, testimonium largiuntur. Qui interim ad pedes, axillas, in multis sudor prorumpit: hic, licet foetidus ac ingratus, Samnitatem non ita, ut incaute SuppreSSus, offendit. Qui sub tabe purulenta, Vel alia, Profusus ex cute sudor ruit, hic citum vitae mi Serandae terminum imponit; a Ut per frigus externum retentus, di arrho eam colli quativam inducit . s. Sudori febrili tum symptomatico , tum critico , medendi rationem expoSuim US( Lib. I. II. III. . Aliorum, qui morbo Sq OScunque ut symptoma comitantur , medem

40쪽

APHID ROSIS .la vel ex traditae istorum, et cauSarum, e quibus oriuntur, doctrinae elucet; vel ex iis, quae alibi dicendae supersunt, patebit. Qui ex

contracta cum hae pellis excretione conSUetum dine Sudores nascUntur, hos per artem arce

re, jam dicta pericula vetant. Qui interno Simne morbo facilius, quam par est, SudoreS Prosiliunt: hos, illa, quae sudoris habitudinem inducunt, fugiendo, sepositis potu balneoque tepidis, diaphoreticis, ac nimiis, quibus cum tis mollities augetur, vestimentis, debilitate Per corporis exercitia , frictiones , balneorum frigidorum, aut simplicium , maritimorum, aut corticis Peruviani, vel salicis albae decocto iunctorum auxilio, correcta, vel unguenti S o leosis dissipari licebit. Illorum, qui ex mor

bis graevioribus resurgunt, sudores per victum nutrientem, vini haustum generosi, per elix irvi trioli, ac quotidianam in aere liberiori et puro equitationem , vel per navigationem frenantur. Infusum Salviae, cinnamomi, cum vim no Paratum, quam optime huic fini respondet. Nimios sub aestatis calore sudoreS Super

addita potulentis spirituosi portio liquoris ,