장음표시 사용
131쪽
redo ' observansa , vel praxis tanquam in actibus merae facultatis, secundum se, se sola, hoc est, si subditi sponte a tabernam
dominicalem accesserint,neque magistratus , neque Dominos hoSmarchiales hac in parte possit tueri, ut induci videtur ex verbis n. d. art. s. tit. 6. lib. . dei fand t
terminis tradit artur. D. Mangius decis Palat decad. 2. q. I 6. n. s. quamvis hoc suo modo procedat,
hoc est, si a domino prohibitio nulla facta sit,' subditi non acquieverint, vel duntaxat ante has constitutiones Bavaricas , ut dicemus
brevi, insinuare videtur cit. D. Mangius d. locό ac explicat Georg. Everhard con l. 6. η. p. R. Sy. Quinin illud notatu dignum videtur, praedictam juris Bavarici constitutionem ita procedere, ut contra Dominos urisdictionales, noviter prohibentes , non tantum ipsi
subditi, queis interdicitur, sed tertius quis, qui sua interesse probare potuerit , se se movere, opponere possit, ut tradit cit. D. Manaius inta. q. o. n. r. ν Ex his principiis facile patet resolutio ad alteram quaestionis partem, an scilicet domini ho ar-ehiales subditos suos cogere valeant, ut sua molendina adeant,
frequentent , etenim communis ferme est interpretum opinio, subditos, etsi sorte per Ioo annos sponte sua frequentaverint molen dinum dominicum , ex postfacta cogi non posse, ut, quod ante ex mera voluntate, clibere fecissent. imposterum coacte de necessario frequentent, ut testantur angius cum pluribus relatis, it decad. a. q. IZ. n. 3. Georg. Εverhard υοι a. c0ψι n. n. ac omnium latissime, ac ex professo deducit Heringius tract. N. de molend. q. tr. v.
s. remuit seq. Id , quod tamen communiter a& solide limitatur, quod subditi
ad frequentandum molendinum vel cauponam dominicalem tunc
cogi possint, si diuturni observantia, consuetudine , aut privilegio contrarium sit contra subditos
inductum in si subditos, alibi molere volentes, dominus prohibuerit, mulctaverit, ac ipsi subditi perlegitimum tempus, ad praescriptionem requisitum acquieverint etenim jure hoc, per praescriptionem acquisit , dubium esse amplius non videtur, quin subditi ad frequentandum domini sui hostinarchialis molendinum cogi, contravenientes puniri possint, Georg. Εverhard. d. vol. 2. con sit 3 . n. 8 g. Maiarius d. q. r. v. o. CupZOV. pari. a. constit. . desolt. 9. v. 3. m. Cum alias opinio sit communi ster recepta, rebus, &actibus otiam merae facultatis posse praescribi, si es
132쪽
s ex unius parte saeta fuerit proli, naria, Smengmulset constit exhilto, ex alterius parte acquies illis, quae tradunt cit. eringius d. centia accesserit, atque taciturni tract. 8 Doctiss. Belaid. tas, ut tradit colendiss. D. Parens Speideli. Oc verbos riginullan lib. r. IV. tit. 6. q. o. qualia dein id. rant. Guil. Eriel tris de molendina dicta suisse,in dici baia jurisdict Ner lib. 3. cap. 1 .
An subditi Dominis suis Homarchialibus teneantur vendere esculenta, ac poculenta, iisdem prae aliis famulari 3
r. a. bi legitim introductum est, subditi cogi polysint, at Demisis suisho archialibus vendant esculenta, ioculenta. s. . , Si hoc observatum non fuerit, es Domini Hos archiales vestret negotiari, subditi non treentur esculenta vendere, is forsan ex partieulari respectu. Subditi pro necesstate tenentur Dominis vendere esculenta, ac poculanta. . Id quod untaxat quoad Dc miram , ejus familiam est instiligendam. o. Et de illis, qui in Patria, vel H maichiis habitaηt. 9. io ' ii Subditi regulariter, Suebare Dominis suis non tenentur famuiri , Nisti forsan ex submissone, es reverentia, ac proitis praestandis.1ψ es is quid hoc tapincto fara Bavarica disponant' C Imile antecedentibus sequitur portent, pro lusto pretio emendato dubium, an Domni Hoffinar offerant, & denuntient v. g. pUlchialea subditos suos possint a Ios. ivrum, lac, pisces, &'Uid digere, uti bi potius esculenta, aut quid forsan alias venum exposituri poculenta, antequam eadem inci sint. vitatem, ad nundinas illas heb Et plane, ubi hoc legitima con et domadales, a Socheniri r et de suetudine, observantia, vel expri-
133쪽
xi Caput XXL An subditi Dominis suis
vilegio , vel singularibus conven de isto stili imberthonen bonitonibus, iactis inductum est, uitauffs vegeti lini das ut ejusmodi esculenta is pocu Scimal, oberlandere senii lenta venalia Dominis suis Hostaar xperti vox anderen ubertinissenchialibus denuntient, insinuent, heliottiget Laberinaleniet vera prae aliis vendant, non subsistimus, merduna, nserer ungnab unbquinin imposterum cogi possint, s meren trafro item eadem
contravenientes debitam poenam tu ordinat Polit illi is art. t. it.
Quod si amen hactenus observatae consuetudinis non sit, subdistinguendum videtur, anne Dominimo archiales ejusmodi vendi. tiones esculentorum, poculentorum, Maliarum rerum sibi vindicent animo negotiandi in has res rursus in civitates transportandi,
ibique cum lucro vendendi velata subditis suis esculenta, so-culenta pro domestica necessitate sibi offerri, vendi velino ita, ut primo casu subditi non sint absolute obligati ejusmodi res Dominis suis Ho archialibus denuntiare , offerre, vel vendere. 4 um, qud ineonveniens sit, ut Domini homarchiales, vill pretiores Uemptas a subditis , magno cum lucro rursh vendant, tum&, uti species esset servitutis,
Nisi tamen ex aliquo respectu, ssubmissione is civilitate subditi etiam in hoc casu suturae negotiationis luelint Dominis suis Hos archialibus potius res venales denuntiare, tendere, quam aliis, modo pretium refundant, quod tertius quis esset persoluturus , vel subdito vendenti aliunde satisfaciant, clariff. D. ManZ is decis Palat decad. a. q. a. per tot Illustr. D. B. Schmid ad stat. Bav. 8and. At altero in casu, quando nempe Domini Hossinarchiales esculentata, poculenta praecis emere velint pro sua necessitate domesti ca,' sustentatione , subditi obli gati sunt, ut Domin denuntient,
offerant, inuo lubet, justo pre. quae subditis ossimarchialibus non tio quo alias distraherent endantei imposita, prout in Bavagia ex juxta dispositionem cit. lib. a. ibi presse decisum est in Statulli Bava mas uber eae en underiboσ
134쪽
mi archialibus teneantur vendere esculentae et s
Quae tamen ita obtinent retpectu ipsorum Dominorum Hossaearchia- istam Sc eorundem familiar, nequaquam ver respectu iudicum administratorum, vel ominiatica ponum hormarchialium, ut in term minis loquitur L. ar 2 tit. s.
enae quamvis hos judices, administratores saeph hoc in puncto
excectere, jure ac authoritate suorum Dominorum abuti, expe tientia testetur.
Cui id addendum videtur , quod
non ita pridem acriter controver-que Dominos Hostmarchiales, qui in civitatibus illis habitant non mul-ihm distintibus, ad quas alias solent, debent vendendi causa sua re inferre subditi De illis tamen, qui in eivitate habitant multum dis uiate, quam vendendi, negotiandi causa non adeunt, nundiras hebdomodales die schra nen undiiudπmurci noniolent, aut sine magno incommodo non possunt adire subditi, non possumus hanc doctrinam astruere, dc Statuti Bavarici mentem eb extendere. Quin cillos, qui extra Patriam habitant, mi Patria hosLmarchiam possident, ab hac utilitate, Statuti tenore omnino excluso esse credimus tum argumen tebatur,in nobis consultis per mo to texisis in fandis,undiosicii dum quaestiores proponebatur, an D ming. iij a. tit. a. art. a ibi
ne hoc, ubd subditi suis Domi uigandi 2 duhilistro&: allelia nismos smarchialibus teneantur pro gestuerien fatidileutet, fici pucongruo preci vendere esculen hs .cteri ex Stant isti unita, ioculenta sit intelligendum largumento illorum, quae tradit Maxat de eo casu, quo quis Do Nicol Everhard cors tol- g. co0 minus HosImarchialis in ipsa hosLmarchia habitat, vel etiam de eo, qui in civitate habitet, in quam alias debeant & soleant subditi sua
esculenta, & poculenta venum inferre quin a quoque de eo , qui in alio loco extra Patriam omnino habitet certe sicut de illis, qui inho archiis, habitant , mn dubia πώ I. qui eleganter ad rem ita
loquituris nam bona mar chia ipsorum licet re Dectu praedio-ram sint in Buvaria, suun Jκ- rudictioni Principis , tamen non 'ciunt, ipsiorum Dominos habitantes censeri in provincia, ni ibi eou raliter re ideant didrpu'sertur,
auia ista lane ela, limitate indultae a
135쪽
tis ut M. An subditi Dominis suis D e.
habitantibus in provincia, non debe laborent , Ut famulentur; tum, an fruenda concedi illis, qui extra provinciam habitant.
Subjungimus Willam quaestionem non minh in , quam extra Patriam frequentem, quam elegantem , ac notatu dignam, anne
quia, si hoc modo subditi cogerentor, id speciem aliquam servitutis praeses erat, tum etiam, qubdhoc casu non levis esset timor, periculum, ne Domini Hofimarchuales potestate sua abutantur, sub-
alii cum cit clariss ManZ. d. quaest.
Is censent, tum ex honestatis ratione, & debito respectu tuminobedientia, & submissione , qua praestandis, pro certa nempe mςr obstricti sunt Domino jurisdictio-c de , quae aliis quoque non sub nasi subditi convenientius esse ut
ditis operariis esset numeranda.
flentencantur Domino suo prae aliis famulari,in laborate Siculi1c non loquimur de illis serustiis, laboribus , quos vi operarum tenentur praestare subditi quivis, sed de aliis laboribus extra operasio Ilain in puncto iuris plerique teste
Bened CarpZ part a constit. t. definit. 9. n. r. concludunt, ini- eos, iubditos mercenarios, quin& famulos, famulasque regulariter vix cogi posse , ut operas, labores suo Domino lio archiali, vel jurisdictionali locent idque tam naturae, quamin uris rationi bos rensentaneum videri, ait D. Mana decis alat ivo. i. n. nati subditi convenientius esse, ut subditi magis suis Dominis, quam aliis operentur, famulentur, claborent, si scilicet nihil intersit, cur non magis Domino pro congrua mercede, quam extraneis velint in is servire t Bened CarpZ pari. 2.con'. t. demit. 9. n. q. ex ipso Ant. Guil. Eriel de jurisdia infer. cap. . lib. a. OV. r. Qui tamen obf. a. seq. ad hoc , ut Dominus subditos aliquo modo& sua ratione ad sua servitia, vel famulitia cogere valeat, ingulariter 1 1 Tum, quia, ut dictum est, di requirit, ut subditi in famuli a suis recte,' proprie non possint cogi, laboribus propriis non impediantur,
ut vendant esculenta, poculenta, it Dominus congruam ean- vel frequentent Dominorum suo dem exsolvat mercedem , quam rum tabernas aut molendina, er alius is ut operas suas aliis pritago neque possint cogi, ut Domino non jam locaverint, ac siqua alia sunt
136쪽
mmarobialibus tenetiis vendere esculenta Fe. II
sunt, quae tradit cit. D. Eriel. d. obs bieni enDerase distent Mimala
2. ManZ. d. quaest. s. n. 79. Useq. r In Bavaria expressa exstant super hoc negotio tam quoad Praefectos provinciales, quam Malios o. minos urisdictionales statuta in
quo iaciunt, quae de inquilinis,
hersa*en ante insinuavimus in capite praecedente. Nam Milli Dominis Homarchia i
libus prae aliis pro congrua merce de laborare, & operari tenentur:
arbellen schulbugienti verba sunt.
Stat Bav. fundire t tit. s. art. q. ita tamen, ut Domini Hostmar. chiales hoc casu, proportione adhibita ejusmodi operariis utantur, ne subdit Domini famulitio et labore occupati suae, tuorum sustentationi, ac utilitati nequeant invigilare Illustr. D. B. Schmid a d. art. q. tit. s. n. n. quo iacit illud Uoca operarios redde illis memcedem Math. 2o.
137쪽
Quid circa Molendina veniat specialiter observandum pSUMMARIA
a. -υηdina describuntur. a. 3. 4. -lendina sunt alia manualia , alia jumentarla; alia ad ventum. s. Potissma molindina sunt aquatica.
o Dantur, es molindina navalia.
. Quaenam molintina sunt triticaria, oliaria, serratoria. δ. Sunt Salia molandina esitorii, contus bria. 9. Si Moia pulveraria, S chartaria a quo possent erigi ar Moseindina triticaria reliquissunt magis pretiosa. Xa Sisy qua molandina debito modo S tempore visitari defent Varia, o diversa sunt molarum instrumenta u. Molinanorum instectiones raris procedunt sine multa molitorum, preter pecuniam, alias exsolvi pro inspectione Hlitam. 16 17. R. V q. Inspecti molinianorum ad jurisdictionem smarchialem
tam in quam extra Patriam pertinet M. Referuntur ali ira informationes circa inspectionem moliniuinorum ex variis locorum statutis, S consuetudine ac articulis opiscum lutorum, ac diversa praxi collectae. κ Uemadmodummolendina. 'ore jumentorum, aut Ope aqua tum belli temporibus a ges conteruntur, uranguntur,xime sunt necessaria, atque ab eo , qui jus habet, ad utilitatem ex se praedia sunt, Dominis tum propriam, tum communem Ho archialibus, dubditis pre exstrum. ιios , aut latius ire eorum Hinc varia, ac diversa esse mo a constitutionem is diversitatem tendina, constat, senim alia sunt tractaturi, definimus molendina molandina manualia, andinussera esse praedia, & machinas quaspiam, quae manibus hominum agitantur Sucia manibus hominum vel la et tum tincolis longius a molendi nix
rum , aut impulsu ventorum fruis
138쪽
distantibus, tum Maliis praesertim belli tempote usitatassima, ac stequentia.
Alia sunt jumentaria, Nos initIIN
in urbibus pariter munitis , locis montanis frequentissima. Ponti alia sunt molendinainev matica, seu ad ventum, Eliit,1 inullan de quibus sermo est in cap. 23. extra de decimis.
Alia denique potissima sunt molendina aquatica, ab asper mul/leii quae rurshs duplicis considerationis, alia, quae in ripa fluminum,& rivorum ad praetereuntem aquam loco commodo exstruuntur, & in Patria nostra, tanquam
.propri dicta, Cheli distenci sine
consensu Serenissimi terrae Domini erigi non possunt juxta ante cit. art.
in navibus aeclificata ancoris firmata, iunibus ligata aquae innatant,& sine praescitu ac consensu Principum territorialium regulariter exstrui nequeunt, cum, quhd navigationibus non raro praejudicent, tum, quia& piscationibus obsunt ut late tradit Hering de molend.
ν Sic ab objecto praeter molendina triticari , queis fruges conteruntur, dantur quoque olearia vel olivaria, Delmsislan in quibus ex olivis , nucibus in semine aliquo oleum exprimitur item serratoria,
meis ligna , arbores, aliquando
& lapides in asseres, seu partes minutiores di m ntur, Sagintillen qualia in Bavaria cuilibet Domino in suo lando, inqua jure dominii sua ratione exstruere licebit cum
inter illa molendina, o Ehehnis
teli sepiid non numerentur: qui bus .adnumerari possunt olendina terebratoria, in quibus arbores perterebrari solent ad usum canalium, rara admodum in Patria nostra bie Tremulsent ut tradit Illust. D. B. Schmid controv. o. 9. D. Parens restit. lib. a. tit. r. q. t ob et Hering de molend. q. 6. Dantur praeterea laliae mola grum species, velut molendina politoria is contutaria , queis vel materia rudis , terra fodinis deprompta, contunditur, & metalla exinde coguntur vel instrumenta, marma quaevis conficiuntur is simulquoad splendorem acuminan
mnia speciali Domini territorialis consensu opus habere videnrur, ut
ut proprie inter die Siehassienis
Sequuntur molendina pulveraria, in quibus pulvis tormentarius praeparatur, summaui uen ob periculum secum habentia viciniae invisa in sic non nisi magna cum deliberatione causae, ac loci cognitione, momini territorialis consensu aedificanda. Prout di de molendinis chartariis, io ubi
139쪽
ubi lineamina in minutissimas rediguntur partes, ut chartae exinde parari, confici queant, vapier/imillen quae, quamvis Hering de molend. q. . tradat, ea aquolibet Domino in suo fundo posse exstrui, nobis tamen in avaria non videtur a privati cujusque voluntate, exstructione, sed potiti a Domi ni territorialis consensu dependere. Verum transmissis, supposuis- I que his in aliis plurimis, quae de molendinis in Salutis Bavaricis prae
miria lib. o. per tot s ancita sunt, veluti molendina illa , ubi fiuges,in frumentum conteritur,ac ad humanam alimentationem praeparatur, absque dubio reliquis praecedunt itain eorundem conservatio, inspecti , ac ordinatio
eo magisDominisHosimarchialibus, iurisdictionalibus incumbit qubd. praeterquam in se pretiosa snt, molitorum fides sit suspecta, eoque pluribus fallaciis expositi, quo frequentior est molitoribus furandi occasio, de qua re insigni. ter Illust D. B. Schmid ad Stat Bari raridue chi tu ar art. 3. n. s. Ubi omnino legi potest , id & quae
tradit Hering de molend. q. I. u. Quapropter ut cuncta circara molendina rite observentur,in disponantur, cocma observantia, &universali consuetudini; quinin quandoque statutis locorum est introduetum, ut singulis annis saltem
una vice, si non saeptos, visitatio, 8c inspectio molendinorum, gnullobsebaii procuretur, cuncta molarum instrumenta, lapides, 4eliqua, onmia accurate examinentur, ingula visitentur, virlim rite, fideliterque sint disposita. Quemadmodhm etiam ad hunc I 3 finem inplerisq; praefestaris, communitatibus, civitatibus, oppidis constituuntur certi quidam inspectores, vulgo, tantbs rerq,nusgrafen dicti viri honesti rerum periit, ad hoc instructi ac jurati ut bene ins nuat, iraescribit, artios iit. 8 lib. . t ex imbis:
modi non inveniantur inloco,aut via cinia, alii quivis viri adhibentur re rum harum periti. integrae fidei,
obleuth vel similes , qui praesen-ie judice consideranda considerent, controversias, in dies in molendinis pullulantes, determinent, tructuum, brinae habeam rationem, molae stam intrinsecum inspicibant, molitoris mores, veluti Cgorosi censores examinent, juncta procurent, qua ad molendinorum perfectionem faciunt, videantur
Etenim in molendinis tot,& tam 1 diversa dantur instrumenta , Uo rum ultra decem enumerat eis- serus
140쪽
meniat specialiter observantima et dir
serus lib. , eap. t. n. t. A dependeat, bon dei hoken si eo
tam variat,' periculosae circum' iotbarteit,ita ut Praefecti provin- stantiae in innumera consideratio ciales possint nomine Domini tetne digna ut teste experientia ritorialis jus visitandi, inspicien- .vix ulla sit molendinorum inspe di molendina sibi vindicares Et Elio , ubi non, quandoque e cert ad jurisdictionem superi.
gregie molitores puniantur,&non rem nonnulli trahere conantur cum una vice vidimus , si unica fene Hering. de molend. q. s. n. 36.
stra in molendino uerit perfracta, seq. Leislerycii cap. s. b. . . molitorem esse poenae subjectum, prout plerique pragmatici singulares ad manus habent observationes,
Marticulos , qui in molendinorum inspectionibus is visitationibus sunt conssiderandi, inspiciendi, peragendi. 1 s Et, cum, ut dictum est , vix ulla inspectio molendinorum sine mulcta , iunctione pecuniaria molitoris praetereat, atque insuper ipsi molitores pro hac judiciali , spectione is visitatione Dominis suismostmarchialibus in jurisdia, ctionalibus quandoque 4.3 6. aut omnin plures florinos exsolvere debeant, hincque ejusmodi inspe-Etiones, visitationes uddibus,& Dominis urisdictionalibus non parvam asserant utilitatem. 19 Quaestio est forpili ventilata, insignis, in ejusmodi inspectio, Muisitatio molen d nerum effectus sit jurisdictionis asse, ita mi D minis Honmarchialibus vi NobilNbus nobilitatis Bavaritae ea pacibus in subditis molendinis visitandi, &inspiciendi fit facultas, vel an fortia ab alia jurisdictione superiori
Verum contrarium quod 7 ejusmodi inspectio, ac visitatio Dominis Hommarchialibus in suis molendinis subjectis in Bavaria competat, expressa decisione est cau
id quod etiam extra Patriam ob sservari in inspectionem molendi norum ad radiassios pertinere, experientia commonsti at, is late
deducit clarissi Manaius ecf. Palat quest. 92. per tot ubi tamen in sine addit, quod ejusmodi visitationes. iliquando in casu magna necessitatis Praesectis provincialibus fieri possint, etiam in molendinis, ad Status, mobiles pertinentibus, sed tamen sine sumptibus molit Q Umi