De secretis mulierum Albertus Magnuscum commento [Henrici de Saxonia]

71쪽

indecimo mense ετ quibusdam uero in undecimo mense quibusdam incxii. de ultra non .

Hoc e capitulum secudum secudi tractatus in quo determiat de exitu scelus:&diuiditur in quattuor partes.Primo determinat de tempore naturali laetus iaetad partu Secundo de tepore no naturali.tertio Oiidit quandam cotiuuationem circa

corruptione metus in utero mater No.quarto circa dicta mouet quae

da dubia.prio dicitia tepus egres . sonis lactus ab utero materno ut frequentius est in.3iii. meseqbusdain.vii.quibusda n. ix.quibusda in .X.d non ultra. Nota primo φ tempus exitus debet eopulari ab hora coceptionis ipius embrionis feno ab aliqua alia hora suis contrariusia apud diuersas mulieres Notaeria', mensis nonus est tempus de terminatu nes& certum a natura deputatum egressui Metus:d scelus uin nono mense nascitur ut frequentius est sanus o longae uitae hoc quia in tali mense est maturus.Sed a stronomica causa est quia tuc I

piter disponit ipsum lactum ut pri/us dictum est.Sed quando exit in. viii .mense tunc est morbidus duplici de causa primoqa in octauo

naese no est naaturus. Secundoquia sar urnus regnat super eum Ite no

ta , id quod dicit aliquis parere.

X. mense non dii uerta in absoluta lin

telligendo:sed ola est secundu exi, stimatIone quaruda muliersi quia aliqua lo credui seisignatas ct non sunt:attame possibile est', possint generare pricipio decimi mensis.

uedam uero mulieres

in primo mense de hoc est abor

tivu quia hoc natura hois non

producit sed aliqua solida carneastud uero accidit p plura primo a natura iparu multem enpedita quia ualde e corrupta

uel ille mulieres sunt ueneno se uelpropter nimium motum propter quem matrix corrumpitur uel propter alia mali: Maliquς docte mulieresi hac nequitia quando sentiunt se impregnatas mouent se de loco ad locum de uilla ad uillam deducunt saltus corcas oc plura alia mala:d frequentius multum coeunt εἰ cum uiris luctatur ut motum luctum liberentura conceptione:&cupiunt coitum ut per delectationem obliviscantur tristitie que est cxtinctio sectus.

Hic declarat de tepore non naturali ipsiuis sint dices Imulieres ci

72쪽

pariunt in primo mense no producut formam hominis o naturam: sed quandana solidam carnem. Et hoc accidit pluribus modis. Prioquia natura earum e corrupta uel propter nimium motum per que matrix corrupitur uel propter multa alia mala.Et ideo quaedam me retrices iitruete i hac nequitia quado sentiunt se est impraegnatas incipiunt se mouere de loco ad locudi alia mala faciunt:& frequentius coeunte cum uiris luctantur ut pmotum possint a conceptione liberari.Nota etiam quandocunt scetus exit ante septimumensem sem per uocatur ab Orsus. Nota secudomin primo mense laetustio est multum sortiter affixus matricide ideo exsacili sitaborsus sicut fructus arborisa primitus ex parva cadit causa.Huius crest multiplex. Una aquando materia ipsius embrionis est corruptaec imperfecta ex ipsa tipotest ligurari dispositio hominisci causa etiam est motus frequens dilabor mulieris per quem ligameta in matrice relaxantur de corrumpuntur ita φ&xtum retineretio poslunt propter hoc consolitur mulieribus Φ impregnationis tepore non nimis laborent ne ambulet. Et ideo aliquae pessimae foeminae.qhoc non ignorant consului puellis nouiter impraegnat quae abscode reuellet peccatu seu ut saltet currat ambulent&sortiter moueaead cor

supedum laetum:aliquando etiam per decoctioe aliquariam ectara

quas bene sciunt faciunt fieri aborsum.Et scias Q, in tali corruptione illae mulieres maximum patiutur

dolorem.

Est igitur diligenter notandum splures mulieres exter rore quem capiunt ex ictu to/

nitrui saepissime disponuntur intcrius, status habens ui/tam moritur: de si uitam non habuerit possibile est adhuc ut

semen naturale metu .&sor/ma hominis destituatur. cauὸ se uero huius accipitur ex quo totum corpus immutatum de

dispositum ad cregrinam im praessionem dc per eius aduentum laediturae extinguitur. Secunda eausa est maxime ex parte staminis quod pene tracula ad interiora de eadem distruit per ustionem sue con/eussionem: tamen nullum signum adustionis apparet extra id est uapor intus fortissi. mus qui etiam interdum interficit homies co quod penetrat

73쪽

propter inas subtilitatem vi

eclcritalcm fulmionis non apparet uulnus,cc adustio eo

magis ictu laedit ci calore laecit etiam plura aliquando calo

re quam ictu penetrat εἰ ut frequentius secundum in dispositioem naturalem interioribus

ubi scelus e consumit totum humidum radicate et complexionale ili ius foetus et tunc extinguitur. Et sciatis socii mcisthaec causae non ficta quia secudum quod recitat. Asbertus passus de opcratione et effectu fulminis quo ictuto nitrui aliquando comburit calcios in pede ilicse et convcris aliqua do uero crines et pili iuxta loca

libidinis membris illesis. Et pictus fulminae pertingit ad inferiora per hunc modum que dicit sides est quia serpens uenenosus fulmine percussus infra paucos dies uermiculos producit et e serpens uene/nosus a quo colligitur uene/ὸ

nutriter huius Apragioem Item signum huius est quia

animum dolorcm percussum arescit ad aliquod tempus. De hiis autem et eorum causis di uersis supcrsuunt thoese amplius pertractare. Sed ex his qus dicta sunt in tenendo usgam dubia remouere quorum scrmones uobis commito.

Hic ostendit qualiter aliquando

scctus in utero materno corrumpi

tur ita chfiat ab orsus Elprimo ponit notabile secundo amignat camunde dicit p plures iuuenes mulieres ex ictu toitrui propter timorem interius sic disponuntur , socrus in utero materno moritur. Et subdens causam huius dicit Φ ex palle timoris totum immutaturo disponitur ad peregrinam impraemonem &ita socius laeditur&extinguitur. Secundo addit etiam hoc ex parte sui minis quod penetrat adinteriora oecomburit laetum in utero maternodi tamen nullum signum combu stionis exterius apparet & iste ua por est sortissimi ictus eo ν multotiens laedat membra hominis live riora sine aliquo signo exterius sa ineto.Et talis uapor aliquando magis ictu laedit q calore.Aliqn teco uerso sit ita aliquando per hunc uaporem interius aduenientem aliquando consumitur totum humi

dum radicate ipsius propter quod

74쪽

cipe extinguitur.Et notater dicit iuuenes naulieresina tales habent corpora porosa oc rara magis qua antiquae di per conseque corpora earusunt magis penetrabilia. Et io cosulitur talibus mulieribus' tempore

tonitrui vadant ad loca obscura cicstricta. Ite*dicit ex nimio timore ratio est naturalis naturae aliquando ho ex nimio gaudio moritur eoo calor naturalis existens circa core totii se ibi imprimes extinguit ip

sum sic etia ex nimio timore. unde

ex tali timore sit tape abolis.quia corpus mulieris pertoitrum maxime altera turdo tus existens in utero materno e debilis. ideo saciliter corrupitur. huius causi et calorcosumptiuus&adultivus ipsius fulminis a talisipter porositate corporu mulieruiuipe sit subtilissimascosum mite comburit humidudicate ipsius Metiis faciliter penetras corpus mulieris sine laesione aliqua exteriori natura foetus est multo subtilius ab intraucorpus meminae ab extra. Et illud ide saepius accidit mulieribus quae interficiuntur a fulmi

ne tonitrui di tamen exterius no ap

paret aliquod signum laesionis in corpore.& huius causa fatis patet pAlbera n libro methau .suorum ubi dicit rhic uapor propter subtilita

tem penetrat corpus hominis quo

usi perueniat ad membra subtilia

interius scilicet cor epar. cetaera.

de ita tunc laeditur de interficitur homo abselisione exterius facta. De his plene habes in methau.eiu .

Primum dubium e utrum

possibilest illo tempore cum

uir e in coitu cum muliere psemen in hora eiectionis possit

recipere aliquam nouam im/

pretessionem per quam disponatur ad aliquia aliud quam ad il

lud quod natura particularis intendit Secundum dubium potest esse utram illudin t se/men a superi0tibus is uitur in hora cicectionis possit inhiberi

ab ipso sulm Hoc sono tetigi

materiam seminis ex parte materiae oc patris decisum Terito utrum patio fulminis lagciis materia utral possit in femine uirtute insuere, quam ad formam masculi procedit ita ta/men e materia fuerit disposita prius adsermam semelle oc/culta haec dubia sic pro tanto

mota ut quodammodo exer//ccatis intellectum uestrum.

Hic mouet tria dubia Primum e utrum possibile si tepore quo uir coit cum muliere solitaen tonitrui tangat semen. possit ad tale sentenali quana aliam sorma troducerest

75쪽

natura particularis intendebat fetadu dubi uitru tale fulnien possit pediri ipsum scutici no disponat a corporibus superccelestibus Tertium utru opatio ipsius fulminis tangens materia seminis possit sormare de illa materia lacinina deqnatura pii cularis uendebatiducere masculu. Postea excusat se de solutioibus du-hioru dicitu pio lato dubitatui ut intellectu uestrum quodamo circa hoc exerceatis tame qua uis ipse non saluat hic dubia.nos ipsa solvemus Unde dicedein talis ictus tonitrui habet pol duplice effectu in semine. uno mon, habeat affectum mortificatiuu uirtutis existetis in sena ine: tunc talis faetus Oino extiguit e sitaborsus. Alio in sim talis materia seminalis tam ab ictu agatur umortificetur.& tuc possibile est pum costiali et idispositi oes extraeas quas ages particulare no intendebat. Item aliqua materia seminalis ita potest disponi per ictu tonitrui , fici impotens ad generandiis huius ratio est nimia exsicatio lacta circa materia per huiusmodi ictum hoc potiosirmari per dictu Alberti in sedo phi. in capitulo demonstris ubi recitat quaedam mulier peperit busto neci huius causa alia non erat nisi a semen tempore exitionis sui infectu de in dispositam a fulmine quia uae porrulminis aliqualiter est uenenosus. Ad ecundum dubium respon det di possibile est tale senae sic alteratici disponi a suli nisi no sit natu

accipere influemiam planetarum. ad quam primo suit habilis quia actus activoru sunt i patiere disposito. Et huius solutio dubii satis seq-tur solutionem primi dubii. Ad tertium dicitur affirmati uel sic di hoc quia possibile est' per naturam sulminis tollat dispositio foetus ad masculum di introducat di ositio meminaedi econuers,secudum quod tale sui me fuit diuersimode dispositum cic conditionatum. unde secundum Aristo. xvi.atalium mulier est uiri occasio itari uir non est male ria puellae nisi quando natura ina

peditur in suis actionibus ppter dispositionein materiaeci caloris naturalis quia natura particularis seni per intendit producere marem:&los Emina nam si producit hoc sit per causas impedietes talem dispositionem idcirco quidam dixit mulier non est homo sed monstrum in na

Capitululcritu sed tractatus. Edeamus igitur: dicamus e fortus in septimo mense natus ut frequentius bene habet sed in octauo messe raro uiuit&huius causa est qacis foetus in septio mese naturalite tedit ad exitu& ad ortum,&laborare inci

pit ad egressum . Et quia tune

76쪽

motus eius naturalis est ideo sicgreditur in scptimo mcnse bene se habet si usq; ad octauu

permanen . tunc exeat libenter moritur. ct hoc quia est ni

mis debilitata in septimo mense propter laborem Si uero in

nono mense exeat tunc sanus

est quia xcquiescit in octauo et re affumptus est a laboribus habitis in septimo.

Hoc est capitulum tertium istius secundi tractatus in quo declarat qclam accidentia circa exitum scelus cotingentia.&primo ostendit hoc

ratione temporistaeculo ratioe exitus ab utero materno.tertio ibi sed adhuc sunt dicit ergo redeaus addicedii de exitu ipsius Metus Jodi causca laetus in septimo mense natus ut frequetius bia habet.sed ioctauo me se raro uiuit di huius cae qaiis lae tusci septimo mesenaturaliter edit ad exitu ad ortu laborare icipit ad egressu Ocriaci iuc motus eius natu talis Sio si egredit septimo mense se bene habet.Si uero us ad octauia P manens tunc exierit libeter moritur di hoc qa est nimis debilitatus in septimo mense .ppter labore.Sed si in nono exierit tunc e bene sanus quia tuc quieuit Plistum a labori bus septimi mensis Nota et natus

insuetimo mense potest bene uiueret&ratio est quia tunc omnes planetae compleuerunt cunctas eoru opationes de melius est si exiti pricipio mensiligi sine ila sine e magis debilitatus eois plotu mense laboraui ad exitu.Sed si scelus exit in octauo mense emoribudus male coplexionatus .huius ratio e priris dicta. Ite nota Plaetus post sextu mensem dicitur laborare ad exitu hoc quia tunc ligamenta cu quibus erat tigatus incipiunt debilitari ex eo uinimis extedutur pter magnitudine

etia cla caret nutrimetoiana tuc foetus attrahit tota nutrimenti sciunc faciliter sit dissolutio te nota φ si mulier moritur ante parium propter aliquam infirmitate tunc insans in utero materno existens paliquod repus uiuere potetis posiit

attrahere anhelitu. Et ideo medici dicuntios mulieris tunc debet teneti apertum eum aliquo instrumeto ut aer subintretri si corpus eius aperia tuc uiuet..sic quo Primus dictus caesar fuit extratius Dicitur caesi vi ab utero materno caesus.

Ite notat infans natus statim flet&huius ratio lecudu philosophos est quia ollifans dum nascitur primo habet dolore in partu Ppter soramine strictam re etia propter aere stigidiquem sentit quando exit.&ideo propter dolorem incipit flere: di si est nias habet grosiorem uoce na turaliter quam foemina de ideo uidet mulieribus P masculus.clamat Ain.a.gura. Aaacit grossioremuo

77쪽

dc nud E.5 oppositu eis uidetur desceminis la habent uoce gratiliore di id eis uident clanaare.E.ee

Sed adhuc us clam sunt sciendast quibusdam mulieri

bus maior est dolor quam ali,

is quia accidit quibusdam, ali

quando laetus procedit manu uel pede omnia sunt noctua tunc obstitrices diligeter recordant scietum. ex illo maximus generatur dolor ita quod qua plures mulicres non sortis naturae fuerunt debilitatius ad mortem inuandoc etiam accidit in partu rumpitur uul Laa mulierum us ad unum ita ista duo foramia erunt unutamen mulier uiuit. Sed ob λstitrices discrete tunc utimur quodam unguento ungenteSuuluam s& matricem diligenter,ccondut quia saepe matrix in uulua uulneratur εἰ legitur de ideo necessarium est partu mulierum ut habeamus discretas mulicres in hoc opere ex

pertes obstitrices de illud ego didici ab aliquibus mulierib' quan premittit caput l

tune bene uada incgotiu hinc autem primo caput naturali ter exiit deinde alia membra.

sHic ostendit quaeda accidetia circa celsi contingentia ratione sui exitus ab uteromaterno.&primo facit hoc secudo remouet ibi Sed contra ea primo dicit padhuc sunt quaedascienda ιν quibusdam puelliae maior dolor in partu quam aliis quia aliquando accidit , scelus primo protendit manum quando uult exire aliquando uero pede s sic de aliis quae sunt nocumeta. tunc oportet mobstitrices diligenter intromit

tant laetum.&ex isto tuc maximus causatur dolor in tantum si, nisi ta

les mulieres sint ualde sortes debilitane usi ad mortem postea subdit unu magnum ico uenies'i aliqua do accidit i partu scilicet ii, inebramulieris rumpitur,scvadanu&tuc ut frequenter inniter adhuc uiuiici: tunc obstitrices debent esse diligentes de sollicite ut tunc statim ungant diligenter matricem di introducant ne sorte uulneretur 6 laedatur 1 me bro mulieris.Et ideo dicit pnecessario est . tunc habeantur si abi hac arteec expies obstitrices haec enim

ipse sciuit quia a quibusdam mulieribus didicit. Et tunc subdit quando primo caput exit luc optime agitur quia caput benexit naturalitere iii

78쪽

deinde alia menabra. Notaq exitus ipsius laetus naultis delausis impe diri potest aliquando pter nimi amfrigiditatem uel caliditatem aut qa obstitrix est indocta aut matrix:

ante conceptum sui uulnerata aut ex eo a satus exit ante tempu& naturale autes hapet meatus strictos eo. mater ante oceptione fuerat uirginua tunc non est consueta.di ideo habet maiorem dolore si alie mulieres aut ex eo φ est nimis piguis omnes enim tales pariunt cum difficultate quia habent orificium matrici sopitatum multa pinguedine aut et quia laetus est nimis gros us magnus uel habeat magnum caput uel habeat duo capita sicut accidit aut si sint gemelli ate nota lintalica su ut dicit littera multum confert applicare species aromaticas naribus taliu mulierit quia quando socius e in matrice tuc species tales attrahiat matrice sursum sic puer facilius

exit. Et bene ipse mulieres sciunt quando parere debent quia prius paliquod tempus fluit queda humi ditas de ipsis nam da pellicula ragitur.De alio aut accidente scilicet de ruptura membri bene sciunt mulieres doctia medici quomodo curetur Atem aliqui posset querere quo tempore anni exitus Metus est fac1 Iior. Respondetur, in uere propter sortiorem uirtute quia tuc uiget calidum 5 humidum Sed contra hoc arguitur in state est facilior exius ergo non in uere.nana in state

corpora sunt magis rara .Respod iur negando assi impium de asi batione dicituri raritas corporuno

sufficit quia testate deficit uirtus appeter exalationem caloris naturalis. Nota scdm Consta. Pin matrIce eqda pellicula qua uoluitur Metus

O uocatur secundia. q. mater. ista

pellicula cum quibusda aliis gene ratur ex seminibus generatii re ista secundinatam plinaturali AEnon naturali exit de muliere.sed aliqia retinetur postitu circa mebru mulieru: uel in miice festuc inducit multa nocumenta ua humores&sumicuea intrant qui induciat dolorem aliquando ad cor aliquado ad caput.

interdum in toto corporeo caetera.

Circa cari dicta sunt emergit quaedam dubitatio omni bus mirabilis unde ueniat pue

ro in utero iacente nutrimen

tum cum matri, undit claudatur. Iuxta quod es notandum sequando sectus clausus

es in matrice uirtute naturali complexione occulta. Primo inter omnia nascitur quaedam uena uel quidam neruus quae quidam neruus ut uena persorat matricem occi matrice pro cedes uno tramite ad mammil

las mosii foetus est in utero de

79쪽

lucidurantur mamille mulieru tuc substantia incnstrui suit ad mamillas 1,pic clausura matricis de ibi substantia menstruos a sorti decoctione decoqturust ad colorem albedinis Lluc appellas lac mulicru&illud sic dccoctu mittitur taleuc natali mo orta ad matriccs& exinde foetus nutritur an εquam de proprio Ec naturali nutrimeto de hoc si uenas in exitu foetus absciditur Nili in Umblico dcide vidctu in puero lumbi laus sit ligatus custi lotic ab I dc corpore eius eXe

at pcr hanc autem UcnamqUaei abscisa abntrifico uocatur Umbilicus pcnssct i uter materno cum pendiculo ex parte matris si annexum&de mammillis ec sic de aliis.

Hic mouet qlda dubiu unde dicit circa ea qIut dicta oritur una dubitatio Oibus mirabilis di est istari,

scelus existes in utero materno clausus uri dii in matriceria post bceptionem matrix ipsa udi hclauditur unde ergo evcnit nutrimetum quo

tune socius nutriatur. Et soluit d.Pnascitur dam uena iersorat a

trice regeneratur ibi sicut uno tras te ad mamillas.di ideo quando soltus est in utero materno ruc induratur mamille.& tuc subitalia mestruJfluit ad mamillas pie clausione matricis .ec ibi talis substantia menstruosa sortiter decoquitur usi ad colore albedinis folia decocta mittitur per tale uena in matrice δ exinde istus nutritur tanqPprio de naturali nutrimeto.Et haec est illa ueaepostitu a metu abscidit ab obstir ricibus ut uides in paruulis nouo ter natisa umbilicus eON e ligatus silio ne aliqd de corpore ipsitus ex at. Nota pilo ta in ptu naturali qno naturaliscerus ivolutus est qua

da pellicula in qua respiciuntur Q. perfluitates sede digestionis sicut est urina de etia ibi est altera pellicula in qua superfluitates tertie digestionis recipiutur necopias estibi esse tertia pellicula quae primae digestionis:superfluitates recipiat ut sunt stercora ex quo prima digestio scdam tertia praecedit sc ratio huius e quia foetus non recipit nutrimetum per Osdi stomachum in quo sit prima di, gestio sed umbilicus recipit nutri metum ut patet in littera. Unde sciedum', ab epate delegatur sanguis purus indisorma lactis usa ad eparscctus mediante eius umbilito. αqa sanguis purus fi liet sup fluitates grossas stercorales.Igitur a lactu in matrice ictus,no recipiues acces de

iiii

80쪽

per colequens non oportet , ibi sit tertia pellicula Linde sciendui; puellis da sunt nubiles crescut tuomam mille.Sed diceret aliquis quare mulieres habent mammillas a parte anterioriri animalia alia a parte posteriori.Respondetur Φ causa huius equia mulieres in partibus superio tibus . scilicet circa pectoralia sunt calidiores propter cordi epar ideo mamille earum ponuntur ibi Ppter conuersione materiae menstrualis inaturam lactis nam ad hoc requiritur excellens calor sed ipsa anima lia bruta laetantia habent posterio res partes magis calidas ideo patet responsio.Sed iteru diceret aliquis exquo quaedam mulieres sunt albaere aliae nigrae utru ipsis intibus plus ualeat lac mulieris albae qua nigre. Ad hoc respondet Aristotiles tertio de aialibus , lac mulieris nigre melius est.Et ratioqa mulieres nigrae habent multum de caliditate ideoppter sortem caliditatem substantia menstrualis in materiam laetis de ne decoquitur.Sed in albis mulieribus quia non habent tantam caliditatem.non ita bene decoquitur. Et ideo secundum medicos lac capra rii nigrarii melius est ealbarum.Ite diceret aliquis quado puer nascitur ubi tunc manet illa uena per quam laetus erat ligatus per umblicu.Respondetur matura cosumit ea calor mulieris.& quando iterum ipregnatur luctatis uena de nouo gene ratur. Item ista uena non latum ho minibus .sed etiana in omnibus animalibus brutis quae lacte nutriun tur licet in illis non bene appareat sicut in puero nouiter nato ubi ligatur cum filo circa umblicum.

Capitulum quartum.

Icut dicit phylosophus tertio physi

corum e sicut per peccata est continuere in natura sibi in arte huius declaratio ad presens negotium maise stare multum ualet. Vnde scicndumst monstra siue peccata in natura uocantur illa inquibus e mutata propria specic quia in aliqua parte corporum eorusecudum coemirasmutatione

illius excedit aliquid uel dilani

nuitur aliquid sicut contingit in aliquibus habentibus tantum unum pedem Miana manum uel tres pedesvi duo ca

pita εἰ sic de aliis Istud quide

miraculum accidit multis modis aut ex diminutione materiae uel ex super habundantiae diminutione contingit pluribus mois. Vno modo dimici