장음표시 사용
21쪽
Pars est prima prudentiae ipsam, cui praeeepturus
cola iubsit artibus et eloquentia rhetores aemulari, quod a plerisque laetum est: qui dum diserte loquuntur rusticis, adsecuti sunt, ut eorum doctrina nec a disertissimis possit intelligi sed Do recidamu praefationis moram, ne, quo reprehendi VS, imitemur. dicendum autem nobis est, si diuina fauerint, de omni 10 agri stultura et pascuis et aedificiis rusticis secundum fabricandi magistros et aquae inuentionibus et omni genere eorum, quae Uel facere uel nutrire oportet agricolam ratione uoluptatis et fructus, suis tamen temporibus peri uniuersa distinctis sane in primis 1 hoc servare conStitui, ut eo meuSe, quo ponenda Sunt Singula, cum Sua omni Xequar disciplina.
DE QUATTVOR REBUS, QUIBUS AGRICULTURA CONSISTIT.
Primo igitur eligendi et bene colendi agri ratio II
20 quattuor rebuS OnStat, aere, aqua, terra, induStria. X his tria naturalia, unum facultatis et uoluntatis est. naturae est, quod in primi Spectare oportet, ut eis locis, quae colere destinabis, ne sit Salutaris et clemens, aqua salubris et Deilis, uel ibi nascens uel adducta E uel imbre collecta, terra uero fecunda et situ commoda.
I g titulos ante singula capita omittunt sis in margine iucg extimare rhetoris a sequutii hoc assequuntur peritissimis nobis G est omittit E fauerit dementia V l 11 et aquae V in rasura earumqU Q, eorumque ac lo ususfructus ullo de pro in Q supra pomis , T GF impomis V, uel in primis S in margine i 1 stomittunt Gae' l 22 natura spectari , exspectare P l23 salubris p naturalis E 24 aliunde sente addueta inserit,'
22쪽
III eris igitur salubritatem declarant loea ab infimis uallibus libera et nubularum oetibus absoluta et habitatorum considerata orsu Seula, Si ei color anu S, eapitis firma sinceritas, nosse Sum lumen Oeulorum, purus auditus, fauces commeatum liquidae uocis Xereent hoc genere benignitas aeris adprobatur his autem contraria noxium caeli illius spiritum eonfitentur.
IIII quae uero salubritas sic agnoSeitur primum e 10 lacunis aut palude dueatur, ne de metallis originem sumat, sed sit perspicui coloris neque ullo aut sapore aut odor uitietur, nullus illi limus insidat, frigus tepore Suo muleent, ne stati incendia frigore moderetur. sed quia solet his Omnibus ad speciem custoditis e 15 cultiorsem noxam te elior Seruare natura, it Sam Uoque ex incolarum salubritate nos eamus. Si fauces bibentium purae sunt, si Salu capite in pulmonibus aethorace aut nulla est aut rara causatio nam plerumque has OXas corpori ad inferiorem partem quae 20 Supra Sunt corrupta, demittunt, ut uitiato capite ad pulmones uel stomachum morbi causa decurrat tunc culpandus aer potius inuenitur deinde si uenter aut viseera uel latera uel renes nullo dolor aut inflatione 3 lib0 reddit es nebularum oetibus absoluta omittit si enim pro si eis p si fauces , et si fauces
tur pilo ibi pro illi, F insideat S tempore pi
23쪽
AGRIC I 3 5 5ueZantur, si uitia nulla uesicae sunt hae atque his similia si apud ineolas pro maiori parte constare uideris, ne de aere aliquid nec de fontibus suspiceris.
di terris uero quaerenda fecunditas, me alba et
nuda sit gleba, ne macer Sabulo in admiXtione terreni, ne eret Sola, ne harenae quatientes, ne ieiuna glarea, me auro Si pulueri lapidos macies, ne Salsa uel amara, ne liginosa terra, ne tofus harenosus at
10 que ieiunus, ne uallis nimis opaca et solida, sed gleba putris et fere nigra et ad tegendam S graminis sui crato sufficiens aut liti oloris, quae etsi rara sit. tamen pinguis soli adiunctione glutinetur quae pro 2 tulerit, nec scabra Sint nee retorrida nee sue naturalisi egentia ferat, quod frumentis dandis utit signum Sit ebulum, iuncum, calamum, gramen, trifolium non macrum rubo pingue S pruna Silue Stria color tamen non magno opere quaerendus St, sed pinguedo atque dulcedo. pinguem te agnosces. glebam paruulam dulci 20 aqua OnSparge et Subiges si glutinosa est et adhaeret, constat illi inesse pinguedinem item serobe effossa et repleta, Si Superauerit terra, pingui e St, si defuerit, exilis, si conuenerit aequata, medioeri S. dulcedo autem cognoscitur, Si X ea parte agri, URB1 0Xentur a i et pro atqu0 Ff his omit ut SP GEs l
7 ne eret Sol om. , nec reta sola habeti l nec rene' nec ieiuna E aut auros Ε, ne arenosii supra i acies cum
G l 12 raritatu pro crate E llo nec ante rei. m. retorta i l 1 ferat in . , egentia ferat. Quod tibet u lo est
24쪽
6 PALLADII magis displicet, glebaria fietili uas dulci aqua made-
4 laetam iudicio saporis explores uineis quoque Utilem per haec Signa cognosces. Si coloris et corporis rari utiquatenus atque resoluti St, Si uirgulta, quae protulit, leuia nitida, procera, fecunda Sunt, ut piro S Siliae StreS, pruno S rubos, ceteraque huiusmodi neque intorta neque sterilia neque maera Xilitate languentia. Situs uero terrarum neque planuS, Ut Stagnet, neque praeruptu8, ut defluat, neque obrutus, ut in imum deiecta ualle subsidat, neque arduus, ut tempeState 10 inmodie Sentiat et calores sed ex his omnibus utilis Semper est aequata mediocritas et uel ampus pertior et umorem pluuium clivo fallente subducens uel
collis mollite per latura inelinata deductus uel uallis
eum quadam moderatione et aeris laXitate summissa 15 uel mons alterius culminis defensus obiectu et a molestioribus uentii liberi auxilio inliquo mel sublimis,
a Sper, Sed nemorosus et herbidus Sed eum Sint genera terrarum plurima, ut pinguis aut aera, SpiSSa uel rara, Sic ea uel umida et X his pleraque uitiosa, tamen 20 propter eminum differentiam Saepe nece S Sari muXime,
Sicut supra dixi, ligendus est pinguis ac resolutus ager, qui minimum laborem petit, fruetum maXimum reddit. Secundi meriti est spissus, qui labore quidem maximo, tamen ad uota respondet illud uero deter 25rimum genu est, quod erit siceum simul et spissum et macrum uel frigidum qui ager pestiferi more fugiendu e St.
st, aut quolibet exilio E ne uel sublimis uel asper E
25쪽
DE INDUSTRIA ET NECESSARIIS AD RURA SENTENTIIS.
Sed ubi haec, quae naturalia sunt neque humana VIope curari possunt, diligentius aestimaris, Xequi te conuenit partem, quae restat industriae cuius haec erit cura uel maXirua, ut haS, qua Subie ei, e omni opere rustico in primis debeas tenere Sententius praesentia domini prouectus est agri color terrae non magno opere deSideretur, qui bonitatis incertus est
10 Ructor, gener Omnium Surculorum uel frugum prae 2 elara, Sed terris tuis experta, committe. in nouo enim genere Ieminum ante ῬXperimentum non is, spes
tota ponenda. locis umidis semina citius quam sic eis degenerant quare Subinde Succurrat electio. ferrarii 1 lignarii, doliorum cuparumque laetores ne eeSSario habendi sunt, ne a labore solenni rusti eo causa desideranda urbis auertat locis fricidis a meridie uineta
ponantur, calidi a Septentrione, temperatis ab oriente Uel, Si nece SSe Sit, occidente. Operarum ratio unum 2 modum tenere non potest in tanta diuersitate terrarum et ideo soli et prouinciae consuetudo facile ostendet, qui numerus unam quamque rem aetat, siue in surculis siue in omni genere Satorum quae florent, constat non esse tangenda. benae eligi serenda mons possunt, nisi hoc officium prius eligens adsumat in rebus agrestibus maxime officia iuuenum congruunt, sententiis ad rura haec o n. curaret l
26쪽
imperia seniorum in uitibus putandis tria consideranda sunt, fruetuUm Spes SueeeSSUr materieS, OeUS, qui seruet ac reuocet uitem Si maturius puteS, plura Sarmenta, Si SeriuS, fructus plurimos OnSequeris de
locis deterrimis Sicut arbores, ita uites conuenit ad meliora transferre post bonam vindemiam trietius, post Xiguam largius puta in Omni per inserendi, putandi ac recidendi, duris et acutis Utere ferramentis in uit uel arbore, quae facienda Sunt, perage ante apertionem floris et gemmae in uinei aratro prae 10 termissa fossor emendet locis calidiS, Siccis, apricis, pampinandum non est, eum magis uitis optet periri. et ubi uineas uulturnus exurit aut flatus aliquis regionis inimicus, item tegamus straminibus uel aliunde quaesitis ramus laetus, uiridis et sterilis in media 15 Olea abscidendus est, uelut totius arboris inimicus. sterilitas et pestilentia aequo modo fugiendae Sunt, uel si secum utraeque non fuerint in pastinato solo inter nouellas uites omnino nihil est ODSerendum. Graeci iubent exceptis caulibus, tertio atino, quae 20
libebit, iniungere omnia legumina Graecis auctoribus seri iubentur in sic ea terra faba tantummodo in umida 6 debet aspargi. domino uel colono confinia possidenti, qui fundum uel agrum suum locat, damni raui ruelitibus studet. in agro periclitantur interiora, misi esseolantur Xtrema omne triticum solo uliginoso post tertiam sationem in genus silicrani commutatur tria 1 IJe tutationae vinearum di in margine Si
hominis G latius ueg o quae in vineis aratro raetermiSS Sunt V, quae inuenies aratro praetermissa a Dei natione vinearum reddi margine ij I vites
i fugienda i l 18 uel si secum utraeque non fuerint om lues
27쪽
mala aeque noeent, Sterilitas, morbus, uicinus qui a terram Sterilem vineis Oecupat, et laboribus suis et
sumptibus est inimicus. campi largius uinum, colle Suobilius ferunt aquilo mites sibi obiectas fecundat, auster nobilitat ita in arbitrio est, plus habeamus an melius neces Sita ferii caret quamuis temperatis agris serendum sit, tamen Si Siceita longa est, Semina occata tutius in agris quam in horreis seruabuntur. uiae malitia aeque et voluptatis et utilitatis adusersa 10 St. qui agrum colit, grauem tributis creditorem pati ritur, ut Sine Spe absolutionis Obstrietus est qui arando crudum solum inter sulcos relinquit suis fructibus derogat. terrae rubertatem infamat fecundior iste ulta Tiguitas quam magnitudo neglecta. nigras uites ra1 omnino repudies nisi in prouincii et eius generiS, quo acinati etiam fieri consueuit longius adminiculum uitis
incrementa producit teneram et uiridem uit0m serria ei ne recidas. Omni incisura Sarmenti avertatur a gemma, e eam Stilla, quae fluere On Sueuit, Xtinguat. 20 pro macie uel soliditate uitium nutrienda sarmenta putator iniungat terra profunda, quod Graeci ad-Serunt, lene grandes arbore efficit, fruetus minores
oleas tepidus iuuat et uentis mediocribus sinu ui tes horrore perflabilis. uitis, quae ad iugum colitur, per 101 sunt quae pro aeque E l De terra sterili vinearum te reddam in margine i 2 latoribus, in lateribus V li iniquus SE inissus De aere et celo quae Vineis On-v0nit et . redditi in margine i 5 in arbitrio nostro Gaegs
utrum plus est, utrum plus nobilitas locata re l uiae m. , uia habent Vm malitiae A malitia aeque , malitia a quae uol. et uoluptati S supra, FG ueg et utilitati S supra, FGaeos et aequitati in a tributii l 11 si obstrictus S, astrictus se est si 13 r0gat ' luber UT G l 14 D probation vitium redditi in margine l15 et om SE, in quibus habet a lo acinatium VSPE, acinae dium ti eras. G 0nsueuit fieri 18 De incisione vinearum Seu putatione te addit ' in margine i 21 mittigat E l
28쪽
uetates ad hoe perducenda est, ut locis molestioribus quattuor pedibus a terra, plastidioribus uero Septem Summitas eius insurgat hortus, qui caelo elementi subiacet et fontano umore pereurritur, prope St, Ut libor sit ut nullam serendi disciplinam requirat. Ub- ligatio acerbis uuis facienda est, Avarido sexcutiendi
1l aut rumpendi acini nulla formido est ligatura inuitibus locum debet mutare, ne unum Semper dSiduitas conterat uinculorum fossorem Si apertus uitis oeulus uiderit, aestabitur Spes magna indemiae: et 10
ideo, dum est clausa fodietur terra altitudinem cum fecunditate, si ad frumenta duobus pedibu eXplora, quattuor uero, si ad arbusta uel uites uitis nouella, ut facile incrementum dilecta consequitur, ita interi- 12 tum celerem, Si neglegatur incurrit modum tene 15 aestimatis facultatibus tuis in adsumptione culturne,
De Superatis uiribus Xeedente mensura turpiter de- SeraS, quod arroganter ad SumiS. Semina pluSAEUam annicula esSe non debent, ne uetustate eorrupta non prodeant frumentum collis quidem grano robuStius, 20 sed mensurae minus refundet. Omnia, quae SerUntur,
crescente luna set diebus tepidis sunt Serenda. nam 13 tepor euocat, frigus ineludit si tibi ager est siluis inutilibus tectus, ita eum diuide, ut loea pinguia puras reddas novales, loca sterilia Siluis tecta Sse patiaris, 25 quia illa naturali ubertate respondent, haec beneficio laetantur incendii. sed si urenda distingues, ut ad
u Oeat tepor oeat i l 24 uti si curanda V quiennium
29쪽
AGRIC I 6 11 officies, ut aequaliter uel sterilis gleba cum fecunditate
contendat Graeci iubent oliuam, cum plantatur et 14 legitur, a mundi pueris atque uirginibu operandum, credo, recordati arbori huic esse praesulem castita tem nomina frumentorum Superfluum S praecipere, quae aut loco subinde aut aetate mutantur hoc satis est, ut eligamus praecipua in ea regione, quam Olimus, uel Xploremu aduecta lupinus et uicia pabularis, si uirides succiduntur et statim supra Seetas
10 eorum radice aretur, Stercoris similitudin agros feeundant quae De Se aruerint, antequam pro ScinduS, in his terra Sueus aufertur ager aqUOSUS PlUS Ster cori quaerit, iecus minus. inlidis, maritimis, siccis, 15 apricis, campeStribus loci omne pUS Uinearum mni turius inchoetur, frigidis, mediterraneis, umidi S, Opacis, montanis locis tardius quod non solum de mensibus aut diebus dixerim, sed etiam horis operandi. Omne pUS USticum, eum fieri praeeipitur, neque cito est si antae quindecim dies, meque darde, si post 2 quindecim lat. frumenta omni maximes laetantur patenti campo et soluto et ad solem reclini. spissa 160 cretosa et umida terra bene far et triticum nutrit. hordeum agro soluto delectatur et ideo: iam si tu luto So Spargatur, inmorietur trimenstris satio locis 2 frigidis nivosis conuenit, ubi qualitas aestatis umectae St, ceteri raro re Spondet euentu Semen trimenStre fecunda af recordate , recordari se praesulem esset, castitatem praesulem aut expi uitiae pabulares T l 11 si Xaruerint Eaeg proscinde Gy, prosein- dantur E l 12 aufersetur spe inuarum additi in mai sine i ager in Q l 14 opus in E llo insilio a tur Milo etiam omittunt codices et i, sed etiam de horis est sed etia de horis a lio post quindecim dies Sym l 21 recliuo , recliui ac g l 23 agro in codices et i l in lutoso agro codices et i l 24 spargitur , nam in lutoso sparsum inmorietur , immorietur Sm morietur VI GL immorituri, moritur acg8 trimestri aest j 25 rubosis Q humosis F, et nivosi cy8, et nivosis 26 trimestre ac98
30쪽
locis topidis melius respondebit, Si Seratur autumno: si necessitas eo ge de Sal Sa terra Sperare aliquid, post autumnum plantanda est uel conserenda, ut malitiasius hibernis imbribus eluatur aliquid etiam terrae dulcis uel arena fluuialis subiciendum est, si illi uir is 1 gulta committimus seminarium mediocri terra instituere debemus, ut ad meliorem, quae Sata fuerint, transferantur lapides, qui Supersunt, hieme rigent, aestate feruescunt. dei reo satis arbustis et uitibus
noeent terra, quae ire arbores mouetur, ita est 10
uicibus permutanda, ut ei, quae in summo fuerat, ima 18 sude edat in laetandis arboribus crates faciemus terram prius trunco admouentes et mo laetamen, ut sic opus natura beneflet alternante cumuletur agri praesulem non e dilectis tenere seruulis ponas, quia fidu 15cia praeterit amoris ad inpuuitatem culpae praeSetitis
VII In ligendo agro uel mendo considerare debebis. ne bonum naturalis se eunditatis olentium deprauarit Dinertia et in degeneres surculos uber Soli feracis X- penderit quod quamuis emendari possit insitione meliorum, tamen harum rerum Sine culpa melior Sus2 est quam eum Spe eorrigendi Serus euentus in Seminibus ergo frumentorum praesens emendatio lote S 252 cogit S GE l et de salsa terra G, in salsa torso eos i sperari QST GEF, aliquid perari eos 3 Xtremo
autumno acgs insuper sunt a lo nocent quid enim latenti ros in in terris calidis et sic eis: dummodo eis terra subsit , noeent; quae tamen latentia prosunt in terris alidis et siceis, dummodo is terra supersit fossione arbo- in dit G An orgine fuerit E llo letaminanilis SE 14 natur beneficio I natura senesidiis , naturae bene-sei Goel 1 tenere V in uru, temere , e dilectis care et tenere ' ex dilectis et onere ducatis tu, ex dilectis et l