장음표시 사용
301쪽
torporis gracili, propensoque ad maciem in deterius quotidie prolabebatur. Verum luc quosve conatuS, sicut alia multa quae periclitatuS hierat medicamenta, irritus fuit, in dies magis magisque superante Vi morbi. Cuius rei cum omnem culpam vitio generis humani conis rei in inscitiam Medicorum, inuehi Vehementerea occasione solitum ferunt in infamam temporum nostrorum, quibus ars illa, cui Valetudinem nostram Vitamque credimus,tamquam numilis & plebeia, digna iudicaretur, in qua Illi
serme elaborarent, qui nullas Vererentur VIOIare maiorum imagines, quiquo tenuitare plerumque rei domesticae prohiberentur Operam dare studiis ac disciplinis ad eam probe tractandam necessarijs ; instrumenta fundi, pascua, nomina, supellex , a viris honestiminis, patricill-que vendicarentur. Igitur cum alterius caeli praesidium, reliquis omnibus frustra consumtiS, experiri constituisset, Bononiam iter intendIt, non quod situm illius urbis maXime opportunum duceret valetudini suae, placidum alioqui temperatumque caelum desideranti; sed quoa in Bononiensii Gymnasilo mereri stipendia dicerentur Medici praestantissimi, nec deellent literati viri, sitne quibus, It cetera adessent omnia, videbatur sibi Virginius in solitudine luctuque viuere. Sed interceptuS in Itynero ab
amantissimo sui Principe Caesito,Aquamspartam Caesitae gentis oppidum prope Spoletum clitterrit, mansitque ibi aliquot dies magna, quantum
302쪽
quidem per inualetudinem licuit, cum volupta Vllippo Fςdericus , quo libentiorem ill
Virginium retinerer, Bononia accersierat, prceteris, Claudium Achillinum, Philosophu i Optam, opinione quidem omnis Cisalpin
Galliae maximum, & Petrum Poterium r himicae egregium artificem, quibuscum alte hor' hilare ac iucunde transigebat. Ac bri uitantum de veteri sua saeuitia morbus rem, Vel alterit cuiustis humoris defluuio ulceratae fauces lai: olim intercluserant, ad ossicium rediret, ut Eli Cynthium Clementem sit ipsi effuse gratulatur. Nam ceteris eius virtuti laus non leui ornamento erat mira indoles, e Tibullum. Pro errit
Tibullum, Properitu ue, testor i.
feliciter expressit elegiaco ci T
. P D U Carmine. Italicis etial
i β ς φης uir, adductus consuetudit Ioannis Clampoli, qui eo praecipue ornamentaditum sibi ad laudem, & ad potentiorum lmina patefecerat. Sed quamuis Mirginius prof 'NHyVm probari sibi Ciampo venam & characterem ; longe tamen diuersvia Vrei ciue illorum ibat ad carmen. Virginiuaequabile & temperatum siequebatur scribendgenus persipicuum, graue, simplex, quod fieri,aHeret, dc in quo Lath veteris incessiim facile agnosceres; in Ciampolo liber spiritus, noua omnia, concitata grandia, inat ita, plenpericuli & audaciae ad Pindarum aspirantis qu proptere
303쪽
propterea omnem ad se raperent admirationem heatri. Quam scribendi rationem perperam
imitati postea, qui se Pindaricos dici volunt, instam absilirdos errores inciderunt, ut ex plurimis, quae aliquot ab hinc lustris irrepserunt in Rem ublicam literariam haeresses, nulla, ut Viri quilem sapientex iudicant, foedius Italicae iuuentutis ingenia corruperit. In his, quae sicripsit materna lingua, multa reperiuntur etiam amatoria, latis pro argumento verecunda S sobria: quae tamen Auctor postea improbauit, tamquam imbecilla adhuc aetate scripta: & stuperat eorum numerus, quae hominem philosophum, S a vulgi erroribus alienum magis deceant, quaeque Christiano Poeta digniora videri possint. Qua etiam in re secutus est Ciam poli auctoritatem suadentis, honestissimam secum prouinciam susciperet, ad meliorem frugem moresque rei uocandi Etruscas Musis, quae, nonnullorum Vi-
'i', inhil iam sancti aut casti haberent, sedi cuiusuis e vulgo libidini prostitutae in obstoenis
tantum M procacibus argumentis occuparenitur. Virginius itaque a iuuenili licentia adgra riuiora stylo conuersio, moralis Philosiophiae prae cepta, quod nemo adhuc ante ipsum ex propo- sito fecerat, aggressus est carminib is tradere, 'tetiam profitetur ode illa, quae Prooemium i inscribitur. Et quia ad informandos optimis moribus animos duplici praecipue via ac ratione niti oportet ; ad honesta videlicet incita do illos, S reuocando a turpibus; Vtramque
304쪽
Virginius complexus est: illam quidem pluri bus Odis scantiones nostri vocant in ad varior
amicos scriptis . hanc vero nonnullis Satyris Lu. ciliano aceto perfusis , in quibus aetatis suae ubtia perstrinxit acriter o quandoque etiam personis potentia vel dignitate illustribus, qua erat animi libertate ac spiritu, in os inuolare non
dubitauit, sed animi tantum gratia, & eXpe riundi eo in argumento ingenii, non quod ulli
mortalium inuri notam suis carminibus vellet. Ceterum quo fideliorem literis suis operam daret, insuperiorem paternae domus contignationem secesserat . nec eo quemquam fere admittebat , praeter illos, qui pari erga Musas animo essent,paribus studiis ducerentur. Hos enim ad se venientes omnibus humanitatis ossicijs excipiebat : cum his disserere, lectitare, conuiuari, deambulare, dies integros commorari: Cum eisdem communicare lucubrationes suas, impense prius rogatis, diligenter animaduert rent, si quae minus probarent, atroci stylo effoderent. Gorum quidem nonnullos aliena
ope M praesidio indigentes aluisset etiam domi suae, ut solebat tape desiderare, si per tenuit
tem rei domesticae licuisset. venim cum bono- lrum paternorum summa Ysa cum Ducatu Ci- luitatis Novae in Picenis, alijsque in agro Latino oppidis , ad grandiorem natu fratrem , more apud nobiles ramilias recepto , peruenisset , ipsis tertio loco genitus Mira pecuniam annuatim percipiebat,quae cum per se ipsa satis exigua erat, '
305쪽
tum verd parum attente administrata, ut ij faciunt , quibus serio occupatis in studijs literarum ingrata omnino atque odiose accidere solet rei familiaris procuratio, aegre in annuos
sumtus suppeditabat. Quo fiebat, ut graui se nonnumquam aere alieno obligaret,quod postea Dux ipse ad arcendam notam, quae in se etiam redundasset, molesto quidem animo sed exsoluebat tamen. His angustijs ut obviam alia quando iret, litem cum eodem Duce instituerat, qua petebat, ut liberalior sibi in singulosam nos pensio decerneretur, prout ultimis illis temporibus maior facta fuisset accessio ad patrimonium Caesarinae familiae, ad cuius facultatem ipsipexissent Maiores sui , cum secundo loco genitis annuos praescriberent reditus. Sed Mapheus
Cardinalis Barberinus, quem ingeni j ac studiorum similitudo Virginio, quamuis longe natuminori, familiarissime coniunxerat, ei persitasti,
ut omni contentione sublata, quiete cum fratre& concorditer viveret; quod ita deceret praeclarum Virum, eaque esset certior ratio eXtor
quendi ab illo pecuniam. Eo interim in otio, M uasi malacia literarum, non licuit Virginio
tutius vivere, ipsum inter Cubicularios intimos cooptante Gregorio XV. opera Ioannis Ciam poIi, qui Pontificio nomine exarabat epistolas ad Principes. Is ubi ad illum honoris gradum est admotus, nihil habuit antiquius,quam ut significationenti aliquam Virginio daret grati apimi, & boneficiorum memoris, qllae plurima
306쪽
ab eo , insigniaque acceperat. Dat Gregorio. secretis, in iis quae ad statum curamque Republicae pertinent, adeoque non mediocri aictoritate S gratia in aula florebat Ioanni Baptista Agucchius Bononiensis , vir cum citera clarus , tum vero seribendi Italice, & rerurper literas gerendarum laude clarissimus. Eiucommendatione Cianaeolus sicut ipse in eunlocum peruenerat, ita facile est consecutus, VVirginius ad eum, quem diximus , honoris gradum ascenderet. Sunt qui credant, Virginium ubi primum in Palatium pedem intulit, veteri
instituti oblitum cogitare coepisse de anteuer tenda purpura Alexandro fratri, cui quamuitenuioris ingenij homini,tamen uti S natu grandiori, dc aliquot iam annos constituto in publico munere, deberi potius is honos videbatur tantumque breui vel sua industria, vel amico rum ope profecisse, ut cum Gregorius lento qui dem, sea graui conclamatoque morbo impli caretur, ad illustrandam praeclaro aliquo fac, nore memoriam extremi temporis, de Virginio Cardinali creando in primo conuentu o natus, una cum duobus alijs viris ornatissimis,
Αgucchio ipso, S Angelo Caesio, consilia inirentur, quae tamen Pontificis mors citiuS,quam
credebatur, consecuta discusserit. Alij vero postremae quidem parti assentiuntur: quod vero pertinet ad praeripiendum fratri honorem, commentos fabulam putant aulicos homines, Virginium non ex ipsius virtute dc altitudine animi
307쪽
metientes , sed ex moribus, & natura imperitae multitudinis, quae adduci numquam potest Vt minime credat insanire eos homines, qui nihil
ducunt praeclarius vita recte sapienterque tra ducta. Adduntque, Virginium non repugnantem potius, quam Volentem pertractum fuisse in Aulam Pontificiam, clamante subinde Ciam-ρolo, indignum esse viro magnanimo , praesemum philosopho,cum scias humanam societatem mutuis ossicijs contineri, nullam velle Reipublicae partem attingere; cumque literarum adeossis amans, occasiones auersari illas, quibus lite- poliuntur: non praetermittendam opportu-aitatem iuuandi amicos, & industrios homines, nec ea numera recusanda,quae, nisi a probis viris apientibusque occupentur, improbis dc iniustis, magna cum Dei offensione, reique publicae incommodo, sint committenda. Mortuo Gre-Prio, & in eius locum Vrbano Octauo Ponti-ῆce renunciato, statim eius Cubiculo Virginius praeficitur: idque tribuisse Urbanum opinio fuit
non tam veteri beneuolentiae, qua eius indolem ab ineunte adolestentia complexus fuerat,quam recentibus eiusdem erga se meritis. Cum enim
MFheo Cardinali Barberino dudum subirati
Hispani essent uaeque erga illum voluntatis non obsci iras dedissent significationes; aegre illi ,' ut existimare quiuis facile potest, ad Summum Pontificatum aditus patuisset, nisi Virginius a Francisco de Castro Regis Hispaniarum ad Pontificem oratore, & Didaco Saauedra, qui consilio-
308쪽
siliorum omnium Francisco particeps erat, Pius urgendo impetrauisset, aequiore in tantum Virum animo esse vellent, Sc auctores fieri, ut is
cum Rege Catholico in gratiam rediret. Iam olim enim Virginius,manuducentibus literis, Mre Poetica, insinuauerat se in utrius lue illorum familiaritatem, quemadmodum etiam Mapheo Fregie conciliauerat Gasparem Cardinalem Borgiam Hispanicae factionis moderatorem ac
ducem , qui quamquam durior ad haec studia
videbatur,facile tamen silauitate morum Iuvenis
nobilissimi, & mir' in tractandis conciliamdumue animis dexteritatis 1ta captus est, nihil ut et, quod non eius causa faceret libetitissime. Certe si in Pontificibus creandis quicquam humanae opi tribuere fas est, ac non potius sela tam arduo in opere& sacrosancto Voluntas Diuina dominatur , vregie meritus de Urbano octauo Virginius eo facto videri potuit. Ad eum tamen fortunae gradum tantam animi aequitatem den destiam attulit,ut eorum qui apud Urbanum aliquo loco essent,nemini minus licere videretur : tantumque abfuit, ut eos imitaretur, qui ad potentiam opesque ex insperato euecti esseruntur fastidio quodam & contumacia ; nulliun Vt suaviorem ex eo loco fructum percipere se fateretur,quam sit bleuandi voteres amicos, eos praecipuE,qui destituti re familiari,ingenio,& literis
abundarent. Itaque breui illo tempore, quo in ea dignitate vixit,eorum quam plurra, prout cuius que conditio ferebat, aut in familiis virorum priu-
309쪽
Principum,aut honesto aliquo in munere collocauit. Aliquos etiam apud se retinuit: in his Augustinum Mastardum,quem Parmae cognitum, hospitis & contubernalis loco habebat; & Franiaciscum Balduccium,cuius opera utebatur in scribendis epistolis, virum, ad Poesim omninoctum,si acrioris limae labor, dc uberior cognitio artium optimarum ad eius ingenium accessisset.
Alios vero, qui cum nihil domi pingue haberent praeter ingenium, inani tamen scientiae opunione inflati, saeculum incusabant, ut fere ni, quod iacere literas pateretur , molliter atque Urbane admonitos erroris,in quo erant,hortari Q-lebat,relictis studijs literarum,aIiam omnino artem magis accommodatam humeris suis, alluci
Vitae genus aggrederentur. Eaque Virginij libemtas meliora suadentis,multis,qui nullam in tanti
Viri dictis subesse fraudem poterant suspicari, sa luti fuit. Tam illustri loco positum Virginium, cum publica expectatio, tum vero Urbanus ipse Purpurae destinabant. verum quod illi aliena mors paulo ante abstulerat ; sua tunc abstulit.
Nam intra vertentem annum, ex quo Pontificio Cubiculo praeerat, extrema iam macie confectus, fato,quod iamdiu forti erectoq; animo opperiebatur, tandem concessit, Kal. Aprilis, anno
M. . XXIV. Constans autem opinio fuit, mortem illi maturauisse Praefecturam Cubiculi, cui ut frequens adesset, adeoque palam Pontifici faceret,s; integras ad purpuram vires allaturum,aD secto corpori,& quietis indigenti minime parce-
310쪽
D 1 VIRGINII CAESARINI VITA. i
ret. Virginij quidem mortem adeo grauiter tiniisse fertur urbanus, ut per aliquot dies, ubi de illo mentio incideret, lacrymas non haberet in potestate: &,cum Alexandrum Virginij fratrem Cardinalem creauit, professus sit, se potius Virgini j memoriae, quam Alexandri promeritis illum honorem tribuere. Quam carus autem cis uitati fuerit, moerore funeris indicatum est. Se-lnatus enim,Populique Romani decreto,in Palatio Capitolino statua illi posita est,doloris publi-lci testis,cum inseriptione Ioannis Clampoli:
CAESARI NOQVIRITIUM SAPIENTISSIMO,
CUI TANTA INGENII vis, UT DOCTUS ETIAM HABERI POSSET SINE LITERIS; TAM AMPLA LITERARUM SUPELLEX, UT ADMIRATIONEM MOVERE . POSSET ETIAM SINE INGENIO:
QvEM TAM AM URBIS MIRACULUM , ET NOBILITATIS ORNAMENTUM . TUM INDIGENAE, TUM CONVENAE PHILOSOPHI, POETAE , ET RHETORES INVISEBANT, SUA VIS in DECORA IN