Hieronymii Gabucinii Fanestris medici ac philosophi De comitiali morbo libri III

201쪽

te pedibusque ex uino, et myrrha stellionis transmarini cinis epotu S. Lacerta uiridis cum condimentis quae fastidium abstergant, ablatis pedibus capite Cochlearucinis addito lini semine, Murtica cum melle inunctos sanat. Praedicatur&iecur milvi deuoratum Fama est uulturis cerebrum, aerudae sulicae cor, domesticos feles comesos morbum discutere Iecur item uulturis trio tum suo cum sanguine ter septenis diebus potum. Corpulli uulturini adligatum, sed & ipsum uulturem in cibo

dari iubent , & quidem satiatum humano cadauere. Quidam pectus eius bibendum suadent, Mincerrino calice cerebr caprae Magi per annui auresuraieci u,priusqzalac detur, infantibus instillat cotra comitiales,caeterosq; infantium morbos Crocodyli terrestris intestina conatra eosdem bibuntur ex aceto mulso binis obolis. Referunt quidam partem auis ossifragi crematam potu morbum auferre. Aliud ex Stratonis sententia Cani diebus quatuordecim incluso ossa tantum deuoranda dato, de cimoquinto die ex albo canis stercore cochleariu duoarum instar comburito, ac diebus quinque propinato. Galli gallinacei testes in puluere tritos ex aqua, lacte ieiuno praebeto,idque diebus quinque facito uino auteabstinendum est. Solani radicem luna declinante acceptam tundito, atque eam potui dato,primo quidem die semel, deinde bis, postea ter, tandem quater, atque ita ordine, donec quindenis uicibus eam sumpserit Arcanum autem hoc esse Alexander atri&multis mirandum.

Viscum id, quod e robore praecipuum habetur, si prima si a.c. s.

luna colligitur e robore sine ferro, terramque non atti; gerit, comitialibus mederi tradunt. Qui Meundem affectum fanari cibo e carne ferae eo de ferro occisae,quo homo interfectus fuerit, evi Pythagorae inuentis Plini us est author Gladiatoris item occifi, aut alterius uiu spiam panuiculum cruentum coburito, ac cineri uinum commisceto ubi septies hoc dederis aegro liberabis. Hoc insigne experimentum saepe comprobatum suisse idem author memoriae prodidit nec mirum, quando

202쪽

DU COMITIALI MORBO

Democritus ille, quem tanti fecit Hippoc in morboruquo ruda curatione pollutione inquit opus esse: utisunt caedes,&culpae,& menstrua mulieri , Tacrarum auiu, liel uetitorum animantium carne cibo datae, Tanguiunis potus nam tunc ipsum morbum ita curare praeceupit, efficaciae potentiam praeferens, litans inquiri rationem. Aretaeus uero ueluti &Septimius Flores in apoli , ah u. 'Ogetico non ullo Suidisse ait nuper iugulati hominis uulino, b diusti ςriSmalam subiiciente , atque inde haustum cruorem bibentes: apud quos miserum auxilium tolerabile miserur rius malum fecit. O ingentem necessitatem,quempiam sustinere, malum malo piaculo depellere . Atqui ad sanitatem ex ea nec ne isti peruenerint,nemine illi uere affirmare potuisse ait. Quin quendam authorem legis. se tradit, qui humanum iecur epulandum apponi praecipiebat. Sed haec illis scripta sunto,qui ad hunc usque miseriae terminum peruenerunt. Caeterum antequam finem

huic disceptationi faciamus, dicendum uidetur de eius generis morbi curatione, quod a stomacho cosortii quadam lege deque eo, quod ab aliqua corporis parte fieri solet. Nam, his cognitis, facilius perfectiusque unitas cuiusque animus ipsam ratione ac uiam curandi hunc morhum con syderare poterit. Sed quonia sermonis serie ducti permulta simplicia mea dicamenta explicauimus, quae proprii indicibili qualitate comitialibus morbis proffligandis a ueteribus Idonea credita sunt: nunc e X ponamus reliqua, nequid intactum omittatur, quae euidentibus qualitatibus id ipsum efficiunt. constat enim quaecunque potu conaitiales iuuant, ea dissecantis esse facultatis. secant autem quaecuque sunt amara igitur amara iiDedicam eta comitiali malo summopere conueniunt, siquidem abstergunt, expurgantque, quae in uenis est, crassiciem secant, eaque ratione comitialibus conueniunt Anthyllis igitur, ea scilicet,quae cham epithyi per similis est, quum tenuium magis sit partium,quam altera, magi Sque extergat, comitialibus conuenit. Plinius dat cum mellein aceto qua

tuor

203쪽

tuor drachmis Spodyli fructus acris quum sit, secantismfacultatis ad comitiales aptum est medicame . radix quin etiam ad idem accommodatur. Seseleos fructus,quum

impense calfaciat, tenuium sit partium, ueluti &ietonica, quae abstergit expurgatq; comitialibus subuenit. Aristolochia radix potissimum rotiida comitialibus auxilio est, si cum aqua bibatur . nimirum quum tenuium sit partium, calfaciendi, extergendi atque siccandi uim obtinent. Plantago decocta comitialibus data proficit Dioscoride authore Eryngii radix cum aqua mulsa RO Ei .e 1 oris marini omnium generum semen auxilio est, si comitiale malum sentiatur. Laser ex aceto mulso Sagapennium Ammoniacum , an canum Xilobalsami semen potui datum Semen&folia trifolii acuti aut odorati in aqua epota. ConyZae paruae floSex aceto potus Vitis albae radix drachmae podere in potu quotidie anno toto comitialibus utiliter datur. Vitis item nigrae caules, qui primo germinum partu erumpunt,4 in holera recipiuntur, comitiali malo tentatis prosunt Staphylini, pastinacam erraticam uocant, semen ex aqua idem potest Plinio author . credunt allium comitiales curare , si quis eo in cibo utatur, ac potione . Brassicae ius decoctae addito sale a otum Pulegii semen in aceto cyathi mensura. Piperitis, quam siliquastrum uocant, contra comitiale is morbos bibitur. Spumei siue heraclei papa. ueris semen tunditur in pila comitialibus morbis acetarabuli mensura in uino albo. Portulaca decocta, cibo aut potus Maluae,&astheae decoctore succi hemina datur. viola purpurea comitialibus medetur, praecipue pueris ex aqua pota hymum utiliter eisdem datur. quos etiacorreptos olfactus excitat ghymi. aiunt& dormire eos oportere in molli thymo Centum capita herba ex mulsa epota Amygdalae nuce amarae cum amylo menta lethargicis comitialibu Sq; prosunt Lothus, quae aliaS faba graeca uocatur a nostris ,ramenta ligni decocta in uino idem faciunt. Populi nigrae semen ex aceto potum.

204쪽

Αnonydis radix in aceto mulso cocta ad dimidias. Panaacis , quam heradeam dicunt radiceSpotae cum coagulo uituli marini, ita ut sint panacis partes treS. Folia quinquefolii ex aqua sanat baccaris radix arida,in puluere

contrita cum coriandro in aqua calente Centunculus trita in aceto, aut melle, aut in aqua calida Verbenaca

ex uino pota Sylvestris rutae decocta succum olim comitialibus bibendum in cyathis quatuor ante accesset Ones dederiit, quarum frigus intolerabile est Plinio authore. Nunc quoniam simplicia medicamenta, quae comitialiabus opitulari creduntur, exposita sunt reliquum est, ut ostendatur quibus quodq; comitiale malum medicame tis purgantibus confici possit. Interea igitur quae purgandi facultate praedita sunt, simplicia medicamenta, quae comitiali malo obno xiis habetur accommoda,granum sesamae in uino dulci datur ad detractione quantutribus digitis accipitur: miscentq; ueratri albi unum ac dimidium obolum, purgationem eam adhibent excomiatialibus, per sese drachmae pondere exinanit Veraatrum item album, nigrumq; comitialium materias exis1 b. . e. Io trahit: si eo modo, quo Paulus, Alexander atque alii prae Lib.p. c. 1 o parant, Xhibeatur, Drusi exemplo, quem Tribunorii Plin.nat.hiat populari clarissim si, cui ante omnes plebs stans plausit, lib. 1 .c. n. Optimate uero bellum Marsicum imputauere, constat

hoc medicamelo liberatum comitiali morbi in Anticyra insula. ibi enim tutissime sumitur, quoniam sesamoidem admiscenes Hippophaesti succus tribus obolis in ara qua mulsa datur ad aluum soluendam comitialibus, siquidem aquam pituitasqi detrahit Scamonia obolis duo bus cum castorii quatuor drachmis Paulo author Agaricum obolis tribus in aceto mulso. Cucurbitae sylvestris medulla denarii instar in aquae mulsae cyathis duob', quibus&ruta incocta sit, epota serum lactis comitialiabus prodest, deiectionem molli edo bibitur aute heminis per interualla singulis diebus, quinis. I is igitur breuiter constitutis&praescriptIS, ea quaecO- consilia cisa mitiale Scoarguut simplicia medicamenta,&composita

scribere

205쪽

scribere oportere existimamus. Ac mihi quidem uideatur coniunctim agendum de his, quibus deprehenduntur comitiales, deq; iis, quae ab acces Sion e liberant. Coarguunt igitur comitiales suffimenta, bitumen uel Dimiseri lapis gagate Sprius igni admotus, naribus inditus uel Mik

cornu caprillum, aut iecur hircinum comes rem, ieci in oris tosti odor Plinio authore. v ex loco uel Aui cennae, aut eius saltem interpretiSerratum deprehendi pr. tr. ei. inr, qui probitumine myrrha est interpretatu S. quae tamen res Dioscoridi, praeterquam quod Paulo aduersatur, Galeno repugnat. Illud idem testatur Alsa harauius , in quo etiam errore uel Me suarus ipse, uel eius inuterpres uersatur ceruini etiam cornu odore deprelieaduntur, si accendatur. Similiter etiam si nares comitia lium opobalsam tangantur, concident. Acaciae item puluis sic aqua calente acceperint: si continuo cor ripiantur, insanabiles erunt Sinuero febricitarint, faucilius liberantur. Si plantae aegri subterlinuntur menstruo mulieris anguine, comitiales excitari idem Plinius refert multoq; efficacius, sit ab ipsa muliere, Mignorante. Sulphuri tanta uis inest, ut eosdem deprehendat nidore impositum igni. Internoscuntur etiam hoc modo aegrupelle caprina opertum mari intingito, statim enim conocidet Aranei parietum sustumigium Canis item stercoris latentes comitialeis semper repentinis casibus puclblicauit. Idem Apium facere credidit Aui cel n S fr. q. D. .e. Sylvestre tamen ,non hortensis,hoc posse experietia comprobatum est. primum enim Hippos clinon graeci uocat: alterum apium satiuum latini, quod nostratibus petro Drial um selinon perperam diciturne . que enim satiuum supra modum aestuans, excrementitiaq, humiditate pollet, quae Hippo selinon,Sylvestre inqua, cuius merninit Avice nassub apii simpliciter prolati nomine,praeditu esse constat. Quae uero ab comitialibus accessionibus liberant, haec is retae

sunt. Thymi olfactus comitiale Sexcitat. aiunt&dormi re eos in molli thymo oportere addunt praeterea,quod postquam conciderit aeger, si admotum thymum appre hendat

206쪽

hendat, curari eum poste, sin secus, minime. Anisum ilis .i-λ', - - D. I. c. Is litum. Peucedani radix nidore idem praestat Ruta item dise, , ,his sylvestris trita,& naribus admota ab accessione liberat, Alexandro authore id quod non a seipso solum, uerum&ab aliis comprobatum, experimento refert uehementer enim calefacit, siccat, secatque ac discutit . eapro pter secandi crassos humores, eosque attenuandi perq;

a Ui halitum digerendi facultatem obtinet Cedrides etiam si odore comitialibus subuenit Fel testudinum illitum cou- sib. i. e. s6. mitiales erigit, attδlitque Galbanum item comitiales H. suscitat, Dioscoride authόre Avicennas autem, uti aD HX let,inconstans uisus est siquidem uno in loco cum Dioscoride conuenit, alibi uero dissentit.Siquis autem Aulucennae studiosus hominem tutari uelit, praesertim quum no Galbanum tantum, sed & myrrham, castorium addat, ita meo quidem animo tutari possit si dicat haec eadem comitialeis coarguere insultus, eosdem uelutilcaussas externas efficere, unaque etiam discutere.si quiuidem haec omnia, ut pote plurimum per sese hahi tuosa, lhumores qui cerebro impacti sunt, frigidosin quietos ca, lefaciunt, extenuant, ac per halitum digerunt: prono Dique efficiunt, ut ad cerebri sinus praecipites ruant, ut colmitialis propterea fiat inuasio ita igitur& coarguunt s&efficiunt comitiales inuasiones, in quibus suffitus ex

iisdem factus eundem quum humorem extenuet, ac digerat, fit, ut facilius expellatur, atque inde animans ab accessione liberetur.

Comitiali quin etiam prolapso, ubi a magnis pedum digitis sanguinem Lancinatu extraxeris, labia, frontemq;

ipsius in uagito, atque inde resurget illud quoque miri

les itu', ficum est duo Lipilli in hirundinum pullis dissectis inue

i u. - niuntur, quorum unuS quidem niger, albus alter existit: comitiali prolapso eos imponito, ac ipsum excitabis, nigrum uero uti adligato. At hirundines dicuntur prium pullo hos lapillos dare, qui non facile inueniuntur, nisi uniuersi pullis dis ectis . Chamaeleonem item oleo incoquito, donec in tabuerit,&oleu spissescat consumpto

207쪽

pto autem animali, ossa ipsius selecta in locum solis exapertem reponito, ac comitialem prolapsum in uentrem Conuertito , oleoque dorsum a sacro osse ad prima usq; uertebram inungito, ac stati excitabitur hoc ubi eopties feceris, ex toto aegrum liberabis oleum aut pyαxide recondito. Caeterum hactenus ista. Iomitialium uero morborum, qui lege quadam consortii a uentriculo fiunt, curatricem methodum tradamuS. Si igitur stomachus primario assectus morbuinuexerit, inspiciendum est, qualis in eo congestus humor fuerit:&siquidem biliosus, omnia tentare oportet, ut quam celerrime inde auferatur atque ne in posterum bilem ei Producere concedamus. procurandumq; ne aliunde in uentre prorsus confluat illud autem optime consulue

ris, si citius cibum exhibeas ubi enim totius corporis hiliosius temperamentum est, uenter imbecillus utiq;

Cibo , qui uentrem roboret,ἐυς ομαχον uocant, firmari postulat. Quod si non ita prospiciatur, defluunt in eum, quas corpus cogic, superuacuae sanies, quas graeci ἰ μες

uocant, ex quarum uapore non capitis tantum dolores

nonnullis oboriuntur, sed comitialis etiam conuulsio. Procuradum igitur maxime fuerit uti aegrotus facile cocoquat, neque cibum ante obitam concoctionem assuum at, cruditatemque per totum uitae pactum maxime uitet, totaque uictus ratio temperans adhibeatur, quae nihil habeat acre, aut pingue, aut oleo sum, aut falsum: hoc enim bilem parit Panis igitur recte elaboratus ex uino aliquo leuiter adstringente, alboque colore,&temperato, aut ex aqua admodum calente ad horam secundam, aut tertiam assii matur neque animus impenαsius exerceatur, uel studiis, uel aliis sollicitudinibus, aut ullis negociis: alioqui morbi accesse io ingrueret quemadmodum libro secundo praeceptum fuit. Caeterum enixxe studendum est, uti uitiosi humoris tum naturam,tum locum nempe in qua uentriculi parte resederit, Gognoscamus si quidem enim humor aliquis calfaciendi,aut et

208쪽

fecerit diligenter considerandum est, num is humor in sinu uentris innatet, an eiusdem impactus sit tunicis. qui si in sinu contineatur , biliosusque fuerit, uomitu statim reiiciendus erit, quem ciborum accremento,quum oportunitas dabitur citare expediet. Ptiffanae igitur crem Orem, uel quidpiam aliud ante uomitionem quod hu* mectet, exhibeto. facilem uero uomitum efficiunt aqua

tepens, aut mulsa perquam diluta, Nepota Quod si in

-- α se uentriculi tuniciS biliosus fuerit humor receptus, ab syn. c. o niae, ibi potum, aut medicamentum ex aloe, di ραν uocant ri his erue singulis annis dare his expedit quippe haec quod altius in tunicas biliosi uentris sese receperit: e X-Purgat, ab synthio parum id praestante, neque enim utilum aliud medicamentum ad uitiosos humores inuentriculi tunicis impactos inueniri potest . Ventriculus interim utro uis modo extrinsecus nimirum, intrinsecus iis roborabitur, qua leuiter adstringant, neque impense refrigerent cuiusmodi sunt sacchar, rosaccum,cydonitis sacchare parata, atque id genus reliqua. Ex tria

secus autem quae uentri admoueatur , unctione S, hae modice adstringant: ut melinum, mastichinum, nardi nunt&eiusmodi alia. At aestate potius melinum,hyeme nar dinum, Vere mastichinum. At si frigidus stomachus pituitosum congreget humorem, qui eius amplitudinem Occupet, atque hinc caput male simul afficiat, conuulsionem pariat, consilium est,ut oxymelite utaris tum siniplici, tum composito, aut etiam scyllino. Quod si tunicus eiusdem in farctus fuerit, tum prius iis utaris,quae leα tam pituitam secant,absterguntque, post deinde repur ges. Est autem&ad huius humoris purgationem no inutilis hieratum simplex, tum quae ex sylvestri cucurbita Paratu tum quae composita est, Galenoque adscripta. facit etiam praeclare sal purgatorius ab Aetitario descriptus: siquidem quod insedit aluo, aut interaneis coiit, pitui tam elicit,& reliquos educit humores commodisssimusque illi existit,qui,stomachi male affecti consortio, somitiali malo captus,iugiter cadit quo si utaturo non paruas

209쪽

paruas mihi gratias referet . a morbis enim uindicat omnes, qui ipso familiariter utuntur Ventriculus deinde

roborabitur ex antidotho trium piperum, Diacalamintha, gingibere codilo,atque eo quod δεσυγα iιτον ab Aetuario nuncupatur medicamento . extrinsecus uero bis terue in me se oleo perfundetur, praesertim chamae, melino,

gleucino absynthi te nardino, mastichino, atque eo, quod ex menta parari solet. Illud nanque magis adhuc calfacere,& quod imbecille est,firmare poterit ut etiam probe concoquat et quo nullum est in omnibus quidem affectibus, praecipue uero in comitialibus praestantius. Qubd si nec stomachus, nec caput morbi habet origine, considerandum est, num ex alia quapiam corporis parte hic sumat initium.Nam alii a superiore pedis parte, quae τὸ ροου graece dicitur. alii a tibia,alii ex alia particula morbi inuasionem sentire uisi sunt.&si quidem tale consperactum fuer1t, etiam illi potissimum parti prospiciendum, tota ei curatio admouenda Vbi igitur aflectus hominem ex particula quapiam inuadere percipitur, siue ea manus, siue pes fuerit, siue alia quae uis corpori pars,fune excipi ualenter debet, quae superposita est itanaque accessio reuerti prohibebitur Quum uero remittit acra cessio, peracta uniuersi corporis purgatione cum hi eraex colocynthide, aut cocciis a Ragae nuncupatis, aut iis quae pituitam nigrumque repurgant humorem, aut id genus aliis medicamentis, uapores tum deligaturis, tum frictionibus ualidioribus sunt auertendi deinde medi- Camenta , quae rarefaciendi uim habeant, malamque

Partis temperaturam, unde malum oritur, emendant, apponenda . Succedente etiamnum tempore adurens

aliquod medicamentum particulae inducetur cuiu modi est lepidium , idem nanque etian alia quaedam praestandi ut Diacantharidos, quod ex Thapsia, aut sis

napi conficitur. Sed nullum adeo ut ea herba. haec enim. partem exulcerat, extenuat,&calefacit. Cucurbitulae item multa cum flamma cute prius incisa defigentur.

210쪽

promittunt. Post quae membra roborentur, in primi'; cerebrum, ne id genus uaporibus amplius afficiatur. Illud autem optime praestabit Theriace,&Mithridatis antidothus, reliqua eiusmodi, quorum supra diligentissime meminimus. Post uero omnia commemorata medicamenta naturarales balineae, idest naturali uirtute medentes locum obliunent non in hoc tantum morbi huius genere, sed Min auliis omnibus,quae quum ampliter&calfaciant,siccentq;,

humidis frigidisq; affectionibus, cuiusmodi comitialis

existit, mir1fice conducunt. Sint autem tales, quae nullao; a Ddoris uexatione afficiant aegrotantes etsi Erasistratus

nil hos eosdem comitiales homines ab iisde lauacris arcet.

Lin morum autem quum multiplex sit facultas, si quidem ais es , Hae nitrosae, salsae aliae,quaeda aluminosiaci nonnullae sulphum rete, quaedam bituminosae, aut aereae, ferrea uere periuntur, quaedam compositae ex pluribus cognoscuntur. Inter omnes uero, quae nitrum salemve obtinent, eae caupiti,stomacho humentiori,pituitosisq; sunt accomodae. Quum igitur in terra Italia multae percelebres sint balioneae, eae sane ex usu esse maxime creduntur, quae in agro Viterbiensi reperiuntur hae nanque eandem prope mos dum quam diximus temperaturam sortitae sunt Cartearum non utcunque, sed sine tumultu,&lente in aquam descendere Oportet, quo uirtu corpori dissoluto accedens immergatur. Haec est igitur secundum ordinem methodica comitialis morbi curatio: in qua illud scire covenit, quod quemadmodum ulcerum recentes cicatrices facili occasione soluuntur ita laec affectio, uel alia quae uis similis parsuo impulsu repetit corpus,quod proxime dimisisse uidebatur. Quod si forte fortuna neque ita teger a comiti li morbo liber euaserit, nihil minus tamen adhibendum, sed magis perseuerandum curatione fuerit. dabit enim haec diligentia uel ex parte beneficium, quo nequeste αquentiu S admoneatur aegrotus,neque longioribus inuasionibus opprimatur, neque turpiter in furore, uel puα