장음표시 사용
41쪽
cibus Garcia ab Horta nostras hoc est Lusitanus, qui diligem ter simplicium orientalium historiam scripsit, fidem in hunc modum facit. Non praetereundum putaui inquit ille , odiarum
regionum de Indis loquitur inrati tuarumpalmarum germiniabus vescantur gratiora enim sunt palato aut Octaneae molles, aut humiles palmae quas vulgo palmitos Itali e Nioni vocant. a' autem vetustior est palma, eo tenerius,& delica tiu germen producit, at eo sublato perit palma. Hinc fit, ut qui huiusmodi germen edit, non immerito palmam vorared,
catur. Aliud igitur est palmas panem alicui nationi esse, seu palmas pro pane haberi, videlicet pro cibo aliud ex palmis panes confici. Sic Diodorus Siculus 'gyptios ait post quaedam i si
saecula, multis rutilibus fuisse usos, in quibus erat panis ex toto factus, non lotos panis. Neq; vero necesse est, ut panis apud lib. 12. omnes in usu sit, siue citritico, siue ex alia qualibet farinaci. e.8. Immo potius Plinius,& Valerius Maximus populum Romannm Nerimulta s*cula, non pane, sed pulte victitasse ferunt. Idem Plinius Max iapistores ait, per annos fere sexcentosus' ad Pei sicum bellum nullos Romae fuisse.Fiebat autem pulsex aqua,&stumenti, faba 'U'rum, hordei farina, quam in sacris, &Deorum oblationibus pro victima adhibuere. In America radigest quaedam mam dioca appellata, quam incola illius regionis, prius aqua ac ratam in farinam redigunt, atq; ea vescuntur. Pane illic nonnisi diuitibus uti contingit quippe farinam ex Lusitania illuc, istam multo pretio emunt Pane omnes uti nationes falsum esse ait Iulius Caesar Scaliger sunt enim Scythae oceani accolae pisci exercitiuori, Item insulani multi solo piscatu vitam trahunt. Cani- 92. r.
balis neq; panis usus, neq; quod eius supplementum Si singulos
gentium cibos, quae pane non utuntur referre velim, ex epistola volumen euadet Sermonem claudo, DPlinium dico a te cit, tum pro cibo panem dixisse. Nunquid hoc inusitatum immo quotidianum, si quotidianam precationem contemplamur, in qua panem quotidianum, hoc est cibum quotidie necessarium a
Deo petimus. Abeo tibi vitae longitudinem peto, ut planta
42쪽
hac, quam adhuc teneram, florentem video, poster procera, assiduis irrigata studijs potiantur. Vale.
Illustris. D. Ioannem Innocentium P daxiamum Episcopum Bertinori, s Nuntium
De lapide aspide, qui nephrisicis morbis
Muletorum historia non est fabulosa Amuleta dicuntur medicamenta, quae collo suspensa iuuant fauet experbs do mentum siquidem paeoniae radix teste Galeno gestata epit simpi psiam sanat, is ipsemet se hoc in quodam puero obseruassest Dς statur. Multa huiuscemodi afferre possem exempla, quae occubiarum proprietatum irrisores imprudenter irrident, irridendi magis ipsi , qui omnium rerum manifestas nobis es e rationes arbitrantur.Quemadmodum enim omnia ad occultas hasce qualitates, reducere, fusa est, & asylus,ita nihil a non manifestis causis accipere intolerabilis est superbia Praecipue cum pro mille rationibus una sulficiat experientia, cui reluctati, sensibus fi-νsi Pili is non habere obstinati animi indicium est Galenus lapidiabus vires admittit partim secundum totius substantia propriet tem, partim secundum qualitates effectrices,hoc est manifestas. In effectricibus ratione inuenit facultates autem, quae proprietatis totius substantiae ratione insunt,amethodo, ac ratione alienas vocat, ac per solam experientiam cognosci fatetur. Idem Galenus paulo infra Iaspidi ex nonnullorum testimonio, suo adhaesu stomachum, ventrisq; os adiuuare, hoc est si ve triculo adhaereat illius doloribus mederi, coctiones corrobo rare assirmat. Et periculum in seipso secit: torquem ex his lapidibus consectum gestans, ita ut ventriculum attingeret. Sunt
43쪽
Iaspidis diuersae admodum species, quae diuersas habent vires, quas recensere longum esset, nam aliae aduersus perniciosa venena stipulantur, aliae singuinem cohibent, aliae lac in uberibus nutricum augent, alia partum accelerant.Suffciat nunc scire I i-spidis in sedandis doloribus, si carni applicetur,vim non esse nouam veteribus inauditam, sed a Galeno traditam, ab Avicenna receptam, ubi vocat hunc lapidem Aneseb. Monar- des spidis quandam speciem dei cribit ex noua Hispania, de- nuo spuriatam, quam Hispano idiomate pis is de hi dupcllat, Carolus Crusius latine lapidem nephriticum . Adueli, tur hic lapis varijssormis effigiatus, qui ad viridem colorem laci eo permixtum tendit. Indi eum appensum gestare solebant aduersus nephritidis, aut stomachi dolores, in quibus moibis 'aldhcommendatur, sed eius praecipua laus est ad nephriticos dolores, tum ad calculum cxpellendum, arenulas . Inter alias historias, quas in huius lapidis commendationem narrat, praecipua est Ducissae Belarensis, quae ter breui temporis interuallo ne phriticis doloribus fit: ista, armillam ex eo lapide sibi consecit, quam perpetuo gestat: ex illo tempore quod decennium supe 'rat e dolore nunquam vexat est
praestantis. Vir Paganis Gaudentio
VM in Palatii porticu deambularem , statuam ex ni rolapide fabricatam, cuidam mulae in signum grati animi erectam vidi, quae subscriptum habebat hoc distichon, si recte
Lecticam, lapides, ct marmora, saxa columnas Conduxis, vexit, traxit, se is talis. Ingenue loquar, arte poetica non admodum elaborata mihi cadimina visa sunt. Pergebam deambulare, lantequam inde discessissem, hos alios versiculos mea Musa peperit, potius abo
truit, quos ad te mitto optionem facio, ut quid tibi videtur,
44쪽
absq; adulatione: nam quorsum,in re minima adulaber V absq; etiam Aristarchaeo ungue quippe in huiusmodi lusibus condonare aliquid ilicet cXponas. Lecticam vexi sociata, at sola columnas, Et quacumq; vides, marmora mago a tuli Ahud. Saxa palatinam caelo ducentia molem, Lecticamq; quies ne foret Ea tuli. Tecricamq; tuli, mors mihi sola quies. Lecticam phaleris condecorata tuli. Ie ricam domino saepe iubente,tuli. A liter . 'Tecticam Heroi exi, o ne fessa vacarem Ediscatori marmora magna tuli. Aliter sossicium mihi vile fuit saxa aspera ferre
Lecticam, ossicio nobiliore, tuli. Alitcro Saxa, trabes vexit ectice erat aptaserenda Hanc etiam, in cunctis scio , tulit. Ah ter. Sive teneret iter dominus siue aedificare Lecticaria eram pou modo saxifera. Alitera Iecticaria oram, nec dedignata vicissim Vile ministerium, saxa, trabeis tuli. Aliter. Lecticam Domini cum non erat hora gerendi,
ε discatori faxi, trabes dabam. Boni consule: visus sum repuerascere. Vale.
45쪽
POSTHI MA VARIETAS. 27 Ioseph Riecis Instrissimi Nuntij
CVM sentias pisces non respirare, petis an in eadem sim
sententia.Ego sane nec a te,nec ab Aristotele, que tuae op nionis auctorem habes, dissentirem, ni me Galenus meus deter-rcret, a quo deuiare desertoris est et, non medici dignus est praestantissimus vir, quem, vel inuit sequamur quippe qui adeo curiose naturae arcana quaesiuit, ut etiam quemadmodum ipse . de testatur hi istium dissectionibus se dederit placit. Aristoteles igitur non semel respirationem piscibus dene H gauit, immovcro antiquos philosophos contrarium asserentes τυς ς muliis reprehendit. Proponam verba, & locos Aristotelis, nec non fundamenta etiam, ne dicar aliquid tanto auetori imposui se Libro de sensu, densili, dum ageret de odoratu, sic ait: Et propter hoc si per respirationem , non omnibus, sed omitabas, ta fanguinem habentibus, velut quadrupedibus , or magis participantibus naturam aeris sed hoc loco non ita manifeste locutus videtur solum enim vult olfactum fieri per respirationem, i cet hinc eius mentem possimus colligere praestat tamen alium locurn quaerere Extrinsecus, velaere, vel aqua refrigerari de necesse es quamobrempiscium nasius habet pulmonem, sed pro parcaeo branchias aqua enim refrigerantur, ut aere quae spirant, om- sinia autem quae spirant habent ulmonem spirant pedenria omnia, o aquatilia nonnina, ut baiana, delphinus, cete. Haec ille, sed si placet audire, quo pacto veterum opinionem nitatur euertere e Xpediam. Dixit Diogenes Pisces cum aqua dimittunt per branchias, a trahunt ex natura vacui aerem, qui circunstat Os Anaxagoras idem sensit,in eo solum discrepans, quod non acrem circuim
46쪽
stantem attrahi eXistimauerit, sed eum qui in ore vii tute caloris ex aqua est factus. lib. de Obijcit Aristoteles. Si pisces expirant , quando egpellunt spir*t aquam, in hac aquae expulitone fit etiam inspiratio erunt ergo sp expiratio, inspiratio simul mi vero expirant cum attrahitur
aqua, attractio est motus introrsum, eXpiratio, aut ceYtrorsum.
quare ne demus simul duos motus contrarios, cogemur fateripisces non respirare Dein animalia spirantia habent arteriam, pisces non habent, cum venter eorum ori sitinuetur. Praeterea in spirantibus partes quaedam circa ventrem mouentur in piscibus non cernitur talis motus, nisi in branchijs. Omnia etiania respirationem habentia, cum suffocantur in aqua mouent ampullas, ut in tesstudinibus, ranis, si sub aqua detineantur, apparet sed puces tales ampullas non mouent. Quod si possunt sub aqua respirare pisces, cur etiam homines non possunt' si attrahunt aerem cur non vivunt extra aquam 'Pronaq; cum spectent animalia cetera terramos homini sublime dedit, Amnq; tueri I pit, erectos ad sidera tollere vultus. Ceterum non ita sortiter urgent Aristotelis iacula , ut praeclara ingenia possint in fugam vertere . Nam non omnibus animalibus cadem data sunt a natura membra Homini diuersam a brutis oris cis gien habere tanti opifici conditor largitus cst Praeterea, plantis quia sic decebat)pro ventriculo radiccs non in medio positas, sed terra assigas constituit. Aues, ut cibos, minutissima quaeq; possint euellere, rostris pro dentibus tuntur. Videas pro unguibus quadrupedum duram quand .in substantiam, sine qua vi possent terram attingere volucribus vero, quare raptu vivunt, rapacitati aptos ungues, velut spicuata; homini tandem longi aliter dati sunt ungues, sine qu litus&dura, minuta effluerenti digitis. Qu. e cum ita sint, iniuersa animantia suis sabus accommodata habeant membra pisces quibus non necessaria erat multa respiratio, erat tamen neces saria alto IJ, Oportebat propuli Onc,'dQd est respirationis ina
47쪽
strumentum , membrum aliquod habere, quod simul aquam attraheret respirationi inseruit et: tale autem membrum fue re branchiae. Nec Aristotelem hoc latuit, qui pro pulmon branchias piscibus datas esse locis supra citatis fatetur noluit tamen per huiusmodi branchias aliud quam aqua expulsionem,
attractionemq; fieri; non tamen ita pertinaciter voluit omnem
respirandi sum piscibus denegare: falcmur nos, piscibus exiguam esse respirationem, quando exigua sufficiat, quippe qui
frigiduli&exangue sunt animal, ω ut Galenus est auctoi exbgua indigent refrigeratione, quod indicant tum permulta alia, pq ' tum sanguinis penuria quo circa, qua aquatilia multo sanguine sunt praedita, ut delphinus, vitulus, balaena , haec omnia ex aere respirant, admirabili quodam respirationis modo omnium an, malium cor duos habet sinus, alterum ad dextram sanguine cali dissimo plenum , alterum ad sinistram spirituum receptaculum in dextro sinu, sanguis pulmoni nutriendo est sepositus: ijs igitur animalibus , qua pulmone carent, dexter cordis inus nequaquam est. Hunc dextrum cordis sinum pisces cum pulmone careant non habent , ut Galenus ex anatonae didicit pia hi Animalia, quae peris,' nares spirant, pulmonem habent, Didi proinde dextrum cordis siluim, di quis vero omnibus, auctor P I. Caleno, neq; pti l O cst, neq; ad dextram cordis partem aliqua latitudo sitare duo cum pulmone necesse est interire sciIcet animalis vocc, que sine pulmone fieri nequit,& dexteru cordis p R ' 'sinum,qui soli pulmoni nutriendo est fictus Piscis io itur frie dissimum animal, fiigidissimi elementi incola, anguinem calidisssimum, qualis is est, qui in dextro sinu continetur habere nequit: at si tali sanguine caret carcbit etiam pulmone, quia unde eum nutriat non habet . Inest tamen piscibus aliqualis calor: quamuis enim sint exangues,&aquarum habitatores, sunt certe viventia,&vt plurimum non Xjguana corporis molem sortiuntur: si ergo quandocum i calore praediti sunt pisces, quantulamcumq; habeant refrigerationem necessse est quapropter tantam respirationem illis natura tribuit, quanta exigue necessitati subueniret. Dixe-
48쪽
D. Xerat Galenus pulmonem, vocis, respirationis esse isti uidentum quare paulo infla piscibus pulmone carentibus, at telum eo ium , scilicet voccm dcc sic assarmat; altorum, videlicet respirationem, non item . Voce enim non indigebant, quia in aquis uiuunt, respiratione indigcbant ad refrigerandum calore quem habent, utpote qui vitali si utitur spiritu:&ne desideremus ipsa auctoris vel ba Pisces, ait, caruerunt pulmone, quodne voce quid millis lane opus esset ut qui vitam in aqua degunt nam quod ad ipsorum cordis refrigerationem attineti propter quode'tiam respiratione opus fuit sola franchiarum conuruinio a natura data eLI. Haec eadem alibi ab eodem repetita inuenies. Operae pretium igitur erit Aristoteli veteres accusanti respondere. Obijciebat dari motus contrarios, cum simul fiat attractio aquae,&expiratio aeris, quod nos concedimus at non
vidit perspicacissi pus alioqui philosophus hos contrarios motus fieri adiuersis ficultatibus, aut,ut melius dicamus, quana attrahi a facultate, aerem vero ne detur vacuum potest etiam
simul,&aqua exire, aer subintrare, ut videmus in orificio vasis. Id vero, quod ait, scilicet animalia spirantia habere arteriam, solum in habentibus pulmonem locum habet. Quid ad partes circa ventrem, quas omnia spirantia mouent, pisces non mouent 'dices mouere pisces branchias, quibus spirant ovi ipse Aristoteles fatetur quemadmodum reliqua animantia mouent partes, quae ad ventrem sunt Obijcit praeterea ampullas, quas pisces non excitant dic paruam respirationem qualis est in piscibus ampullas notatu dignas non excitare, nec omnino desunt ampullae in eo loco, ubi pisces nant, ut piscatores experiuntur. Quaerit praeterea, cur si pisces spirant sub aqua etiam homines non spirant, cui respondent Galeni verba, Nec respirare pisi. bus litet per os quomodo ne nobis quidem Esse quando in aquam mergimum non igitur quemadmρα--πρ cribus , ac grossobnae,
ita etiam e re fuit maximum unum respirationis ac vocis ortum
esse mearum fed earum,qua braychia nuncupamus consi mo
iasis ire pulmonis ect. Quaerit ampliu Aristoteles, cur pisces
49쪽
attrahunt aerem, non vivunt cxtra aquam es quoniam posset aliquis respondere pisces non vivere extra aquam ob penu
ne pisces scilicet non vivere extra aquam, quia illic multo ae
a Cicin, quanto egem. pisces vel O meatus habent ad aduam
tenduntur c spirent ergo pisces sub aqua,&nos ex tam longa Cpistola fatigati respiremus. Vale
Pr antis Medico Physico Doctora
Zacuto ω T credibili and gaudio me tu litter urbanitatis,4 amoris plenae affecerunt, quibus munusculum, quo nil iucundiusi ibi offer poterat, addidisti. Munusculum imi gemmam, sub cuius exigua mole ingens latet aestimat is quid de opere isto sentiam 'subornasti me prius ure mcum decet, absit adulandi praua consuetudo . Inuentio mihi
pylus facilis,qualem in i)s opto, qui sua sensa mihi volunt scru
anuitat. In auctorum, quos citas, delectu cuperem te aliquantulo cautiorem, verum tua probitas, lanimi candor poscit,
v promiscue omnes encomij extollas Lucernam quidem olent multae istae,' cerebrae citationes ceterum hoc mariis Iurisperitos, quam ad nos facit, Nec tamen tibi erit improficus , siqui-
50쪽
i quidem non deerunt aliqui a te laudati, qui te inuicem laudent quana uis quae misera esto; ostii sculi conditi, potius a mcdocti thesaurum, unde sibi diuitia compararunt occultabunt. Perge tamen laborare in hoc stadio in communem studiosoruutilitatem, a me quicquid ab amico optimo sperare licet, tibimet poteris meo nomine polliceri. Vale,ut valeant ij, quOSase te tua valere facis.
I aere es, qui plures principum medicorum historias te e
positurum pollicitaris. Exigam creditor, immo procurator: iram ut prosequaris communia sunt vota Primum hoc volumen Romam, Viris admodum doctis inibi medicinam facientibus, misi. Inuidus forem,ni bona optima amicis communicare. Applausu fuit acceptum magis sequentibus applaudetur. Ita libet augurari quippe ut dici solet ex ungue leonem agnosco Laudant in te omnes stylum facilem, Melegantem, admirantur cruditionem, amant varietatem, amplect untur cesseram.
Noli angi si te debitorem dixi, creditorem etiam statuo nempe nominis,& gloriae hoc tibi honestissimi laboris pretium erit, soluet protinus quicumq; leget. Quidni ut eximi potores optimo vino primoribus labris libato exclamant, sic qui tu scripta degustaverit, prae admiratione acclamabit. Bibent docti cum gaudio suauissimum doctrinae tuae liquorem, ex limpidissimis fontibus, hoc est, e veterum monumentis halistum, di per amplissimum canalem videlicet per ingeni tui amplitudinen deductum . Apollinis agros hoc nostro aeuo valde aridos, niihi crede, adaquabis,d remp. medicam hoc ossicio, beneficio potius deuincies me beneuolentiae nodo iampridem tibi