De morborum internorum curatione, libri quatuor / ... Adjectis ab Joanne Raenerio medico in singulis capitum initiis morborum causis, et signis ex Galeno, Paulo Aegineta, atque Aetio Antiocheno desumptis

401쪽

ti, pisalictar Mn. unc. . M isceanthr, adiecto santalo ciet tritio, et ieiuno per biduum diluculo bibantur Tepetanetur alij quatuor diebu3. Hac infebre medicamentum soluetivum debile admodum sit oportet, in hunc mi dum. Recipe habar selecti. S. j picae gras . crum sennae oriental.S. . Macerentur in sero caprino, et pauco uini

albi horis. xij. deinde exprimuntur,adiectiso e strupi ros Iaxat S. . tillatii s liquoribus in bi satiui tutioris, erbi glos unc ij fiat potio, uae die secundo post parox samum ad auroram sumatur. Quiescat deinde per dies comae plures,atque fuere utatur elect diacorali quotidie ante pastum matutinis horis. Si calor uehemens fit, pro diacorali utatur eleci. ex tribus fantalis. Vbi dies aliquot quieuerit, rursum concoquatur materia hunc in modum. Recipe seae

rapi inobi satiui latiori unc ij. stillatiliorum liquorum fumariae,lupi salictar glos liana. unc. . Misceatur, Cra ieiuno per biduum sumantur Repetuntur alijs quaestuor diebus Vacuitur deinde materia sumpto rursum mediae camento solutivo proxime dicto In fine augmenti utatur Iaborans electar sequenti. Recipe pecteri diari odi abb. drach. . corali rubri drach. j margaritarum rup. .sacra

ebur dis oluti in pistulitio liquore u lo u. s.fingatur elici solidum in rhomborum fguram e quibus unum sumat

mane antepast uniusque ad declinationem morbi. In decliae natione autem utatur duntaxat eleE .diar rhodi abb. Paroex is uero die utatur condito superius tradito in iniurintana a Melancholidabili adusta. Aa

402쪽

TANA, SEPTANA,

ET NON AN A.

vi Nn Aila, Septena, et Notiana, evarantur eo modo quo Qxartatur ametinis

choli pituit a. Hippocrates in Epidemjs,ponit febrem

quintanam, planam, et nonanum asse, ritque mutanum esse alijs deteriorem,quamvis sextanata septuna fiat longiores,non tamen mortales. At quin tana mortalis est, notamen omnis Hoc intelligendum de quinistana quae praecedit, uel sequitur hecticam. Nam febris eris ratic ' quae migrat in quartanum, et ex quartana in quin intana ir lethalis .F. Talis igitur quintana quaeas praedictas febres sequitur, et praecedit hecticam, lithalis est corpus incinerando et exsuccando. Quintana quae sequitur ferumbres erraticuuellecticum,periculosa est. caeterum,notandum est, quod in corpore hectici aliqua aclo sunt humores, qui incinerantur: paliciscat faciunt quintana,quae materia a quartuna noui fert quamuis materia quintanae it paucto crastor Praeterea notandus

quod quartana nes praecedit nes sequitur quintana. Potest enim aliquido ita in crassuri er pauciscari pituita ut quintana incipiente excitet Gai. expones Hippocrate loquente de Quintana,Septana. Nonaria ualde stigi de exponit. Porro extuna, uintana et aliae possunt accidere exeris vore M edici, uel aegroti,nempe multitudine cibi.Galenus in commentariis quos edidit in Hippocratem ita inquit. Si

esset sextanu, set semus humor et si essee septuna, eset filii

403쪽

LIBER CLvARTVS. septimus, si esset nonaria,esset nonis humor Galeno reis

spondere ossiumMunuet eundem himore excitare qua 'am,quintanam,sextanam,s rana, et nonanam,scunet dum maiorem et minorem rasitiem quoniam ut humor moueatur certo die, requiritur certa quaedam magna quanis

tuas tulis humoris. Proculdubio in aliqui pius regionibus quidum morbi dominantur, qui in alijs regionibu non Deminantur Rhasiis affirmat se uidisse hominem, qui quintoedecimo quos die aborabat febre,et alium, qui semerdun taxat in mense Iaborabatfebre Has autem p a febres certu inferta soli Melancholia pituitosa,propterea uddhumidior est alijs speciebus Melancholiae, et per constaquens si usta non est quin aliquid de humore relineat.

De febre, tilentia

Ause Febris pestilentialis sim multae: nempe aer esui causae potes alterari multis modis. Potest enim catiferati febris

eIementa separantur, C tand in sequitur corrup io Sed elementi inpurum nullo modo potest putrere. Verum est quo putrefactione proprie dicta, aeret aquae non poe Ut putrere Aer tamen et aqua dicuntur putrere, ou duapores aliqui putridi eleuati a locis putridis miscentur aeri, aquae , O ita aer C aqua dicuntur putrere, noli tamen proprie. Item Aristoteles quarto Metheororum asserit omniae in lita praeter ignem putrere, ine permistionem, et non de putredine proprie dicta

At ignis nulla putredine potest putrere propter in quem caliditatem,quae potius cluniit quam putre . Item in problematibus Aristoteles asserit aerem non

404쪽

s 5 DE MORB. INTER CVR. putrere,quod intestigi debet de aere supernae regionis hie enim non potes putrere propter uicinitatem ignis. causa causae putredinis elementorum non simplicium, aliae

putredi sunt propinquae, ut delatio uaporum putridorum a cadaueis ni elcmbribus, qui deferuntur per uentos,CT attrahuntur per respirasorum bationem, ex ita excitant febrem pestilentialam Vapores eleuati a cadaueribus corporum humanoru magis inficiunt hommes,quam uapores eleuati ab alijs cadaueribae . Item uapores eleuati a cadaueribus equorum magis nasciunt equos quam alia animalia. Aer fecundum diuersas sui alteratioties diuersi febres in nobis gignit. Putre hiam putredo es remollitia quaedam cum febre in aere

s ij ua . Aer humidus potest generare febres putrida ,

non pestilantes. Praeterea cause putredinis aeris remotae, sunt influxus caelistis,qui potest etiam causare pestilentiaelis, quando simul coniunguntur causae inferiores. Nota quod Doctores dic ut hanc febrem pestilentialim feri pose solo influx caelisti,non concurrente inferioreri causa, nempe nec putredine aeris, nec aquae. Hoc tamen raro fit. Videmus enim aliquando aerem puris imum esse, et tamen febris pestilin est . Item a profunditatibus terrae at quando orititur uapore res qui inficiuntuerem, et pestemge erant, 'praecipi es uapores fuerint longo tempore retenti intra terram. Item nota quod aer putrens causa pestilenti ilam sis brem perueniendo ad cor, cultis spiritus vitalis corrum erit c humiditates quae sunt in corde, et prope cor , quod est pars maxime sanguinea Phu enim sanguinis in corde litaturaliter quini in aliis partibus est, propterea igitur aer putridus perueniens ad cor corrumpit temperiem spiritus uitalis ericordis.

Re uer febris pestilin quae fit a putredine aeris, succendit

405쪽

LIBER Q TAR Tvs. 3 sfuccenditipiritus cordis est diaria, quumvis Diritus posuisvir sed utim dissoluitur cum putret. Verum quod ut plurimum febris pestilentialis est huis

moralis ab humore putrido, quia aer putridus putrefacit humores cordis Infebre pestilente illico putre fungius existens intra cor, secus se habet in alijs febribus in quibus funguis qui est in corde no primo loco putret.Febras pestia Ieris ut plura'rum et onochos putrida, ideo sectio uenae conuenit in febre pestilentali potest mea esse ausos, si multa bilis in corde,rari ita melancholico humore, Crpituit febrii pestilens In febre pestilenti humores Cripiaritus cordis corrumpuntur oeputrefiunt,praecipue in Iebre pestilentiali humorab.

Item ut plurimum febris pestilentialis sit a sanguine,

quias unguis magis abundat in corde quam alil humores. corpora ualde imbecilla,ut quae nimio coitu uisitur, o care cochma. um humida quae utuntur multo balueo, uti obonoxia pcsti. Item corpora pororum citatatorum sunt obae noxia pestilentiali febri, idque a natura corpora detis a causa praeter naturam, tempe propter humores obstruenates cutim sunt magis obnoxia pelli,sed corpora deusa, Maturaliter init unus obnoxia pesti,quam corpora rara.

Signa febris pestilentiae: haec stant. Febra pestileiis sietna fies quet quoad velim caliditatem acrem, Erici conmiris e

turbans interii.s, quia humiditates cord sputrent ueneno sentilius putredine. Hain.

Item aegrisus inquieti et uolunt mutare locum, prompter malignum putredinem, quae est in corpore quando bimira putret Pestilens febris habet caliditatem externam exterius. Item in febre pestilentiali est eleuatio anhelitus, quia nupta con , inentare cor Interdum curtatur anhelitu ,

406쪽

DE MORB. INTER . CVR. quia uim multum debilitantur, et ita seniplomata statima principiosortia apparent. Est etiam sim magna prompter tapores, es nigredo linguae, er siccitas lingua crcalar immodicus.

Quartum signum, i, quod saepe nausea accidit, quia

liquae materiae pergunt ad uentriculum. Item est pro truti suppetitu aegri Bebent horatim suis mere cibum, quia putredo uenenosa corrumpiti latinis tri/tus,qui cito restaurari debent,alioqui moreretur aeger. Item comedunt nolentes aegri,quibias dabimu uinum. Aliud gnu est quod pustuta quaeda nasutur in lingua, et artibus oris propter uapores eleuatos acres ad partes oris es pu tutastatim hulceratur. Dabimus lotiones Orii. Item Pustuta saepe accidunt infantibu propter las iacrimoniamsi lut myrtillorum confert his pustulis. Item Pustuta impediunt transglutitionem, et tu eraetur lingua,tum folia lauri contusu, redacta in cinercm, conferunt huic electui. Alii di qum,quod Pu ae multiplicantur in corpore febricitantibus febre pesti iustulas uocant,le rac. causantur a uaporibus malignet istae Pustuta, quae sunt nigrae aliquando nonunquam uiolaceae,sub libidiae, Cynigrae:quia subito livescunt. Tunc malumsignum ei, quia tunc materia venenosa redit ad cor. Aliud signum est tensii pochondriorum: nam prompter nnbecillitatem caloris itinati multiplicantur multi stiritus circa pochondria:unde sequitur tensio hepatii uenotri ulter aliarum partium.

Aliud signum est,quod tenditur uenter at quando ac si Iaborarent, inpunite, idque propter multitudinem Flua

tuum,generaliter propter imbecillitatem caloris natrui.

Item iercus si foetidam, quia aliqua portio humoris putrid

407쪽

putridi semptomatice ut morbi qui excitat natura e citur: aliquando partes corporis aliquae eliqueficum sic, uti ercussit, uinosum. Sunt enim foetidae urinae, propter putrem dinem Finis putredinu cristionis,s incineratiosi dorire etiamsunt foetidi in hacfebre, propter malignum Dintredinem, quae est in uenenositate. Notandum cst quod omnia praedicta signa statim apparenta principio, quia principio humiditates cordis putrent. Profecto datur aliis qua febris pestilens iuria,quae citius interimit, quam alia. Quedum est febris pestilens, quae rar accidit, de qua tractat a tertio de febribuis,et est in qua nossentit aeger

magnum sit immeque alterationem pulsus,uel urinarum, Crtamen flatim aeger moritur. Dubium ocurrit quomodo aeger no sentit multitudinem caloris dicendum est aegrum sentire calorem acrem sed non plurim. Item istafebris contingit rar),eum tamen uidi.

st febris cito huerficit,quia habet uel tollitatem,quae est occulta qualitas. Notandum est, quod in hac febr pestiis

ienti pulsus non alteratur magna alteratione, quia febris pestilentialis est, in qua natura non audet inuadere morbESed haec ratio non est bona, quia sequeretur naturam agere

cum uoluntate. Altera ratio ess,ob qua pulsus non alteratur alteratione magna secundum ratione febris,quia uires uni imbecillae. Vel dicendum est, pulsus ripalterari, quoniam in humoribus cordis, qui alterantur in hae febretauo sunt coissideranda putredo,Cruenenositus. In huc febre aliquando principio uenenositas magna introducitur ante quam humores putrescunt, oestatimsi inplomatasunt magna aliis qua do uenenositas et putredo simul corripiunt humores,

C tunc calor magnus in initio apparet,aliqua do prius putredo incipit in humoribus cordis, aliqua do uenenosita sim

408쪽

s i DE MORB. INTER . UR. cpulsesin initio parim alteratur, ubi calor non illi

hemens calor enim putredinis non est uehemens, et tammen uenenos tas corripiens humores interficit aegrum.

Sunt qui asserunt hunc materium uenenosum posse esse in

Ioch remotis a corde, et tunc materia uenenosa distans a corde parma alterat pulsum. At asserui quod accidit ali: quando: ebrii materiam concoqui a natura,quia humor emnenosus molietur ad cor Crata interimitur aeger, et hoc sepius accidit in alijsfebribus. Nam saepe quando morbus non es periculosus in initio oritur aegrotus humore conacocto, nempe delata indigna materia ad cor materia moata per crisim a natura.caeterum urinael excrementum hepatis, ideo qui heis

par purum si itur infebre pestilente urina bona, cum bona tapost si potes apparere cum aeger moritur. Hepartamen fungitur suo obicio iuumte cordes acultate uilaati,quae defertur a corde. Notandum est quod licet hepar concoquat talum benescio cordis adeo uti acultas malis deficiat deficie te uituli facultate cordit.Tamen potes es fatis magnum nocumen

tum in corde non existente proportionaliter nocumento in hepate. Erri tamen aliquod nocumetum in hepate, et tammen poterit urina sutis, he bona in hacfebre Iudicia Memdicorum sunt uera ut plurimum. Infibre omni pestilenet tiali,quado anhelitus foetet latim aeger moritur, quia tam Iisfoetor anhelituis procedit a putredine magna existet in corde,dummodo tali foetor no prouelitat ab humoribui putridis,circa pulmones Aliquando catarrhus putre circa pulmones,et tamen talis humor non est phtificus. Sunt nonnulli morbi,ut hectio,in quibus urina est laua

409쪽

pererati B. Se febris pestilenti is ab aere in Autumno,quando apparent in suprema regione aeris ignes diueri Mode prompteraerem pestilentialem. Item isti ignes apparentes in principio Autumni denoa M'tfuturam pestem peri civem et Autumnum. Cometa sequitur influxum alicuius maligni astri praecipue Martia, ideo cometa mouetur ab Oriente in Occidentem cum Marinthideo cometa igniscat pestem CZfebre biliosa futuras. Revera isti ignes apparentes in aere non sunt causa peii digniscunt tamen uel influxum malignum oderas, O leuantur ab infima aeris regisne ignes isti denotant multos uapores eleuari a terra, cruras i uapores remunctis infima aeris regione, ita putrefaciunt aerem. Item nota quod pestilentia capitur bifurium, proprie nempe pro aegritudine, liae multos interficit. Alia Ulpeis stilentia communiter pro morbo eueniente uno tempore, non tamen ita interimente homines,C hoc est quando mutatae biliosae febres, uel causi regnant in uno tenipore , C in

eadem regione.

Item nota quod Deme, quando Auster multiplicatur, est causa putredinis. Item quando uentus Sub laniit quies calidior Austro, flut beniem ei signum pesti futura in Geme.

Item quando aer turbulentius apparet, uidetur pluere,c non pluit tunc si num pestri Geme. Praeterea quando uidetur ver siccum esse cum aliquali

frigore et ii pluit uere,tunc futura est pestis aestate. Num quando uer est siccum, tunc terra generate eleuatur multi uapores qui permiscentur cum aere, et sunt cum aere putreis

410쪽

ga sicut aerem pestilentem. Item quando in aestate uidemus quod certa hora noctistii Urigus,et de die est calidita ads aestate tunc ex iis gnum pestis,quia uapores miscentur cum aere,et reduellii se dirigiditatem. Item nota quod quaedamsunt signa communia deris eastilentis Num uarietas in calore Cristigore in omni tempore significat aerem pestilentem unde Autumnus inter omnii tempora est empius maximum propter eius uarietatem is figore Wc lore Haec enim uuietus est causa uirium imbere cillitatis. Alia signa communia quocunque tempore fiunt, quando animalia quae generantur per putredinem maxime multiplicatur,videlicet,quando ranae quaesunt paruae mulitiplicantur in terra,er multi uermes miscentur,signum est aerem esse pestilentem,quido etiam animaliam talpae,quae

uiuunt intra terram mouentur ad partes externas terrae,

tunc est signum aeris pestilentis. Quando pestilentia aeris seu det abiastris, nimalia quaesunt in montibus currunt dualles, et partes infima, aues motanae relinquunt nidos suos, Cycontra quando inseelio ueris a partibua internis uea terra,tunc animalia terrestria a partibus infernis ad suis perna fugiunt, uitant contrareta sibi. Haemitritaeos consederatur multis modis. Nam haemia tritaeus uerus est febri composita ex tertiana interaemittente et quotidiana continua.Fit ubi putrescens pituita putrefactae bili admiscetur. Non uerus fit ex pituitos intermittente, et tertiana continua, vel ex utraque continua uel intermittente idque

scri