장음표시 사용
11쪽
obt L. V. f. de min. 2s. ann. L. a . f. a. A. de recepi. qui arbitr. recep L. I . A. de administr. et peris. Iutar. LI. f. 6. M. A. de magistr. comD. L. I. f. I. Si mens fals moddis. et locis aliis longe plurimis.
F dismis Fundamentum hujus imputationis, sive rationem, rem imputa' propter quam culpa alicujus secti alicui imputanda est, ' ν vel non imputanda , repetere lubet ex juris naturae
principiis, lecundum quae Id dependet ex decreto voluntatis, ita scilicet, ut culpa ejus, quod ex voluntate alicujus factum est, non vero id quod fieri, aut non fieri, in lacultate aut voluntate alicujus non stetit, imputari possit. Unde fluit, quod ab hac imputatione immunis sit suriosus, cum cius nulla voluntas sit, L. o. st de R. I. nec intelligat quid agat, *.δ. y de inutil. Stipulatque adeo talem fati infelicitas excuset. L. Ia. f. ad Leg. Corn. de Sis. Mente captus. a. L. V. C. de M'. Infans L. 2α si d. furt. alii quoque, qui rationis usum non ha-.bent. Nec imputari possunt actiones mere naturales, nec eae, quae ex ignorantia, et errore justo et probabili, coactione, metuve proficiscuntur. Quae omnia latius deducit SAM. POENDORFIVS DR MI. et Gent. L. I.
iII. Diuisio fom. Facta, quae ita imputantur sunt vel amrmativa siverum es instituti commissionis, vel negativa sive omissionis. Nam et eum,
12쪽
qui non facit, qnod facere debet, videri facere adversius ea, inquit L. inst. d. R. F. et regulariter factum, non nisi proprium cuique imputatur, aliena tamen etiam in jure nostro quandoque imputari, idque etiam circa delusta, animus est hac dissertatione commonstrare. In qua hac methodo pergemus, ut prima quidem sectione, theoretia ce naturam hujus imputationis, in altera vero hasius aliquos practicos, in quibus obviam erunt exempla ejus, pr
Ili, quibus aliquid juste imputatur, sunt personae dolῖ Sobi Etam ea vel culpae capaces. In quas enim neutrum cadit, iis olisua 'tantum abest, ut facti alieni culpa adscribi possit, ut 'ρ ω' ' 'ne proprii quidem secti rei agi queant, ut in Prolegom nis a me jam monitum et ostensum suit. Ex eadem ratione SERENISSIMO NOSTRO e re visum fuit, in Ordinat. Process. Eleae Sax. Reco . ad Tit. IX. I. η. pupillis
et minoribus, absentibus paritet et furiosis, restitutionem in integrum contra fatalia, tutoribus et curatoribus etiam nondum eXcussis. quamvis et negotium adversus aeque privilegiatos sit, largiri. Idque adeo ut expensae,quarum eausa fuit talis desertio, non a personis privilegiatis sed a tutore, aut Curatore, aut eorum actore, ab eo puta, quem aequum est, culpae siuae poenam luere, sint exigendae, et ex suis, non eorum, quos curat, bonis exsolvendae. Et
13쪽
licet aliquando, ut beneficiorum modus sit, restitutionis in integrum privilegium amittant ejusmodi perQnae, quale quid constitutum est saluberrime eadem ordinat. Pr
restitutionis in integrum genythen , merito tamen . iisdem reservato ad tutores, curatores, administratores, actores et advocatos regressu est prospectum, ut superfit adhuc remedium ad indemnitatem laeti alieni conse
Quamvis enim regulariter suum solummodo cuilibet factum obesse debeat, L. NT. β. de R. 7 neque nocere alterius factum ei, qui nihil fecit L. F. f. d. nov. operi nunciat. idque potissimum in delictis obtineat, cum peccata suos teneant auctores, L. 22. C. d. poen. L. II. C. d. a quin vel retin. post . nec conditio nil delinquentis, per alium deterior fieri queat, L. a. A. quod vi aut clam, quae dispositio ex asse convenit cum ipso jure divino Deuter. XXIV. D. IK. ubi cautum legitur: Parentes non pro liberis, neque liberi pro parentibus, sed quilibet ob proprium morietur peccatum; cui iungas Ezech. XVIII. v. ao. Anima, quae peccaverit, ipse morietur: Filius non portabit iniquitatem patris, et pater non portabit iniquitatem filii: Justitia iusti super eum crit, et impietas impii erit super eum. Quibus verbis eleganter etiam respondere videntur
integri tituli Codiris: Ne situs pro patre, vel pater prof-lio emancipato, vel libertus pro patrono, vel seruus pro δε-
14쪽
Ino. item: Ne uxor pro marito, vel maritus pro uxore,vel
mater pro Aio conveniatur. Verumtamen leges quandoque culpam facti alieni, tertio, tum in negotiis civilibu ς, tum in delictis adscribunt. Sic namque contutoris su-ctum collegae imputatur, quando scilicet et potuit et de--buit suspectum facere collegam. L. 1 . f. 'de administri et peris. tutor. Pari modo magistratibus, si moniti fuerint,neque vero dederint tutorem, damnum, quod impuberes medio tempore passi sunt, imputari, colligitur ex L. I. g. 1 f. de Magistr. conu. adde Dissertationem nuper adm
. dum sub eodem, quo ipse utor, Praesidio, in Alma nostra habitam: De Actione Tutelae aduersus Magistratus c. I.
III. Mittimus autem eam imputationem, quae in tertio
ratione negotiorum civilium obtinet I eam potius, quae ex delictis alienis resultat, jam consideraturi. Ubi in li- a qua serim.
mine statim monemus, non personis solum singulis, sed et quandoque universitatibus integris, quas mysticas pers, I nas JCti appellare amant, facta aliena imputari. Ita universitati nocet factum syndici, tenenturque de Dre Gentium socii et subditi civitatis, eorum etiam bona, pro eo, quod praestare debebat civitas, vel ejus caput, indoque justitiam juris prehensionis hominum, pignorationis, e repressaliarum descendere, demonstrat HVGO GROT. de B. et P. Lib. III. e. a. g. a. seqq. Huc pariter pon derosa spectant divini Numinis verba Numen XXXV. v. M. I . Ne possuatis terram habitationis vestrae, quae imfuitium cruore maculatur: nec aliter expiari potes, nisi per
15쪽
s DE IMPUTATIONE FACTI ALIENI . per ejus sanguinem, qui alterius sanguinem fuderit. Et
inprimis notari meretur solennis processus populo Israelitico praescriptus, ad expiandam terram, in casia r pertae caedis, cujus auctor detegi non poterat. Deuteron. c. XXI Quae omnia ansam dedisse videntur Cano ni ι . dis. s. ubi uno peccante, iram Dei super omnem 'populum venire, nec esse bonum uni parcere et omnes in discrimen adducere, ex uno peccatore, populum, et uno fornicante. vel aliud quoddam scelus committente, plebem universam pollui dicitur. Quemadmodum etiam ili , qui historiarum monumenta vel a limine salutavit, a Urbes, Civitates, provinciae, quibus ob alienum flagitium uisie illatum fuit bellum vel infortunium, incognitae
Objectum imputationis facta constituunt, quae sunt vel propria vel aliena, utraque licita vel illicita, haec denique culpola et dolosa. Omissis factis propriis, aliena, eaque illicita culposia sive dolosa siui, consideranda veniunt. Duplicis vero indolis utraque esse, altera nimirum quae per commissionem, altera quae per omissi nem fiunt, supra jam in Proleg. g. 3. dictum fuit; Quae posteriora in specie sint, late recenset ANDREAS BERTONVS Protonotarius' Apostolicus, in singulari Tractatu de Negligentiis et Omissionibus Ferrariae anno ITQ edito, ubi in parte prima, quae XXV. Articulis abibuitur, negligentiam in genere considerat, in parte vero secunda, ordine alphabetico, personarum diversarum negligentias articulis XXXII.examinat. Ita nocet quandoque Reo a factum
16쪽
CIRCA DELICTA. sfactum aliorum delicti complicum, qualis casus est in Assassinio et in homicidio proditorio, id est, in homine ad caedem destinato a pluribus desuper consipirantibus commisso, ubi, uno lethaliter vulnerante, etiam reliqui, tale quid manu sua non operati, capite plectuntur in articeriminal. I I. CARPZOR Prax Criminat stu. U. n. II. Nonnunquam quoque nocet factum, quod culpa lata vel tertii accidit; sic ex. gr. ille, qui vulnus inflixit, non quidem per se lethale, sed ex quo tamen secuta mors est, ex cura vel a modico, vel a vulnerato neglecta, poena non quidem ordinaria capitali, sed ambitraria, ast intuitu tristis eventus graviori tamen, quam ea suisset, hoc non secuto, punitur. Idque nulla ex alia ratione, quam quod danti operam rei illicitae, quod secutum ex eo actu, etiam praeter ejus intentionem, im- putetur; cum sufficiat causam mali praebuisse. L. K. C. ad L. Iul. de vi publ. cujus rei exempla reperire est apud CARPZ. Prax. Crimis. Qu. aes. n. r7. Imo quodammodo etiam facta brutorum imputantur hominibus, prout hac
de re integri in Institutis et Digestis proditi tituli legum tur : V. g. Ii quadrupes pauperiem fecisse dicatur.
Causa hujus imputationis, eaque efficiens remota, Causa esset ssine dubio lex est. Quemadmodum autem lex est vel imputo iomε divina, quae in naturalem, et revelatam, vel humana, '''quae in domesticam, et receptam distinguitur, ita in singulis hisce legibus imputationem circa facta aliena illicita observamus. Ex duris Naturae praeceptis delicta alie-B na
17쪽
na imputari, demonstrat SAM. PVFENDORFFlVs de
Fur. Nat. es Gent. Lib. I.cap.F. g. l . Divinum etiam Numen suam satis clare voluntatem passim, inprimis ratione pastoris non satis salutem animarum sibi concreditarum c Tae cordique habentis, Geta. p. I. vers. 7. IS. revelaVit. His et leges civiles egregie ubique respondere, infra pluribus cxemplis aeque ac dispositionibus ex jure recepto et jure provinciali patrio demonstrabimus. Quo pra
cipue spectat NANDATUM POTENTISSIMI NOSTRI
contra duessa de anno I7Ia. 3. n. s. so. ubi iis, qui provocationes et duella aliorum scientes, aut spectantes non. denunciant, gravis carceris poena dictitatur. VI. Cassii Gelans Causa essiciens proxima, eoncursus, si non physicus, tamen moralis, circa actiones alienas est, dispelciturque is inriis: in positiVum, sive eum, qui in committendo, et negat, vum, qui in omittendo consistere solet. Prior est in casibus, ubi quis alienas actiones illicitas adjuvat, jubet, iiDdem consentit, receptum agentibus praestat, consilium suppeditat, laudat, aut saltem de lucro improborum hominum participat. Ad alteram vero classem reseruntur,qui non vetant, non dissuadent,non impediunt sinistra consilia, cum tamen haec omnia facere teneantur. HUG. GROTIVS de Dr. Beli. et Pac. Lib. II. cap. I. g. K. SAM. PVFENDOR-FIVS de r. nat. et Gent. Lib. I. caps. Illustr. THOMA-
SIVS in Furispi uti Divin. Lib. I. cap. I. num. o. quae hisce versibus a Moralistis includuntur: Ho, consilium, consensis, palpo, recursus, Participans, mutus, non obstans, non manifestans. VII.
18쪽
VII. Caeterum potest quis concurrere, vel ante factum ab Modi quibat alio patrandum, vel in facto, vel denique post factum. l. Ad primam classem reserendi sunt, qui, quod agunt, non 'I, zis 'ν, quidem illicite, inconsiderate tamen agunt, adeoque occa- ration consionem delinquendi suppeditant. Inconsiderate agentium MN exemplum praebet L. ι . g de re misit. ubi grave Crimen, quod miles anna alienando committit, custodi armorum imputatur, si scilicet hic arma militi commisit non sitio tempore. Pari modo tonsbri imputandum csse, si ibi tondebat, ubi ex consilietudine pila ludebatur, vel ubi transitus erat frequens, ct percussa ab alio pila intollastris manus dejiciebatur, ut sic servi, quem radebat, gulast praecisa,adjecto cultello, inquit L. II. pr. f ad L squil. Quo et spectat elegans monitum VLPIANI L. q. g. 2.1f. de . ossis. Proco . quod proficisci in provinciam sine uxore melius quisem sit, sed et cum uxore possit, dummodo sciat, senatum, si quid uxores eorum, qui ad osticia proficiscuntur, deliquerint, ab ipsis maritis rationes et vii dictam exacturum. Huc et referri poterunt, qui in eligenda persona, per quam sua negotia tractent, imprudentius egerunt. Sic omnia facta magistri et institoris praestat ille, qui eum praeposuit, atque adeo et delictorum magistri aut exercitoris fit particeps is, qui navem Vel tabernam exercet, eorum nempe, quae in ossicio committit, mala ue suae electionis merito praejudicium patitur, ut utamur verbis Leg. II. C. de acquir. es retim possessi conser celeberr. DN. D. BARTHII Dissert. de ma-y1str. nau. cap. I. β. ast seq. solita conscriptam. B 1 ' Coim
19쪽
α DE IMPUTATIONE. FACTI ALIENI
II.) Concurrit etiam, qui consentit in facinus alterius, praesertim si id impedire ossicii ratione debebat. Inde est, quod in crimine infanticidii cadem poena, quae in ipsum delinquentem, meretriculam puta, suo facto necantem puerum statuta, impraegnatorem quoque maneat, si infanticidii suasor scorto suerit. CARPZORPrax. Crimis. qu. s. num. 32. quod scilicet , ceu parens persuadendo concurrerit in facinus, quod ex eodem respectu impedire ossicii sui suisset. III.)Laudando sacinus concurritur, et semet quis exinde obligatum reddit, c. g. si quis servo vel filio sugituro, aut surtum facturo, la ator huiusmodi propositi existit. Non enim oportet laudando augere malitiam, LI. g. ysi deserv. corr. IV) Et quis negabit, consilium, idque nudum alienis actionibus accedens obligatorium esse. L. I. F de R. Ac. Q. d. Reg. r. in K. si nimirum ex fraude, dolo et calliditate ortum, alteri damni fuit causa; fraudis enim interpretatio. semper in jure civili non ex evenaei duntaxat, sed etiam consilio declaratur. L. N. β. de R. g. Quamvis tamen non ignorem, absque eventu quoque secuto fraudulentum obligare consilium. V. Suasione etiam concurritur ad factum alienum. Namque, si quis dolo malo suadet delictum, propter hanc solam suasionem aliquem obligari nullum est dubium. Exemplum hujus reii. ao. C. de furI. praebet. Hinc V L PIA N O etiam pem suadere plus, quam impellere, et sibi cogere parere videtur, L. r. q. s. f. de Serv. Corr. Insignis hujus rei usus in gravioribus semet exhibet delictis, inprimis ci ea atrox laesiae Majestatis crimen. L. F. pr. C. ad Leg.DI mi VI. Uerum majoris momenti est jussus sive mandatum
20쪽
- , CIRCA DELICTA. 33 datum de patrandis delictis, siquidem ipse damnum dat, qui iubet dare t. ιω. ff. de R. y. Ita non solum is iu-juriarum tenetur, qui secit injuriam, sed ille quoque, qui
procuraVit, ut cui mala pugno percuteretur. f. ι . de In r. L. IS. I. A ro. L. 17. f. a. e. eod. Imo mandantem ausi sim, cum et sibi et mandatario et laeso damni causa sit, plus delinquere, quam mandatarium delictum patra rem, eleganter deducit Criminalistarum pater, PRO-IPER. FAR IN AC. Oper. Criminat Part. V. stu. ULnum. 6. Illustre exemplum est in assassinio, ubi assassu nus aeque ac assassinator caede secuta, pari poena assiciuntur, quod etiam in homici lio, latrocinio, incendio obtinet.
num. μ. Nihil enim interest, an occidat, an causam mortis praebeat, L. F. et F. ad Leg. Corn. de Sisar. L. n.
si ad Leg. Aquil. VII. Haec excipiat associatio, tu
quam unam Omnes hactenus recensitae concursus species
confluere quasi videntur, quapropter jure meritoque travis etiam in talia statuitur delicta poena, quae per tuiquam societatem absolvuntur, quod vis publicae raptusve crimen sussicienter probant, in quibus comites, sodales, vel qui sequuntur saltem, aequale supplicium expectandum habent. L. unis. C. d. Rapi. Virgis. Ita in artis. Crimis. ι L statuitur, ob factum homicidium omnes ca- Iite plecti debere, qui destinato et tonspirante invicem
rerint , ita ut, uno lethaliter vulnerante, reliqui etiam, qui manu sua id operati non sunt, pro homicidis reputentur. CARPZOV. θυα Crim. Θ. U. num. I. -