장음표시 사용
11쪽
esse honorum virtute Similium .' An virtus potest polentia et opibus emiquum ne philosοphiae quidem dignitas possit pecunia aeStimari aut honor inveniri par meritis Absurdum sane est, eum qui virtute inferior sit, externorum bonorum affluentia parem fieri bono atque egregio viro. Ouod quum vidisset Aspasius, adjunxit tum fore amicitiam firmam et veram si
vir potens se virtute inferiorem SSe agnoSceret, SuSpiceretque alterum ut superiorem et virtute praeStantem Bene hoc; nam alterius agnoscere
virtutem et admirari fasceSque illi Submittere quum praesertim si loco et potentia superior id profecto generosi est animi, nec dubium quin talis admiratio quasi genetrix sit amicitiae, ut Dionysium legimus Pythagoreorum
duorum virtutem admiratum exclama SSe miniam ego Crtitis DOhi iamictis
cisorihorer Sed Aristoteles de admiratione ne verbum quidem dixit apud
cipem refers sive ad bonum virum, de re et conditione dicuntur, non de opinione et judicio quo alter alterum aestimet neque illii est interpretari, sed vim asserre suasque opiniones Subjicere Scriptori. ouae quum ita sint, quumque et grammaticae praeceptis et rerum ac sententiarum vi Spa Si explicatio, quam adhuc omnes approbarunt, refutetur, redeamu ad ipSum philoSophum, ejuSque verbis accurate perpensis quid velit exploremus. Viro igitur potentia praestanti non erit amicus vir bonus, nisi etiam virtute sit inferior, quemadmodum inferior est pibus, vel accedat necesse est ad imperii potentiam praestantiam quoque virtutis, ut locus sit verae amicitiae, quae nisi inter bonos esse nullo modo potest . anc philosophi esse Sententiam apparet, si quae de amicitia quam vocat rei P περοχή cap. VIII disputat pertractamus. Reliquae enim amicitiae quum Sint inter aequales, propria et singularis forma est eorum qui natura vel vitae conditione impares sunt, ut pater filius vir
femina deus homo. Inter quos amicitia pol est tribus illis causis nasci, ut
II virtute vel commodo vel voluptate conjuncti sint. De viitute autem hic agi demonstravimus. Cujus amicitiae propria est paritas quae dicitur Iaro Portiones, quam tum voce αναλoro P, turn κατ' αdmi Aristoteles distinguit Sic IISSb2a:
vide, quam haec apta sint ad locum de quo agimus illustrandum. Ionatur igitur vir praepotens potestate, et alia illo inferior ( περεχομενοσl, idem
vero vir honestus Greord Noe) Is tum demum ainicitiam principis amplectetur, Si, quemadmodum opibus et potentia Superiorem videt, virtutem quoque illius eodem modo poterit u Spicere (αν μὴ κα αρει περέχηται Est enim ratio similis ut liberorum ad sarenteS, hominu in ad POSV - προσαγαθὰν κα υμερέχον Tanto igitur eum amore magiS IrοSequetur quanto virtute excellentem noverit Seque superiorem sἀναλογον αποδωσε τηυπεροχὴ cf. Il62 bd quem locum paulo alite laudavimuSI; Sin minum se dilatiis, hoc St, si princeps ille virtute non excellat, exaequatio nulla Si nec proportio (ον ἰσά&ι ανάλογον περεχομενοσ)J Tales autem amicitias admodum PSSe rara non mirum, quuin etiam aequalium amicitiae ob virorum bonorum paucitatem frequentes non Sint, quia utque praeter morum Similitudinem etiam alia accedere oporteat, ut amicitia conficiatur vera, Stabilis,
perfecta. ouodsi omnino virorum bonorum numeru haud ita magnus est, quant inino potentium qui virtute simul excellant; quare recte Aristo
Summa potentia conjungant praestantiam virtutis, non qui fateri se velinti Frustra Frilrschius Zellium feeulus, qui lameli cautius loquitur, rem ipsam doeere ait articulum o adjiciendum esse ad υπερεχομενοc. Atqui idem Paulo ante curandum est, inquit, vi terque et uperet et superetur. Iam quis est ille 'ερεχομενο quem articulo distingui vuli quian uterque sit et 'ερέχων 'ερεχυμενοσ Tantane ambiguitate locutum esse philosophum omnium aeutissimul, Immo articuli locus est nullus Participium autem vim hahel quam grammatice uicimus praedieativam, verhoque ἰσάζει eadem ratione adjunctum est qua mole Graecorum alia quoque verha participiis appοsitis terminantur. De
12쪽
ulla re superari, ut FritEschius voluit, aut ut Zellius, sensu eodem, verbis paulum mutatis, qui virtutis praestantiam agnoscant. Sententiam modo probatam omnium unus vidit Giphanius, cujus verba eo magi apponenda nobis SSe putamus, quum a Zellio minus recte intellecta esse videantur. Non tamen totum commentariorum locum describam, qui est paulo longior, Sed ea tantum quae rem continent., Ergo, dicet aliquis, fieri poterit ut imperio potentes non diversis sed iisdem etiam amicis utantur a re diverSas, Contra atque modo est expositum, nimirum si viro bonos habeant amicos, ex quibus et voluptatem et utilitatem capiant codr δε α χρ σιμο αμα είρηται τι . mord&M II 58a 33 . Respondet Aristoteles, vix hoc accidere ut vir bonus potestati praedito fiat amicus. Inter hos namque amicitiam coaleScere non posse locus difficillimus, pessime vulgo acceptus nisi lirantiam Dirum Ontim avsertit quis liberio I mi et Uirttite veret. At hoc difficillimum et rarissimum ut principes, quo sunt alii imperio et poteState, tanto et virtute sint superiores. Tales inquit AriStoteles P ντ vix reperiri solent. Ergo nec amicitia imperio praeditis cum viro bono nisi rarissime coalescit et conglutinatur v. Tum paucis de duplici aequalitate disputatis totam aroumentationem ad conclusionis formam reducit hisce verbis: L hi titio seqvolitia8, hi ne iam illa.
ouae si legeris et cum Zellii commentario comparaveris, duobus locis reperies ab editore male intelligi Primum quod Zellius Giphanium dicit
verbum 'ερεχ τα SenS activo accepi SSe, non recte dicit Giphanius
enim quamquam activo verbi genere utitur, tamen constructionem Aristotelis passivam bene vidit: etenim si activo sermone de viro praepotentiloquitur, idem plane facit quod Aristoteles, qui genus passivum refert ad virum bonum. Tum etiam in hoc Zellius errat quod Giphanium ait ad
τοιουτοι SuppleSS φιλοι. Ouod non ita esse docent verba supra allata
quae qui accurate inspexerit non poterit non videre, trales ei esse principes qui virtute et potentia Sint superiores. Iam Aristotelis sententia ex rerum natura et verborum proprietate
ponderata atque explicata finem possim facere hujus quaestionis quum tamen et res per Se sit cognitione digna, amicitiam dico principum, et tanta interpretationis diversitas doctorumque virorum vel consensus vel
v dissensio maxime memorabilis, haud alienum esse videtur alia quoque testimonia circumspicere, quibus philosophi verba brevissima illa quidem nec primo obtutu perspicua, illustrentur. Ac Ciceronis quidem Laelius, quamquam gravisSimi pulcherrimisque sententiis abundat, nihil tamen habet quo ad rectam Aristotelis explicationem lucis aliquid asseratur. Nam quod dicit II, 5a. cf. II, d. multorum opes praepotentium excludere amicitias fideles, quum fortuna non solum caeca ipsa sit, sed eo etiam plerumque caecos efficiat quos Sit complexa, ut sine dubio verum est, ita ab Aristotelis subtilitate remotum, qui non magis de iis rebus disserit quibus amicitia impediatur, quam de conditionibus quibus amicitia nasci et stabilis esse poSSit, praeterquam quod totam quaestionem finibus descriptis Stringens non de universa potentium amicitia agit, sed de ea quae inter potentem virum possit esSe et virum bonum eumque opibus inferiorem. Porro quae Cicero in eodem libro cap. 6 de officiis amicorum paribus disputat, similitudinem quidem habent ranctimicte cujus Aristoteles habet rationem, sed pertinent ad amicitias illas vulgares, commodi et voluptatis causa ad tempus ortas. Itaque recte Cicero addit hoc esse ni inis exigue et exiliter ad calculos vocare amicitiam, ut par sit ratio acceptorum et datorum atque ipse Aristoteles idein angusti et exigui animi esse satis lucide declarat, quum ejusmodi amicos sic faciat loquentes:
(II 63 ad. Ouae quamquam ad falsam Aspasi ceterorumque opinionem refutandam recte adhiberi possunt, tamen rem ipsam non explicant. Unus est locus Ciceronis, ubi de superiorum inferiorumque amicitia in eodem libro pauca disseruntur cap. Is . Superiorum enim ait eSSe proprium, si quidem veri sint amici, ut etiam eos qui nequaquam pares sint colant tanquam superiores, neque se inferioris ordinis amicis praeponant.
At his aliisque naturam potius amicitiae describi, quam qua ratione et conditione possit amicitia existere, id quod Aristoteles fecit, facile intelligitur Ouodsi philosophorum auxilium nequidquam invocamu, ad poetas refugiendum, quorum dictis etiam Aristotelem libenter uti notum est,
eorumque ex numero Schillerum nostrum testem adhibebo, qui omnium maxime cum poetico ardore philosopli conjunxit acumen et subtilitatem.
Is, ubi Caroli principis Ilispaniensis et Roderici equitis Melitensis amicitiam exhibet, magnum exemplum attulit tamque cum Aristotelis illa descriptione congruens, ut vix possit excogitari quidquam magis perspicuum et luculentum. Inducit enim poeta hominem potentia superiοrem, qualem Aristoteles dixit brevictorσίαιώ περέχοντα, heredem regni tum temporis omnium
13쪽
maximi, in cujus ilibus sol noli Decidit, eumque amicitiae inferioris hominis virtute praestantis (σμον δαίor deSiderio flagrantem. Erant enim sudales et collusores, ob eamque rein eunSuetudine quidem inter se conjuncti, non tamen vera illa amicitia, qua esticitur ut neque quisque altero delectetur ac se ipso, utque unia lia ex pluribuS Namque obstaculo fuit vitaeae conditionis inaequalitas, id quod bene intellexit alter, qui, uuin aliorum puerorum sibi aequalium intima familiaritate libere uteretur regis filio, amicitiam ejus summo Studio appetenti, nihil redderet nisi genu submisso reverentiam regiae dignitati debitam, amicitia detrectata' cibiερέ-
tuna favente et casu essectum eSSe, quod Studio ac dedita opera nunquani fieri poterat. Accidit enim inter ludum ut Rodericus imprudens pilam in regina Bohemiae oculum mitteret, eamque gravi assiceret dolore ovaequum malitia puerorum Sibi hanc laetam SSe injuriam crederet, regein adiit queribunda, isque maleficium Se atrociter vindicaturum esse pollicitus est. Tum Carolus filius, amicti in SpicienS pavidum et trementem, nobili
mendacio sese reum pSe profeSSuS St, neque recusavit quin in conspectu totius aulae verberibus crudeliSSime caederetur. Tanto tandem anioris
testimonio victus ille se totum dedidit in principis amicitiam quem non minus regio splendore quam virtuti praeStantia animique altitudine superiorem cognovisset.' Nonne habe AriStotelis illud: αν μὰ καὶ 3 αρειὴ et irερίχ'rxtra c. ο σπουδαιOc' At puerorum haec puerilia tractantium. Recte
id quidem ac uel impetu ducuntur, neque stabilis eorum est amicitia.' Poeta autem non de pueris quibuscunque narrat, sed in quibus gemina sparsit summae virtutiS, quae cum aetatis progressione simul adolescerent, adultaque eandent morum conStantiam atque excellentiani praeberent quam promisit puerorum Subita animi elatio. Id quod ejusdem tragoediae in alio loco optime deInonStratur. Nain postquam odericus rebus praeclare gestis magnaque orbi parte peragrata jam non puer mobilis, sed vir prudens et consiliorum vaStorum plenus, in patriam P diit, vide quam caute et considerate amici mentem perscrutetur, antequam eadem familiaritate utatur qua puer ConSueverat, quam severa admonitione eum repellat
remis velisque in altum proruentem. Somnium illud, inquit, est pulcherrimum et divinum; sed vide ne aufugiat. Aderit enim dies ardui discriminis, quum rege ex Stincto tu, modo homo unus e multis, dominus eris atque arbiter maximi orbis terrarum imperii, ac tanquam deus omnia infrute posita videbis. Jam circum te volitabit adulatorum caterva, omneSque potentiae ac voluptatum illecebrae animum agitabunt; quid tum tibi amicus nam amicitia audax est atque acris veritatis vindex, cujus tela formidolosa sunt tyrannis domini autem non magis est civis libertatem, quam
civis superbiam principis tolerare. suae deinde Carolus respondet, etSi
14쪽
tanti non esse videantur, ut eam aeternae amicitiae affirmationem satis explicent, qua se obstringit qui paulo ante gravissimis dubitationibus fuerat agitatus id tamen manifeSto apparet, ex poetae quidem opinione amicitiam cum principe non SSe, niSi virtutem praeStet potentiae parem, hoc est, nisi quanto Superat imperio etiam virtute superior sit nam in tanto humanarum rerum fastigio virtute non defici, id ipsum est superio. rem esse. Talem autem Caroli animum fuiSSe, Sub finem tragoediae ostendit extremum amicorum coliοquium, ubi, quum ab amico crudelissime destitutus ac perditus SSe videatur, Suam tamen potissimum accusat infirmitatem, seque perire aequum cenSet, ut amici opera imperii salus et aurea quasi ispaniae aetaS paretur, quam pSe in Sario novercae amore captus ac debilitatus afferre nequiverit oua egregia humilitate, ut tum quum amici gratia tergum verberandum praebuit, sic iterum illum vicit, vicitque ita ut tantam amoris et fiduciae ex Superantiam se ne divinasse quidem animo confiteretur.' Non me fugit poetam ipsum, acutum sui interpretem, in epistoli qua de Carolo principe scripsit, eorum opinionem fortiter oppugnaSSe qui in celebranda amicitia innem vim ejus tragoediae ponerent ouod licet ita est et totum pus altiora quaedam spectat, tamen amicitiae non excluditur egregium Specimen, idque a scriptore diserte
affirmatur, sui oderici ringenio subtiliter explicato sub inem epistolae
quartae declarat se amicitiam vel inicum exhibuisse animi perturbationibus carentem; quibus verbi tantum abest ut amicitiae vis minuatur, ut altius tollatur, propiusque aecedat ad eam quam Aristoteles dixiteraΠαν, quamque laudat ut Suspicione et criminatione carentem ta&αβληχον .Puod viderit quisquis voluerit philosophi de juvenum amicitiis sententiam
cum descriptione perfectae amicitiae comparare, Schillerique epistolas, tertiam dico et quartam, evolvere. Nobis Sati fuit ea expromere quae ad illustrandam Aristotelis opinionem usui eSSent. Revocanti vero animum a poetarum fictis fabulis ad historiam rerum, amicitiasque memoria hominum celebrata perlustranti, in mentem venit ipsius philosophi cum Alexandro rege intima atque amicissima conjunctio, quam nemo, credo, negabit firmioribus fuisse fundamentis sustentatam quam Platonis, Pindari, Aeschyli, aliorum cum tyrannis consuetudinem, quod magnus ille rex, ut potentia, ita excellentia ingenii animique altitudine eminebat, omnesque regias virtutes possidebat quasi perfectas
et cumulatas Cui quemadmodum Plato Socrati praeceptori in dialogis,
ita praeceptor Aristoteles passim in Scriptis monumentum posuit aere perennius, quod nulla vis aut temporum injuria exstinguet. Non enim, ut erat Graecorum natura libertatis maxime studiosa, regium imperium
omnium optimum declarasset,' nisi in Alexandro vidisset unum illum virtute omnibus superiorem, qui quaSi deus esSet inter homines, quemque, quum ipse instar legis esset, omnibus imperare legesque ferre oporteret.' Solent enim, ut bene Cicero, boni viri in amicum intueri ut in exemplar sui; et apud Aristotelem in ejusmodi dictis cum philosophi gravitate amici quoque animum suaviter esse conjunctum etiam alii viderunt, ut Droysen, qui ipsa illa verba libro de Alexandri vita scripto praeposuit ouare gratias agimus Roberto Geiero, qui nuper in libello, qui inscribitur Alexonder et Aristote 3, cum universam regii magistri disciplinam copiose tractavit, tum de amicitia regis et philosophi ita disputavit ut neque in laudando humanitati modum excederet, et a variis criminibus in eum collatis regem sano judicio vindicaret.
15쪽
Durdi bie Bilbvii eiu et vierien Elasse iit hie Ethule vicit allein in ben tand
17쪽
unterseria vi. 2. Trhinarius: r. Eollaborator Nieter.
18쪽
stea se salie n. iiii fit Classe.
Trhinarius Or. Professor Dr. De est e.
19쪽
Trbinarius est ' professor Dr. De ecfe.