Varii Europae euentus compendiarie descripti ab anno 1643. vsque ad annum 1659. Auctore Francisco Viliotto ciue, & medico Montisregalis

401쪽

Compendiaru descripsi Lib. VI. Ttotidem fracti victoria suis hostibus luctuo

adcci cruentam reliquerunt, Vt Cromuestis, cum cerneret sibi rem cin eo esse hoste qui vel victus certamen cum victyribus euestigio instaurabat) pacem ijs restituit, quos vo Iuniatici bello sibi admodum oneroso prouocauerat .

cromuejus Protector Anglia dicitur. . i

ctoritas, quo maiori bellcir una vo lumine inuoluebatura eb vehemctius gliscebat obseruas Par lamentu ad suae imminutione potentiae hon nulla moliris Exercitu Londinium ver us impulso, cum parte cop iarii yrbem in gretius ei; cie Par lamentarios malitiosi increpatos regiminissstatusque consilium efformat . Nouum postea eo it Partam citrum fidis sibi, R bene meritis homini sus coalitum . Quibus iactis ad absoluta Tyrannide fundastientis triti Regno tu Protector, Angliae videt; cut , Scotiae , & Hiberniae a militibus primum , deinde ab alijs Magistrati-His, 3e Par lamento ipso promulgatur et Pro cuius amplitudinis administratione iureiurando se

402쪽

7 8 Vary Europa Euentus obsti in xit tria Regna contra quoscunque perturbatores tueri,S: iustitiam iuxta consuetas P trie leges procurare . A Regio temperans nomine omnia Regia sibi munia arrogauit Haereo, an hanc assumptam dignitatem Cro ismueli ambitioni, S: dominandi libidini vae mortales subi id occecat lassignem , an potius ad aliquam referam operandi necessitatem, qua vir eo loco positus aliter perfungi nequibat. Experimento comparatu est Monarchias no nisi i sculorum lapsu stabilita sm nancisei . Fieri enim non potest immensam hominum vim , & tantam ordinum diuersitatem breui se unanimes disponere ad unum homine pro supremo Domino venerandum, quin multi iecordentur se illumat; quando parem habuisse:Vnde inuidia, odium, Se contemptus exoritura cur hunc potius, quam ipsos non evexerit fortuna, cur huic parendu illis sit, qui eis alias obediuisset. Hinc fit, uti ga dominandi assuetudo verendos magis filios, ει nepotes faciat,quam primos,qui dominationε osse dei ut . Na,qiab magis exoleta est prim donii Datus originis memoria,ed defixior euadit obedientia.Iultu Caesare, qui primus Romanu fondauit Imperium, male se ad parendum aequali Clixi

disponentcs interfecerunt r deinde a centum an innis illius sobolis quaercbatur, ut ex hac omniu

votis Imperatore S crearentur.

403쪽

quiritur, quan id antiquior exigitur in constitue da Republica. Vbi omnes eo ardentius ad clauuadministrationis aspirant, quia lcges nultu excludunt: potissim lina an notia Republica ex euerso Principatu exoriente, ubi , qui suo Fegi ex Ionga maioru serie inueteratae dominationi inserto, & diu regnanti obtemperare recusauerunt , pio ficto noui Magisti a tus ex gregariis hominibus conflati inuit 5 subibunt imperium. praeuidens igitur Crom uetus hanc oriente Rempublicam n uctibus, & procellis concussa , nullo valido rectore moderatam naufragatura

esse; sibique Maiestatis reo , & c teris commilitonibus pereundum, fortasse imminenti magis ruina, quam dominis auiditate instigatus gube naeulum semel complexus,fortiter, de intrepidὰ retinuit, seque a non dubio naufragio subduxit. Quo defuncto , cu nullius auctoritas satis esset ad eomprimendum corpus malὸ eo haerens, in tot partes soluta compagine dissiluit ; & penitus Inter uersum esset, ni prudenti quidem , sed co

404쪽

Varii Europae Euentur Cap. VIII.

tutis visu est Cardina Ii Maetarinot Cromueli animu, seu piraticis excursionibus,seu Hispiano xiv suggestione in Gallos malὸ animatu mi- t gare. Anglia vadoso inari circunua ,. syrtibus undique ad pernielem appropinquantiu praecineta, nauium multitudine , ad armamentarijs instructa externis c Iassibus inaccessa formidabit εse emeris praestat. Imb impunὶ omnibus infesta est , cum nullius inimias pati fere ponit . Supra sanc conditionem quae prudentem quemque virum hortatur a simili abstinere bello ν ex cuius

tatis,ae certissimis det rimetis pene nulla compedii spes emergit in Gallia internis motibus,& pcμtentissimo hoste fatigata, Haereticis cum Anglot religionis assinitate conspirantibus referta Cardinalem impulites ut procellam illine boriente negotio poti sis, quam armis discuteret. Quare

Crom ueli mentem per nuncios tentata non demulsit modo, sed penitu*expugnauit eumque ad

405쪽

ata se pertractum in Hispanos detorsit , atque itiniorum artibus feliciori arte imposuit. Verὸ Cromueliis immeritos Hispanos bello Iaςesiluit ; imo, qui multum apud ipsum, & Rem Publicam praestitis meruerant ossicisse sed Cro-muelus nolebat arma exuere, quq rebat bellu ν quod semetipsum aleret. B tauicae , & Gallicae hostilitates Anglicanas opes obligurieb t aprς ter vulnera. 6e plagas null* maiori utilitate decerppa . Hispanicum certamen maxima Anglis aperiebat emolumenta . Vulgd ferebatur Α me ricam praesidiarijs militibus destituta, & armoru expertem esse 9 cum per tot annos domestici bellis districti gentilitios milites illuc non vexissent Hispani: unde dabatur copia eam inuade-di: quod unum erat Angloru votum in illas beatiores Regiones immigrare, aurifodinis potiri ,& ditissimarum mercium Dominos, dispensatore'; se facere. Cromuelu. desiderio permotu εde militibus, mercatoribus ,& uniuersδ Republica benὸ meritum se praestandi, quanta potuit sim qlatione hoc bellum digessit 3 exornans classem cuius Penum Nau rpum dixit in studiosς rumore dissipans Colonias Gallor u in Insula Sa cti Christophori positas hac expeditione peti . Et vere Sanehum Christophoru Classis appulit; sed, ut subsidia Gallor u inibi exciperet: mox Insulas Barba das tenuit, ubi aliquot Anglorumil- libus aucta Hispaniolam Insulam hostiliter apis plicat

406쪽

382 Euentur Plicat. Hic exscensu e nauibus in terra sacto tot periculis ἴ tanto maris tractu defunctae sub Ciuitate Sachi Dominici vastissimae spes naufragarunt . Ab illis enim oppidanis malὸ habiti, qui in littus euaserant oeyus inde pedem referre coguntur. Penus Hispaniola exclusus ad Iamaia ea naues suas eiicit meliori fortuna explorata, ubi debilioribus aliquibus locis potitus,t5gὸ eitcriorem terminum, quam conceperat, suis posuit destinatis . Blacus secudus Angliae Architalassus principio Gallis, sub exitu Hispanis minitabundus Mediterraneum circuivit: nullo maiori fritictu. qua procellis exagitatus,& consumptus in Angliam rediens: qud Penus quoque ex America peruen rat admodum imminutus. Cromuelum adiiersis sortunae ictibus nondum assuetum harum duarum expeditionum infelicitas eo aerius punxit, quo maiora sperauerat compendia, imparatum hostem , & nihil tale cogitantem tot viribus - inuadcns . Vehementius tamen in Penum exa sit, in cuius expeditione megnarum rerum fundamenta collocauerat . Idcircis malo illius regimini attribuens , quod fortuna sibi sorsitan reseruauerat , eum in carcerem clausit . Vulgabatur hanc iussisse detentionem ad Hispanoru amicitiam retinendatqhrasi Penum sic piccteret,qu'd mandati fines excessisset, bellum amicis inserendo. Sed hic rumor cito discussus est liberario ne Peni

407쪽

Peni,& constructione nou ς classis ad Hispania Ium oras liperto pred*ndas inuectae. Cap. IX.

Anglἰ aliquar Hispanorum naues auro onustas prae dantur, consilium capiunt in Flandriam

mouendi.

NNO Millesiino sexcetesimo quinquagesimo sexto iam provecto nihil

contra Hispanos haec tertia expeditio profecerat; littoribus aduersus descensiones satis munitis, &nullis nauibus, vel negotiatorias , vel bellicis occurrentibus e cum repente decima nona Sep

tembris die haud exigui facinoris opportunitate

casus praebuit . Sex rostratae naues cum una tabellaria , Ze alia Lusitanis abaei a ad littus His. panicum ex oscidentali India feliciter eiectae iastationem Sancti Lucae appulerant. Hinc placuit Gades discedere, commodiorem statione, di iis assignatam Classibus , quae ad Indias pergunt, & ex Indiis reuehuntur e Duo tantum miruliaria distantes portum Gadium prope tenebant, eum omnibus displosis nauiu tormentis refere

tes virgini in ea plasa degenti grates ob felici

o ter

408쪽

j8 Europae Euentus ter peragratum terrarum Orheni , & exhausta discrimina, illud mare enormi sonitu compleuein uni. Claustra Gaditani freti obsi et ant octo Nyoparones Anglisi, qui ex reboati. aeris strepitu excixi l sue repenti eqntendenteε, Fit spadis, antequam possent a Gaditana grce protegi, appropinquant . Longi accisos itineris laboributfacile expugnat: ex sex rostratis nauibus duabus igne consumptis, dua s serro superatis, reli

Haec clades eo Hispanis amarior. fuit, quo in propria interierunt Patria, cuius iam dulcedineoslectabantur . Angli quinquagies centenis mitilibus nummorum lucrifacti si quaar ingentis militibuε, Nobilibus. & Ducibus magni nominis

captiuis postlimini' reuertuntur, praeteritar triniacturarum moestitiam solaturi.

- Fuerunt hi Cipmueli motus haud disparestauienti vento, qui pustquam longe, lateque baccatus varias Regiqnes abra sit , postremo nubes in eam detrvait, quam vastarieqnstitutum e rat Americam. & Hispanieam terram Anglics Classes legerant illud circumferentes bellum, quod inferre Belgio moliebantur. Cr'muelus maritimas Belgis Ciuitates Anyti iungendi consiliu ceperat, quasi indignatus imperium suum undis definiri, ad cuntinentem illud per licere super-piebat. Tum Angliae popularibus praesens satisfaciebat bellum, qui amse um maris dominiunt

409쪽

compressiariὸ descript I. Lib. VI. videbatur sibi constabilire , si Belgi j littoribus iri

potestatem redactis maris aditus , cum l: beret, aperirent , & clauderent ue suumque usi et est gere quas merces vellent dare , quas recipere , quos mari expediret prohibere , quos 'admitter c . Anglie Regnu classibus frequens proximis Flandriae portibui sibi semel mancipatis, ipsim et Flandriae compede . dedisset, tum Hollandicis , Gallicisque negotiationib' asperas iniecisset habenas. Nihil ominus maximis Galliam commodis affecerunt haec Cromueli destinata , Ad opportune Cardina-I is Mazarinus hunc hominem ab Hispanis auulsu Galliae nexuit , atque in Flandriam licuit, quq empore impensius illo opus erat subsidio . Capo

410쪽

33s raris Europae Euentus Cap. X.

mo Gallorum, Anglorum aduersus Hispanos . Heini. O Marescatcbi Oquin curtis defect s, plus utilitatis , quam damni Gallis attulit , qui Dunlihercam , Grai elingam , O multa alia oppida Hi panis ad unt . I6F8. NNVS millesimus sexcentesimusqti inquagesimus octauus, qui Gallig. arma fi licitauit, aduersantis fortunae praebuit auspicium . Adeo ma te rerum inchoamenta nectuntur cuexitu , ut plexuque bonae fines in principio conceptae ad calamitosum allidantur euentum , &exordior si infortunia prosper u fine concinnent.

Gubernatore Hedini vita defuncto Rex alium renunciauit. Arcis Locum tenes hac Regis declaratione vehementer indoluit: quod sibi exercenti munus demo i tui muneri propius praefectura node nareturi asseres in bellatorii pectoribus euestigio militare extingui vigore non enutritu spe defunctorum honoribus succedendis quς copia ijs iure fiet i dcbet, qui in finitimo sunt ossicio . Hoc argumentum si infringi nunqua posset , absolutam illam Regum libertatem , auctoritateq; penitus