Hieronymi Osorii, Lusitani, ... De rebus; Emmanuelis, Lusitaniae regis inuictissimi, virtute e auspicio, annis sex ac viginti, domi forisque gestis, libri duodecim. ... Item Io. Matalii Metelli Sequani I.C. in eosdem libros praefatio, & commentarius

371쪽

scelus nefarium cum religione nomen mutarat, di A-bedella nomi nabatur. Is cum naues ad Anchediuae ar- cem appulisset, continuo eam oppugnare instituit Em manuci autem P. Zagna,qui prae iactus arcis erat, tant vi restitit, vi hostibus magnam pernicicin assciret. Itaque vir iaciarius obsidioncm soluit, & Goam cui suorum caede interitu. N cum insigni dedecore r An pedis uersus cst Almeida tamen cum cerneici, illam arcem si arx dim, nullum usum habere, nec ex insula aliquam V t. litatem.

ρ LU id percipi,neque posse, eo quod procul Cochimo aberat, nisi sumptibus immodicis,&cum magno periculo defendi copias quas habebat,esie exiguas, ne e commodum esse, eas dispertiri, de ducum omni uitae αria arcem diruere iussit. Laurentium igitur in Anche- diuam cum classe misit. ut id exequeretur. is ut suerana usi us, in naucsPaz. agnam cum militibus, qui erant in

v praesi io, recepit, de arce disiecta Coc bimum rediit.

heridem temput, quo haec in India gerebantur, hi Up M REY Philippus Maximiliani Imperatoris filius,& Fcr-ἴη nandi dili ab elae gener, e lallia Belgica in Hispaniam. - - ης- venit. Habebat autem ille in matrimonio Ioanna Fer' nandi & Isabelae filiam, ad quam post mortem Ioan nis,&illius Ita belae,quae Alsonio primum Ioannis RGgis silio deinde Emmanueli nupserat, regni patrimonium tute veniebat. Philippus igi: ur cum uxore, Pol quam accepit Icabeiam Reginam socium suam e vita decellisse: inhospaniam venire maturauit,Vt rcgia: ha

Tmm GKelii reditatem ad net. Idcii in Emmanuel intelligo , dc iaui Pbilina eos in Artabros peruenisse,con pertum haberer, ratio- Ar thi*toria ne cognationis di vicinitatis adimonitus csi,ut illis sine legatio. vlla mora per Legatos de felice in Hii pamam adaerit gratularetur, fidemq; daret, se nullo in loco, in rebus omnib-,quae ad illorum dignita icin ira voluptatem pertinerent, officio fratris amantissimi descitulum. I e gatus fuit Iacobus Lupus Aluitensis Dynasta: qui quidem fuit a Regibus illis admodum honorit E susce- Emmanuerri plus, responsumque ab eis tulit amotis e officii plenis de com simum. Hoc codem icta poete suscepit Emmanuel a tioncm

372쪽

ctionem memoria sempiterna dignissimam, quan uis es Dis mineo , quod effectum cupiebat, frustra contenderet. sic: ad . Videbat enim PrincipesChristianos,od ijs acerbissimis

stimulatos, inter se cum magno rerum omnium discrimine decertare, Rempub. Christianam dilacerari. vites flagi & debilitari, dc hostium opes intelim Christianorum furore amentia indies augeri. Verebatur .- autem ne malum illud serperet.& in Christiani nominis pernicic ira, si non esset opportuno remedio proui,

sum, erumperet. Cum autem haec secum agitaret, tum

id in primis eum vehc meter angebat ,quod Christi sepulchrum siet a Saracenis occupatu , cta Christianis Principibus turpissime neglectum. Omnia Vero mala, quae tunc rebus Christianis accidcbat, interpretabatur propter hanc negligentiam pictaris incidere: religionema cordia & deiidia violatam, arbitrabatur siemagnitudine roboris atq; Virtutis expiandam. His curis anxius legationem ad Iulium pontificem Maximudecreuit. Legatus fuit Odoardus Galliamus, Regis ip sius consiliar: us Summa legationis haec fu it. Pi incipes P Christianos inrer se propria de dominatione cum peri- . ' Pculo uniuersae Christiane Reipub dimicare. Opes inte- . . rim Principis Turcarum,&Sullani etiam vires vehementer amplificari,&rebus Christianis imminere Ne 'minem vero eorum Principum,quorum ossicium erat, hostium impetum a Christianis proposita etiam morte reprimere,tanto periculo co in moueri. Si gloriae cympiditas Principes ad arma solicitabat, quod decus tantum csIe poterat,quod esset cum Cluisti sepulchro a

mis vindicato comparandum Si multa possidendi cu- ii Fa.

piditas stimulos 1 Ilis adbibebat, cur non animum ad Asiae Aegypti regi 'nes opimas, maximisq; opibus opulentas ad; j icbantiPer Christum igitur Optimum Maximum ipsum Iulium obtestabatur, ut omne studium suum.omnem virtutem di industria, omneScum

373쪽

emam gloriam, quq nullis unquam seculis esset intes

ritura, compararet . Se vero ad eam rem rcgni sui opes uniuersas polliceri, libentissime lis per se in tam Prsci ro certamine quodvis di scrime eapitis aditurum. Hscquidem Emmanuel sine ullo fructu pcr literas atque legatos egit . Erant enim Principes animis propemodum ess crati,& usque adeo piopter turbulenta diui 3ia a cogitatione impendentis calamitatis abducti,ut hanc orationem non solum animis aspernarentur, Verum etiam ludibrio haberent. Hoc eodem anno Etiam nuel Caslestum in Africa aedificari praecepit,extra frotum Gaditanum,in ea ora, quae ad Austrum pertinet, vi ex eo possent infesta signa Mauris eam regione incolentibus saepius inserri. Huius autem aeditici j curam Iacobo AZambugeo, viro impigro, qui multa decora virtutis militaris obierat,asiignauit. Fuit Castellum magno cum labore& contentione a nostiis aedificatum. Multi namque Mauri undique confluebqnt, ut nostros opere prohiberent. Itaque necesse erat nostris eodem tempore Castellum aedificare, & hostium vim armis atque virtute repellere. An no i nsequente, qui fuit a Christo nato. M. D. vij. instruendas curauit Emmanuel naues quatuordecim,que varijs temporibus Olysippone soluerunt Vt quaeque enim erat expedita , ita vela faciebat. Nulla tamen earum codem anno in Indiam peruenit Vastus Gomecius Abraeus.vnus Elai cibus a Rege delectis, i ullus erat in Zophala arci praeesse . Is cum Aethiopiae oram praeterveheretur , instituit,ut nauigium incredibili celeritate .culus erat nauarchus Ioannes Chanoca, facem piaesurret, quam roliqua nauigia sequerentur. Hoc tamen fuit Ducis no gligentia dis lutum atque dissipatum ue milites in te Iam enatarunt. Quorum pars aliqua, quae in manus hominum immanium inciderat, fuit in vinculis deteta, de a nostris, qui oram eantem legebant, pecunia L- cenico ex berata Rodolicus vero Suarius qui crat unus e nauar-era i , chis, incidit in nauem, quae ex Arabia soluerat, in quaciant homines quingenti: cum quibus magna armo-

a Christo

374쪽

rum contentione ma num con seria it, ea inque ta n demcxpugnauit,&omnes Saracenos seiro concidit. Tre*autem nauarchi fluctibus oppressi periere. Omnes ve-zonaues,quae euaserant, in hyberna deductae sunt. Cuvexo in India explpratum fuisset, nullum e Lusitania nostris auxilium aduenisse, Saraceni animo Wiς ζi ut aser Nici confirmarunt,tempus adesse credente , qu0 pDii Ox D I c ,α

nomen Lusitanum omnino delere. Itaque Regem Calecutiensem adhortantur de admonent, ne occasonem praeclari cuiusdam facinoris diuinitus oblatam praetermitteret. Augures etiam insignem eo anno Victo .riam illi portendebant. Sacerdotes item atque Brachmanae, quasi Deorum oraculis incitati, multa referebant,quibusRegem ad spem summi decoris excitaret. Rex omnia, quae ad bellum erant necessaria, summa industria comparabat. Haec omnia Praetor Almeida per exploratores dc transfugas explorate cognoscebat. Vt autem hostibus significaret, libi non opus esse vilius classis auxilio,duas festinanter classes instruxit.V- si nam, Vt naues, quae Cochimo Cori promontorium t nursi clasi versus nauigabant,ab hostium incursione defenderet: sti.

in qua erant triremes duae, naueshnerariae duae, &Vnus paro: quam Emmanueli Paetagno commisit. Al- eram, quae oram illam tutaretur: in quaerat via dccim naues,quibus Laurentium filium pisiccit. In hac classe nauarchus erat quidam, nomine Gundissaluus Vancius Goes,qui cum minime commeatu abundaret, ut rei flumentariae consuleret, Cananorem peti j t. Inde profectus,ut se rursus cum Laurentio coniungeret, festinauit. In eo autem cursu nauem Saraceno Ium, quae Cananore veniebat, offendit, in eamquc serociter i Dasit. Saraceni minime repugnarunt. se namque iam

deratos esse diccbant, & litteras, quae eiusdem ford iis sidem facerent, Laurenti j Britti j, qui arcis Cana notensis, ut dictum est, praefectus erat, ostenderunt. Lusiuanorui sunt enim hoc iure omnes, qui in Indico mari naui impengant, iam inde ab eo tempore, quo Lusiani in India rium vi alces aedificare cooperunt, ut nemini liberum sit naui cum.

375쪽

cundi labii

gare. ni si ab aliquo Lia si ta n o vi l Duce,vel arcis Praese, ,cto fide prius illius,qui nauem conscendere vult, dii,

genter explorata literas acceperit, si dem foederis continetes.His literia tuto nauigant. Aliter ent m a nostris nauarchis capi.boni sque omnibus euerti, divita,aut saltem libertate priuari possunt. Tunc igitur cum Sarace, ni literas ostentarent,quibus nixi se mari commiscint, Goes siue auaritia caecus, siue barbara immanitate ductus, siue odio gentis illius esse ratus, clamauit, litteras

illas fuisse per fraudem extortas, seci; exploratum habere. illos esse Christiani nominis hostis.&l rniciem Lusitanis omnibus per summum scelus& perfidiam machinari. Daturos igitur illius tam sciaesti facinoris

poenas. Itaq, nauem diripuit, homines i miserrimos. 'hominum atq; Dei fidem explorates, in Velum insuit, & nauem iam exinanitam tormentorum ictibus perforatam depressit. Fuit hoc facinus no solum crudele,

ct inhumanum,contra ius gentium,&contra omnem

rationem humani latis nefarie & flagitiose si1sceptum: verum etiam, propter temporis illius adeo periculosi. rationem, temerarium,& furoris ec amentiae plenisi,mum. Cum enim ninadum esset imperium fundatum S exiguis admodum copiis Lusitani maria illa tene-xent, conueniebat, ut quod viribus adipisci non poterant, existimatione fidei&humanitatis assequerentur. Nam cu nullii vitae pretidium fide firmius sit, tum corcmpore, quo reliqua praesidia adeo infirma erant,omnis salutis ratio erat i a fidei opinione collocanda. Vt enim fidei & benignitatis nomen excellens omnium mortallu animos ad beneuoletiam allicituta infamia

perfidiae & crudelitatis odium incendit,&ad vindicta stimul u.Quod tunc re satis perspectum fuit: factum Gnim est,ut facinus illud redderet Lusitanii nomen illis nationibus odiosum & inuisum: Almeida vero id in dignissime passus est.Goemq; honore priuauit, neque post illum diem ad suam familiaritatem admisit. Eo tempore Rex Cananoris obierat, & alius in ipsius to cum successerat,qui erat in nostr os animo vehemet

376쪽

infesto. opera namq; Calccutientis ad regnum pervc-

nerat. Erat Cananor a cenus Mamele nomine, co- i ii iis ci existimatione viii Saracenorum, qui terras ine colebant, facit Eprinceps. Nauarchus aut e nauis illius, 2 quam Goes in alto merserat, erat sororis illius filius. . Hic cupercepissct, merces suas, quas naues illa conuehebat,esie direptas auem l ; depressam, & hominem sibi coniunctissimu cum reliquis crudelissime dc mer- . sum dolore stimulatus ad Laurentium Blittium recta Ma elis contendit, di maximis vocibus de iniuria sibi iacta con raceni queritur.Tu, inquit, nos pio didisti, tu nos in fraudem sit morum induxisti: quod naue amiserim, quod bonis spoliatus, sina,quod nepotem eo charistina olini orbatus,id perii resa. r dia de scelere tuo factum est. Qu ; fieti enim potu illo,si

i testina onium iterarum tuarum bona fide conscriptu falsi t.ut vir Lusitanus, atq; nauis magnae praesectu , tam crudeli iniuria nos omnes . Geci siet, tantumque in multos nostrae societatis homines clades inuexisset rBriti iusiurat se nihil fraudis admisisse. Saracenus nul- Iam suis factionem accipit. Itaque ut erat lac My mis Dp-' pictus.& furore acritet in lammatus, ad Rcgcm prope- i .rat.Seouebantur illum uxorcs,&parentes, ta liberi corum, qui fuerant crudelem in modum interfecti. Ibi cum eiulatu lugubr) clamores in caelum tollunt, manus in Regem intendant, fidem illius implorant, iug acerrime postulant i , ut degente i celestissima poenas debitas expriai, obtestantur. Is te minime postulata ne-siccturum ostendit. Tum arceis to Man icte, sibi mini' hae ingratum fore Δcit si illi, quacuq; ratione possimi, scelusii uti viciscantur. Mameles continuo ad Saracc- nos, qcii Calecuti j negotiabantur, literas de hac iniu- calicuid Roria imisit. illi rem ad Regem dc serunt. Is confestim mi- Iis ad C sit. qui nomine illius ammum Regis Catianoris in no, noren emi tiros acriter inflammaret.opemq. suam ad nostrorum galla. exitium minime de tueaturam promicte cl. Fole uic m, si coniunctis viribus in perniciem Lusitana: gentis incumbereat, ut illius memoriam e terris exterminarent. Hoc ac cP O nuncio, Rcx totam suam cogitatio- cu Graia nem

377쪽

J is D sitas nem ad exitium Lusitanorum traduxit. Atque priri,

nos molimit cipio, quod animo moliebatur cretum tenuit. Inna. terim auten, soram latissimam initoris unius fine, ad fi

Artas cun alterum littus perduxit. Ea fossa arccm erat enim in angulo quem mare circumluebat, sita Ab urbe dirim bat. Hoc te se ad urbe ni muniendam facere simulabM. Puteus autem erat non procul ab Uce, equo nostri ad bibendum aquam hauriebant. Hunc intercludere puteu m hostis cogitabat. A fossa namque ad puteum erat semita perangusta, quam aggeribus di turribus muni re Rex statuebat, ut inde nostros putei aditu prohibe ret,atque siti conficeret. Haec res fuit Pia secto Principis opera, qui erat in regnum successurus, indicata. Is etiam demo nitrauit, Regem Calecuti essem praeter alias muniti unes, viginti&quatuor aenea tormeta Regi Cananoris clam, quibus arcem quateret, misisse. 6c praei rea triginta hominum millia se in auxilium missum pollicitum fuisse. Laurentius Ptincipi gratias egit, s 'que daturum operam confirmauit, ne unquam beneficium apud ingratos collocasse iudicaret. Itaquc suos continuit, ne in urbe hostili cum vitap peliculo vagarentur Ad Almeidam vero nuncium misit, qui significaret, quo in discrimine versaretur. Almeiba filium misit, qui arcem militii praesidio.&comeatu, & armis firmaret, ut posset facilius obsidionem tolerare: quod ab illo diligentissime perfectum syit.Brittius cum animaduerteret, aquatione interes usa om m busesse pereu-dum, illud telluris spatium, quod erat inter arcem deputeu interiectu,fossa & vallo muniuit, eaqῆ munitione utrunque littus inclusit. Tum pontem subiicium extruxit qui vallum cum puteo colungeret. Deinde varias turres excitauit,&tormenta in illis di posuit, qui ibus si vellet hostis aquationem impedire, eum propel teret. Hoc cu rex animaduerteret, insidias detonas esse ςognouit. Non igitur ultra dissimulandum ratus, arce

inrausis on 'oppugnare constituit. Quadraginta homilium millia

tunc in castris habebat, partim ex suis copiis, parti m eκ auxilijs,qua Calecutio ia aduenerant. Itaque copias edu-

378쪽

icit.& vallum confestim aggressus est. Nostri maximo eum labore hostium impetum sustinebat.Sed de aquatione praecipue acerrimum erat internositosta hostes certamen institutum,ciam illi maxima cotentione, ne Lusitanis vlla facultas aquationis daretur,pugnarent: contra Lusitani, ne aqua excluderentur, periculas ili- Lusitamam dimicationem subirent. A qua igitur iis,qui bi- d crimen. bere cupiebant,erat multo sanguine comparanda. Nostri vero consilio Thomae Fernandi, praestantis et rchitecti,ab arce in puteum cuniculum egeri :qui ianto silentio perfectus est, ut nunquam id ab hoste animaduerti posset. Tum paulo supra illud cuniculi Osium. . -- quod ab arce ad puteum medium pertinebatili abcs i inmisit. dc super eas alias transuersas iniecit. Tum in agnam materiae vim super eas trabes demisit, quae pia categeret, ne possent hostes venenum in aquam infundore. Postremo ore summo putei disturbato, terram omnem congessit, ne posset hostis materiam extrasere.Sic autem fiebat. xt nostri tuto hostibus inuitissimis aquarentur. Rex igitur ab hoc conatu depulsus,vallum oppugnare multo acrius instituit. Cum vero inulti in ea oppugnatione caderem, ut tutius rem gereret, ingen-

res saccos lana & simili materia i ii farciri iussit, ut sis

oppositis tormentotum ictus exciperet. Dum autem. hoc opus apparabatur, castra retro mouit, & suos ab

oppugnatione prohibuit Brittius id non sine consilio

2 feri ratus.excogitauit rationem, qua hostis con silium, explorarci Faber quidam lignarius illius iussit laqueu exv uxit, cuinq; non procul a vallo ea parte, quae valli portam respiciebat eui materia atq; tellure contexit. Brittius quadraginta milites iussit extra vallum egredi,ut urbem verius pergere simularent. Hostes illos co- spicati,in eos impetum faciunt. Nostri se sensim recipiunt: hostes acriter insistunt. Eorum autem Dux,crum

omnibus praeiret, in laqueum incidit. Quo facto nostri hostibus repugnare multo acrius incipiunt: alii extra valli in egress secum illis coniungunt,&hostes re inopinata perculsos expellunt, di paulo longius insequi

tur.

379쪽

tur, signoq; dato se recipiunt,&Ducem laqueo ex Hi tum ad Praesectum pertra inint. Ex illo cognouit Brit tius,qtio animo rex bellu intermitteret. Praeterea Princeps regni haeres per unum de suis comitibus, stapha commeatu onusta silentio noctis inuectum, illi Regis Pilai bb. consilium aperuit. Nostri ad propugnandum se com Gai. parauerunt, Persectis operibus Rex confestim aciem hoc ordine instruxit. Saccos primum sic oppositos esse iubebat. ut essent instar valli, quo milites possens ne periculo ad Lusitanorum vallum accedere. Deinde milites cum arcubus,& ferreis fistulis, & variis telo iugeneribus sequebantur. Postremum agmen Rex cum Mytho diu. γῆ lida in anu firmabat. Arcis tormeta quan uis globos his ii, augetnx partim surreoS, partim lapidcos emitterenti clim hi saccis exciperentur, nullum detrimentum tostibus afferebant. Ea res animaduersa hostibus animos extulit, ita,yt quasi debellatum iam foret clamores ingentes ediderint. Sequenti die fuit oppugnatio multo ferocius instaurata. At Brittio venit in mente tormentum unum , quo nondum usus fuerat, quod multo vehementius globos eiaculari cognouerat, collina re. Clim ille igitur,qui tormenti curam gerebat, ignem admouisset, factum est, ut saccos disi Nereo, ictibus μ' crebrius repetitis,omnes moles oppositas disturbare Cum igitur maiora tormeMa in aciem hostium propugnaculo nudatam ingentes pilas, minora glandecvalde frequentes cninterent, magnam stragem edide runt. Ea nocte vir quidam nobilis Castellanus, cogno- ., meto Guadelatara, postulauit a Brittio centum di quinquaginta homines, quos ipse deligerer, quibus hostili castra ter recompleret. Cunaud illi fuisset cocesium. de quam vigilia erat autem nox pluuia Aaligo Odeh- sistima erat castris offula) nostri hostes, nihil hostii

propter notirorum paucitatem suspicZntes, tubarum cantu & clamoribus magnis exterrent, S alios graui somno consopitos, alios semisomnes obtruncant,re-

liquos in fugam pellunt. Vbi primum diluxit, nostr

380쪽

liunt. Huc felice successii casus aduersus deformauit. Erat frequetes edes arci coniunctae, arcis ipsius praesidio ab hostili impetu & incursione defens s In his erat . . Variae nurces, dc multiplex, &preciosa supellex.& an nona, qua milites in ea subsidione alebantur. Factum G μ' tu .utem, ut pueli cuiusdam negligentia, qui cum i Isi

aet cubitum , candelam incensam reliquerat, ut cand la in aridam materiam decideret, quae subito ignem corripuit,&domum inflammavit. Sic autem clam innes siles illae essent. ligno edi fica tae.&soliis palmarum conlcctae, & coniunctae, sactu nost, ut omnes eodem incendio conflagrarent. Quamuis autem iactura multarum rerum maximi preti j fuisset, nihil Praesectualiud angebat, quam annonae penuria. Commeatum enim maxima ex parte flamma consumpserat. Necerat spes vlla, quandiu hyems vigebat . ut aliundes et commeatus impoliari. Ergo clim fames nostros op it. 'primeret,cogebamur scies primum , mures deinde &jacertos comedere. Praesectus aliquid audendum ratus, cognatum quendam suum cum triginta viris a. tis acribus misit, qui in hostes improuilo erumperetici viderct,an posset aliquid cibi e castris non valde mumitis abripere. At hostes in nostros inuecti,multos conuulnerarunt, ipsius cognati. Ducis vultum concide- Iunt, de crura etiam fauciarunt, ita . ut gradum facere nequiret: palumque ab suit, quin in hostium potestatem , cuiret Sed adolescentis virtute, annos nati quin que de viginti, cui Ioanncs Gregorius nomen erat, fuit e mediis hostibus ereptus, & in arcem intromisiis. Quatuor autem e nostris in eo conflictu cecidere. Interim per seruos transfugas fuit Rex certior factus,

nostros prauissima fame premi .QExistimauit igitur eam occasionem rei bene gerendae non esse praetermittendam. Itaque in loco satis accommodato milites in L -ς -- insidijsiccauit, duas autem vaccas propius vallum a. smi si praeceperat At nostri cum vaccas cernerent, Ducis iniusti nec enim imperio, sed fame mouebantur repente desiliunt. Qui erant in insidij .in nostros imp tu