Hieronymi Osorii, Lusitani, ... De rebus; Emmanuelis, Lusitaniae regis inuictissimi, virtute e auspicio, annis sex ac viginti, domi forisque gestis, libri duodecim. ... Item Io. Matalii Metelli Sequani I.C. in eosdem libros praefatio, & commentarius

741쪽

N D E C I Μ v S. 3lo neraticum est et vir egregiὸ sortis &admodum liberalis, Se multos sibi plurimis ossici js deuinciret cum nauigi is tribus & militum copia, qui illum libcntissime

sequebantur, auxilium celeriter attulit. Itaque ducis nius incontinentia & temeritate ciuitas illa, quae tant to labore capta, tanta sapientis ducis industria, tanta bonorum contentione defensa suerat, extremi excidi j maximum periculum subluit. Zabaimus cum a spe urbis capiendae decideret, rursum pacem a Goterrio Monroto pollutauit, quam is sine recusatione coin cellit Itaque ita his renouatum suit, & eaedem sorde Pheseum 1 is conditiones t telis S multo tum testimoni js, ad ro Zabaim eritatis memoriam consignatae. Hoc anno I egina

Maria cum grauissim , postquam ultimum filium pe RES E

perit, aegrotaret, nunquam cX eodem morbo conua MOPEAEluit Vlcus in intestinis, ut medicorum erat opinio, cavehementer afflictabatd paulatim conficiebat. Septimo tandem die Marti j anno salutis M.D. xvij cxtre, Missi muni spiritu edidit, cuannis quine; oc trigintd vi is ij j set. Octo filios quos reccia suimus, superstitas reliquit. Fuit foemina multis virtutibus admiranda. Erat enim' moribus di vita grai is . facilitate & humanitate co. mis, e in omni sermonis genere moderata. Otium pati non poterat, neque regias virgines & mulieres otio corrumpi sinebat. Itaque manibus sitis e lino aute bombycinis filis opera muliebria faciebat, dc mul: e- res ad eadem opera magis exemplo, luam verbis exci tabat. Negoti js publicis se nunquam admiscebat silmmum mulieris decus in modesta di mansuetudinς ponebat, vitaeque perturbationem statuebat esse in coi sione munexum constitutam. Regis imperium Verebatur: nec illum via litam iniquis postulatis ii recto deducere conata fuit. Filios i insita charitate Jc d sciplinae seueritate in puerili ossicio conticiebat, nec permittebat, ut aliquid ludendo committerent, quod ab honestate abhorreret. Nullum, quantumuis leue,

puerilis flagiti j vestigium in illis impunitum relinquς t. rha: inrclisionis cult sancta, in epentium

742쪽

LIBER

inopia sustentanda benigna, in virginibus alendis . at

qqe matrimonio apud honestos viros colloca dis magnificentiam dc maternam charitatem adhibcbat. Re

gem mirabiliter amabat, & illi vicissim erat propter

morum commoditatem, dc vixae sanctimoniam, charissima. Aedes sacras extruxit, multisci uesigni , dc operibus praeclaris, jnsitam pietatem & humanitatem indicauit. Non igitur immerito acerbum sui desidelium uniuersae Lusitaniae reliquit. Ipseque Rex in acerbo moerore versatus est , e quo non debiti amoris . . 'bliuione,sed debiti officii necesJitate δ: insita in De una pietate, ut negotia regni procuraret, dc suis exemplum patientiae de moderationis proponeret, pust ali- Sebuit quot dies emersit. IIoc anno Selymus Turcarum I n- η γ petat' in βyriacum Campsone Aegyptiorum Im Horia. pera ore quem Sullanum appellabant, collatis signis conflixit insignemque victoriar' adeptus,Syriam v- niuersam, dc Aegyptum imperio adiecit. Et ornanuel cum hosti simia ianis opes amplificari Zc Christianos Principes intestinis odiis certare, dc opes Christianae, Rei p. dilacerari perspiceret, rursus per Michaelem Sybulum a Pontifice Max.contendit quod saepius ante se- cera ut omnibus alijscuris omittis.hanc unam susciperet,ut omnes Principes Christianos a turbuleti a que pestiferis distensionita' ad pacem traduceret, ut ita colunctis animis. hoilis, qui Christiana: Rei p. reb* imminebat. superbiam acri bello contunderent. Et ad ea rem oes opes suas libenter offerebat, secum ci; preclare actum fqre diccbat, si in tam praeclara causa vitam i 'summuni diserimen adduceret. Sed aures alijs nego- βε - iij a salutari pace ab hurrentibus occupatae, locurei

j It Ic A iusmodi postulatis minime daban , dc Principum fi

N AE. ror eo rem deduxer/t, ut, si Pontifex summis in san 'uer.'ο. causam viribus incubuisset. sine ullo fructu laborem εrifaὐ suscepturus es e videretur. Est in ora Mauritaniae, quae persem Lu vergit in Austrum,ultra Ducem fluuium, pr9 mon-lianos bel torium. quod incolae G qppellant antiqui scriptolum, res Hcrculis promῖntorium nominabant.Id Rex Em

743쪽

anuel oppido & arce septum tenebat, di valido presidio munierat . Duces, qui illi praeerant, sinitimos Mauros, qui Emmanueli minime parebant, assiduis praelijsaoitabant.Pras miserat hoc anno Franciscus Casereniis qui,cum in Lusitaniam venisset, & disces. scis illius Xeri fio nunciatus esset in Mauros, qui tributum Emmanueli pendebant, inuasi agros vastauit, segetes exussit;&graues naultis clades intulit. Ruic Zaia de Boagaaius, Lux eiusdem regionis vald strenuus, qui se ad Regis nomen adiunxerat, cum instructis copi js occurrit. Proelium atrox commissum fuit: multi Praelium virinque ceciderunt. Victoria neutram in partem iii atroY emclinauit. Xerisius, iubd non hostem perculis let, indi- anceps.

gnatus, fiatrem quendam suum euocauit. Is cum maxima militum multitudine venit. Itaque fratres coniunctis vitibus in Boagazium inuecti sunt, eumque magno praelio victum iri fugam compulerunt, oppidum que Boagoetii , quod Tuit appellabant, funditus Tasso'.

huerterunt. Omnibus regionibus illis vastitas illata insuit Targa ciuitas cst in Mauritania, quae ad Fcuaere- Targa G. gnum pertinet, & Septa quadraginta passuum millia Mitis, distat . Hanc Eintnamici capere, di vincire praesidio Laepeditustatu cbat, ut inde facilius Fes in oppugnaret. Itaquαλ H mense Iulio. iacobum Lupium sequetram cum sexa- Tuiauiti. ginta nauium classe in Gaditanum fretum misit: cui praecepit, ut ex Arzila, praeter eas copias , quas duce- dat, quinquaginta equites, dc alios Tingi quinquaginta similiter auumeret: deindE Septam peteret,& secuPetro Menesio coniungcrer, ac ambo simul Targarri oppugnarent. Hoc Petrus 2 cnesius aegre tulit . Erat Onim vir animi maximi , di muneris illius socium de laudis si res exanimi sentetitia succederet, participem sibi dari,contumeliosum existimabat. Attamen ii Eregis imperium recusare videretur copias suas instri xit. Ambo igitur Targam petiere. Sed cum inter illos

minime conueniret, Septam re infecta rediere .Si qu

ira dimissis copi is,quas Tingi & Argila desumpserat. cum Ioaune Couitans Araitae praesecto colloquitur.

sibique

744쪽

sibique minime serendum esse dicit, cum e Lusitania cum tam insigni clatse, di tanta spe rei bene gerendae desectas copias eduxistet, sine ulla re memorabili a se pesta reuerti. Orare igitur & obsecrare Cout ignit in- stitit, ut se duceret. ubi aliquid gererct quo sine pudo, re posset in Lusitania se in hominum conspectum dare Cout ignus illius precibus asscnsus est. Itaque ambo cum valida manu in regionem hostium ingressi, pagos quosdam euerterunt , captiuos abstra Xetunt, praedas abegerunt. Sed clim nemo illis cum iustis co-

pijsa ccurrisset, Argilam rediere : & post paucos dies Sique ra in Lusitaniam , sibi ipsi valde d splicens, re- laycursio uersus est. Post haec Odoardus Menesius & Ioannes tu Alculsa Couxignu , in agros Alcassaris Quibiiij coniunctis cori uibi pij ingressi sunt,d hominibus caedem, Jt agris popu- νθ agrum. latiQncm intulerunt , sic ingentem praedam abduxe- . runt. Praefectus Alcassaris Quibiti j illis obuiam cum exercitu proceIIit. At illi, ne ordo, quo se recipiebant,

confunderetur, maxima praedae parte dimissa,cum reliqua progredi sunt. Hostes ita illorum vestigi is institerunt. vi congredi minime auderet. Et sic tandem nostri incolumem exercitum cum praeda domum adducammeam Xere. Nonius interim Masca regnas, qui Safinio praec- sum rebel rat, minime quiescebat. Clienam. intelligeret Turmastio domita Ganem esses rebellalle illas improuiso adortus est, ma-

Victoria linamq; stragem edidit,&resi quis iugularrursus impo Dabide luit. Deinde clim indicio Mauri cuius da cuius frater: si rebel apud illum captiuus detinebatur, percepisset, D. ibi dentibu . ses Tribus de communi omnium consilio rebellare statuisse,& liberam omnibus facultatem praedandi tribuisse Mauri fratrem captiuit, in indicii praemium. liberum abire permisit. Petrus Mascaregnas frater eius tunc sorte sub illo militabat. Hunoextemplo cum Fracisco Carnerio in Dabidenses cum trecentis equitib',ει pari peditum numero misit. Primis profecti ten bris, viginti quatuor passuum millia confecerunt. Sequenti die praelium interiit, hostibus partim cessis,partim in sugam coniectis, victoria potiti, & cum praeda,

745쪽

ri captiuis in vibem reuersi sunt. Interim tumore con Znanti delatum fuit, Regem Fcs e ingentem exercitu bia uti comparare, ut Sasinium obsidione cingeret. atq; sum-rium. mi S Vitibus oppugnarct. Rex Emmanuci clim hoc ab ipso Masca regna percepisset, auxilium satis firmum misit, di homines acerrimos ad eam rem delegit. In primis vero Gundissaluus Medcaius Zacotus, cuius in bello eximia virtus extiterat , maximam εἰ Mascalernae dimilitibus Vm uersis voluptate attulit. Sed Rex , yes x siue curis aliis implicitus siue nunciis de ciuitatis aiaxilio retardatus. ab ea in ente deductus est. Dum REC Imhaee in Africa 3 Lusitania sunt, Fernandus Petreius DICAE, Andradius, qui in sinam nauigabat, sui , ut dictu est, aduersa tempestate Malacam, nil conscend crat, rela, Malale tus. Ibi ciuitatem ostendit duorum hominum disco GDu adia perturbatam . Georgius Brittius morbo oppress dio . i. obierat. Nonius Uascius Pereird cum Antonio Pacie tumulo .co de vibis praescctura contendebat. Peretra dicebat, sibi suisse urbis custodiam a Brittio multis testibus praesentibus traditam, quam non posset ulla ratione abs quescclcre nc ario deserere. Paciecus contra disputabat illud ab Albu quercio statutum fuisse, ut qui maris imperium teneret, ei, qui urbi praeesset,si casu aliquo vita priuatus fuisset, succederet. Sic enim statuerat, ut Andradius . cui maritimarum rerum cura commissa fuerat in locum praesecti , si mortuus suisset , substitueretur. Se tunc maritimis rebus praeesse. Et idcirco eodem exemplo ius successionis ad se pertinere diacebat . Andradius, ut eam contentionem dirimeret, summis viribus adnitebatur : sed proficere nulla ratione potuit . IIoc minime praeterire volui,ut intelligi posset, diuino praesidio Orientis imperium , tantis locorum interuallis ab Hispania disiunctum , a Lusitanis hominibus, quos in rebus eiusta odi non ratio , sed praeceps ambitio gulgernat, cum tam exi- suo militum numero teneri. Nam si intestina dissensione , in ipsis patriae antiquae sedibus excitata, ma

746쪽

mam iuta ne te disiuncta est tadem peruenit. Eo tempore mabaa i . a xς i lud erat piratarum latrociniis insessu . Rex ut mare tutam naui antibus exhiberer. classcin no medi

eum Sina in anchoris ibi costitisset, Sinai uiri Dux de illo per in sum Duce ter nuncios interrogauit, quis este ivnde Veniret, cu-.bilolaia. ius causa in eas oras delatus cset. Andradius se Lusi tanum esse, Regis inuictissimi qui in ultimis Occide tis Solis regionibus imperabat, alumnum , eundemque Regem,cum accepisset. Regem sinarum esse opi-- bus summis atque singulari potentia praeditum, mul. tisque Regiis ornamentis in striictum amicitiam illi iis vehementer expetiuis Ie considere uel e ,eam a inicitiarii utrique Rcgi utilem & honesta suturam: Sibi opus estem pistris qui naues sine naufragii periculo in Cantamen si portu constituerent, ut inde Lositanim egis Legatus possct in urbem regiam contendere: Vt Sinarum Imperatorem nomine sui Regis alloquele iur,eiq; literas offerret,& quae in utriusq; rem client. Nantum cia illo praesens ageret. Dux se Nantum, quod oppidamidum. Ganx mo sexaginta ea uirum millia distat, conrinuo, /profecturum dicit. Vt de illius a ductu urbis rectore naeertiorem faceret. Andi adius interim multis diebus expectauit. Sed cum diuturnam illam expectadi mo te ili a tri

747쪽

Iestia se scire non posset. cum duobus nauigiis& aliquot scaphis vcla aedit. & in ciuitatem cursum instituit S in portu naucsan Phoris sirmauit. Portus intimii milien is num substructio ex quadrato lapide facta termina. oppidi dobat. ad cuius su iram ana planiciem gradibus ascendeba scriptio.

t r. insula parua portui adiacebat, in qua turris extructa erat:in ea ciuitatis Principes instructo & apparato conuiuio hospites excip1cbant.Tutamus. sic enim Vris moderator appellatur. Andi adiuria ad epulas in ea insulam inuitauit. Andi ad ius se morbi simulati excusatione defendit ne inibi itis oc immodicis cibis uti cogi retur.Hic cum Tut amo, & reliquis urbis magistrat: buς. ca. quorum causa missus fuerat, egit: & Legatu qui crat ad sinarum Regem profecturusridet Rectorum commisit, di ipse in Tamam reuersus est: ubi meses quatuordecim constitit. In mandatis enim habebat. vi regionis stum. gentis mores & instituta cognosceret, lingula diligenter inquirens, omnia penitus expi et . Eo interim multi mercatores ex variis nationitri cum multis mercibus. & auro praecipue

commeabant. Ab iis autem multa interrogando. multarum rerum cognitioncm non iniucundam capiebat Praeterea Georgium Masca regna m. Vt oram nauigando peragraret , cum magistris Si narum peritissi-

mis misit. vi bc ipse, quae oculis & fama percepisset: exponeret. Mascar pua tandem reuocato nauigandi namque tempus inliabat j Andradius per praeconem Lusitano-

in urbe pronunciare iussi , ut si quis aliquid I usitano rum probi alicui credidisset. aut si aliquid per iniuriam sibi quis lati sex quam a Lusitanis ereptum, aut dolo sublatum quere plum iEm

retur, ad se veniret. Nec enim se ante anchoras solutu ire. Ium, quam cilciat omnia persoluta. Id sinis gratissimum accidit, non quod de iniuriis sibi grauiter illatis queri quisquam merito posset, sed quod mos ille Lusitanae gentis aequitatem . , probitatem,& prudentiam in aspectu proponeret. Quam probitatis opinione si omnes, qui in Sinam nauigarunt, tueri voluissent,

748쪽

Nec enim imperium tam viribus, quam humanitat sti,irum & fidei fama constitui plerutaque solet. Sinarum regior ibi/IP- est latissima : ab ortu namque solis ultima terrarum iisque existimatur : ab occasu ultimis Indiae terminis defi- scriptis. nitur: ab Austro . Oceano alluitur a Septentrione voto montibus altissimis multa nive de glacie concretis includitur. Ea parte . quae ad Septentriones spectat, ab occasu cum Scythis, quos Tartaros appellant, qui ad Orientem pertinent, continens est : cum quibus contincnter bella gerunt. Scythae viribus. Sinae ingenio & artibus excellunt. Sic fit, ut saepe a Scythis vir tute superentur. & ipsi victilina non raro Scythas dolis & artificio vincans Montes tamen, quia Septentrione in Austrum procurrunt , Scythas a sinis dirimunt. Valles atque camporum planicies interiectas Sinae muris latissimis ita muniunt ut Scri harum impetum a se facile propulsent. Regio est maxime omnium fertilis,& abundans rebus omnibus e vitae cultum, dc luxum,dc elegantiam necessarijs tamines. qui plagam Australem incolunt, colorati qai terras Septentrionibus subiectas habitant,candidissimi sunt. . Omnes lautissim h vivunt conuiuium scienter instru unt vestibus gossypinis. & laneis, dc bombycinis auro etiam intertextis , prout anni tempus podulat .amiciuntur: & cum hyems maxima est. praesertim in regionibus Aquiloni subiectis , varijs animantium pellibus ad vestes introrsum sulciendas utuntur. Equis cleganter instratis insident: vitam cultui Gallico Germanico non absimili multis in rebus in statuunt, ludis δc iocis . de vini copia frequenter obicctantur. Amoribus atque libidini nimium dediti sunt. Mialieres nobiles carpentis bombycina veste, di atavo pGlcherrime facto, & undique tectis, per urbem Vehiaritur. Cantibus,&symphoniis. & instrumentis nausicis animorum curas iucundissime relaxant. Auguriis dediti sunt: sortibus euentura praedicere nitiant T.

Magos in honore habent : matbematicas disciplinas colunt, ecastra diligenter obicruant . in bris descri-

749쪽

bendis,& rerum memori .i propaganda, aeneis formis Chalco: avti iolent quarum usu saaco antiquus apud illos est,pbi2 ut qui primus eam artem excogitarit, ignoretur. Ar apud diate de structura non parum eleganter,magni Sque sum iras aniy

tuis di picturis illustiata frequentant , & quantiis V

ria simulacra vela rentur , via uita tamen a cum , re Sisaram

rum omnium opificum rectorem, praecipue coleri r licio. dum esse dicunt,eique potissimum supplices. preces adhibendas. Vnius ciuilieris imaginem , quam appellaria Nammam. quam aiunt esse apud Deum sumia 'muna humani geni ris aduocatam , honoribus summis astidiunt. Est aliud apud illos simulacrum virginis, quam tradunt suis Ieregis citiusdam filiam. dc rerum caurilium cupiditate Omnes opes humanas neglexisse, ut diutinarum contemplatione frueretur . In huius tutela Stuarum gentem et se credunt . Alius

apud illos Deus sane sa iacius habctur. Hunc hominem fuit se narrant sorti limum , atque tantis virtutibus praeditum, ut miracula multis in locis ediderit.

Quorum illud potissimum fu i ite dicunt, quod semel armatus ense nudo in fluuium proiecto . quasi quodam lembo inuemis. ingentem fluuium traiccc-rit ut suis , qui ab hostibus in praelio vehementissime premebantur, auxilium afferret . Hunc ob praeclara S virtutes, & egregium iustitiae splendorein , in diuos relatum fuisse commemorant . Multos alios diuos habent, quibus statis diebus honores institi unt. Sunt excellcntes artifices,&egregi j pictores. AI rides amplas aedificant, quibus homines religios, ut re bus diuinis vacent includuntur.Si iv iliter &virginum collegia, quae religionem sanctius observent, instituunt .Literis operant dat qui in illis maximos progres- α msus habent, maximis honoribus assiciuntur . In stu ierarum. dijs, genere antiquo sermonis utuntur, imperitis ignoto , quemadmodum apud nos , qui artium maximarum disciplinis student, linguam Graecam aut

750쪽

varum.

in Indiam, atque inde tu Lusitaniam red,

tu a

dimonis

magno honore sunt. Regem quasi quoddam caeleste numen colunt: qui tamen raro admodum se conspi- : ciendu exhibet. Res p. intres partes est distributa. in- αcipatum ij, qui in disciplinis,&iutis studio vald pto. ni fecerunt,obtinent. Secundus honoris gradus militibus : assignatur.Postremi ordinis sunt qui artes fabriles co- ilunt. In studiis quantum quisque profecerit, iudicio eorum, qui maximis artibus praesunt, examinari solet. Sunt autem ordines hortam iudiciorum gradatim.

instituti, ita ut ei, qui infimi ordinis approbationem a consequutus est, si velit ad altiorem locum dignitatis aspirare, sint grauiora doctiorum hominum iudicia subeunda. Qui plurimis & doctissimis probatus exti- fiterit, is ampliores in Repub. sonores consequitur. Sunt in sceleribus vindicandis acres. Nemini fano. . quamuis oculis orbatus sit, mendicare permittitur. Caeci molas trusatiles versando sibi victum parat. Homines exteros diis cillimein urbes suas admittunt, ne moribus externis obliti ab institutis suis paulatim deducantur.Comoedijs plurimum delectatur, & ita sunt in Venerem propensi, ut varias libidinum formas e cogitent. Daemones consulere dicuntur. Hi mores de instituta Sinarii sunt, quae perstrinximus. Hos Andradius ita sibi comitate devinxit, ut arbitrarentur, nulla esse genicio osticio, di fide, & prudentia cum Lusitana conferendam. Is vero Malacam rediens, Alexium Menesium reperit, quem Lupus Suatius cum potestate summam iterat, ut discordi js finem imponeret, Murbis statum constituereti qui tunc ab Andradio classe recepit. Andraditis in citeriorem Indiam , dc inde in i Lusitaniam nauigauit, & Emmanueli Regi Siharam mores, humanitatem, & docilitatem gentis exposcit r.ec picturas, designa simul ostendit . quae Emmanu Clem in magnam spem induxerunt: sore, ut gens illa Christi cognitionem & dilciplinam caperet. Sed hanc omnem spem aliquot pisii annis temeritas Simoriis Andradii Viri sane sorti . sed temeetari j , εἰ plarimn Q m. mente fratris abhorretis, incidit. Is enim ca incla ne