De scorbuto : dissertatio inauguralis historico-medica ...

21쪽

ginta duo in hac navi aut reconvaluerunt aut sani reman

Morbus invalidos militesque maritimos polius quam nautas vexaVit. Quo in itinere igitur ut in sequentibus praecipuo tempestas malae indolis atque labores nimii causae habendi sunt, nec non vegetabilium inopia. Morbus evanuit, quum aegroti ruri versantes fructibus potissimum acidulis recentibus usi sunt. Sympl0mala scorbuli maritimi dicti semper eadem suerunt quam scorbuli rustici, quae ex omnibus eorum, qui ipsi oculis luem grassantem viderunt, descriptionibus salis manifeste sunt intelligenda. Saepissime, in omnibus serme itineribus eo temp0re lactis malum nautis insidiosissimum fuisse scriptores affirmant. Melior morbi character ubique reddebatur, quum aegroti ruri cibos vegetabilis regni, quibus per longum tempus pr0hibili sunt, edebant. Neque vero minus luem ruri Ionge lateque vagantem videmus. Praecipue milites obsidione pressi, malis, same coelique asperitalibus vexati, morbi impetibus succubuerunt et n0nnunquam maxima ad gentium historiam vis certe insuit ; quum ex temporibus vetustis usque ad hanc nostram

aetatem epidemiarum impetus insidiosiores saepe fuerint quam hostium arma. Quo autem latius scorbutus proserpsit, eo minus singula persequi possumus.

Excellunt epidemiae Hollandiae annis 1556 et 1562. Vere

ac autumno plurimi aegrotabant Balduino Rousseo auctore. Homines cujuscunque aetatis constitutionisque morbo invasi sunt, senes maxime succubuerunt.

22쪽

Epidemia Brabanti anno 1556 sodalis depravali usu exorta esse sertur 1). Est porro memorabilis ea, quae in Marchia veteri, praecipuo in oppido Soliqueti nominato anno 1608 grassaizὶ est 2), itemque quae exstitit in Η0llandia anno 1624 3).lpesti orientali antecedente; in Gallia australi a. 1640 4) Wiburgi anno 1732. Permulti homines morbo ab initio annii

usque ad Augustum mensem vehementer grassanti succubuerunt. Plethorica praediti constitutione praecipue insanima tionibus scorbuticis, ana emici doloribus . magnis, odontalgiat veXabantur, intumescentiis crurum oedemalosis potissimumllaxi corp0ris homines. Appetentia morbo ineunte eVanesce-hat, redibat autem di arrhoea exorta. Gingiva sungosae materiae similis vehementer metebat, glandulae salivales, interdum scirrhose induratae, lanium salivatione sp0nlanea emollie-

litem militibus perniciosissimam suisse Bacti strum re

0uinque vel sex millia militum praesidiari0rum, prae I) Dodonaei praxeos med. lib. 2. eap. 62. 2 Greg. Hors t. irae t. de Se Orb. 3 Froderic van der Mye. 4 Lagari River ii prax. med. lib. I 2. eap. 6. 53 Abrah. Nit se Ii histor. seorb. Wiburgi regnantis

23쪽

i terea incolarum ingentem multitudinem m0rbus intersecti, qu0di factum causa fuit traditionis praecipua. Suevi enim obsidentes sani atque integri remanentes urbem occuparunt. ,Alio loco idem auctor Iuem commem0rat, quae in Hunguriat grassata est belli cum Turcis ultimi tempore. Exercitus imperatorii, desertis regionibus hiemem transigentis multa millia militum morbo consumta sunt, praesect0rum autem nullus. Optimi quidem essectus remedia adhibens medicus, tamen pestem tam letiferam fugare non p0luit; o contrario latius serpsit hiberno tempore. Ver autem herbaeque virides moaum ac terminos morbo statuerunt 1), quem eodem sere tempore in Italia invenimus. Praesidii Germanici, quamquam procul a mari castra posuerunt, myjor obruta est pars. Praesectus Italicus ipse aegrotans a Germanico medico paucis diebus Nasturtio aqualico in usum vocato restitutus est 2J. Accuratissime Damianus Sinopaeus scorbuti epidemiam

coronae annis 1731-33 grassantem describit. Tempestate humida antecedente febres catarrhales per viginti circiter dies mensis Februarii dominabantur, deinde pleuritides, pneumoniae, sebres intermittentes sequutae sunt et mense Martio anni 1731 scorbutus sere solus praevaluit. Initio perpauc0s invasit, paulo autem post plurimi hoc malo aegrotabant; praecipue per m. Aprilem et Arium Vehementissime saeviens I Ejusdem libr. V. Lind's Abhandi ung vom Seharbock. 2. Ausg. Aus d. Eugi. von Pego id. P. 589.

2ὶ Lind. p. 589.

24쪽

medio Iulio decrevit, tempestate tepida exorta. Miliaria saepissime et interdum scabies sese cum scorbulo conjungentes morbum etiam maligniorem reddiderunt. Tum0res sanguine nigro livido impleti, vibices nominati, exulcerationes carnet putrida sungosaque circumdatae Bpparuerunt. Omnes Prope ex aliis morbis in nos oco iniis reconvalescentes Scorbulo UeX-bantur. Minoris tamen fuerunt momenti epidemiae annis Se

Anno 1736 Asoviae praesidium a scorbulo correptum ilesse Abraham Nit schius in libro suo de scorbulo narrat. Aer perpelue humidus, modo frigidus modo calidus fuit, . lignum desuit, ita ut milites inediae atque algoris patientes magna inopia sint pressi. Per tres menses obsidium duravit let ingens multitudo hominum mortua est. Praeter naturae Vires morbi castrenses, di arrhoea, sebres quartanae, acerrimi ianimi motus, denique labores permagni causae sunt judicandi. De epidemiis, quae in Bussia australi hoc temp0re reperiebantur, idem auctor, quem jam supra commemoraVimus, . verba facit. Vralistaviae scorbulus anno 1758 epidemius exstilit 2). Temporibus procedentibus scorbutus benigni0rem accepit naturam et ad eas ,regiones, quibus semper suit endemius, rediit terminosque sibi constituit, extra quos rarissime egressus

25쪽

est. In Russia sepinntrionali nunc temp0ris interdum epidemiam induere sertur indolem. Quibus explicatis opera dignum nobis videtur causas, quas scorbulum essecisse historia docet, praecipuas asserre. Inprimis huc pertinet tempestas. Aerem humidum s maxime sc0rbuto favere semper est observatum. Quum autem n0n sit dubium, quin aura maritima humidior sit quam terrestris, neque est mirandum, qu0d frequentius In IlIneribus maritimis exstiterit m0rbus quam in terra, praesertim quum labores, quos nautae perpetiuntur, multo majores esse solent quam ii, quibus h0mines in terra versantes sunt eXp0- siti. Nemo prorsus calamitates mirabitur, quae An sonis quum circa promontorium Horri nominatum navigaret, socios navales Vexavere, si viros diu in uvidis cellis sive in uvidis lectis vel adeo in navis constrato dormientes tegumentis foventibus Omnino caruisse legerit. Alia causa frigus est, quod ubique m0rbum maligniorem reddidit et cum humiditate conjunctum maxime inter omnes causas eminet praedisponentes, id qu0djam O laus Magnus cognitum habuit, frigida atque humida domicilia huic malo lavere dicens. Idcirco in navibus praesertim nauticos saepissime, praesectos autem quibus meliores sunt cellae et lecti rarius aegrotatiles videmus. Eadem eX ratione scorbulus hiberno tempore frequentior est quam aestiVO, frequentior in regi0nibus ad septemtrionem spectantibus quam in meridianis. Deinde herbarum olerisque inopia causis adnumeranda est. Olera recentia fructusque maturos non solum optima contrabe0rbutum remedia, sed etiam efficacissima morbi tutamentu

26쪽

semper fuisse historia d0cet. Sed mullae etiam aliae cause eXistunt, scilicet animi motus, morbique debilitantes. Reconvalessentes cib0s navales edentes in primis aisci soent, e0demque m0d0 ii, qui corporis m0tus et exercitia neg/exerunt: quod ita esse ex anni 1746 epidemia manifeste in seligendum est. Inprimis ex sc0rbulo restituti postero ann

Ilerum e0dem morbo concipiebantur. NonnulIi scriptores cibilis alitis earnique salitae culpam attribuerunt, qu0d non ita si habere, jam celeberrimus ille Lind demonstravit atque experientia c0nfirmavit. Praebuit hic medicus aegrotis sal purisnper quatuordecim annos, et eos neque pej0res neque meli0resi redditos vidit. Sed omnes, quas en narravimus, res omni aetate existebant nec tamen unquam scorbutus iam malignus fuit quam saeculo quindecimo et sequentibus. Ista aetate quidem eadem adhibitarsunt remedia quam nostra, lamen scorbutus orescebat ac l0ngius Ialiusque proserpebat, omnes hominum Iab0res illudens. . Alia igitur causa n0bis exstitisse videtur, causa quaedam in terna nobis obscurior. Sine ullo dubio terrae nostrae magnal inest vis in generis humani statum. Bevoluti0nes telluricae etiam naturam, quam videmus, animumque h0minum revolvunt. Nunquam enim lues lania, ut scorbutus illius temporis singulare est phaenomen0n, sed omnia potius nexa inter se et aptas0lligataque videntur. C0haerent re vera periodi, in quibus qu0d in nobis procreatum est, pr0 ducitur, cum aliis terraemulationibus et internis et externis. Sterilitas annonae, lem pestatis Iniquitates, beIla exardescentia, n0va magni momenti

In Venta, n0vae animorum revolutiones una eademque causa e

sciuntur. Aetas autem illa, qua ex0rtus est sc0rbulus et alido

27쪽

ues, excelluit America delecta, arie typ0graphica invenia, re-brmali 0ne rerum et p0lilicarum et eccl0siasticarum. At vero li0bis haec omnia aeque ac ea, quae in rerum natura, in at-1a0sphaera lacla sunt, inter se neXum quendam habere viden-

ur, quod idem reperimus bis l0riam saeculi ultimi perlus tantes. Inprimis septimum hujus saeculi decennium excellit.

laea enim annum 1770, quo pestes universum sere orbem ervaserunt, maXime tempestalis vicissitudines exstiterunt, terae m0libus c0nquassatae sunt, revolutiones politicae et phil0ophicae in ei piunt. Altamen ut morbus agmen nactus postea paulatim eVane

tit, item m0rbi epidemii generales qu0que, postquam per I 0num tempus dep0pulatione animos in summum conjecere timo-em, ad pristinam indolem bonam redeunt. Epidemia generalis sere idem est generi humano, quod i0rbus singulus uni homini. Docet autem historia alias mor-

0rum epidemias per saecula ad eXitum adduci, alias vero revissimo tempore orbem terrarum pervadere. Ad has qui us epidemiarum acularum nomen sit venia voci) altribuatur, lurimae pestes pertinent, atque n0nnullos ante annos modo

iis generis epidemia multorum vitam extinxit: choleramico. Εpidemiis autem chronicis, ut ita dicam, annumerandast sγphilis itemque lues scorbutica . Ut in epidemiis acutis iorbi singulorum sunt aculi, sic in chronicis chronici, quodi sγphilide nec non in scorbuto salis palet. Febris tantumi gra issimis exstitit casibus, polissimum in hominibus pleth0lea constitutione praeditis. Acutior etiam scorbulo maritimo, uam terrestri suit decursus. Paulatim pro epidemiae ind0le talum levius leviusque sactum ad pristinam rediit bonam na-

28쪽

turam, quam ad hanc aetatem usque qua causae internae de sunt, servavit. Sed haec hactenus. Restat historia sententia. rum de natura scorbuti prolatarum. Opiniones de causa hujus morbi proxima sere innumera Ihiles sunt, nec mehercule operae laret pretium, diversa de h0 malo judicia deinceps omnia enumerare. In classes igitur e describamus. Pars enim altera medicorum sanguinem atqui fluidas corporis partes morbo asseclas esse pulat, pars veri altera praecipue solidis culpam tribuit. Illa de causa proximi sententia antiquior videtur. Antiqui jam succorum putredin symptomata ad scorbutum pertinenti attribuerunt. Joanne lEchtius, qui primus de sc0rbuto scripsit, sanguinem depra vatum scorbulo proprium putat. Eodem modo Salomo Al h er tus judicat: senascitur tam ex hSpochondriacorum Visce rum partiumque nutriciarum in prima regione corporis circum lsitarum, quam praecipue ex hum0rum cacochγmia seu impii late. A Wi erus in libello de scorbulo morbum arctius dei nit. Scorbutum esse dicit, quando propter splenis obstructi0 nem impediatur attractio humoris melancholici, qui reliqui sanguini commixtus universum corpus tabida corruptione inficciat, tum puniceis lituris crura delaedans ex crassiorum supartium decubitu, tum p0rtione tenuiore sursum elata tenera gingivas acri corrosi0ne et putrida carnis eX crescentia Vitians.

Plurima haec in obscuris hypothesibus consistere lacib intelligi potest. Qu0d theorias attinet, quae pro temp0r

maxime Valebant, dyscrasiae sanguinis accuratius constitueban tur. B0er have et L. Hos sinanti in eo consentiunt, Omne scorbuti species uni causae assignandas esse. In sanguid enim arbitruntur partes serosas vel aqualicas esse, simul i

29쪽

rassamento separatas, ita ut illae nimis liquidae acidulae sint, 0c autem nimis densum. Boer have sese ViX plura sulphuam saliumque genera in hermeticorum ergasteriis quam in anguine scorbulicorum reperisse contendit. Acrimonium inesti od0 acidum, modo muriaticum, modo Delido - alcatinum, modo incidum. Hos sinannu, qui solum alcatinum vel acidum esse erim0nium putat, auctore salivatio, dolores. Vagi, haemor-jagiae praecipue liquidis, d0lores sXi aulem, intumescen-

ae densioribus sanguinis partibus efficiuntur. Linna uoi0rbus consistere visus est in sola dyscrasia muriatica et uni salsedo haec muriatica inficiat humores, nec expellatur,e0rbutum oriri existimat. Salsedine insectus sanguis, in pa-Alam orichalci immissus, moX hanc rodit. Gingivas et den-rs rodit saliva, quae si in ignem exspuatur, magis crepitat latula ab urina incrustatur magis tartaro, quam ab aliis uriis; corrodit haec vasa lγmphatica et minimas fibras callosas ieit, homines sic reddit tardos, in majori gradu pedes oede talosos et pectus asthmate gravatum ab hγdrope mediastini eu th0raeis, quo plerumque pereunt. Jakson in nimiam Oxγgenii quantitatem culpam con-ert, alii vero medici in ejusdem materiae inopiam. M akr id ge carbonis inopiam, Pucheli praevalentem Venosita-em accusat. Magno cum acumine causam proXimam Hartes sXplicat. Sanguinis cruor diminutus est, itemque fibrina et elatina, albumen decompositum, Oxygenii alque nitro gentiaopia, liquidi atque carbonis abundantia. Pars autem altera solidas praesertim corporis humani artes h0c malo asseclas esse contendit. Lind primus hanc

30쪽

sententiam accuralius disseruit, quam liceat brevi explili

care.

Sanitas dependet a lono qu0dam sibrarum, quo di, nuto debilitatoque assimilatio et nutriti0 parum procedunt

secretiones imminuuntur. Partes autem corpus componente

putrefiunt, nisi urina atque exhalatione insensibili a n0centilibus materiis liberatur sanguis. Quum vero plurimae se0r buti causae organa debilitent et excretiones minuunt, hac dcausa succi putrefiunt. Debilitas partium solidarum putredi num fluidarum efficit. Utraeque opiniones n0n ita commodae justaeque mihi videntur, ut illa, quam Baum gaertner in suo de palliolo. gia et therapia speciali libro nuperrime nobis proposuit Morbus scilicet hoc auctore modo solidarum, modo suillarumalplerumque autem utrarumque partium assectione oriri potest Sanguis directe cibis n0n c0nvenientibus et suppressa eXspiratione depravatus; s0lidum autem corporis sγslema, inprimi: nervosum ex laboribus nimiis, animi molibus patitur. Alterum in alterum habet vim. Sanguis depravatus organa nutritionis irritat atque debilitat, nervi debilitali etiam vissisanguinis vitalem diminuunt: qua re et hic et aliae corp0rii materiae, ut in typh0sis febribus vel in paratisibus conspicimus, depraVanlur. -