Orationes tres historicæ eruditæ, insignes et patheticæ de optimo ac beatissimo ex hac vita discessu ... Christiani III. Daniæ ... regis (Iacobo Bordingo)

101쪽

sam conseruandae doctrinae curam, non ociosos impiorum hominum coetus amauit sed remotis ab ossicio docendi Pontifici j somnibus, in Academia sua Haisniensi hanc ipsam Eua et angeli doctrinam a probatae eruditi onis xpietatis doctoribus tradi,disci, et ad posteros propagari voluit, ut in de semper Ecclesiij dc scholis idonei gubernatores peti possent. Porro ut omnibus,etiam posteris, ta ad fontes doctrinae coelestis aditum patefaceret, magnos impendit sumptus, ut Biblia sacra in Danicam in suam verterentur,in typis excusa in singulis Ecclesiis reponerentur secuistus, ut apparet, exemplum Constan. ta lini Magni, qui mi impensis sacra Bi.blia aliquoties deseribi, ex suo mandato ad omnes nationes transmitti

cura ult.

Solitus est autem ipse viros doctios mos, qui in ea versione occupati eis accrant, saepius admonere dc cohortari,

: At etiamsi linguarum imperiti non

essent,

102쪽

erent, potissimum tamen,quoad fieri posset, vestigiis Lutheri insisterent, de

citis versionem Germanicam, quan tum lingua pateretur, sibi imitandana proponerent. Tanti fecit huius viri

iudicium & diligentiam, cuius scripta legebat ast due. Huic de Ecclesiis solicitudini ac

cessit summa eius pietas in priuata de domestica vita Mane experrectus, diem ab oratione ardenti auspicabatur: qua finita, diebus sacris, talias saepissime, insignes quasdam e sacris literis sententias, additis commonera factionibus piis, praelegere solitus est astantibus cubiculariis .familiae aulicae quae ad eum audiendum, non semcus ac ad publicas conciones, magna discendi auiditate concurrebat. Ante prandium tempus aliquod causis cognoscendis impendit, ipse iusticiae amans diligenter cauis,neces-go ικησue fieret, neue quid turpe in se admitteret per iniusticia: quin, quod aequum

103쪽

aequum esset ac bonum, tam plebeio, quam patricio,iam pauperi, quam di uiti tribueret. In prandio adiunctos habuit do. ecos viros, Consiliarios aut Theolo gos suos, cum quibus de historijs, aut religionis, reipub statu pie contulit, mouens interdum quaestiones disputationes de rebus arduis. Vtcnim sincero amore doctos omnes complexus est , maximeque eos, qui Euangelii doctrinam profiterentur, quo fauore muneribus de hono re prosequi nunquam destitit:ita etiam praesentia , colloqui j eorum summe delectabatur. prandio, quoties publicis nego-cijs non occuparetur, studiis humani oribus, ac praesertim mathematicis, aut lectione sacra sese oblectabat. coena, non helluationibus non aleae deditus sed plerunque vel P satam os canere, vel historias elegante, leagere solebat: donec peracti, precibus Fri suis.

104쪽

suis Deo sese commendaret, suauimusicorun concentu oblectatus, somnuna caperet.

Theodosius L scripsit sua manu libros Novi testamenti, quorum ali quam partem quotidie legit. Fertur WAlphonius rex Neapolitanus Biblia sacra, una cum Glossa ut

vocant ordinaria, quatuordecies dis ligenter perlegisse, adeo ut non modo historias praecipuas, sed etiam multas paginas, ad verbum memoriter recitare potuerit: stamen diem, quo ni

hil legisset, sibi turpiter perijsse dolea

Tanta, si non maiori diligentia erat CHRISTIANUS III. Plurimum cnim temporis sacrae lectioni tribue aebat quotidie simul scripta Lutheriacali orti piorum diligenter inspexit,

idque ea felicitate ut magno paulat mi in vera pietate progressat faceret.&in aestu tentationum ac periculorucili cacia Euangeli sentiens, frequenter

105쪽

tet dulcissimum coelestis doctrinae ne

ctar appeteret sed eo recrearet: quod non, ut ille, putidi si seculentis hominum commetis,glossis apaxmoir inter pretationibus obscuris aut imp ijs tu Dbatum, nec humanarum traditionum

vappa male dilutum sed cx fontibus limpidissimis, Lutheri interpretat bone pia, perspicua, .analoga fidei, pristino nitori restitutis, affatim hau

riebat.

Non dicam, quanta alacritate, sine fastidio, quam plurima historicorum

monumenta euoluerit. Unde factum est, ut annalibus patrice etiam perluis stratis, praeter caetera plerosque Danorum reges, ferro desintestinis bellis absumptos didicerit, suam vitam Deo ardentius commendauerit. Ac,ut breuiter, quod res est dicari , tantum crebra pio tu istilium scriptorum lectione profecit vi mentem

sacris verbi diuini sententiis, raraeceptis vitae quam optime formatam haberet:

106쪽

haberet: nec infeliciter regillam Nasetianeten sibi obseruandam propone rei, quam utinam omnes non modo principes, sed ,singuli cuiuscunq; loci atq; ordinis homines imis pectori bus infigerent. Taceo continuum orandi studiisum quo semper apendentes cala

initates auertere nitebatur. Notum

enim est, doctissimos homines in Germania maliis regnis, acta ieiunia litanias publicas, per uniuersum re gnum singulis pene annis ab hoc Rege institutas, summis en com ijs prae

dicare, costanter asseuerare, se nun quam tam pia, tam veterum regum similia vidisse ieiunia, aut inuocationis exercitia: quibus non secus acre hin

Nini uitarum rex, T IN V S ipse alios exemplo haud con

temnendo anteiret.

Nec fuit inanis: frustranea hec precandi

107쪽

cadia si dii itas quin cli Regile regni incolis comoda afferret pliari in ad adeo ut pax diciturna, propagatio Ecclesiarum' cholarum Sc florens diuinis benedictionibus regnu, vicinis aemu lis inuidiam no leuem iniecerit: cum

caetera regna luxuries, viciis, odiisq; superbia verteret: ita ut ea ob funesti Isiana a bella, & certamina ambitionum, vastationes, tyrannides, persecutiones pioria, seruitute morte grauiores,

acerbissimis doloribus, luctibus cmoeroribus premerentur, Wr ulnam interitumo minarentur.

Adde, quod vita Regi valetudinario quidem, sed oranti, miraculose prorogata sit. Cum enim ante annos aliquot Lundae caniensium in postea saepius Coldingae Cimbrorum oppido, lethali morbo corriperetur, nec in arte medica ullus esset praesidi j locus reliquus, constat eum suis: suorum precibus immediate a Deo vita multorum annorum obtinuisse.

Quam

108쪽

Quantum autem hic Rex aliis ealcar ad sit milia pietatis ossicia addi.derit, quanquam ipsi videtis tamen a

me in dicendo praetereundum no est. Hoc enim sic fieri solere accepi- iratas, ut, cum homo nitationem inistelligat, rimitando discat, Regum probati mores facili me multorum animos alliciant ad imitationem: maximec eorum , qui lonestatem amant, In regno vivunt, aut domestica .familiari regis fruuntur conis suetudine, ut inquit Claudianus Stili. conem laudans:

Scilicet in vulgus manant exeirpia regentum tuto ductim lituos, sic ni Ore castra sequuntur.

Et Cicero ad Lentulum scribens: Sunt haec, inquit, apud Platonem nostrum scripta diuinitus, quales in Republica Principes essent, tales reliquos solere

Qirare factum est, ut pio Regi pium fuerit satellitium, studio pietatis in vulgus optimis excplis propagato.

109쪽

In ciuile enim videbatur, inbstium stertere, aut aliud agere, Rege

summa cum attratione conciona natem audienter in ciuile videbatur, mi isnistrum tacere, Rege canente sinciauit ei impium iudicabatur , sacram coenam negligere, qua Rex uteretur saepissime. Vidimus nobiles caulicos caeteros concionibus frequentes de attentos una cum Rege interesse: vidimus cum gaudio de admiratione milites veteranos, non modo armis& rebus fortiter gestis, sedi pietate claros. aba ta voce Psalmos exemplo Regis caneis: re vidimus eosdem frequenti Simo coenae Dominicae usu Regia pietatem

aemulati .

Ac solet mihi de his cogitanti in

mentem venire illius temporis, quo

'vitebergae praeceptorem nostrum, clarissimum D n. Philippum Melan- , lithonem saepius audiui statum E ,elcssiarum nostrarum non sine laeta gratuis

110쪽

gratulatione praedicare, Zc societati R.

delii PT comparare , quae tempore Christi, versantis in Palaestina, ac docentis, fuit in Capernao.Qma vi illic jucundisi mus erat pastoris lairi de Capita ne centurionis cum Christo consensus ita In hoc

Daniae reiano amoeno claruit hacteis nus stan ima Regis pietas, merga veram religionem, Ecclesias de Scholas amor intimus : proceresin praestantis

simi quid rege pacificum dilexerunt, eius exemplo adducti, nihil eat eis

ne sicentia antiquius ducebant, qua tavera relietionis amorem summis charitatis flac ijs Ostenderent. Doctores etiam verbi,simpli ci veritate contenti utilissimam in Eccle si is concordiam retinuerunt: & Reaegis autoritatem veriti, nullas nec do Q, ctrinae purioris corruptelas, nec calumnias aut hyperbolas Sacramentari

orum, unquam in vulgus spargere tentaverunt.

Quod hori