Valerii Maximi Dictorum factorumque memorabilium libri 9

발행: 1625년

분량: 371페이지

출처: archive.org

분류: 전쟁

201쪽

1: a VALERII MAT. LIB. UI.

riolore suo pro publica lege tisi sunt, strictim perciit.

Tam . Sempronitis Musca C. Gallium deprehensuin iaadulterio flagellis cecidit: C. Memmius L. Octavium similiter deprehensuin nervis contudit'. Carbo Accienus a Vibieuo , item Pontius a P.Cernio deprehensi castra,ri sunt: Cn. etiam Furium Brochum quidam deprehen

dii Sc familiae stuprandum objecit: Quibus irae siniudulsisse, fraudi non fuit. EXTERNA.

r. ATQUE ut domesticis externa subnectim,

Graeca femina nomine Hippo cum hostium clatseelset excepta, in mare se, ut morte pudicitiam tueretur,a e cit: Cujus corpus Erechtheo Iiriori appulsum,proxima undis humo sepulturae mandatum ad hoc tempus nima-Ins contegit: Sanictitatis vero gloriam aeternae traditam memoriae Graecia laudibus suis Glebrando, quotidie

forentiorem effecit.

a. VEHENEN ΤIUS hoc, illud tonsidera litis exempIum pudicitia . Exercitu di copiis Gallo, graecorum', Cn. Manlio consule in Olympo monte ex Parte deletis, ex parte captis, Orgiagontis reguli uXor mirae pulchritudinis a centurione , cui custodienda tra, dita erat, shiprum Pati coacta : postquam ventum est isteum locum, in quum centurio, misilo nuntio, necelsa xios mulieris pretium quo eam redimerent , aiserre ljusserat : Aurum e pendente cen=urione, de in ejh pondus animo oculisque intento, Gallograecis lingva entis suae imperavit, ut eum occiderent Interfectieinde caput abscisiana manibus retinens ad coniugem venit : abjectoque ante pedes ejus, & injuriae dc ultionis suae ordinem exposuit. Hujus feminae quid ali Ud qui 'iram , quam corpus in potestatem hostium ve nisse dicat Nana neque animus Vinci,nec pudicitia ca

ri potuit. 3. TEUTONORVM vero coniuges Marium

victorem orarunr ut ab eo virginibus Vestalibus dono inirierentur , amrmantes aque se , atque illas virilis concubitos expertes furum I. Eaque re non impetrata , laqueis sibi nocte proxima spiritu in eripueritur. Dii melius, quod hunc animum viris earum in acie non de Herunt. Nani si mulierum suarum virtutem imitaxi voluissent, incerta Teutouicae victoriae tropha a reddi diment.

202쪽

igata

LI SE R T A T E M autem vehementis spirulis

dictispariter, ac factis tes latam, ut non invitav rim : ita ultro venientem non excluseri in .intae Ii ter virtutem vitiumque posita; si salubri modo te temperaverit, laudem; si qlio non debuit, profuderit, in prehensionem meretur. Atque vulgi sic auribus gratior, qnam sapientissinii cuiusque animo probabilior e It. V pore frequentius aliena venia, quam lua provIssent Aiuta. sed quia humanae vitae partes persequi P PQ iisicin est a nostra fide, propria antimatione referatur. a. PRIVERNO capto,interfectisque quI Ist oin pidum ad rebellaudum lucitaverant, senatus indignatione accensus cousilium agitabar, uti idnamdibi cle reliquis quoque Privernatibus faciendum ellet. Ancipiti igitur casu salus eorum fluctuabat, eodem tempore ocvictoribus di iratis subjecta. Ceterum cum auXIlium unicum in precibus restare animadverterent, ingenu1 Italici sanguinis oblivisci non potuerunt .Princep, em meorum in Curia interrogatus, quam e uam me retentdr, respondit: uuam merentur, qui se dignos nudi i te judicant. Verbis arma sumpserat; exal Peratoicdle patrum cunscript. animos inflammaverat. Oect L lanistius consul favens Prive alium caussae , re rellum an Dinoso ejus dicto obtulit: quaesiritque, qualem cum eis Romani pacem habitur1 eisent impunitate donata. At is coiuellantissimo vultu. Si bonam dederitis, ItaquIt,Perpetuam : si malam,non diuturnam. Qua voce pei se humeth, ut victis non solum venia, sed etiam ju3 dc benenci um liolirae civitatis daretur . . 2. Sic in senatu PrivernMIQqra ausus est. L. vero

203쪽

1 7 UA LER. MAX. L IB. VI. Philippus consul adversus eundem ordinem libertatem exercere non dubitavit. Nam segnitiem pro Rostris ex-Probrans, alio sibi senatu opus esse dixit e tantumque i poenitentia dicti abfuit, ut etiam L. Crasso luminaedi. gnitatis & eloquentiae viro , id in Curia graviter stren, ti, manum injici juberet:ille rejecto lictore, Non es, inquit, mihi Philippe consul,quia nec ego quidem tibi

nator sum.

3. I D t populum ab inciarsi suo intum liberras reliquiit imo & nmilitor a ggres Ia , & aeque experta est patientem. C Carbo tribΨIeb.miper sepultae Gaz-chanae seditionis turbulenti sumus vindex, idemque orientium civilium malorum fax ardentissima, P.Africunuin a N umantiae ruinis summo cum gloriae fulgore venientem, ab ipsa pene porta in Rostra perductum, quid de Ti. Graccni morte,cujus sororein in matrimonio ha, hebat. sentiret, interrogavit: ut auctoritate clarissimi viri inchoato jam incendio multum incrementi adjice, xet: Quia non dubitabar, quin propter tam arctam alii, nitatem,aliquid pro interfecti necessiarii memoria mist, rabiliter esset Iocuturus. At is inre eum caesum videri respondit. Cui dicto cum concio tribunitio furore in stincta violenter succlamasset, Taceanr, inquit, quibus Italia noverca est. Orto deinde murinure,Non effcietis,

populus iterum ab uno contumeliose correptus erat. Quantus est honos virtutis 3 tacuit acturum : Recens ubctoria ipsius Numantina, de patria Macedovica,devictae. que Carthaginis spolia avita, duorum regum Supha. eis di Persae ante triumphales currus latenatae cervices, tunc totius fori frementis ora clausertini t Nec timori datum est silenti lim, sed quia beneficio AEmiliae & Cor. neIiae gentis, Ili metus Urbis, atq; Italiae finiti erant, plebs Romanae libertatis scipionis libera nou fuit. 4 Qv APROPTER minus mirari debemus, quod ampIimina Cn.Pompeii auctoritas toties cum ii hertate luctata est e nec sine magna Iaude, quoniam omnis generis hominum Iicentiae ludibrio esset ; quieta fronte tulit. Cn. Pise,cmn ManiIium Crispum reum ageret,eumque evidenter nocentem gratia Pomprii videret eripi; juvenili impetu ac sttidio accusationis prove eras, multa & gravia crimina praepotenti defensori o iecit. Interrogatus deinde ab eo,cur se quoqRe non ac cusaret: Da,inquit, praedes reipublicae Te , n postulauis fueris, civile bellum non exciraturum ; etiam de tuo prius, quam de Manil Ii capite in consilium judices mit xam. Ita eodem judicio duos sit stinuit reos: accusatione

cili ra

a det ibi:

data et findi

204쪽

c A P. II. DE LIV. D Isin v A v nta. III Manilium; libertate Pompeium: de eorum alterum te se peregit, alterum professione, qua solum poterat.1 QUID ergo libertas siue Catone t non magismaam Cato fine libertate. Nam cum in senatorem uocentem I infamem reum judex sedisset,labellaqtie Cn. Pompeii laudationem ejus continentes, prolatae essient, proculdubio essicaces futurae, protinus 1libmovit eas eqI stione, legem recitando, qua cautum erat, ne senatoribus tali auxilio uti liceret. Huic facto persona admirationem ademit. Nam quae in a Ito audacia videretur,in Catone fiducia cognoscitur. 6. C N. Lentulus Marce Ilims conssit,cum in concione de Magni Pomprii nimia potentia quereretur, as sensusque ei cIara voce universus populus est: ΑccIamate, inquir, Quirites,acclamat duin licet: iam enim vobis impune facere non licebit. Pulsata est tunc exbinii civis potentia, hinc invidiosa querela, hinc lamentatioue miserabili. . c vi candida fascia erus alligatum habenta, Favonius, Non feri,inquit, qua in parte corporis sit diadema et Erigui panni cavillatione regias mus vires exprobratis. At is neutra in parte mutato 6 It utriInque cavit, ne aut hi lati fronte libenter agnoscere potentiam , aut tristi iram profiteri videretur e Eaque Patientia inferioris etiam seneris, di fortunae hominibus adbtum adversus se dedit: E quorum turba duos retulisse Mbunde erit. 8. HELVIUS Mancia Formianus, Libertini filius, ultimae senectutis, L .Li bonem apud cen Ies acculabat: in quo certamine cum Pompejus Magnus humilitatem ei, aetatemque exprobrans, ab inferis illum ad accusandum remissium Gixisset : Non mentiris, inquit, Pompei: vemo enim ab inseris L. Libonem accusati rus: s ed dum illic moror, vidi cruentum Cn. Domitium Abenobarbum deflentem,qiiod summo genere natus,integerrimae vitae, amanti minus patriae,in ipso juventutis fore,tuo iussu esset occisus. Vidi pari claritate couspiculam Brutum ferro laceratum, quereutem id sibi prius perfidia , deinde etiam crudelitate tua accidisse. Vidico. Carbonem acerrimUm Pueritiae tuae , honorumque . patris tui defensorem, tu tertio consulatu ino catenis, ras tu et injici jusseras,vinctum,obtestantem te, adve us omne fas, ac nefas,cum in summo emet imperio, a re eqnite Romano trucidatum. Vidi eodem habitu, requiritatu praetorium virum Perpernam stemiam tuam execrautem, o innesque eos una voce indignantes quod indemnati sub te adolescentulo carnifice occidissent.

205쪽

vALERII MAx. LIB. VI.

Obducta iam vietis cicatricibus ιhellorum civilium vet. . sissima vulnera, nauulcipali homini, serVitutem pater. nam redolenti, effrenata remeritate tutolerabiligine spiritu linpune revocare licuit. Itaque eo tempore &fortissi nil erat Cn.Pompejo maledicere, dc tutissii num. Sed non patitur nos hoc longiore querela Prosequiper. some inseqtientis aliquanto sors humilior. 9. Diphilus Tragoedus cum Apollinaribus Iudis in. ter actum ad eum verium vetiisset, in quo haec sententia contiuetur , Miseria nostra magnus est i directis id Pompeium inanibus, pronuntiavit: Revocatusque aliquoties a populo, sitre ulla ciuictatione, nimiae illum re intolerabilis potentiae reum sessu perseveranti erit. Eadem petulantia usus est in ea quoque parte,Virtutem istam veniet tempus cum fraViter gemas. Io. M. etiam Castricii libertate inflammatus ani. mus, qui cum Placeutiae naagistratiun gereret, Cn. carbone consille jubente decretum fieri, quo sibi obsides a Placentinis darentur, nec summo ejus imperio obtem peravit, nec maximis viribus cessit: Atque etiam dicen. 1i inultos se gladios habere, respondit. Et ego annos. Ubstupuerunt tot legiones, ta in robtillas senectinis reli I uias Uituemes. Carbonis quoque ira, quia materiam aeviendi perquam exiguam habebat, 'parvulum vitaeetempus ablatura, in seipsa collapsa est. 1 r. IAM Ser. Galbae temeritatis plena postula tio, qui Divum Iulium consummatis victoriis, in sorojus dicentem , in hunc modum interpellare susinuit: C. Iuli Cassiar, pro Cn. Pompejo Magno quondam genero tuo in tertio et iis consulatii pecuniam spopondi, quo nomine minet at Pelior : Quid agam dependam tPalam atque a Perte ei bonorum Pompeli venditionem exprobrando, ut a Tribunali summoveretur, meruerat: illud ipsa mansuetiidine mitius pectus, aes alienum Pompeji ex suo fisco solvi iussit. 1Σ Α. Caesellius, vir juris civilis scientia clarus,

quam periculose contumax l Nullius enim aut gratia, aut auctoritate compelli notuit, ut de aliqua mussi rerum, quas triumviri dederant, formulam compone-xet. Hoc animi judicio victoriariun beneficia extra omnem ordinem legum Ponens. Idem cum multa de temporibus Cassiaris liberius loqueretur, amicique ne id faceret monerent: Duas res qtiae hominibus aluarissimae videntur, inquam sibi licentiam praebere respon' dii ; senectiitem dc orbitatem.

EXTERNA

206쪽

. EXTERNA.

r. INSERIT D ta uis viris mulier alienigeni sanguiuis: quae a Philippo rege temulento immerenter damnata, Provocarem ad Philipeum, inquit, sed sobri mi. Excussit crapulam oscitania, ac praesenti antiri ebrium resipiscere, caulsaq; diIigeutius inspecta lusu rein sententiam ferre coegit. Igitur aequitatem, quam impetrare non potnerat, extorsit: potius praesidium alibertate, quam ab innocentia mutuata. a. ΙΑ Μ illa non solum fortis, sed etiam urbana libertas. senectutis ultimae quaedam,syracusanis omni-bes Dionysii tyranni exitum, propter nimiam moriunacerbitatem dc intolerabilia onera votis expetentibus. sola quotidie matutino tempore deos; t incolumis ac sibi superstes esset orabat. Quod ubi is cognovit n. Fbitam sibi admirarus benevoleutiam, accersir eam , 8cquid ita hoc, aut quo sito merito faceret, inIerrogavit. Tum illa, Celta est, inquit, ratio propositi mei; pitella enim, cum gravem tyrannum haberemus, carere eo cupiebam : quo interfecto, aliquanto tetrior arcem occupavit. Mus quoque finiri dominatiouem magni aesti-niabam i tertium te superioribus importuniorem habere coepimus rectorein. Itaque timens, ne si tu fueriti absumptus , deterior in locum tuum succedat γ caput immin pro tua salute devoveo. Tam facetam audaciam Dionysius punire erubuit. 3. INTER has di Theodorum Cyrenaeum quasi animosi spiritus conjugium esse potuit, virtute par,felia . citate dissimile. Is enim L simacho regi mortem si minitanti, Enimvero, inquit, magnifica res tibi contigit, quia cantharidis vim assecutus es. Cuinque hoc dicto accensus, cruci eum suffigi jussisset,'Terribilis harusati pureuratis sit tuis: mea quidem nihiI laterest, hi mille an tubiis ne putrescam.

DE SEVERITATE.

207쪽

1 3 VALER. MAX. OB. v I. 2 cognatorum invenes Externorum.

s Egnatii Metell1. o C. Sulpieii Galli. Antisti Veteris. P. Sempronii Sophi.

a Atheniensium. 3 cambysis regis Persa

ARVET se duritia pectus itecesse est, dum horrio

dae ac tri stis severi ratis acta narrantur, ut huma niore cogitatione sepolita, rebus auditu asperis vacet. Ita enIm destrictae do inexorabiles vindictae, &varia poenarum genera in medium procurrent, utilia

quidem legum munimenta, sed minime in placido dc

quieto paginarum numero reponenda. 'I. M. Manlius, unde Gallos depulerat, inde ipse praecipitatus est ; quia fortiter defensam libertatem ne farie opprimere conatus fuerat. Cujus justae ultionis ui mirum haec praefatio fuit: Manlius eras mihi,cum prae' cipites agebas Senones: postquam mutari coepi lit,imu fatius es ex Senonibus. Hujus supplicio aeternae meminriae nota inserta est e Propter illum eniin lege sanciri Placuit, nequis patricius in arce,aut Capitolio habita xet, quia domum eo loci habuerat, ubi nunc aedem Μ0 nete videmus .Par indignatio civitatis adversus Sp.cassium erupit cui plus suspicio concupitae dominationis Mocuir, quam tres magnifici consulatus, ac duo specto fissimi triumphi prosuerunt. Senatus enim,populusque Rom. non conteutus civitati eum supplicio a fficere; in terempto domum superiecit,ut penatium quoque strage puniretur. Inso Io autem aedem Telluris fecit. Itaque uod prius domicilium impotentis viri fuerat, nunc re igiosae severitatis monimentum est. Eadem austin s p. Nadimn consimili exitu patria multavit. Area vero do mo eliis,quo justi supplicii notitia ad posteros perveni re AEquimelii appellationem traxit. Quantum ergo odii aduersus nostes libertatis insitam

animis antiqui haberent, parietum ac tectorum, tu qui Bus versata fuerant, ruinis testantur.Ideoque &M.Flac ci, Se L. Saturnini seditiosissimorum civium corporibu trucidatis,penates ab imis fundamentis eruti sunt. ce terum Flacciana area, cnm diu penatibus vaeua mansis

set, a in Catulo Cimbricis spoliis adornata est.

Viguit in nostra civitate Ti.& C. Gracchoriam summa nobilitas, ac spes amplissima e sed quia statum civi tatis conati erant convellere, insepulta cadavera lacu runt z supremusque humanae conditioliis honos filiis Gracchi, & u ocibus Acticani di suit: Quinetiam se miliares

208쪽

es, redi

atat i

Enis Hic A P. I M. DE SEVERIΤATE. iis

familiares eorum, nequis reipubl. inimicis amicus esse vellet, de robore praecipitati sun ro' 1. IDEM sibi tam licere P. Mucius tribunus pleb. quam Senatui de populo Romano credidit, qui uinues tollegas suos, qui duce Sp. Cassio id egerant,ut magistratibus non subrogatis, communis Iibertas in dubium vocaretur, vivos cremavit. Nihil Profecto hac severitare iidentius : unus enim tribunus eam poenam novem tollegis inferre ausus est , quam novem tribuni ab uincollega erigere perhorrnissent. 3. LIBERTATIS rigida adhuc clutos,& vau dex severitas, sed pro dignitate ac disciplina que gravis inventa est: M. enim Clodium senatus Cortis, qinam pem cum his pacem fecerat, dedidita Quem ab hostibus non acceptum, in publica custodia necari iussit. Semel laesa majestate imperii, quot modis ira pertinax vindexl factum ejus rescidit, libertatem ademit, spiritum extinxit, coi pus contumelia carceris de detestanda Geinoniatiun scalarum nora foedavit. Atque hic quidem senatus animadversionem meruerat. Cn. autem Cornelius Scipio Hispalli filius, prius quam mereri volset, expertus est: Nam cum ei Hispania provincia torte obvenii set, ne illuc iret, decrevit, adjecta caussa, quod recte facere nesciret. Itaque quaestor Gruelius propter vitam inhoneste actam line ullo provinciali nu- isterio, tantum non repetundarum lege damnatus est. Ne in C. quidem Vettieno, qui sinittrae manus digitos. ne bello Italico militarer, tibi absciderat, severitas se. natus cellavit r Publicatis enim bonis ejus,ipsum aeteris nis vinculis punIendum censuit : effecitque, ut quem honeite spiritum prosundere in acie noluerat, turpiter

in catenis consumeret. .

. ID factum imitatus NU, Curius consil, cuin delectum subitio edicere coactus esset, dc juniorum nemo respondillet: conjectis in sortem omnibus tribubus. Polliae quae proxima exierat, primum nomen urna ex tractum citari jussit: Neque eo respondente, bona adolescentis haltie subjecit. Quod ut illi nuntiatum est a Icousiuis tribunal cucurrit, collegiumque tribuno uiri appellavit.Tunc, v. Curins praefatus non opus esse eo cive reipub. qui parere nesciret: dc bQuadus,& ipsum vendidit.' s. IB. QV E tenax proposivi L.Domitius.Nam eum sisiliam pro pr. regeret, di ad eum eximiae magnitudinis aper allatus emet; adduci ad se pastorein,cujns naanu occisus erat jussit. Interrogatumque qxii eam bestian, consectiset, postquam comperit ultim venabulo, cruci- M a 3 sullixir.

209쪽

ago V ALER. M A X. L IB. VI. sustixi h. Quia ipse ad exturbanda Iatrocinia, quibus

provincia vastabatur, ne quis relum haberet, edixerat. Hoc a Iiquis in fine severitatis di Devitiae ponendum dixerit: disputarione enim utraque flecti potest. Caete. rum ratio publici imperii Praetorem nimis asperum existimari non patituro 6. SIC se in viris puniendis severitas exercuit. Sed ne in feminis quidem supplicio afficiendis segniorem se egit Horatius unus proelio trium Curiatiorum, condi tione pugnae omnium Albanorum victor ; cum ex illa clarissima acie domum reperens sororent Rain virginem Curiatii sponsi mortem profusius, quam illa aetas debebat, flentem vidisset; gladio, quo patriae rem hene gesserat, interemit: Parum pudicas ratus Iacrymae , quae praepropero amori dabantur. Quem hoc nomine reum apud populum actit in , pater defendit. Ita paullo propensior animus puellae ad memoriam futuri viri, 3c fratrem ferocem vindicem, & vindictae tam rigidum assensorem patrem habuit. . CONSIMILI severitate sei aliis postea usus, Sp. Postumio Albino, dc Marcio Philippo consulibus mandavit, ut de his quae facris Bacchanalium incestuo. sae fuerant, inquirerent; A quibus cum multae issent damnatae, in omnes cognati intra domos animadverterunt e lateque patens opprobrii deformitas , severitate supplicii emendata est. Quia quantum ruboris civitati irostrae mulieres turpiter se gerendo incusserant, tan-rim laudis praviter punitae attulerunt. 3. PUBLIC IA autem,quae Postumium Albinum constitem et ixem Licinia , quae Claudium Aselliini viros suos veneno necaverant , Propinquorum decreto strangulatae stini: Noli enim putaverunt leverissi ini viri in tam evideriti scelere longum publicae quaestionis tempus. expectandum ..Itaque quartam iisnocentiunt defensores fuissent, sontium maturi vindices exstite.

runt.

s. MAGNO seelere horiam severitas ad exigen. dam vindictam concitata est. Egnatii autem Metelli onge minori de ea ulla , qui uxorem , qtiod vinum bi-hillet, fustim interemit. Idque factiun non accusat re tantum, sed etiam reprehelisore caririt; unoquoque existimante, optimo illam exempIo violatae sobrietatis Poenas pependisse. Et sane quaeci inqne femina vitii uium immoderate appetit, Omnibus ac virtutibus janua claudit, Sc delictis aperit.

IO. HORRIDUM C. quoque Sulpitii Gallieraritale superciliuin. Nam uxorem dimisit, quod eam

capite

210쪽

capite aperto foris versatam cognoverat; abscisa ses. tentia, ted tamen aliqua ratione munita. Lex' enim, inquit, tibi naeos tantum Pra, it Oculos, quibus sommam tuam apyrobes. His decoris iustriiniei ita contra

ra, his ello speciosa, horum te certiori crede notitiae :Vstelior tui conspectus supervacua irritatioue accersi. tus, in suspicione dc crimine sedili aereat necesse est. i. NEC aliter sensit in Antilliti s Uetus repudiando uxorem, quod illain in nublico cum quadam libertina vulgari secreto loquentem viderat : Nam ntita dicam incunabulis dc nutrimentis culpae, non ipsa conpnotus culpa, citeriorem delicto pra bule ultionem ;ut potius caveret injuriam, quam viudicaret.

in . I v N G E N D v S eli his P. Sempronius Sti .phus, qui conjugem repudii nota affecit, nihiI a Iiud quam te ignorante ludos ausam spectare. Ergo divn sic olim seminis occurritur, meus earum , delictis aberat.

EXTERNA. i. C E T E R V M et si Romanae severitatis exem

plis totus terrarum orbis instini potest rameu externa svinnatim cognoscere fallidio non erit. Lacedaemonulibros Archilochi ε civitate suaeXportari juderauit , quod eorum Parum Verecundam ac pudicam lectioi,εm arbitrabantur. Noluerunt enim est liberorum suorum animos imbui, ne plus moribus noceret, quani ingentia prodellet. Itaque maximum poetam ; atri certe silmmo proximum , quia domum tibi invisam obscenis maledictis laceraverat, carminum ex Ilio multarum.

ter officium salmatronis Darium legem more geniis illi is adulatum, capital Iilipplicio allacerunt: unius ci vis humilibus blanditiis, tinius urbis suae decus Persicae dominationi summissum graviter ferentes. 3. IAM Cambyses inusitatae severitatis,qui malicujusdam judicis ex corpore Pellem detraetam , fellae intendi, in eaque filium ejus judicaturum coiisdeie jussit. Ceterum dc rex, & barbariis atroci ac nova poetins judicis, ne quis postea cornin Pi judex Pollet, providit. C A P V Τ I v.

SEARCH

MENU NAVIGATION