Fontes iuris ecclesiastici antiqui et hodierni edidit Ferdinandus Walter

253쪽

XXXVIII. BULLA PRO REGNO BORUSSICO A. 1821.

Miinchen, don 8. April 1852. Aus Seinor Lonigi. Majestat allertio chsten Beselit. XXXVIII. Bulla circums erip tioni s D ioecesium Regni Borus sici d. 16. Iulii 1821.

Pius Episcopus, Servus Servorum Dei. Ad Perpotuam Bel Memoriam. I.) De salute animarum, deque Catholicae Religionis incremento pro Apostolicae servitutis officio impense solliciti Curas Nostras continuo intendimus ad ea omnia, quae Christi fidelium Spirituali regimini procurando magis apta, et utilia comparare posse dignoscamus. Hoc sane consilio iamdiu cogitationes Nostras praecipue intendimus in regiones illas, quae actu Dominatui subsunt Serenissimi Principis Frideriei Gulielmi Borussorum Regis, ut illius intercedente Ope, ae liberalitate rem sacram ibidem meliori, qua fieri posset methodo componere Va

II.) Probo siquidem Nobis ante Oculos versabatur praesens Regionum illarum ratio, nec unquam deplorare cessaVeramus ingentia damna promanata ex praeteritis rerum perturbationibus, quae florentissimas olim, atque ditissimas Germaniae Ecclesias a veteri, quo praestabant, splendore deiectas, ac bonorum praesidio spoliatas, ad miserrimum redigerant statum , ex

quo summa in Catholicam Religionem, et in Catholicos ipsosperescies promanaVit.

III.) Cumque temporum conditio minime pateretur inclytae nationis Germanicae Ecclesias ad splendidum antiquum statum aspicere revocatas, omne studium diligentiamquo adhibuimus, ut tantis malis ea saltem pararemus remedia, quae ad conservandam illis in regionibus Catholicam fidem, et ad animarum Christi fidelium salutem procurandam imprimis necessaria, et

opportuna esse viderentur. Diuiti su by Cooste

254쪽

240 XXXVIII. BULLA PRO REGNO BORUSSICO A. 4821. IV.) Huius modi autem Votis Nostris mirifice obsecundavit laudatus Borussorum Rex, cuius propensam admodum invenimus , et grato animo prosequimur voluntatem in Catholicos magno numero sibi subditos, praesertim ex Et attributa grandi parte Provinciarum ad Rhenum, ita ut omnia tandem fausto, se-licique exitu componere, ac pro Locorum positione, atque Incolarum commoditate novum in Borussiae Regno Ecclesiarum Statum, et Dioecesium limites nunc constituere, singulasque

deinde Sodos, ubi deficiant, propriis, dignis, et idoneis Pastoribus donare valeamus.

V. Pro expressis igitur, ac de Verbo ad Verbum insertis habentes, omnibus iis, quae respiciunt infra dicendas, vel

Ecclesiarum, et Capitulorum, eorumque peculiarium anteriorum iurium, ac praerogativarum extinctionem, aut immutationem seu reordinationem ac respectivarum Dioecesium Dismembrationem, seu noVam applicationem, nec n0n cuiuscumque praecedontis iuris metropolitici annullationem , et insuper quorumcunque interesse habentium consensui plenarie supplentes ex certa scientia,

et matura deliberatione Nostris, deque Apostolicae potestatis plenitudine, praeVia eX nunc omnimoda Suppresione, extinctione, et annullatione vacantis Episcopalis Sedis Aquisgranensis cum illivg Cathedrali Capitulo ad Statum simplicis Collogiatae ut infra reducendo, atque alterius Episcopalis Ecclesiao et Capituli Cathedralis Corbeiensis, nec non Monasterii Abbatiae nuncupati Neocellensis, vulgo Neuengeli, ex nune itemque alterius Monasterii Abbatiae pariter nuncupati Olivensis ex nunc pro tune, quando scilicet ex Persona venerabilis Fratiis Iosophi de IIo-he ollern Episcopi Warmiensis moderni Abbatis Olivensis quomodocumque VacaVerit; ut communia quoque Germanorum Vota Regiis otiam aucta commendationibus benigno saVore prosequamur, ad omnipotentis Dei gloriam, et ad honorem Beati Petri Apostolorum Ρrincipis Coloniensem Ecclesiam , iam antea inter Germaniae Sedes nulli antiquitate ac splendere Secundam, sub Invocatione laudati Principis Apostolorum ad Metropolitanao Εcclesiae gradum restituimus, ac in illo perpetuo constituendam esse decernimus, eidemque Metropolitanae suffraganeas assignamus Episcopales Ecclesias Trevirensem, Mona8terienSem, atque

VI.) Episcopalem pariter ecclesiam Posnaniensem sub In- Vocatione Sanctorum Petri et Pauli Apostolorum ad Sodis Mo-

tropolitanae gradum extollimus , ac constituimus , eamdemque Diuitiaco by GOrale

255쪽

XXXVIII. BULLA PRO REGNO BORUSSICO A. 1821.

241xlteri archiepiscopali Ecclesiae Gnosnensi sub Invocatione Sancti Adelberti per dimissionem Vonorabilis Fratris Ignatii Raeginshi ultimi illius Archiepiscopi in manibus Nostris libero tactam, et

per Nos admissam ad praesens Vacanti, aeque principaliter perpetuo unimus, et aggregamus, ac Venerabili Fratri Timotheo Gorsaonshi moderno Episcopo Ρosnaniensi curam, regimen, et administrationem ipsius Ecclesiae Gnesnensis plenarie comi nit-mus, eumdemque Archiepiscopum Gnesnensem, ac Posnaniensem constituimus, et deputamus , ae Archiepiscopum Gnesncn- Sem, ac POSnaniensem Semper esse, et appellari mandamus, eiusque iuri Metropolitico Episcopalem Ecclesiam Culmensem Suf

VII.) Episcopales vero Ecclesias Wratistaviensem, ac Warmiensem huic sanctae sedi perpetuo immediate subiectas esse, ac remanere debere declaramus. VIII.) Singulis autem Archiepiscopis et Episcopis Omnia et singula iura, praeeminentias, praerogativas, ae privilegia aliis Illarum Partium Archiepiscopis et Episcopis legitime competentia tribuimus, et confirmamus. IX.) Quod spectat Capitulum Metropolitanao Ecclesisto Coloniensis, in eo duas erigimus Dignitates, Praeposituram videlicet, quae Maior erit post Pontificalem, ac De Anatum secundam, decem Canonicatus Numerarios, et quatuor Canonicatus Honorarios, ac praeterea, Octo Vicarias, seu Praebendatus. X.) Archiepiscopalis Ecclesiao Gnosnensis Capitulum cou- stabit inposterum o x unica dumtaxat Praepositi Dignitate, et ex numero Sex Canonicatuum , alterius vero Posnaniensis Archiepiscopalis Ecclesiae Capitulum efformabunt duo Dignitates, Ρraepositi videlicet, ac Decani, octo Canonicatus Numerarii, et alii quatuor Canonicatus Honorarii, nec non octo Vicariae, seu PraebendatUS. XI.) Cathedralium Ecclesiarum Trevirensis, atque Pader-bornensis respectioin Capitulum constabit ex duabus Dignitatibus, una nempe Praepositi, ac altera Decani, ex octo Canonicatibus Numerariis, et quatuor Canonicatibus Honorariis, atqueo sex Vieariis, seu Praebendatis. XII.) Ιn Cathedrali Ecclesia Monasteriensi Capitulum constituent binae Dignitates, Maior nempe Praepositurae, Re Se cunda Decanatus, octo Canonicatus Numerarii, quatuor Hono rarii Canonicatus, et octo Vicariae, seu Praebendatus.

XIV.) Culmensis Cathedralis Ecclesiae Capitulum consta-

256쪽

242XXXVIII. BULLA PRO REGNO BORUSSICO A. 1821. bit ex binis Dignitatibus, Praepositurae videlicet, ac Demnatus, ex octo Canonicatibus Numerariis, ex quatuor Honorariis Canonicatibus, et e sex Vicariis, seu Praebendatis. XIV.) Cathedralis Εeclosiao Wratistavionsis Capitulum ensormabunt duo Dignitates, una videlicet Praepositurae, et altera Demnatus, decem Canonicatus Numerarii quorum primus Scholastici Praebendam aduexam habebit, sex Canonicatus Honorarii, atque octo Vieariae, seu P raebendatus.

XV.) Demum quod attinet, ad Episcopalem Ecclesiam

Warmiensem, illius Cathedrato Capitulum in eo quo nunc reperitur statu consistet; reservata tamen Nobis, ac Romanis Pontificibus Successoribus Nostris facultato Capitulum ipsum ad aliarum in Regno Borussico existentium Ecclesiarum normam imposterum conformandi. XVI.) Porro in qualibet ex antedictis Ecclesiis tam Archiepiscopalibus quam Episcopalibus Animarum Parochianorum cura habitualis rosidebit penes Capitulum, actualis vero ab uno o Capitularibus ad hoc expresse designando, et praevio examino adsormam sacrorum Canonum ab ordinario approbando cum Vicariorum auxilio exercebitur; ac in unoquoquo ex iisdem Capitulis duo ab ordinario stabiliter deputandi erunt idonci Canonici, a quorum uno Poenitentiarii, ab altero Vero sacram scripturam statis diebus Populo exponendo Theologi respective munera fideliter adimpleantur.

XVII.) Singulis profecto ex prModictorum Capitulorum

Canonicis Honorariis, quos ad personalem residentiam et ad Servitium Chori minimo obligatos osse declaramus, idem cum Residentibus Cano eis aditus ad Chorum et ad caeteras Ecclesiasticas Functiones patebit; Nosque ad maius praedictarum Ecclesiarum decus, ac splendorem omnibus antedictis Dignitatibus, et Canonicis Indultum utendi iisdem insigniis, quibus antea Duebantur, expresse confirmamus , et quatenus opus sit de novo concedimus, ct clargimur.

XVm.) Cuilibet similitor ex supradictis Capitulis Cathedralibus nunc, ct pro tempore existentibus, ut ipsi capitulariter congregati pro novo, et circumstantiis magis accomodato earumdem Archiepiscopalium, et Episcopalium Ecclesiarum, earumque Chori quotidiano servitio, nec non rerum, ac iurium tam spiritualium, quam temporalium prospero, feliciquo regimine, gubernio, ac directione, onerumque iis respectivo incumbentium supportatione, distributionum quotidianarum, et aliorum quorum Dissilirso by Corale

257쪽

XXXVIII. BULLA. ΡRO REO AO BORUSSICO A. 1821. 243 cumquo emolumentorum eXactione , ac divisione, et poenarum incurrendarum a non interessentibus Divinis Offieiis incursu singulorum praesentiis, et absentiis notandis, caeremoniis, ac ritibus servandis, et quibusvis aliis rebus circa praemissa necessariis, et opportunis quaecumque Statuta, ordinationes, Capitula, et Decreta, licita tamen, atque honesta, et Sacris Canonibus, Constitutionibus Apostolicis, Decretisque Concilii Tridentini minimo adversantia sub praesidentia, inspectione, et approbatione respectivorum Archiepiscoporum, et Episcoporum edere, atque edita declarare, et interpretari, ac in meliorem formam redigere, et resormaris, seu alia de noVo, ab illis ad quos spectat , et pro tempore spectabit inviolabiliter observanda, sub poenia in contra acientes statuendis pariter condere, atque edere Iibero, ac IIcite valeant, iacultatem perpetuo concedimus, et impertimur.

XIX.) Dignitatum Canonicorum, et Vicariorum, seu Praebendatorum numero tam in Metropolitanis, quam in Cathedralibus Capitulis, ut supra praefinito, ad ea tam pro hae prima vice,

quam pro futuris temporibus componenda Statuimus, ut imposterum quilibet ad Dignitates, et Canonicatus assequendos in ascriptis ornatus osso debeat requisitis, nempe, quod maiores sacros ordines susceperit, utilemque Ecclesiae operam saltemper quinquennium navaverit, Vel in Animarum Cura exercenda, aut adiuvanda sese praestiterit, vel Τheologiae, aut Sacrorum Canonum Prosessor existerit, vel alicuique in Regno Borussico existenti Episcopo Dioecesanae administrationis munero inservierit, vel demum in sacra Theologia, aut in Iuro Canonico Doctoratus Lauream rite suerit consequutus; postremae tamen huiusce conditionis effectu ex iustis, gravibusque causis per Decennium a Data praesentium computandum in Suspensum remanente. Cuiuscumque vero conditionis occlesiasticos Viros aequali iuro ad Dignitates, et Canonicatus obtinendos gaudere debere decernimus. Itemque statuimus unam in Monasteriensi, ac alteram in Wratistaviensi Cathedralibus Ecclesiis Canonicalem Praebendam designandam, et ab co ad quem iuxta mensium alternativam pertinebit, semper, et quandocumque conserendam esse uni, et alteri canonica requisita habentibus ex Professoribus Univorsitatum in dictis respectivis Civitatibus existentium; atque ulterius decernimus, tam Praepositum Parochialis Ecclesia S-etao HodWigis Civitatis Borolinensis, quam Decanum commiSSaritim Ecclesiasscum in comitatu Glacensi pro temporo existen-

258쪽

tes inter Honotarios Canonicos Wratistaviensis Cathedralis Capituli esse cooptandos; ita ut pari cum iis fruantur iure, locum illum, atque ordinem tenentes, qui secundum respectivae Nominationis tempus ipsis competero dignoscatur. Quilibet aulam ex Canonicis Honorariis in unumquodque ex antedictis Capitulis cooptandus sumendus orit ex numero Archipresbyterorum Animarum curam in respectiva Dioecesi laudabiliter exercentium.

XX.) Quod vero attinet ad novam Supradictorum Capitulorum pro hae prima vice ea qua conVenit celeritate explendam compositionem, infra nominando harem Litterarum Nostrarum Exequutori potestatem facimus, ut in unaquaque Ecclesiatam Dignitates, et Canonicatus, quam Vicarias, seu Praebendatus actu Vacantes, quae ad Sequendum numerum ut supra designatum fortasse deficient, dignis et idoneis Ecclesiasticis Viris ex delegata sibi speciali Apostolica facultate, ac huius sanctae sedis nomine conserat; ita tamen ut ii dumtaxat, qui de Dignitatibus, et Canonicatibus ab ipso proVisi fuerint, Apostolicas novas Provisionis, et Confirmationis Litteras infra sex menses ex tunc proximos a Dataria Nostra impetrare, et expedire facere teneantur. Et si contingat, quod in aliqua ex Metropolitanis, vel Cathedralibus in Borussiao Regno existentibus Ecclesiis Dignitates, Canonici, et Vicarii, seu Praebendati legitime, et canonico

instituti adhuc vivontes respectiVum numerum a Nobis ut supra praefinitum excedant, praedictus EXequutor Apostolicus, voc tis auditisque interesse habentibus aut per voluntarias iurium abdicationes ab illis, vel ab illorum aliquibus emittendas rem componat, proviso insimul per congruas Vitalitias Pensiones, iam a Serenissimo Rego pollicitas, Dimittentium sustentationi, aut si abdicationes huiusmodi minime habeantur, vel sufficientem numerum non attingant in hoc casu, qui numerum in supradicta Nostris dispositione praefinitum excedentes Dignitatum, Canonicatuum, et Vicariatuum possessionem postremo loco adoptisuerint, si apud Ecclesias suas resideant, Capitulares quidem, et Vicarii respective esse pergent, iuribus, et praerogativis nunciis competentibus fruentur, suosque redditus in ea quantitato pedicipient, qua in praesens gaudent. Sed quando beneficia ab iis

obtenta quocumque modo Vacavorint aliis conferri minime poterunt, atque DX nunc pro tunc suppressa, et extincta debeant imtelligi, ad hoc ut deinceps praefixus ut supra numerus in respectivis Capitulis ad amussim observetur. Quod si in aliquo Capitulo Canonici minoribus in praesentiarum fruantur redditi-

259쪽

XXXVIII. BULLA PRO REGNO BORUSSICO A. 1823. 245bus, quam qui suturis eorum loco assignantur, nullum isti reddituum augmentum consequentur, niSi ab Exequutore Apostolico singulatim similibus amplioribus redditibus donati fuerint. XXI ) Futuro autem tempore, ac succeSSiVis Vacationibus a Nobis ot Romanis Pontificibus Successoribus Nostris Praepositura, quae Maior post Pontificalem Dignitas in Supramemoratis Archiepiseopalibus, et Episcopalibus Ecclesiis, nec non in ecclesia Aquisgranensi in Collegiatam ut infra erigenda, item- quo Canonicatus in Mensibus Ianuarii, Martii, Maii, Iulii, Septembris, ac Novembris in praefatis Ecclesiis Vacantes conserentur quemadmodum in Capitulo Wratis laviensi hactenus tactum est: quod vero ad Demnatus in praedictis Metropolitanis, et Cathedralibus Ecclesiis, et ad Canonicatus tam in ipsis, quam in dicta Aquisgranensi Ecclesia in Collegiatam erigenda, in aliis

sex mensibus vacantes ab Archiepiscopis et Episcopis respective conferentur. Vicariatus autem, seu Praebendatus in praedictis Ecclesiis quocumque mense vacaVerant respectivorum Archiepiscoporum et Episcoporum collationi relinquimus.

XXII.) Rem denique Germaniae gratissimam, Simulque praelaudato Borussiae Regi acceptissimam, Nos esse facturos iudicantes, si clectionum iure in Gansrhenanis Ecclesiis retento, ac confirmato, et in Cisrhenanis cessato I or Apostolicas Dispositiones anni millesimi octingentesimi primi, nunc in ipsis Cisrhenanis Dioecesibus praefati Regis Temporali Dominio subiectis, idem ius electionis redintegretur, quoad Capitula Ecclesiarum

ad Germaniam pertinentium, nempe Coloniensis, Trevirensis, Wratistaviensis, Padorbornensis et Monasteriensis, decernimus, ac statuimus, quod alia quacumque ratione Vel consuetudine, nec non electionis, et postulationis discrimino, nobilitatisque natalium necessitate sublatis, Capitulis praedictis, postquam supradicta methodo constituta, et ordinata erunt, facultatem tribuimus, ut in singulis illarum sedium vacationibus per Antistitum respectivorum obitum extra Romanam Curiam, Vel per earum sedium resignationem, et abdicationem sexcepto tamen praesenti casu vacationis Coloniensis, ac Trevirensis Ecclesiarum) infra consuetum Trimestris spatium Dignitates, ac Canonici capitulariter congregati, et servatis Canonicis regulis novos Antistites ex Ecclosiastis quibuscunque viris Regni Borussici incolis, dignis tamen, et iuxta Canonicas sanctiones idoneis servatis servandis ad formam sacrorum Canonum eligere possint; ad huiusmodi autem Electio-

nos ius suffragii habebunt Canonici, tam Numerarii, quam Ho-

260쪽

XXXVIII. BULLA PRO REGNO HORUSSICO A. 1823.

norarii, ne exclusis quidem illis, qui ultra Capitularium numerum in hac reordinatione praefinitum, quoad vixerint in ipsis

Capitulis conservabuntur.

XXIII.) Nihil vero in Capitulis Episcopalium Ecclesiarum

Warmiensis, et Culmensis, nec non Archiepiscopalium Gnesnensis ot Posnantonsis, inVicem perpetuo unitarum, innovantes mandamus dumtaxat ut Gnosnenses, et Posnanienses Capitularos ad

Archiepiscopi electionem coniunctim debeant procedere. Quod autem spectat vacantem Episcopalem Ecclesiam Wratistavi ensem, specialem potestatem facimus, quinque actu in illa existentibus Dignitatibus, nempe Praeposito, Dccano, Archidiacono, Scholastico et Custode, octo Canonicis residentibus, et sox Canonicis IIonorariis, qui nunc eius Ecclesiae Capitulares habentur, ut ad novi Episcopi electionem Canonicam modo, et sorma praemissis, hoc etiam prima Vice procedere possint, et valeant. XXIV.) Quaelibet vero electionum huismodi Instrumenta in authentica forma corata, ad Sanctam Sedem. de more mittentur, a qua si Electio Canonico peracta agnoscetur, et ex processu Inquisitionis deinde a Romano Pontifice in singulis casibus alicui ex Archiepiscopis, vel Episcopis intra fines Regni Borussici existentibus committendo, ct ad sormam instructionis iussu San. Mom. Urbani Octavi Praedecessoris Nostri oditae diligonter exarando de olecti idoneitato constiterit, electiones huiusmodi a Nobis, et Romanis Pontificibus Euccessoribus Nostris

iuxta Statutum morem per Apostolieas Litteras confirmabuntur.

XXV.) In singulis praeterea Civitatibus, tam Archiopiscopalibus, quam Episcopalibus unum Clericorum Seminarium, Volconservandum Vel de novo quamprimum erigendum esse statuimus, in quo is Clericorum numerus ali, atque ad sormam De-crctorum Sacri Concilii Tridentini institui, ad educari debeat, qui respectivarum Dioecesium amplitudini, et uocessitati respondeat, quique ab Exequutore praesentium Litterarum congrue erit praefiniendus: Archiepiscopi tamen GnosiaenSis, ct POSnanionsis iudicio, et prudentiao relinquimus, vel in utraque Civitate proprium, ac distinctum, vel unum tantum in Posnaniensi Civitate, quia amplis aedibus constat, pro clericis ambarum Dioecesium Seminarium constabiliro prout Ecclesiarum ipsarum utilitas postulaverit. XXVI.) Volentes nunc pracvla dismembratione, Separa tione , atque immutatione nonnullorum Locorum, ot Paroeciarum a priorum ordinariorum iurisdictiono subtrahendarum ad