Thesaurus rerum, et verborum Virgilii. In Academia Turnonia Societatis Iesu collectus

301쪽

THESAu Rus Fident όmque fuga Parthum,versisque sagittis,

Et duo rapta manu diuerso ex hoste trophaea, Bisque triumphatas utroque ab littore gentes

Stabant,& paris lapides spirantia signa, Assaraci proles,demistaque ab Ioue gς x, Belia.

Nomina,Trosq; pares,& Troiae Cynthius autor 8.AeA78 'Hinc Augustus agens Italos in praelia Cςsar Cu patribus, populoqi,penatibus,& magnis Diis, Stans celsa in puppi, geminas cui tepora flammas Laev vomunt, patriumq; aperitur Vertice sedus. . . 8.At.714 φ At Caesar triplici inuectus Romana triumpho in Phloenia, Diis Italis votum immortale sacrabat: Max ima ter centum totum delubra per urbem Laetitia ludisque viae,&c. VpM Io Ipse sedens niueo candentis limine Phoebi Dona recognoscit populorum,aptatque superbis Postibus: incedunt victae longo ordine gentes Quam variς linguis, habitu, tam vestis & armis: Hic Nomadum genus,&c. Iu Aeneκ Ci co JS' 'Hςc super arvorum cultu, pecorumque canebam Tit super arboribus , C sar dum magnus ad altum Magnus. Fulminat Euphratem bello , victorque volenteis Per populos dat iura, viamque affectat Olympo. 2. p. Or.17O MScipiadas duros bello,& te maxime Caesar, Qui nunc extremis Asiae iam victor in orisImbellem auertis Romanis arcibus Indum.

MARCELLVS A V G. F.

6.Aeu. 86o M Atque hic AEneast una namque ire videbat

Egregium forma iuuenem, & fulgentibus armis: ex Octauia Sed frons I, ta parum , & deiecto lumina vultu)Quis pater ille , virum qui lic comitatur e utem Z ado Filius anne aliquis magna de stirpe nepotumi piauit Quis strepit circa comituὶ quatu instar i ipso cst3

Sed nox atra caput tristi circumuolat umbra. Tum pater Ancluses lacrymis ingressus obortis: O nate, ingentem luctum ne quq re tuoxum: Ostendent terris hunc tantum fata,nequm V lxx

Esse sinent: nimium vobis Romana prop'RO A Visa potens, superi, propria bete si donat, sumi.

302쪽

Magnitudo animi 1 Iiserarius.

Funera.

Quantos ille virum magnam Mavortis ad urbem Campus aget gemitus , vel quae Tiberine videbis

Funera, cum tumulum praeterlabere recentem.

Nec puer Iliaca quisquam de gente Latinos In tantum spe tollet auos : nec Romula quondam Vllo se tantum tellus Iactabit alumno. Heu pietas,heu prisca fides,inuictaque bello Dextera:non illi quisquam se impune tulisset obuius armato , seu cum pedos iret in hostem, seu spumantis equi foderet calcar, bus armos. Heu miserande puer, si q ua fata aspera rumpas, Tu Marcellus eris. Manibus date lilia plenis: Purpureos spargam flores, animamque nepotis His saltem accumulem donis, & fungar inani Munere.. Anchises Aeneae apua Inferos. J

aurei

haec omnia Reserunt ad Aug. Votum Poetae.

'Iam redit& Virgo,redeunt Saturnia regna: εIam noua progenies coelo demittitur alto. Tu modo nascenti puero, quo ferrea primum Desinet,ac toto surget gens aurea mundo , &c. 'Ille Deum vitam accipiet, Diuisque videbit .Ectis Permistos heroas,&ipse videbitur illis, Paccatumque reget patriis virtutibus orbem,&c. At simul Heroum laudes, & facta parentis Iam leg*e , & quae sit poteris cognoscere virtus.' Hinc ubi iam firmata virum te fecerit aetas Cedet & ipse mari victor,nec nautica pinuS,&c. 'Aggredere, 6, magnos aderit iam tepus , honores .Ecl. 8Clara Deum soboles, magnu Iouis incremetu,&c. ΦO mihi tam longe maneat pars ultima vitae, q-Ec II Spiritus di quantum sat erit tua dicere facta: No me carminibus vincet nec Thracius Orphe'. TvLLvs Hos Ius.

Otia qui rumpet patriae, reside sque vocabit Tullus in arma viros,& jam desueta triumphis Agmina Quem iuxta sequitur iactantior Ancus.' Haud aecul inde citae Metiuin diuella quadrigae 8. ge. 6

303쪽

TRES A v Rus Raptabatque viri mendacis viscera Tullus Per sylvam,& sparsi rorabant sanguine vepreni M Α N L I v s. In summo custos Tarpeiae Manlius arcis Stabat pro templo,& Capitolia celsa tenebat.

MARCELLUS.

'Sic pater Anchises atque haec mirantibus addit, Aspice ut insignis spoliis Marcellus opimis InsigisA. Ingreditur,victorq; viros supereminet omnes. Victor. Sistet eques,sternet Poenos, Gallumque rebellem, Tertiaq; arma patri suspeδet capta Quirino,&c. DECII, D R V s I, 'Quin Decios, Druso'; procul, saeuumq; securi Aspice Torquatu, dc referetem signa Camillum, Torqua . MARII, CAMILLI, SCIPIAD AE. tu -- -Hqc Decios, Marios, magno'; Camillos Seipiadas duros bello , & te maxime C sar,&c. Quis te magne Cato tacitu, aut te Cosse reliqa xi ci 6 Quis Gracchi gen',aut geminos,duo fulmina bel Cossu, Scipiadas, cladem Libyet3 fAncmsei. J fli Graochus

HEROES ITALI

L A T L N V s. 7.Am 43α ' -Rex ipse Latinus Re Sentiat,& tandem Turnum experiatur in armis T Aen. 36 MTalia connubia,& tales referant hymenaeos

Egregium Veneris genus,& Rex ipse Latinus. ΦPraeterea bis sex genitor lectissima matrum Corpora,captiuoiq; dabit, suaq; omnibus arma, Insuper id campi,quod Rex habet ipse Latinus. II.Ae. 6o' - - It scissa veste Latinus Coniugis attonitus fatis Amatassendis.ὶ M.Aen.TOI - - Stupet ipse Latinus Ingentes genitos diuersis partibus orbis Inter se coijste viros, & decernere ferro.

304쪽

aeus.

Pater

- Φ. Exin belli viro memorat,quae deinde gerenda, 6 Ae8so Laurentesque docet populos, urbόmque Latini. 'Postquam visa satis primos acuisse furores, 7.Ae. os Conlili mque, omnemque dom u vertisse Latini Protinas hinc fuscis tristis Dea tollitur alis. 'Undique collecti coeunt,Martόmque fatigant 7. Ae.s 8α Certatim Regis circunstant tecta Latini: Ille velut pelagi rupes immota resistit. ΦIam vero in tectis praediuitis .urbe Latini . II.Ae os Prarcipuu&fragor,& longe pars maxima luctus. - Latinus Turno J nursiqri animusque Latino est. Ix Ae. 23'AEnean hominum quisquam, Diuumque subegit iC.Ae .c6 Bella sequi 3aut hostem Regi se inferre Latino 3'Nos vero haec patriam grati referemus ad urbem II. Ae. 27 Et te, siqua viam dederit fortuna,Latino Iungemus Regi: Quaerat sibi faedera furnus.' Tum socios maestique metum solatur Iuli, I 2. Ae. II OFata docens, Regique iubet responsa Latino Certa referre viros, & pacis dicere leges.' Rex arva Latinus,& urbes 7.-.MIam senior longa placida cum pace regebat: Hunc Fauno,& Nymphae genitu Laurente Marica Accipimus: Fauno Picus pat er,isque parentem Te Saturne refert,tu sanεuinis ultimus autor. . Tali intus templo Diuit in , patriaque Latinus 7. ALI': Sede sedens,Teucros ad sese in tecta vocavit, Atque haec ingressis placido prior edidit ore: Dieite Dardanidae &c. 'Deficit ingenti luctu Rex ipse Latinus II. Ae. 23 IFatalem AEneam manifesto numine ferri

Admonet ira Deum,tumulique ante ora recentes,

Ergo concilium magnum,primosque suorum Imperio accitos alta intra limina cogit: Olli conuenere, fluuntque ad regia plenis Tecta viris, sedet in medi is & maximus aevo, Et primus sceptris haud laeta fronte Latinus. Concilium ipse pater,& magna incoepta Latinus tr. . 69 Delerit,ac tristi turbatus tempore differt, Multaque se incusat, qui non acceperit Vltro Dardanium H neam, generumque asciuerit urbi. Interca

305쪽

1 ae. IόI 'Interea Reges:ingenti mole Latinis adri jugo vehitur curru. cui tenas ra circum. Aurati bis sex radi j fulgenti ci gum. M. Miri ν.AEM9 ἡ . Tandem laetus ait, D ij nostra incepta secundut eciali . Auguriumq; suum dabitur Troiane qu0d optaS: Metui. Munera nec sperno:non vobis,Rege latino, Diuitis uber agri,Troiaeve opulentia de elit Ipse modo A. neas nostri si tanta cupido est, . li . Si iungi hospitio.properat,sociusue vocari) Fides.

Aduemat, vultus neue exhorrescat amicoa.

Pars mihi pacis erit dextram tetigisse Tyrannii Pax.

.... 3I VOS contra Regi mea nunc mandata referte.

Est mihi nata, viro gentis quam iungere nostrae, Non patrio ex adyto sortes,non plurima caelo Monstra sinunt,generos externis astore ab oris. Hoc Latio restare canunt, qui sanguine nostrum. Nonam in astra ferant, hunc illum poscere fata Et reor,& si quid veri mens augurat,opto. Haec effatus,equos numero pater eligit omni: Stabant ter centum nitidi in praesepibus altis,

. Omnibus extemplo Teucris iubet ordine duci Instratos ostro ali pedes, pictisque tapetis, Aurea pectoribus demissa monj lia pendent, A. Tecti auro, fulvum mandunt sub dentibus aurum' ' 'Absenti AEnςae currum, geminosque iugales Semine ab aetherio spirantes naribus ignem: . Illorum de gente, patri quos Daedala Circae Supposta de matre notos furata creauit . Talibus 9Eneadae donisAictisque Latini Dona. Sublimes in equis redeunt, pacόmque reportant. sti Laurus erat tecti medio in penetralibus lxis, Pici, j.

Sacra coma , multosque metu seruata per annos, Quam pater inuentam primas cu conderet arceS Pater.

Ipse ferebatur Phaebo sacrasse Latinus, Laurentique ab ea nomen posuisse colonis Lauretes. --Hie,& tum pater ipse petens responsa Latinus, a Lauro. Centum lanigeras mactabat rite bidentes: Atque harum effultus tergo,str iisque iacebat Velleribus , subita ex alto vox reddita luco est: Ne pete connubijs natam sociare Latinis,

Pater

306쪽

Progenies Fauni. tu

Ita m l- .

O mea progenies &c.-8Haec rei ponsa patris Fauni, monitusque silenti Nocte datos,non ipse sito premit ore Latinus, Sed circum late volitans iam fama per urbes

Ausonias tulerat.

'Non ego nec Teucris Italos parere iubebo, Nec milii regna peto, paribus sed legibus ainbae Inuictae gentes,aeterna in faedera mittent. Sacra, Deosque dabo: cer arma Latinus habeto, Imperium solenne socer: mihi maenia Teucri Constituent urbique dabit Lavinia nomen. Sic prior. Hiacas, sequitur sic deinde Latinus, Suspiciens caelum tenditque ad sedera dextram: Haec eadem. AEnea,terram, mare,lydera iuro, Latonaeque genus duplex,Ianumque bifrontem, Vimque Deum infernam,& duri sacratia Ditis. Audiat haec genitor, qui faedera fulmine sancit, Tango aras,mediosque ignes,& numina testor: Nulla dies pacem hac Italis, nec faedera rumpet.' Diri puere aras,it toto turbida caelo Tempestas telorum, ac ferreus ingruit imber, Craterasque,socosque ferunt: fugit ipse Latinus Pulsatos referens infecto faedere Divos.' . Talibus Ilionei dictis defixa Latinus obtutu tenet ora, loque immobilis haeret, Intentos voluens oculos,nec purpura Regem Picta mouet, nec sceptra mouent Priameia tantsi, Quantum in connubio natς,thalamoq; moratuI, Et veteris Fauni voluit sub pectore sortem. Molli sedato respondit corde Latinus: f rno JO praestans an mi iuuenis quantum ipse feroci Virtute exuperas,tanto me impensius aequum est Cosulere atq; omnes metuente expendere casu S.' sTu o. J - In te ora Latini In te oculos referunt: mussat Rex ipse Latinus, Quos generos vocet,aut A sese ad sedera flectat. 'Deficit ingenti luctu. 3cc. V. supra onsio m.

307쪽

'LI Ospitis AEneae sedem,& secreta petebat, o Sermonii memor,& promissi muneris Heros.' ian J-Pallas, Euander, in ipsis omnia sunt. - At non Euandre pudendis foculis Vulneribus pulsum aspicies, nec sospite dirum Optabis nato funus pater. MCorpus ubi exanimi positum Pallantis Acetes Seruabat senior,qui Parrirusio Euandro Armiger ante fuit.' aeneas urbe,& sociis,&classe relicta iSceptra Palatini, sedemque petiuit Euandri. Herculis Anthore comitem,qui missus ab Argis Haeserat Euandro, atque Itala consederat urbe. - . Tum Rex Euandrus Romanae conditor arcis - Tu Maii J Euandri totam cum stirpe videbit Procubuisse domum,atque exutos Arcadas armis. 'Optime Graiugenum cui me Fortuna precari, Et vitta comptos voluit praetendere ramos No equide extimui, Danais quod ductor,& Arcas, Quodq, a stirpe fores geminis coluctus Attidis: Sed mea me virtus, & sancta oracula Diuum, Cognatique patres,tua terris didita fama Coniuaxere tibi,& fatis egere volentem Dardanus Iliacae primus pater urbis, & author Electra vi Graij perhibenti Atlantide cretus Aduehitur Teucros: eleetiam maximus Atlas Edidit, AEtherios humero qui sustinet orbes Vobis Mercurius pater est,quem candida Maia Cyllcnes gelido conceptum vertice fudit, At Maiam auditis si quicquam credimus Atlas Idem Atlas generat, Coeli qui sedera tollit. V Quo fugitis socijὶ per vos,& fortia fata Per ducis Euandri nomen, deuictaq; bella. RIniecere manum Parcae,teli', sacrarunt Euandri,quem sic Pallas petit ante precatus. - simul omnis copia Teucrum, Tyrrheniq, duces, Euandriq; Arcadis alae. 'Cesserit Λusonio fi fors victoria Turno

Pater

Pallantis. Pampha Palatinμε.

Rex.

Ductor. Danaum. BELLA. S

Arcas.

308쪽

victor

Herili.

urbs Euander

Seniar. vestitus. Arma. Canes.

Conuenit Euandri victos. discedere ad urbem. At nunc dira dedit vobis discrimina Pallas Io. i. 3 ' 3Nam tibi Tymbre caput Euandrius abstulit ensis.' - Media AEneas freta nocte secabat Io.ALI INamq; ut ab Euandro castris ingressus Hetruscis Rege adit,& Regi memorat nomenqi, genus I, , Quidue petat,quidve ipse ferat. 'Euandrum petimus ferte haec, lieite lectos 8 G. II

Dardaniae venille.duces, socia arma rogantes. 'Tuscorumque phalanx , Euandrique Arcadis alae I 2. e. SI Pro se quisque viri,summa nituntur opum vi. 'O mihi praeteritos reserat si Iuppiter annos, 8. Ae., εο Qualis eram, cum prima aciem Pritneste sub ipsa Straui, scutorumq; incendi victor aceruos: Et Regem hac Heritum dextra sub Tartara misi, Nascenti cui tres animas Feronia mater, Horrendum dictu,dederat terna arma mouenda Ter letho sternendus erat: cui tum tamen omnes Abstulit haec animas dextra,& totide exuit armis. 'Haud ignarus eram,quatum noua gloria in armis II.Aen.: 3 Et praedulce decus primo certamine posset

Primitiae Iuuenis mi serae, be Ilique propinqui

Dura rudimenta,&c

'A cades his oris genus a Pallante profectum,' ElRegem Euandrum comites , qui signa secuti

Deleg re locum , & posuere in montibus urbem, Pallanti, proaui )e nomine Pallanteum. 8'.'Tecta Vilent,quae nuc Romana potentia coelo 8.Ae 'TAEquauit, tui res inopes Euandrus habebat. ''Talibus inter s. dictis ad tecta subibant 8. Ce 3J'Pauperis Euandri passimque armenta videbant. ΦEuandrum ex humili tecto lux suscitat alma, 8. Ac. Et matutini volucrum sub culmine cantus Contagit senior tunicaque Inducitur artus Et Tyrrhena pedum circundat vincula plantis: Tum lateri,atq; humeris Teg una subligat ensem Demisi ab laeva pantherae terga retorquens Nelius& gemini custodes limine ab alto Procedunt,grestumq; canes comitantur herilem.' Ipse oratores ad me regniq; coronam.

309쪽

THEs AVRus. Cum sceptro misit, inandatque insignia Tarchon Succedam castris , Tyrrhenaque regna capessam: Sed mihi tarda gelu, seclisque effoeta senectus

Invidet imperium seraeque ad fortia vires. Natum exhortarer,dcc. - rim Jμς. Interea sacra haec quando huc venistis amici Annua, quae differre nefas celebrate fauentes Nobiscum,& iam nunc socioru asiuesine mensis Haec ubi dicta,dapes iubet,& sublata reponi Pocula, gramineoque viros locat ipse sedili, &e. 'Rex Euandrus ait non haec solennia nobis Has ex more dapes, hanc tanti numinis aram, Vana superstitio, veterumue ignara Deorum, Imposuit. saeuis hospes Troiane periclis Seruati facimus, meritosque novamus honores. ΦTene,inquit, miserande puer cum laeta veniret Inuidit fortuna mihi, ne regna videres Nostra, neque ad sedes victor veherere paternas Non haec Euandro de te promissa parenti Discedens dederam, cum me complexus euntem Mitteret in magnu imperiit, metuensq, moneret Acres esse viros, cum dura proelia gente. Et nunc ille quidem spe multum captus inani Fors & vota facit, cumulatque altaria donis.' Tum pater Euandrus dextram complexus.. untis Haeret inexpletum lacrymans, ac talia f. ur: O milii prς teritos referat,&c JNon ego nunc dulci amplexu diuellarer usquam Gnate tuo: neque linitimus Mezentius unquam Huic capiti insultans,tot ferro ciua dedisset Funera,tam multis viduassct ciuibus urbem. O vos , o Superi,& Diuum tu maxime Rechpr. Iuppiter, Arcadi) quaeso miserescite Regis, Et patrias austi te preces: Si numina vestra Incolumem Pallanta mihi, si fata reseruant, Si visurus eum vivo & venturus in V num: Vitam oro: patiar quemvis durare laborem. Sin aliquem infandum casum Fortuna minaris, Nunc o,nunc liceat crudelem abrumpere Vitam, Dum curae ambiguae, dum spes incerta futuri, Dum te care puer, mea sera,& sola voluptas,

Senectus PaETA s. Aenea Pallanti. Rex Areassius.

310쪽

Genitor.

ex Pallantis Morte. Euand. Miser. Genitor. Pompa.

Complexu teneo: grauior n iam ius airrae

Vulneret. Haec genitor digro idicta supremo Fundebati famuli collapsum in. cta ferebant. MForte die solennem illo Rex Arc. honorem Amphytrioniadae magno, Diuis tu ferebat s mio Ante urbem in luco, Pallas huic illi, Una . Vna omnes iuuenum primi,p upesq- Senatus Thura dabat,tepidusq; cruor fumabat a ara, M DAEneas. J - Hesternumq, Lare,paruos De Ges

Laetus adit, mactant lectas de more bid n s 7.-.s rLuandrus pariter, pariter Troiana inuentu - Maestamq; Euandri primus ad ur .m Mittatur Pallas:quem non virtutis egentem II.Ae.1ς Abstulit atra dies,& funere mersit acerbo, ΦIHaec ubi defleuit Aeneas.)tolli miserabile corp I i.Ae. 9 Imperatin toto lectos ex agmine mittit Mille viros, qui supremum comitetur honorem,

Intersintque patris lacrymis, solatia luctus Exigua ingentis,misero sed debita patri. Contra turba Phrygium veniens plangelia iungit rine.IA

Agmina: quae postquam matres succedere tectis Viderunt,incestam incendunt clamoribus urbem. Et iam fama volans tanti praenuncia luctus ιι.Aea 39 Euandrum,Euandriq; domos , & in cena complet, Qvie modo victorem Latio Pallanta ferebat. MArcades haec, inquit, memores mea dicta referte Id. - . 'IEuadro,qualem meruit Pallata remitto, Turnio J'At non Euandrum potis est vis vlla tenere, sed venit in medios pheretro Pallanta reposto Procubit sup, atq; haeret lachryman ,, gemisq;Et via vix tandem voci laxata dolore est Non haec, o Palla . dederas promissa parenti, Cautius ut saeuo velles te credere Marti,&c, Dura rudimenta,& nulli exaudita Deorum Vota,precesque meae: tuque o sanctissima colux, Felix morte tua, neque in hunc seruata dolorem. Contra ego vivendo vici mea fata, superstes Restarem ut genitor: Troum socia arma secutum Obruerent Rutuli telis: animam ipse dedissem, Atq; haec pompa domum me, ito Pallata,referret