장음표시 사용
11쪽
Dictum est iam inprimo EJutationitas, mmiram esse natura immicitiari asa de ea a iamines, non egentes etiam mutus Hastaeo, non minus appetunt simulvixere. Significat igitur
mutui praesdii opisque conjungenda: coras α gratia homines etiam civitatem constituisse. Tertius finis , μαλι Τ Ορ Aristoteli dictus, est Το ευον,
bene acfeliciter misere. Quod sane ευ recte considerandum est, videlicet ut bene sit toti Homini, cumprimis ratione illius partis, qua Homo est. Quidquid igitur ad Το bene esse corporis facit, illo ευ ον comprehenditur : multo magis quod ad Το bene esse Animae rationalis conducit, eo intelligi debet, videlicet cultura & adsuefactio ejus ad virtutem, ipsaque ευπρα quae est vera propriaque Hominis felicitas. IX. Quemadmodum vero in omni omnino societate naturali ex Providentiae divinae instituto cernere licet ordinem imperantium de parentium; ita ille vel maxime in Civitate obtinet, diciturque
Respublica. πολιτεία τοὐν τὴν πολιν οἰκουντων ταξις τις, Re 'ublica est ordo quidam ciritatem habitun--rium. 3 Potiti I. Plenius describitur 3 Polit. 4. εH πολιτεια πολεως ταξις, τῶν τε α ων ρώλι et τῆς κυριας παντων..Resulfica es ordo civis
ris, re cum asiorum imperiorum, tum imprimis omnium Fummi.
Hunc civitatis Ordinem ad tria praecipua capita reseri, ubi proprie dictum Civem destribit, 3 Pont. t .videlicet
12쪽
U a ministrationem Sc participationem imperii, s natus, & Judieii. Plissas reliquis, utpote ad propostum nostrum non aequὰ facientibus,de Judicio ejusq; fiae nonnihil dicamus.
Done providere, imperans e II natur :
inquit Aristoteles I Polit. a. Etsi itaque ex hoc senda niento ante civitates constitutas aliquod Patrisfamilias inter familiares, & Heri inter servos arbitrandi jus& autoritas fuerit ; quia tamen propriὸ dictis Legibus ae Jure erant destituti, Judicium inter illos proprie
non erat. Licet igitur, ut in civitatibus seges c inBituta Palens, ita in privatis domibus verba moreu paterni re quidem metu valent, cum propter cognationem, tum ob varia in sinos cos. Iatu beneficia; patria tamen pote nati non inest aliqua vis , aue necessu, nes omnino Nini unius praeceγω usiius, nisi Rex illi' rit, aut Regis ita quispiam: inquit Aristoteles Io Nicon
ult. g & 3 . Eis igitur sepe liberi patri, servi
domino parerent, non tamen semper, aut ex asse morem gerebant: proinde cum his imperantibus saepe de esset δύναμις ἀναγκαιςικη, aut illa propter majoris mali metum uti non possent, vel emolliret disciplinam naturalis ςοργη, sepenumero illorum autoritas concidit. Jam si inter diversas domus, aut divers rum domuum partes, litigii quid fuisset natum, alte ra in alteram nil juris vel autoritatis habebat ; itaque raro ex aequo bono inter tales sebat transactio, tan-B tum
13쪽
tum non semper ad arma conclamatum fuit, adeoque pleraeque controversiae bello diremptae sunt. Talis fuit decantatorum Cyclopum confluges ac colluvies,
in qua ουδενος μουε XI. At Civitatibus institutis, instituta una suerunt Judicia, in quibus secundum leges& aequitatem, per sententiam Judicis quisque,quod sibi fieri deberive
comprobasset , consequeretur, sententiam ipsam sese liter urgente exsecutione. η γαρ ὀλη κρίσις τῶ δικα ου - τῆ ἀδίκου. Judicium enim iussi sinjucti Hiudici no eH: inquit sm m. 6.gio. & Judex eidem dicitur φυλα τῶ Mκφου, custosiuris, eod. c. I is.& alibi νό- μ. - εμυνυχ' viva lex An quocunque igitur boni genere, & quomodocunq; laesus fueris,in judicio experiri,tuumque justibi ordinarie consequi licet. Unde
Callistratus csede extraord cognit. cognitionem ex variis causis descendere est; aut enim de honoribus sive muneribus gerendis agitari: aut de re pecuniaγia disceptari: aut de existimatione alicujus cognosci: aut Heri
M quaeri. Λristoteles octo Judiciorum genera facit 'otii. uli. qui Videri potest; non enim exquisitὸ de Judieiis agere nobis propos una est. XII. Sicuti vero id, quod Justum est, Naturae probatur: quod Insulam, ab eadem improbatur ; ita facile R.ecta Rauo agnoscit, Hominis naturae conve
14쪽
nientissimum esse, utamore sui Ita adscIatur, ne aIIus
inique laedatur: & indigentia ita expleatur, ne damnum injuria alteri inseratur, sed suum cuique tribuatur. Caeterum, cum vitios, φιλαυτιας trita sit consuetudo, ut potiorem lucri, honoris,& volupta tis corporeae partem sbi vendicare, 9 Niconi. I. g Isi &saepe etiam cum laedens tum laesus aliquid humani pati soleat, ad Judicium velut δευτερον πλῶν confugere, α in eo praesidium quaerere debemus. Tam salutarem enim, & a Deo institutum ordinem nemini turibare fas est,propriove arbitratu illum vi manuq; temerare. Praeterquam enim quod nemo suae causat idoneus Judex sit : L un. C. nequis influa causa. l. io. F. de jurisae. L sin. g pen. C. ubisnat. τH Gnsi etiam si de injuria & damno dato liquidissime constet, non tamen vi, dc Judicii autoritate posthabita, rem suam cuiquam repetere licet. Nam ne Judicium privatorum hominum ad- fectib9 corrumperetur Judicibus in civitate constitutis data potestas vindicandi laesos,juxta illud Lucretii:
Acrius ex ira quod mi e quisque parabat lucisti, quam nunc concessum ess legibus aquis . Hanc ob rem est bomines pertaesum vi colere aevum.
Demosthenes in Cononem . Placuis de omnibus his iniurias
ex legibus iudicium exerceri, non autem ex cuius f impetu ars am
burio. Quintilianus: Injuriae compenseatio non holum juri inta caine parie est enim lexinorum, rudex,nisiquemure vindicari B a pudet.
15쪽
tum non semper ad arma conclamatum suit, adeoque pleraeque controversae bello diremptae sunt. Talis fuit decantatorum Cyclopum confluges ac colluvies, in qua-ουδενος ηκουε ουδεν. XI. At Civitatibus institutis, instituta una su- erunt Judicia, in quibus secundum leges& sequitatem, per sententiam Judicis quisque,quod sibi fieri deberive comprobasset, consequeretur, sententiam ipsam sortiter urgente exsecutione. η γαρ δίκη κρίσις τῆ κα/ου mi τῆ ἀδίκου. Judicium enim iussi sinjucti Hiudiei rise H inquit sinom. fgιο. &Judex eidem dicitur φύλαξ τοῦ ωκα ου, custos iuris, eod. c. I is. 3c alibi νο- φφυχ',viva sex. In quocunque igitur boni genere, & quomodocunq; laesus fueris,in judicio experiri, tuumque jus tibi ordinariE consequi licet. Unde
Callist ratus cseis extraord cognit. Cognitionem ex variis causis descendere ait; aut enim de honoribus sive muneribus gerendis agitari: aut de rep/cunt,ia disceptari: aut de ex matione alicujus cognosci: aut .se rei
mise quaeri. Λristoteles octo Judiciorum genera facit otii. uli. qui Videri potest; non enim exquisitὸ de Judieiis agere nobis propos una est. XII. Sicuti vero id, quod Justum est, Naturae probatur: quod Inlu lam, ab eadem improbatur; ita facilE Rem Ratio agnoscit, Hominis naturae conve-
16쪽
nientissimum esse, utamore sui ita adscIanar, ne alius
inique laedatur: & indigentia ita expleatur, ne damnum injuria alteri inferatur, sed suum cuique tribuatur. Caeterum, cum vitiose φιλαυτιας trita sit consuetudo, ut potiorem lucri, honoris,& voluptatis corporeae partem sbi vendicare, ' Nicom. I. g Isi Zc saepe etiam cum laedens tum laesus aliquid humani pati soleat, ad Judicium velut δευτερον πλῶν confugere, dc in eo praesidium quaerere debemus. Tam salutarem enim, & a Deo institutum ordinem nemini turdibare fas est,propriove arbitratu illum vi manuq; temerare. Praeterquam enim quod nemo suae causae idoneus Judex sit: L un. C. nequis influa causa. l. to. f. de juris . L sin. gpen. C. ubisnat. vel clarisi etiamsi de injuria Se damno dato liquidissime constet, non tamen vi, dc Judicii autoritate posthabita, rem suam cuiquam repetere licet. Nam ne Judicium privatorum hominum adfectib9 corrumperetur, Judicibus in civitate constitutis data potestas vindicandi laesos,juxta illud Lucretii:
Acrius ex ira quod mi e quisque parabat lucifici, quam nunc concessum ess legibus aquis . Hanc ob rem est homines sertaesum vi colere a um.
Demosthenes in Cononem: Placuis de omnibus sis iniuriis
ex legibus iudicium exerceri , non autem ex cuius s impetu ars amburio. Quintilianus: Injuriae compensatio non μώιm juri intamica in pari: est enim is serum .idex uenisi quin jure vindicari Ba pudet.
17쪽
ρudet.,Eleganter quoque hoc ipsum illustrari poterita
memoratoJCto Callistrato L i f. quod metuι causa. Ex stat decretum D. Marci in haec verba: optimum en, ut si
quas putas te habere fletitiones actioudiu experiaris. Cum Marcianus diceret, VTm uulgum feeit ; Caesar dixit, Tu vimputas esse lum,s homines vulnerentur' Vis eri re time, quo-ries quis id, q-od deberisibi putat, πιο per Dicem reposcis. Idem decretum repetitur Lρμώθ. . adi. Juc de Hiprivata. Ubi
Modestinus subj icit hanc L ult. Si creditor sine auraritur
picis res debitoris occupat, lege Τμ ia de m privata tenetur, σιertia parte bonorum mulcatur, re infamis M. Geminum huic est, quod ipse edicit Deus Deuter. 1 . v. so. Su. Cum reis petes a proximo tuo rem aliquam, qμam ridet tibi, non ivr duris domum ejus, ut pignus auferaσ: si H-bis foris, re is tibi ργο ret, quod soluerit. Paulus L /76, de R, J. Non eri Fngulis coneridendum, quo per magini nutum p sto Aeri , ηι oceasio si majoris tumultus faciendi. Et Theodoricus Rex apud Cassiod. Var. Epist.y. Hinc es quod legum reperta est sacra
reverentia, ut nihilmanu, nisi romio ageretur impulsu. sui enim a lesi ea confisionestax tranquilla in AZM ,s pervim ti ei terminantur : Add. l. ι . C. de Diso.
XVI. Si igitur talia non licet attentare in contractibus spontaneis, multo minus in συναλλαγμασι in vitis ea licebunt, quod in his majus ac pretiosus bonum si periclitaturum. Et ne uis dubitationi locussi reliquus, aeternam Verbi revelati veritatem huc adducere consultum est. Apostolus ad Raman. Q. et
18쪽
Non vosmeti susci centes,chariss ,sid dare locum irae. Seri. tum eri enim, Mui vindicta, F, Fgo retribuam, dicit Dominus.
Remittit nos ad Edictum Jellovae, quod legitur
30 λ en ultio, s ero retribuam. Gravis etiam sententia est, quae legitur Ecclesiastici c.a8.pr. uorandicam vult, a Domino inveniet mἀctam, re peccata iis, strvans servabit. Quem textum ita explicat insignis Theologus:
ut vinde m quaerit, hujus fleccata Deus vivHicabis, eas Non
remis ei igi. Miraris & obstupescis λ Exemplum e rebus humanis capito. Si quis Principis alicujus Jurisdictionem aut Regalia involet, illum ultimo supplicio adfici justissimum esse putas. Si quis privatus cervum aliamve majorem seram telo prosternat, gravissimae multae non solum, sed & morti & nonnunquam cruciatibus ipsa morte atrocioribus subjici solet; jure, an injuria, nunc non disputo. Quid putas, quanxopere Rex Regum Deus si indignaturus , si quis suum hoc Regale aut Reservatum, Vindictam inquam, temerε involet, si homo hominem , nobilissimam Deoque charissimam creaturam, S ad ipsius imaginem conditamin cujus gratia reliqua omnia creata sunt, tantoq; redemptam, obtruncet λ-- XIV. Solat autem hoc jus suum Deus his interris fere exercere per operam vicariam Regum, Principum, omniumque imperantium & magistratuum: qui cum alieno munere, Dei inquam, fungantur, Dii
19쪽
in saero codice frequentissimὁ appellari adsolanti
Quo vero loco & autoritate apud nos esse debeant, quo obsequio & reverentia colendi, edisserant Apostoli. Sic igitur Paulus ad Roman.e. I;. docet: Omnis ani
mapessatibusseublimioribus Fubdit sit ι non est en potestas,insia Deo. ua autem Anipotessates, a Deo oraenata Funt. Das qui resistit potestati, Dei oraenationi resipit. sui autem resistunt, i sibi damnationem acquirunt. Nam princ/pes nonsiunt timori boni operis ,sedmali. Vis autem non timere potestatem Z Bonum cicae habebis lauiam existi ; Dei enim minister es, tibi in bouum. Si autem magumfeceris, time; non enim sine causa gisaeum portat. Dei enim miniser es, vindex in iram, ei, qui mau agit. Ideos ne- cessirate Abditi estote , non solum propter iram, sed etiam proEterra sentiam. Et ad Titum 3.V. I. Admone utas, Principibus potes tibus subditos spe, dicto obedire, ad omne opus bonum s
aratos esse. In eandem quoq; sententiam Petrus scribit,
οπινη κτισει h.e.legibus & sanctionibus politicis
pros er Deum: sive Regi, quasi praecessenti, sive ducibus , tamquam ab eo missis, adymaectam malefactorum, laudem vero bonos rum , quiasic es voluntu Dei, c.
XV. Quam sancte igitur ille imperantium, magistratuum ac Judicum ordo a subditis est colendus , tam religiose ac provide ipsi magistratus & judices oscium facere, eique invigiIare debent. Dicit enim Apostolus, Dei illos διακονους ac λειτουργους esse, qui non tam suo quam alieno munere funguntur. Quemadmodum enim summae in terris potestates civiles,pe
20쪽
nes quas est τοκύριον, variis selent uti magistratibus, di imperii sui adivinistratoribus, quibus sanὸ non licet
mandatum munus pro lubitu exercere, sed debito modo & ex praescripta fere sermula; ita omnes summo imperio ptiediti imperantes si cum Deo contendantur, alienum munus sustinent, omnesque Dei magiauratus sint, cui adeo imperii gesti rationes reddere cogantur. Quocirca dies noctesque id agant, id cogitent, illud sedulo meditentur, ut mandato muneri adeoque Deo & conscientiae suae satisfaciant. Nemini iustitiam vel denegent, vel protrahant, nullius jus latabefactent, culpa ac negligentia. sua nemini desint, mittanr aliena, curent propria negotia. Imperio
nim & hominibus provinciisque regendis qui a Deo est praesectus, sat prosecto habet quod agat. Cumprimis & illud attendatur, quod Ulpianus Praesidibus
commendat l. 9. s. deos'. Praesitae congruit bonoqgrata Pra-A di corare, ut acata atque Herasro incia sic, quam regit; quod non difficile obtinebit, olfici λ agat, ut malis hominibus movimcia careat, eosi conquirat. Nam re iacrilegos, latrones, pia arios inures conquirere debet e re pro ι quos deliquerit, in euntiis anima venere e receptorem eorum coe ere, fine quibuw iatro iutius latere non 'o est.
XVI. Quod si nonnulli Imperantes sibi sortὸ