장음표시 사용
21쪽
nunt: quin potius meminisse debebant, non minus escte jus Deo in ipsos, quam ipsi. exercere solent ergaministros suos, qui vel negligenter vel fraudulenter elegato. munere aut ossicio functi sunt. Fidem his 3 elim faciat ita loquens ipsa Sapientia. Audite Reges,
re intestigite, disicite haeres sinium terrae. Praebete aures vos , qui continetis multitudines, splacetis vobis in turbis nationum: quoniam data Hi a domino poterias vobis, s virius ab Altissimo, qui interrogabit opera veBra, cogitationes scrutabitur: quoniaam, eum estis ministri regni t sin, non rect/judicastis, nec cuis distis legem DBitiae, neque secundum voluntatem Dei ambulantis. Horrens re cito apparebit vobis, quoniam Dicium duri imum tu his, qui prount ,s G. Exiguo enim conceaetur misericordia: potentes autem potenter tormenta 'atientur. Non enim subtra hetysesenam cujus s Deus, 'qui est omnium dominator'. nec ver bitur via: itudinem cujψquam, quoniam pusillum re magnum ipse fecit, aequaliter cura en illi de omnibus. Fortioribus autem fortior issat cruciatus. Ad vos ergo Rege uni hi sermones mei, u/dificatis sapientiam non excidatis. Sapient. seqq,
XVII. Atque haec hactenus. Ex quibus mansesestissimum est, per Judicia repressa fuisse latrocinia,
eaedes, vulnerationes & omnis p meris facinora ac beb
la. E contrario ubi Judicis aut udicii eopia non fit, od pristinum statum & ad bella fere reditur. Nam
eum sint duo genere decertanaei: unum perdiserptationem , alic um per vim e cum iEud sit proprium hominis, hoe besiuarum
confugiendum est ad ponerius, si uti non licet superiori: inquit ,
Ci ro Quandocunque igitur iniusta fit Iae-
22쪽
so, &cessat judicium, Bellum locum invenit cessati
me dicium vel momentane/, vescontinia. t omentaneὸ effar, ubi exspectari Iudex nonpotensine certopericulo aut damno. Continia vero, aut Dre, aut Facto. Iure, si quis versetur in eis non occupato, ut mari Oolitudine, infulis vacuo si quα,
aliasunt loca , in quibus nuda es cinitas. Facto, fisubaeti Judi
cem non auaeiant, aut Judex aperte coinitionem resecerit. Verba
sunt Grotii lib. i deI. B. P. c.3. n. Hoc vult, posse aliquando laesum jus aut rem suam per vim repetere, sic ut vi uti nullo jure prohibeatur, destitutus scilicet Judiciorum adminiculo, sic ut vel Judicii copia omnino non sit, vel ejus non sufficiens sit autoritas; in tali igitur necessitate constitutus jus hactenus non habet reliquum nisi in innocentia & manu sua. XVIII. Priscis igitur gentium temporibus cum Judicia nondum essent constituta, vel non satis bene, imὁ male essent constituta, sic ut illorum non esset sufficiens autoritas: aut si commune judicium non haberent, inter quos de injuria facta erat disceptatio, armis, bellis & duellis se sitaque tueri , & caedes aliaque facinora mutuis caed ns & infesta vi ulcisci solebant. Quandocunque enim desinunt Iudicia,incipiunt Bel
ia. Nec aliunde origo singularium certaminum, qua ante Chri- animum Germanicis natipni ι ussitata, asecuti necdum satis
d suetasiunt; inquit Grotius 2 de J. B.&P. o. n. 8. Ideo apud Vellejum Paterculum lab. a. mirantur Germani , cum Romanae jurisdictionis formam conspue. C cerent,
23쪽
cerent, quod injurias justitia finiret, quod solita armis
discerni jure terminarentur. ' Caeterum eum hodie generosissimi quique, domi legi duelgaiores optimi, ut ait
Comicus,haberi viderique velint,&ex frivolis ae saepe piari injustis causis se confodiant, varia Duellorum genera penitius paulo inspiciemus,& cujusque vel jus vel injustitiam ponderabimus, operae pretium satis magnum facturi, si vel unicam animam diabolico huic dimicandi generi & exitio eri uerimus. uti XIX.' Duellum quodlibet proprie dictum aliquod bellum, uti satis apparet cum ex re ipsa, tum. expromiscua harum vocum a veteribus facta usurpatione,vetetrique illa formula, Pso, PUROQVE D ELLO. I Cum vero Bellum aliud sit Publicum , aliud 'privatum, hoc saepe distincta significatione Duellum diei adsolet, sive Monomachia. Quin & haec ipsa potest esse duplex, extra bellum, & in bello: ista & priavatam habet causam,& libidinem: haec causa nititur publica, adeoque ad proprie dicti Belli naturam ata dit. De priori, privato inquam Duello, nostra erit consideratio. Sicuti jam Bellum aliquod vel est Juvistum vel Injustum, ita etiam Duellum aliquod justum est, aliquod injustum. Demonstratum enim jam tum fuit, cessante Judicio, Bello & Duello injurias vindicare licere, & inolito amore sui atque indigentia quem-
24쪽
libet )ustὸ excitatum se suaque defendere, aggre
resque arcere posse. Doctores hujusmodi Duella Ne cessaria vocant, quod quaedam quasi necessitas ab invasoribus imponatur, talem defensonem suscipiendi, sicut, si salvus esse, aut res tuas tibi salvas esse velis, necesse sit hac ratione vim vi propulsare, quandoquidem Judicis nulla suppetat copia. Atque ita haec Dii , ella differunt ab iis quae planὸ libere, consultis 3c ex conventione instituuntur. Etsi igitur talia Duella sint
licita; Nam jure hoc evenit, ut quod quisque ob tutelam corporis sensererit,jure oecisse existimetur L st. de LL M Dim vi defendere omnes leges omnias jura permis Mur. l. . oe l. I. g. a . . ad LAquial. I. ga 7 f. devire viam. Non tamen nisi certo
modo sunt licita. Non enim quovis modo, 3c in infinitum, hoc est donec aggressorem tuum interseceris, tua semper progredi debet defenso; sed cum modo,
seu ut eleganter hoc dicitur in Li. C. unde vi. eum moderatione tutela inculpata, hoc est, ut tantam Vim opponas, . iquanta tibi intenditur, aut ingruit, idque iacias, tam tum defendendi, non ulciscendi gratia. Agumsolum, inquit Paulus L .f. a L Aquic qui vim infert ferire sconceditur e re hoc, si tuenae duntaxat, non etiam ulcissenaeos factum μι. Addatur Cujacius ς Ob v. e. 18. Sed hac generali regula nondum satis est explicatum, quid sit moderatio tutelae inculpatae; cum enim culpae sint gradus, metus etiam & periculum admodum varium C a esse .
25쪽
queat, in quae incidimus , aliaque singularia in quoli
bet facto &desensione attentὸ sint ponderanda, cum Alfeno JCto responderim , in eos inessepostum, sitne tutela inculpata, an cum aliqua culpa conjuncta L .
XX. Ne vero nihil dicamus, quatenus adversus injustam vim se defendendo progredi liceat, quaedam ex Grotio ita. i. AIB. SP. r. i huc transferemus. Si igitur ab aggressore vi impetatur corpus meum, cum praesente vitae periculo, idque mihi alia ratione declinare non liceat, duellum ita erga hunc est licitum , ut si in tali consilio & actu perseveret, interficere illum liceat. Tanta enim hic est defensio, quanta insertur violentia. Per iniquam vim in praesentissimum discrimen vitae adducor ἱ ideoque cum jactura vitae angressoris mihi me expedire liceri Pertinet huc illud Ciceronis pro Milone: Non h/ωripta, nata es sex,quam
non iudicimus, accepimus, o mu verum ex natura ipsa a-
puimus, hausimus, expressim . AEd quam non docti, sed fariti, non innituri, bed imbuti sumu/ urs vita nos in ahquas impias ,si in ruim, in tela latronum, AEut inimicorum incidUM , Omnis hissa ratio spei expedis is se isto. Add. l. 2. cum sqq.
C. ad . Com. desecar. Atque hoc defensionis jus rectὸ est Grotius nasci ex amore sui, quo naturaliter quisquesbi commendatur. Iamque ob causam si homo suri
sus in eo sit , ut mihi vitam eripiat, idque periculum a liter
26쪽
lirer evitare nequeam, non magis huic, quam bestiis me involanti ut parcam, obligor. Sed ut dixi, perieulum invasionis praesens esse debet, & quasi in puncto: quod licet aliquando , uti fit in moralibus, cum aliqua latitudine intelligi possit, non tamen qualiscunque periculi metus jus occupandae interfectionis jus dat. Deinde & illud cumprimis notari debet, non licere quemquam occidere, si alio praesidio tutus esse, & periculum declinare queam , si vel judicis sit copia, vel temporis mora, ut vel hunc vel alios auxilio vocare, aut alias periculo me subducere queam. XXI. Idem Grotius recte existimat, si quis in periculo sit, ne membro aliquo nobiliori mutiletur ab injuriae aggressore, si vitari aliter nequeat mutilatio, posse hunc interimi: ut & eum, qui pudicitiam alicujus vi expugnare attentet. Paulusistent. tu. u. initi- tronem eadem si bi inserentem, vel alium quemlibet stuprum isse rentem occiderit, nisi non placuit. Atius enim Nitam, aliu/pudorem public acinore defendit. Gemina huic lex est i. g. q. . ad c Corn. de Sisar. Cui addatur g. g. t. F. quod met.
OV ubi recte dicitur bonis stupri metum majorem esse quam mortis. Ad sens, inquit Cicero pro Milo.
ne, qui tribunum occiderat, volentem ruim inferre ejus pudicitia, a Mario exercitus imperatore abselutus fuis. Ratio est, quod
illa atrox quaedam vis sit, & iniuria, qui ab aggressore expleta restitui a Judice post nequit, ut nec vita sci
27쪽
mel amissa etiamsi animus imminutionem atroeem passae mulieris sit innocens. Hinc Moses Maimonides notavit, permissam privato homini alterius intera sectionem non aliter, n i si ut servetur id, quod est irreparabile, ut Vita & Pudicitia. Hanc quaestionem tractans Grotius, adducit etiam in Annotatis suis textum Augustitii lib. i. de Libero Arbitrio, quem ille hunc in mo
dum recitat: Lex dat potestatem 'ves viatori ut latronem, ne ab eo ipse occidatur , occidat, vel cuipiam viro auloemina, ut vi lente ibi nupratorem irruentem, aut pori istatum nuprum, si
possis, interimat- H aec cum legerem, protinus mirari coepi, & ἐπεχειν, & tandem plane ab Augustino disces sonem facere. Si enim imminutionem violentam passa post stuprum jam illatum interficiat stupratorem, nil jam nisi ultio est, non autem defensio: atque hanc uti licitam esse diximus, ita istam non item licere supra ostendimus. Huic igitur Augustini textui dumam moror,& locum exJulii Pauli Sententiarum libro s. allegatum consero, deprehendo Cujacium in suis ad Paulum notis eundem Augustini textum allegasse, sed postremis verbis plane a Grotiana lectione discrepantibus, hoc modo : Lex Hi potessatem vel viatori ut latronem, ne ab eo ipse occidarur, occidat: vel cuipiam viro aut emina , ut violente Ui stupratorem irruentem, ante ligatum 'Ruprum, si possis, interimat. Praeterquam vero quod hanc postr
mam lectionem etiam prae se ferant editiones Augustis
28쪽
ni Basliensis,quae prodiit Anno i ς6'. 3c Parisina postrema, quae prodiit Anno is si, nullum est dubium,
quin vel Grotius άρω Γηρια μνημιονικον hic commis est, aut alia aliqua culpa textus in e)us opere si corruptus. Augustinus enim licet fateatur, esse Legem 'quae permittat latronem, aut violentum stupratorem occidere, disertis tamen verbis pronuntiat, Legem illam non esse justam: cujus Antentiae scut rationem haberet, si Lex tale quid etiam post stuprum illatum permitteret; ita ut stuprum tali ratione evitetur, non suppetente alio remedio, ratione nulla facilὸ definiet Et vix video quomodo sbi eruditissimus Pater conster, quando ibidem ita mox disserit: Multo es mitiuν, eum,
qui aliena rita insidiarur, quam eum, quisuam tuetur, occisi. Et multo eri immanius, invitum hominem stuprum perpeti , quam eum, a quo viae ilia insertur ab eo, cui inferre cona
tur, interimi. Quatenus vero defensio sit permissa eraxendive possit, pro avertenda mutilatione membri,
gregie disserens legi poterit Cl. Boeclerus ad I 6 cap.
XXII. Monendum hic est, Justam sui defensonem quando esse dicimus, duplici hoc posse accipi sensu. Justum enim proprie id dicitur, ad quod vesfaciendum vel omittendum sumus obligati. Impropriὸ vero Justum etiam dicitur, quod non est iniustum, adeoque quod est Licitum: quae posterior significatio in inultum
29쪽
inultum a priori distat, quod quae licita tantdm sint,
ea facere & non facere integrum sit: at illa, ad quae simpliciter vel facienda vel fugienda , sumus obligati, nostro arbitratui ita relicta non sunt. Quaeritur igitur jam, utro sensu Defensio sui sit justi Z Tantum non omnes Doctores posteriori solum sensu putant defensionem esse justam, hoc est, licitam. Ego vero non dubitem adserere, utroque sensu desennonem esse justam, non quidem ubique, aut in quolibet
eventu; sed quod modo possit esse solum licita, modis obligationis nexu justa. Quemadmodum enim accidere potest, ut ne quidem licita sit sui defensio, si invaseris vita multis sit admodum utilis, & sit publica
persona, tum meo unius bono multorum majus bo- num ut praeseram, charitas monet saepe, imperat interdum. Ita si ejusmodi publice multisque utilis per- sona, & a Deo singulari prudentia aliisque in usum humanum bonis locupletata ac ornata impetatur, non dubitem, illam , si vim aliter avertere nequeat, ad necem desperati invaseris occupandam, salva in aliis casibus patientiae lege,esse obligatam. Habet hic lo
Cum tot ab hac anima populorum vita suta fPendeat, re Mnim caput bocsibi cerit orbis, Servitia est voluisse mori.
Caeterum haec lex sicuti non jis omnibus imponenda est,
30쪽
est, quos vivere, aliorum interest, nullum tamen invenire locum, nisi solum in personis publicis, hautqua , quam dixerim. Addatur CL Boeclerus ad g 8. d. c.
o XXIII. Transeo ad res seu bona fortunae,qua si nobis a furibus, raptoribus & latronibus eripiantur, quaeritur, an ad illa conservanda , si ita res ferat, & opus si, liceat tales facinorosos interficeret Hic quid isse respondendum ; valde est ambiguum, cumprimis, tam diversas Doctorum opiniones si videas. Dicam tamen quod sentio liberrimE Primo quidem bona tfortunae quod attinet, si in iis simpliciter fiat laesio, iregulariter neutiquam crediderim, illa bona ut nobis sint salva laedentem anterfici: posse , cumprimis si non magni sint pretii: id suod videtur etiam Servator noster docere nos voluisse , quando monet , tunicam irapienti permittendum quoque esse pallium. Grotius
hac de re ita d. c. n. I 3. Si resstrvari potes, ita ut non videatur periculum esefaciendae caedis, recte id quidem , sim aliter, mittendares est: ni ortὸ talis aliqua ressit , ex qua vita nostratis c am ilia no a pendeat, quas judicio recuperari nequeat. Cinterum illud meretur praeprimis diligenter expendi, quod vix fiat laeso in bonis 'rtunae, quin etiam alia bona in discrimen vocentur. Latrones enim ut spolient homines, vitae ipsorum fere insidiari, eosque opprimere ante lent. Adversus hos quid lixeat, ex su- D periori-