Didaci Vitrioli Regini de Junone Lacinia dissertatio qua in templum celeberrimum in crotoniensi agro olim positum inlustratur

21쪽

verba faciens de phaenomenis vulcanicis, scribit: DIn Ladiniae Iunonis ara sub dio sita, cinerem immobilem esse perstantibus undique procellis. D Hoc vero ad ulcania phaenomena minime pertinet, et inter saeerdotum ethnicorum commenta roserendum videtur ;sorsan et a Plinii instituto aliena erat hujusmodi superstitionis mentio. 0uin ct ipso Τullius in primo li-hro do Divinatione , cap. 24 , nescio quid miraculi

genus obiicit: praestat Goquentiae patrum audire ita narrantem : D Bedeamus ad somnia. Hannibalem , Coelius scribit, quum columnam auream , quae esset in sano Iunonis Laciniae, ausorro vollet, dubitaretque, utrum ea solida esset, an extrinsecus inaurata , Perturobravisse; quumque solidam invenisset, statuisset- quo tollere, ci secundum quietem visam esse Iunonem praedicero, ne id faceret, minarique si fecisset, se curaturam, ut cum quoque oculum, quo bene videret, amitteret; idque ab homine acuto non eSSe neglectum. Itaque ex eo auro, quod exterebratum esset, buculam curasse faciendam, et eam in summa columna collocaxisse s Putida haec quidem commenta , et cuique excultiori viro derisui habenda, at cthnicorum animos

v. 371. lum a Valerio Maximo , lib. I. S. ubi ita loquitur :s uuapropter Crotono in templo lunonis Laciniae aram ad omnesveatos iviviobili cinero donaverit polistimum ualura. 3

22쪽

mirifice permovcbant ;haud mirum propterea si praecaeteris Magnae Graeciae delubris, nobilissimum cxtilcrit lacinium, magnaque hominum secquontia quotidie celebratum. Quod maxime fiebat sesto diu dedicationis , quae graeea Voco panegyris audivit, idest: conventus universalis, Solemnitas , coetus , ex , et ei γυρις, congregatio, quod quasi ab congrego. Tum enim non ex Italia solum, sed ut a proxima Si cilia , Graeciaequo transmarinae regionibus ingens PO-puli multitudo conveniebat, eo quidem animo , ut grates numini agerentur, Vel ut ab eo auxilium expeteretur , riteque ac pio sacriscarent. Sanc variis sacrarum rerum curationibus quamplurimi in hac redo sacerdotes erant mancipati , sapientia in primis praestantes, quorum qui principem locum obtinebat, nova prorsus consuetudinc Iunoni super clypeo quodam sacra sacere suevisse iustis esti Dacius. Uti reliqua , quae do hoc templo perlustranda sunt absolvamus ,

memorabilis est locus Livii lib. XXIV. 3. is Lucus ibi frequenti sylva , et proceris abietis arboribus septus, laeta in medio pascua habuit, ubi omnis generis greges nocte remeabant ad stabula, nunquam insidiis serarum , non fraude violati hominum. Magni igitur fructus cx co pecoro capti, columnaque inde aurca solida facta, et sacrata ost: incl3tumque templum divitiis etiam, n0n tantum sanctitale fuit. M

23쪽

Mos cquidem sacra deorum delubra Iucis nemori busque ambiendi pervetustus suit, et ab orientis regionibus repetendus. Non haeic in re notissima Congerendis exemplis immorabor, satis habeo unum commemorare, templum scilicet celeberrimum Iovis Ham monis in Lybia, inter vastas solitudines situm , quod ut nostrum ariegnis arboribus, palmis et oleis undique septum erat: καταπλεως εστιν γ μείων, λοGων , καὶ φοινι'κων. Arrian. Ill. l6l. Neque do Iunonis lucis infrequens priscis scriptoribus mentio. Ita apud Ovidium , Fast. II: Monte sub Esquilio multis incaeduus annis Iunonis magnae nomine lucus erat. Rusmodi nemus, ut alia praeteream, in Lesbo in sula extitisse, habes ex Anthologia I. 67. 12. Iunonis magnae in lucum properato, puellae Lesbides, o molli, candida turba, pede; Pulcher ubi divae saliet chorus etc. I iidem Nuceriae in Italia, rem tradente Plinio :

XVI. 57. D Factum hoc populi romani Quiritibus

ostentum Cimbricis bellis Nuceriae in lueo Iunonis, ulmo, postquam etiam cacumen amputatum erat etc. Adhaec ut modo laudatis Livii verbis Iumen accedat, monere libet, haud insolens suisse vetoribus populis , sacrum pecus, unde Victimae dis mactandae seligebantur, intactum relinquere, uti comperium cst u Fruin-

24쪽

sbum ii supplementis ad Livium lib. XCVIll. 33. ),

ubi narratur, in ca regione , qua Cappadocia ab Armenia disjungitur, Persicae Dianae Sacrum armentum, peculiari nota insigno, et humanis usibus exemptum fuisse; inde demum, quum sacrificii tempus adve lasset, plerumque non sino magno laboro victimam ministri capiebant. Quin Iulius Caesar vel ipsos equorum greges, quos in trajiciendo Rubicone Consecraverat, Sine custode vagari patiebatur. idem Fr insbem. suppl. Liv. LXXXI. 46. Iam Laciniae s num ditissimum prae reliquis Graeciae Magnae delubris suisse, praeter Livium, discimus o Strabone l0 :

n0nis templum , superiori afflato locuplctissimum , donisque frequentissimis plenum. D Intur quae dona illud in primis Crotoniensium matronarum eminuit, quod memorat Iustinus. lib. XX. Is cnarrato Pythagorae adventu in urbem Crotonem cli , Hus-

25쪽

demque philosophicis concionibus , quo cives luxi ritu deditos ad bonam frugem revocaret, ita prosequitur: α Docebat nunc has pudicitiam et obsequia in viros, nunc illos modestiam, ut literarum studium. Inter haec velut genitricem virtutum frugalitatem omnibus ingerebat, consequutusque assiduitato disputationum erat, ut matronae auratas VeStes , Caeteraque

dignitatis suae ornamenta , volui instrumcnia luxuria deponerent, caque omnia delata in Iunonis aedem , ipsi deae consecrarent. γ, Praeterea Crotonienses, quo majus Laciniae templo decus compararetur , picturis exornare statuerunt: igitur Zeuxin Heracleotem , qui totam Graeciam nominis sui magnitudine compleverat

paratim et ad filios suos in Pythoo , et ad uxores in Iunonis templo verba sacerct ; de qua re audi Johan. Bapt. Capass. inllisl. philos: a In hae . . . civitate sede sibi electa, qualum ibi primum orationes habuit, ad senatores scilicet , ad juvenes, ad pueros, et ad mulieres, quibus praeter caelara praecepit, uι plus

viros suos, quam parentes diligerent . . . Pretiosis insuper vestibus abstinendum eis suasit, easque ut Iunoni sacrarent praecepit, quod et omnes secerunt, nudatas vestes, Ornan ontaque lasciviora Iiuio deao consecrando. a ad adventum autem Pythagoras in Italiam quod allinet, tametsi, veteres oliam scriptores sibi non comstent, aliis Olympiade 60, aliis si, aut 62 illum singentibus ;salis lainea mi advortore, diserto a Tullio, et a Cellio, Tarquinio Superbo reguum obliueale, PIthagoram tu Italiam adpulisse traditum Diuillaec by Gorale

26쪽

delegere, cujus opo tam eximiae picturae sani parietes

decorarunt, ut in summa VetuState, servato colorum nitore, recentes adhuc Ciceronis aevo viderentur. l2 Ita plano cum Samia Iunone actum: ejus enim vel stissimum delubrum tam magno pictarum tabularum numero resertum prodit Strabo, ut vere a graecis πινα.

χαιων τεχνων. Idest: IIaereum antiquum sanum , et aedes , quae nunc tabularum armarium est. Sed praeter tabularum multitudinem , quod hic sunt, alia armaria et sacella antiquis artibus plena v. Strab. XIV. Neque graeci dumtaxat, verum etiam romani graecanicum artificum opera uti consueverunt, quo in sacris deorum aedibus aliquam narrationem e mythologia ductam scalpro, aut coloribus repraesentarent;

atquo id quidem cum in ipsa urho, tum in exiguis romani imperii oppidis factitatum. Ita prorsus Λrdeae, non longe ab Roma, Iunonis templum prope litoris oram aedisicatum picturis exornavit servus quidam LMI12J Consor Dionys. Halic. in Cons. Scripi. graee. Floruit Zeuxis CCCC. eiretior ante Chr. annis; Cicero autem natus rei an . 106, alituo adolescens adhuc libros do Ilollioriea, ubi hoc narrat , conscripsit. Diuitigod by Corale

27쪽

caedomoniorum fugitivus, uti refert inseriptio apud Grutorum, quae sic habet:

Liceat hic, quamvis a re proposita alienum videatur, animadvertere, varias de pictis imaginibus erudilorum fuisse sententias, utrum scilicet in templis adorantium cultui proponerentur, an ad parietum Ornamentum, uti censet Cl. Winhelmannus in eam adductus opinionem , quod ex tot tabulis pictis celebriorum vetustae aetatis artificum a Pausania , Plinioquo memoratis, nullam sermo reperies, quam populus divino honore prosequeretur, una tantum excepta, cujus

meminit Philo de viri. et legat. ad Crium. fit Castus Innocens Ansaldus, Taurinensis olim Λthenei lumen et ornamentum , in sua D De sacro et publico apud Othnicos pictarum tabularum cultu is dissertatione , totus est in demonstrando, pictas imaginus graecis aeque ac latinis cultu publico fuisse donatas ;quam sententiam doctissimus vir mirifico firmavit: Sacrarum primum Scripturarum testimoniis : deinde latinorum graecorumque Putrum auctoritate, quorum

28쪽

plerique idolatriae originem picturae asseruere : tum locis ipsorum ethnicae gentis Scriptorum : postremo nonullas deorum imagines recensendo ab antiquis cultas, quarum in veterum monumentis extat memoria-Sed ego sane prolixior: ut igitur ad Zeuxin revertar, inter caetera graphicae artis opera in Laciniae sano elaborata, nobilis ea sertur Helenae tabula, in qua summus artifex muliebrem speciem sic expressit, ut mira

formarum pulchritudine captus Nichomacus l3 pictor , in eaque defixus , homini nescio cui insuetam rem admiranti, secus, diceret, sentires, si oculis meis hanc ipsam Helenam conspicero per sata licuisset rcape, quaeso , et divam vidisse putabis. Quin ipso Zeuxis vulgi judicium de tam praeclaro opere non expectandum putavit, at protinus imagini hos Homeri versus uiunxit: Iliad. y.

AAως et θανατοισι θεης εἰς ωπα εὶ μεν. 13l Sie vocat Plutarchus in irael. Amor. apud Stohaeum , serm. 61. AElianus Var. nisi. lib. XIV. 47. paullo aliter renienarrat , pictoreinquo pileostratum appellat. Caelerum piusdem Zeuxidis liolena i suerit no liace an alia non constat. l Romao cornebatur, de qua Plinius: a Zeuxidis manu Romae uelona est in Philippi portieibus. s Ilist. Nat. XXXV. 36. Vid. Meum. lib. II. 19. Leet. All.

29쪽

Haud turpe est Troas, fulgentique aere Pelasgos Conjuge pro tali diuturnos serro labores Elernis facies nimis cst aequanda deabus. D Λdeo, ut verbis utar Valerii Maximi, lib. III.

I. ) dexterae suae multum pictor arrogavit, ut ea tantum forma comprehensum crederet, quantum aut Laeda coelesti partu edere , aut Homerus divino ingenio exprimere potuit. D Qua quidem in re, quoniam Tullius multa scitu digna commemorat, ipsum audi sus ius aliquanto disserentem: D Crotoniatae quondam quum storerent omnibus copiis , et in Italia cum primis beati numerarentur, templum Iunonis, quod religiosissimo colebant, egregiis picturis locupletare voluerunt. Itaque Heracleotem Zeuxin, qui tum longe caeleris excellere pictoribus existimabalur, magno praelio conductum adhibuerunt. Is et caeteras complures tabulas pinxit, quarum nonulla pars usque ad nostram memoriam propter sani relligionem remansit: et ut excellentem muliebris formae pulchritudinem muta in se imago contineret, Helenae se pingere simulacrum velle dixit; quod Crotoniatae, qui cum muliebri in corpore pingendo plurimum aliis praestare saepe accepissent, libenter audierunt. Putaverunt enim, si quo in genere plurimum posset, in eo magnopere elaboraSset, egregium si hi opus illo in sano relicturum. Neque tum eos

illa opinio sesellit. Nam Zeuxis illi eo quaesivit ab eis,

30쪽

quasnam virgines formosas haberent. Illi autem stat ni hominem deduxerunt in palaestram , atque ei pueros ostenderunt multos, magna praeditos dignitate. Etenim quodam tempore Crotoniatae mullum omnibus eorporum, viribus Οι dignitatibus antesteterunt, atque honestissimas ex gymnico certamine victorius domum cum maxima laude relulerunt. Duum puerorum igitur formas ct corpora magno hic opere miraretur: horum, inquiunt illi, sorores sunt

apud nos virgines. Quaro, qua sint illae dignitale, potes ex his suspicari. Praebete igitur mihi quaeso, inquit, ex istis virginibus formosissimas , dum pingo id ,

quod pollicitus sum vobis, ut mutum in simulacrum ex uni mali exemplo veritas ιransferatur. Tum Crotoniatae , publico do consilio , virgines unum in locum conduxerunt, et pictori quas vcllet uligendi potestatem dederunt. Ille autem quinque delegit, quarum nomina multi poetae memoriae tradiderunt, quod rius essent indicio probati, qui verissimum pulchritudinis habere judicium debuisset. mque enim putavit, Omnia quae quaereret ad venustatem uno in corpore se

reperire posse; ideo quod nihil simplici in genere omnibus ex partibus persectum natura expedivit. D de Inu. II. l. Atque huic Plinius a nostralibus erroris insimulatur, quod posterum inemoriae tradiderit, Zeu ain Agrigeuli uis tu Sicilii tabulam, fila de agimuβ ,