장음표시 사용
91쪽
sunt tractandaIdeo prius quaedam sunt inuestiganda, quae nos do cunt ad exactam cognitionem tumorv. primo sciendum an futurus sit tumor necne, ut in magnis uulneribus.secundo an non sit futurus,sed prius sit: uerbi gratia,quando obstruitur urina,tuc quaestio est,an sit tumor impediens,uel quid aliud. secundo quaerimus magnitudinem tumoris.tertio tumoris speciem,sine cuius cognitione non pol sumus rite cura: c. quarto causas,quae quandoque, imo plerunque sunt cum morbo coniunctae; quandoque etiam nos latent;& tunc per signa inuestigandae.quinto inuestigandς sunt partes asse praecipue internae,ut abdominis & intestinorum & aliarum internarum partium,quod est ualde dissicile. sexto tempus tumoris ian in statu,an augmento: quia ex diuersitate temporum uariantur curationes. ultimo, sunt symptomata tumores siequentia.Signoruuero loca sunt quatuor,pruno sum utur a forma & natura ret,ut patebit infra. Secundo sumimus a causis,ut o qua materia, & cx quibus morbis fiant.tertio a symptomatibus sumuntur signa,ut a colore,pulsatione, & renitetia.ultimo sum utur signa a proportione scuanalogia,ut si in aliquo tempore contingant carbunculi malignissicausetur in aliquo carbo, dicimus illum esse malignum, & hoc propter analogiam.
De curatione in uniuersali, ac primum qua in curandis tumoribus consideranda. Cap. VII.
i tumores curaturus est,oportet nedum,quod norit scopos
curativos; sed etiam indicationes scopos praecedentes.In curatione primo uidendum est, an humor sit fluxus an fluxurus . nam haec multum differunt. nam humor fluxus & tumor factus, quod idem est.incipiens requirit curationem,& praecautionem ;9uia partim materia est fluxa partim fluxura; facies curationem . si uero litin primo illo insultu morbi,tunc tantum praecautione utimur.Idem esse obseruatur in tumoribus factis ex cogestione, teste GaI I s.Meth. a. Proponatur nobis tumor ex materia fluente curandus. tunca tumore,ut tumor incipiens a materia fluente sumenda est indicatio. potest ignorari,quae nam sit fluxio,& quado incipiat.dico quod runc debemus recurrere ad speciem tumoris; ut puta si sit inflammatio, quae tantum sita puro sanguine, tunc cognoscimus quom -
92쪽
do fluat humor,& ei quo pendeat talis fluxio ; ut etiam de carbuncaelo fiente a materia biliosa adusta, quae uel a toto,uel ab aliqua partessuit. cognoscitur tumor a materia peccante,quae materia ex cu'tis colore cognosicitur,quia cutis imitatur colores, stubstantias, &naturas humorum,ut recte Gai. I .aphoricommento. a.&. q. aphorico m. a. cause est, quia , ut demus exemplum; inflammatio non generatur ex congestione materiar.Cognoscuntur etiam tumorum
diuersitates ex qualitate corporis, ut si corpus sit plethoricum aut cacochymum.ex habitu.i.an sit biliosus,an sit sanguineus.& ex motu tumoris,nam aliquando tumores senum mouetur,& tarde:qua-doque breuissimo tempore crescunt.Notandum, quod ex morbo gallico tumores fiunt per congestionem,& tales fiunt longo tempore. qui uero ex fluxu materiae fiunt,breuiter fiunt.ultimo cognoscuntur ex symptomatibus confeci uentibus tumores, ut si sit dolor
nisi sit dolor periodicus,ut in morbo gallico,qui prouenit ratione materiae aggregatae in nocte uel in die ) continuus,qui uel est tantuex intemperie,& talis est in his tumoribus factis ex congestione,alter dolor fit ex solutione continui,aut cum intemperie, uel sine inteperie. Tumor fiens& eius tempora cognoscuntur a forma tumoris,quia magnitudo adaucta oculis subijcitur,precipue cum aliouci
mo laedit operationes,& si non multum. '
cuisivi in tumoribus hiantur, qui irritata ob multitudinem expultrice ui sunt deq; euacuatione in hise enda. Cap. VIII.
OVo ad curationem tria sunt instrumenta. primum est anal
gi simus seu ratio. secundum experientia.teritu indicatio, Gal. I 3.Meth. 2 o.dicit quod debemus in principio,phibere, ne tumor fiat,& hoc per eius cotrarium .ergo primus sicopus est ut remoueatur eius augmentum.Sed est uidendum, quibus instrumentis hoc sit agendum. secundo cognoscere oportet qualitatem rcrum applicandarum.Gal. I 3. Meth. 6.dicit.quod impedimus tumoris generationem,si austramus causiam, qua ablata auferetur tumore sed hanc non possumus auferre, nisi prius illam cognoscamus.Tumoris causa est fluxio humoris ergo fluxionum causa auferenda. Notandum
93쪽
aegra: tertia in ip Io tumore.Ad prima lea, quae est in sana parte,s xio e st ipsa sana pars prouocata a quantitate, uel qualitate manifesta, aut quant itate,& qualitate simul, aut a tota substatia expellit. si materia stimulat partem ratione quantitatis,tunc quantitas aufereda est. sed oportet primo uidere quomodo euacuada sit quantitas: secundo modum euacuationis:tertio qua opportunitate id sit agendum,cum uaria sint genera evacuationis,aliud per singuinis missionem,aliud per balnea,aliud per magna exercitia: Quarto friction, bus,quinto per medicamenta digerentia,ut quando damus lignuguaiaci,imo & partibus applicatum digerit: seacto inedia evacuata
ultimo est evacuatio per medicamenta purgantia. t sunt modi euacuationis.Sed notandum quod incipiente tumore ex fluxu, exercitium totius corporis seu partium non conuenit.ratio est, quia tale multum calefacit & calefactio attrahit humorem ad partem pariter nec euacuatio per fricatione ualet in principio tumoris. nec balnei euacuatio prodest,quia calefaciendo totam massain illam eluquat ; ex qua maior fit fluxio. nec ualet euacuatio ex medicame tis digerentibus, quoniam multum lcporis requirit ad eius ope rationem.Idem dicitur de euacuatione per inediam. Vithno est uacuatio,quae fit per medicamenta purgantia,quae etiam non ualet, quia non aequaliter euacuat omnes humores,sed tantum qualitates
humorum praedominantium:Ideo a phlebotomia est inchoandum, quae potissima est in tali fluxione
De uena sectione in tumoribus . qua parte sit facienda. Cap. IX.
modo uero huius phlebotomiae,quomodo agenda sit,an semel euacuandum, an uicibus interpoliatis; dico,quod quando est plenitudo ad uasa,tunc euacuatio debet fieri continuata.Cotra si fuerit plenitudo ad uires,tunc phlebotomia est partienda, ut
primo parum euacuemus,post tres aut quatuor horas iterum eamdem repetamuS,quia uires non ferunt continuatam illam euacuationem.De loco phlebotomiae an .s .in loco extremo,an in remoto sit uena secanda.Notandum, quod derivatio .i. euacuatio a parte
proxima partis affectae non conu enit in principio tumoris,q uoniamaior fieret Buxio & attractio ad partem assectam, de qua locutus est
94쪽
est Gal. 6.de comp.per Iocaca.6 doquens de passionibus gurguli
ius,&6.epid.c5metario secudo,c5m. 36. ubi loquit quomodo derivandum sit patiente uesica,& intestinis Ied conuenit reuulsio,quet fit in parte opposita partis Iarce.Gal. y .aphor.6 8.tres proponit Oppositiones membrorum,alia est a superioribus ad inferiora, ut caput & pedes. secunda est lateralis ut dextrum & sinistrum. tertia est secudii profunditate: ut ante & retro. quas oppones habet Gal. in lib.de hyrudinibus,revulsione,& scarificatione,qui liber an sit legittimus Gal.nec ne,cat est doctrina esse Gai.Quarta spes opponis proponitur quarto de M.tu. ubi loquitur de uaria humorum repletione, & est a centro ad circunferentiam,& econuersi. Colligitur ergo in corpore octo esse loca contraria, septem interna superius enumerata, & unum externum. Quod si uolumus facere reuulsi nem,debemus cognoscere locum fluxionis, ut per partem oppositum ualeamus reuellere. ponatur quod sit fluxio in dextra parte capitis, tunc debemus in principio a parte opposita reuellere. Quaenam erit pars ista λ erit interna. sed quoniam interne non possumus euacuare, ideo externe in sinistro brachio euacuabimus. sed quoniam haec oppositio est multum proxima, ideo alia oppositio est quaerenda, & talis erit deorsum. pariter si fuerit pleuritis in Gnistra, tunc sectio uenae debet fieri interius .patiente uero utero,per superius in brachio. Sic etiam si ren dexter patiatur, secamuS u nam brachij sinistri. Sed quaerendum est, quae nam membra dicant
sursium & deorsum secuitu Galenu Respodet quod oes partes supra umbilicu dicuntur superiores, includendo hepanquae uero sunt infra hepar, dicuntur inferiores, Hipp.6.epid. sesst. a. aph. Iq.Sed dubium est de liene, & uentriculo. Ego censeo quod lien collocetur cum hepate.sed de uentriculo magna est dissicultas, cum sit infra hepar, tamen Galenus in lib.cur.per s.misi. in affectibus uentriculi secat uenas easdem quas in affectibus iecoris:& hac ratione uidetur contineri in superio ribus,sed Hipp.dicit quod est in partibus in ferioribus. Dico,quod Galenus loco allegato 6. epid. s. secuda aph. com. Iq. exponens locum illum,dicit quod Hippoci uult illa esse inferiora,quae habent principiu inferius .i.terminum a quo. sed uentriculus carens cibo continetur in eadem cauitate in qua hepar continetur: ergo iisdem pr Mijs erit succurredum uentriculo, quibus inuo ad uent lectionem succurritur hepati. Galenus in praedi
95쪽
cto lib.c. I 8.in assectibus renum & coxendicis & uteri uult In brachio secari uenam: imo,cum quis laborat apo plexia, uult in eodelibro fieri sectione in poplite,quod confirmat Galenus 6. epide. S.
sedi. comen. s. Sed circa dicta dubitatur maxime,quoniam medicorum usus est in oppositum,qui nunquam secant uenas inferiores,nisi uterus assiciatur. nam in passionibus hepatis & alioru membrorum nunquam secant uenas inferiores: quod idem obseruat Galenus in affectibus colli & capitis,in quibus semper uenas cubiti secat, ut patet I 3. meth.ij.in lib. curan. per sangu.miff.cap. I 8. 19.dio. & primo ad Glaucia o. contra laborantibus partibus inferioribus semper per inferiora mittit sanguinem,quae Omnia sunt contra determinata. Haec materia est fatis dissicilis: sed conabor pro uirέbuS eam exponere. Superius supponebam,quod oriente fluxiono ex expulsione,expulsio indicat,ii fiat a quantitate materiar,ut quantitas,aut reuocet,aut euacuc tur. duplex ergo erit indicatio,alia de reuulsione,alia de euacuatione. hoc stante, aliud est obseruandum ouod materia dum fluit, tria habet loca.i.terminum a quo mouet tinterminum ad quem,& est pars laesa: tertius locus est per quem transit materia. Hoc stante, uidendum est,quomodo talis materia a termino a quo sit euacuanda, ne transeat ad alia loca. secundo est obseruandum,ne materia fluxa, quae est inta ijs ductuum iam non loquimur de materia in farcta non fluat ad locum laesum, tertio obseruandum,ut illa materia qui nodum fecit tumolem,illum faciat οῦ exempli gratia, sit angina, quae est morbus peracutus fauctum,hngamus quod incipiat tunc, materia erit partim in uenis loci,alia uero in uia, altera in partibus in quibus fluit: tunc,si fiat iterum reuulsio,quae fit a partibus remotis: dico quod materia remota diuertetur, sed non materia proxima, & illa quae est in uijs, euacuabitur, nisi longo tempore,& multa sanguinis copia euacuata. ideo oportet quaerere locum,quo mediante fiat reuulsio, & euacuatio materiae fluxae.secundo oportet u obseruetur regula illa Hi p. obseruatios rectitudinis uasorum . per rectitudinem duo audit Hipp. primo rectitudinem partium,ut sinistra cum sinistra,dextra cum dextra,anteriores & posteriores,quae maximu habent consensum: secundo appellat Hipp. rectitudinem qua habent vasa inter sese, ut uena,verbi gratia, iecoratia brachij habet rectitudinem cum uenis ascendusibus ad caput: adeo quod fluente sanguinea naribus polita cucur
96쪽
bitula super hepate, puta, si fluat a dextra nare,cessat fluxus. tertio quod sit aliqua oppositio, sed quod non sit eiusdem uens, a qua fluxit materia. His obseruatis reperio apud Galenum duas species reuulsionis .alia exacta est,& prima revulsio, tuae fuit primo adducta, sa superioribus ad inseriora, a parte dextra ad sinistram, & sic de alijs oppositionibus,in qua specie reuulsionis exactissima duae sunt
occasiones, quae nos mouent ad illam peragendam. prima quando materia . paulatim fluit. secunda quando uolumus remouere seu praecauere aliquem ab aliquo morbo,in quibus casibus tali utimur qua etiam utebatur Galenus locis superallegatis. & ratio est,quia non egemus subita motione materiae . secunda sipecies revulsionis est non exacta: qua utimur quando materia est multa, ut immineat periculum rupturae alicuius uenae,aut suffocationis uirtutis. quae reuulsio primo respicit totum corpus: secundo respicit partem affectam. erit ergo narc secunda species revulsionis, in qua non obse
uamus ueram oppositionem & exacta, sed respicimus ut possimus euacuare a loco affecto aliquo modo, &quod sit aliqua oppositio, etiam quod non sit exacta: & hac secunda sipecie usus est Galenus,ubi in morbis superioribus reuellebat incidendo uenas stuperiores. Hoc stante,dico,quod utimur tali specie reuulsionis,quia non tantum egemus reuullione,quo ad qualitatem materiar & eius
fluxum ad locum: sed quod talis revulsio fiat cito,quia imminet periculum aut suffocationiS,aut alicuius uenae ruptur . excpli gratia, si fiat tumores in capite uel circa caput,tunc uena humeralis eiusdelateris est incidenda, na & aliqua etiam est oppositio, ut ex Galeno colligitur.5.epid. comm . secundo com. I .ubi Galenus dicit quod prima corporis uera oppositio est inferius scilicet & superius. sed si comparamus membra ad inuicem,tunc dantur oppositiones in mebris superioribus & in inferioribus. quod si sit tumor in thoracis parte dextra,aut in hepate,tunc debemus secare uenam iecorariam in cubito aut mediam secundum exigentiam, & erit oppositio secundum quod dictum est duplex secundum superius & inferius,&secundum centrum & circunferentiam. Ultimo si in uesica, coxa, aut inguine incipiat tumor, tunc secabimus uenam in poplite aut in malleolo oppositi lateris : si tumor fiat in brachio dextro, secabimus uenam in sinistro brachio.Ad medicos resp6deo, quod ut plurum loquendo semper de ignaris nesciunt quid faciant. nam ego i in angina
97쪽
in angina secaui uenam brachi j,& statim aufugit humor, & euasit dico ultimo quod ex hac nostra sectione proposita multς utilitates
solant oriri. nam quandoq; contingit,ut oriantur tumoreS uenenosi puta in subaxillis in quibus si secamus uenas inferiores,tuc trahimus materiam illam ad cor:quod ide contingit, si tumor sit internus,&sccemus uenas superiores, ut in bubone,sanguis qui per superiora extrahitur a bubone,cum debeat pertransire per uenam cauam,uena caua cum transeat per cor,necessario assiciet cor. haec ergo erunt incommoda talis sectionis. De euacuatione materia sui qualitate molestantis. cap. X.
OVod si tumor seu fluxio non fiat ratione ouantitatis materiae
aggravantis,sed ratione malae qualitatis stimulantis, ut comtingit in materia turgente,uirtutem stimulante,quae no quiescit donec fluat ad aliquam partem nis evacuetur ; in hoc casu duo sunt agenda & consideranda: primo an haec mala qualitas possit alterari, ut si sit calida, frigefieri,&sic de alijs qualitatibus, uel non. Sisecundum. squod non possit immutari,puta propter turgentiam; tuc oritur alia indicatio,& est remouere subiectu in quo fundatur illa
mala qualitas.i.humores ipses: quae euacuatio, cum sit multiplex, ut superius declaratu est,tantum duplex probatur:aut ea quae pharmaco, aut quae uenae fit sectione. Quod si uires uigeant, tunc sanguis est mittendus. sin minus, utimur medicamento purgante tale materiam redundantem. Quod si cotingat materiam stitnulare uirtutem,tunc ratione qualitatis malae,tum etiam ratione quantitatis duae insurgunt indicationes: alia circa quantitate,alia circa qualitate: tunc constante uirtute secamus uena. Quod si non. utimur pharmaco migantemt si inflamatio sit in membranis cerebri, tunc exhibemus medicamenta euacuantia materia illam qualitate,& quam litate peccantem: quandoq; nedum qualitas aut quantitas peccat; sed etiam tota substantia: in quo casu tota substantia est expellem da . & duo nobis indicantur, primo quod talis materia penitus ex trudatur,cum sit a toto genere contraria: secundo quod, siquid remaneat, alteretur, ut ex toto possit remoueri. Modus extrahenditalc m materiam per sanguinis missonem non uidetur conueniens,
uti in bubone pestifero no debemus a principio lecare uenam,quo
98쪽
. Ga tunc uirtus est debilis, dato quod comunis indicatio hoc requirat.Sed quid agendum ἰRecentiores longe meli usquam antiqui, cum misso sans ainis non satisfaciat, ad aliud remedium recurrui, in quo magis confido. quod est pharmacum,quod prompte & cito
euacuat. & cum morbus sit ualidus,eget medicamento ualido, & proprie conuenit corporibus robustioribus,& est mirabile.Capi ut praecipitati p parati. s. primo abluti. aqua ardenti, secundo aqua .ros ata,prius tamen siccati,grana iiij. Euccari ros 3 3.simul.miscet exhibentque. hoc medicamentum purgat per inferiora, & per su periora:& cum sit uenenum ex sui proprietate,trahit etia secum uenenum,eo modo quo dicit Galenus de theriaca, quae secum ducit uenenum, tamen praeparatur seu componitur cum anguibus. Nota dum quod praecipitatum debet esse praeparatum, nam mortale est medicamentum,cum non praeparatur . sed quoniam reperiunt homines non tanti roboris; tunc leuius medicamentum est exhibendum. Notandu quod praeter medicamentum euacuans debet exhiberi medicamentum resistens uenenositati, quod potest esse tale Hacuans materiam exustam: nam materia uenenosa semper exusta est.R.confectionis hamech,electuarij rosac.Mcc an. 3 I. uel de diaphenic. uel alio colimili ne uideatur uobis dosis magna,quoniam cum morbus sit magnus,oportet ut dosis sit ualida lapidis armcni, lapidis laguli an. 9 3. aut an. gr.4 V. Et ego gr.XV.C bibui feliciter sed uterque lapis est terendus super lapidem porphi fit id postea abluatur non ies in aqua sub sole, quia hoc modo praeparatur. post liqc omnia adiungimus theriacae optimae 3 j. sed quoniam non habemus optimam theriacam, iuniores ordinat loco theriacae mixtionem quandam. cuius dosis est a I j s. usque ad yij. mixtio talis est. R.baccarum iuniperi,gariophyllorum,nuci S moscatq,rad.enuis an . 3 ij. rad. utriusque aristolochiae,rotundar. f&longa gentianae an. 3 vj. sem. portulacae acetos ,doronici,been albi, been rubet an. I j. spodij de canna, olbs de corde cerui, ligni aloes, corallorum omnium, rasurae eboris, baccaru lauri, masticis, croci an . scrup. ij. rutae 3 j. caricarum, passularum,carrinium palmularum.i.dactylorum an. 3 j. cinnamomi, liqui ritiae,an. 3 S. tormentillae, cardi benedicti, dictamni albi, an . 3 iij. amigd. dui. pinearum,sem. comunium an. 3 j. agarici trochi sic. 3 vj. peucedani 2 h. terrae sigillatae, terrae melitensis,quae uul-
99쪽
go dicitur terra di malia', boli or. an. 3 ij. mumiae communis,2edoariae an. 3 j. camphorae 3 s. specierum triu:siandatorii , specierum diarhod. abbatis ania 3 ij. corticum citri,fragment rura simaragdi, an.'3 j- musci scrupo j. theriacae communis,mithridati communis an. 3 j. soliorum mali armeniaci s s. terenda terantur optime,& misce cum strupo de cortice citri, & syrupode acetositate citri m. partes aequales .fiat electuarium coquedo
omnia simul secundum artem de hoc electuario dosis est usoue ad 3 ij. miscendo cum medicamento Bhiente. potest etiam dari s
S. aut 3 j. cum Zuccharo rosac.& optime medetur humoribus
malignis, & passionibns pestiferis. Notandum,ut quidam Florentinus narrauit,in fragmentorum smaragdi exhibitione esse iuvametum mirabile, & ego uidi sere miraculum in smaragdi exhibition
curandi ratio ubi materia ob sui tenuitatem Auxerit , ct tum rem feceritis cap. XI.
SI tumor incipiat siuente materia, & non expellatur rationet
quantitatis aut qualitatis,sed ratione multae caliditatis eliquantis sanguinem, tunc talis causa est remouenda sit sit eXterna, puta aer, sol, aut ignis, illa est extinguenda: si uero interna, ut feruor hepatis,aut cordis,aut alterius partis, tunc talis feruor remouendus,& temperandus est: nam aliter non potest remoueri intemperies
sanguinis. Uerum si causa adhuc non sit pret sens, sed tantum sit intemperies sanguinis, tunc incrassando sanguinem resistimus et quationi : & hic oritur duplex indicatio. prima est de uenae secti ne, dummodo stet uirtus, qua sanguis & totum corpus frigescit
quod si uirtus non tolerat tuc recurrimus ad uictus rationem, quae secunda indicatio est,ut ex oryZa,ex hordeo, ex lactucis coctis , CXendi uia cibus conuenit. adde panem salitum conuenire. aqua semper sit mixta cu syrupo acetoso simp.uellulep uiolato, uel Zuccharo rosato ucI uiolato. Concedimus pisces, praecipue saxatiles. I
cus sit frigidus. quiescat,odoret frigida. postumus et exhibere Betcum limonui araneiorum,mali punici ,quae ultima, quod instigia dant, astringunt. his ergo omnibus sanguis crassescit.
100쪽
Si corrigi materiae tenuitas nequeat euellendum esse . atque id quomodo agendum sit. Op, XIIi
Notandum,quod quandoque ratione uictus non possumus resistere fluxioni. Quid asendumΘaliud erit medium. cconsiderando motum sanguinis. ut si sanguis moueatur ad Oculos, de .mus illum reuellere phlebotomia,constante uirtute. quod si senexst,pue auipraegnans: in his utimur reuulsione,cum non liceat uti nec pharmaco,nec uenae sectione. Reuulsionis quatuor siunt spe cies secundum Galenum,sia quae fit cucurbitula sicca.i. sine scarificatione,ut si quat sanguis a nare dextra, hypochondrio eius de lateris admovemus cucurbitulam,de qua reuulsione loquutus cst Oria hasius in 6. ClasI Galeni.secundo proponit Galenus uinculum dolorosum interius, & facit cessare fluxum. Notant iuniores, quod priusquam applicemus uinculum, debemus fricare partem ligandam. secundo quod debemus primo Remur, secundo genu, tertio uero malleolum ligare. rationem reddunt, quia materia disponiturad descensum interius. tertium instrum tu seu Ipecies sint frictiones dolorosae, quae revellunt a centro ad circuserentiam.sub hac specie continentur dolores,qui fiunt per compressionem facta in digitis, aut alijs in locis. vltimo enumerat Galenus quod,quando partes sunt obstructae,debemus illas exobstruere medicamentis . quae operatio cum si multum longa; ideo est omittenda, quia non facit ad propositum. Habent& moderni alia genera revulsionis. primo habent lauacrum aquae calidissimae artulim,nam inducedo dolorem reuellit: secundo modo reuellit aperiendo meatus &Porositates cutis, quod sepe experimur in febrientibus, quibus
conciliatur somnus lotione artuum cum aqua calida,cuius uap res etiam petunt caput. secundum organum modernorum est medicamentum uesicatorium,& idem eli maxime in usse, praecipue in morbo amplectico, &similibus, quae trahunt ratione doloris, &synapismata dicuntur. Vltimum horum organomm cst cauterium ual aut quando imponimus funiculum ex setis, aut quado futfontanellae, quae omnia sunt in magno usu teporibus nostris,ut patiente fluxionem in oculis,exurimus occiput,postea imponimus sel tones , & tale genus revulsionis est ualidissimum c ego plusquam