Josephi Antonii Pintii De nummis Ravennatibus dissertatio singularis

2쪽

riae

IACOBO CARDINALI ODDO

AEMILI J A LATERE LEGATO.

Ps. ANTONIUs PINTIus F. I quid unquam divinitus mortalium generi da. tum est , quod ipsi & cupidius intueantur , &lectantur libentius, nemini dubium esse debet , PRINCEPS EMINENT1ssIME , quin eae sint Litterae, ac reliquae Disciplinae, a suibus quam tum boni Civitatibus , ac nationibus singulis dimanare soleat, ii fatebuntur omnes, quos non fugiat cum Publicam , tum privatam populorum selicitatem non alium de , quam a Sapientia proficisci. Optime igitur de Republica mereri ii dicendi sunt, qui non Litteras modo , Scientiasque calamitosis hisce temporibus in Italia prostratas, ac poene jacentes erigunt, sed ipsos literatos viros qua humanitate , qua opibus, qua ceteris praesidiis fovent, adjuvantque: quod nisi Majorum nostrorum memoria factum esset, nunquam ce te cultiores Europae gentes ad tantum gloriae fastigium per

a a venisi

3쪽

trimenti capere queat moderatio tua : quum enim a puero

animum ad studia retuleris , Litterasque incredibili amore Prosequaris , omni cogitatione curaque in id incumbis, ut ceteris quoque in deliciis sint, atque collantur. Testes heic producere possem doctos quosque Viros, quos una cum Nicolao Fratris Filio, Praesule aniplissimo, humaniter excipis, qui e nusquam , in quo Scientiarum delicias panderent , quam in AEdibus tuis locum invenere ὁ meque imprimis , qui ubi vulgandae hujus Dissertationis voluntatem Tibi meam

patefeci, quae comitas tua est, non modo consilium meum adprobasti , verum etiam , non sine aliqua tamen modestiae tuae contentione, ut Tibi inscriberetur annuisti. Neque quis putet, quando locus eXigere id Videretur , eam nunc mihi mentem injici , ut de Generis tui Nobilitate , quod & rerum gestarum magnitudine, R Heroum, quOS genuit, gloria & originis vetustate longe est florentissimum , heic disserendum censeam: quum enim prudenter eaS commendati nes respuas, quae ab animi tui dotibus haud proficiscuntur, libentinime ab iis recensendis temperabo: id unum addens, tantum splendoris Domui tuae a te ipso derivari, ut praeteritorum temporum decora sin minus contemnere , at certe non unice respicere debeas, quum per te eXemplum maximum, atque praeclarum pietatis in Deum , amoris in proximos, m gnanimitatis, justitiae, humanitatis, non nobis modo , qui tot tantasque Virtutes tuas propriis, ut ita dicam , oculis usurpamus , verum posteritati ipsi relinquas, quae

una nobiscum fatebitur, Iacobum Oddum post tot Praesecturas, ac Legationes, quas sapientissime gessit , jure ac merito a Beneuicto XIIIL P. M. in Sacrum Cardinalium Collegium fuisse cooptatum. Atque utinam Te diu Superi servent

incolumem ὁ . sperarmis enim Bre,' ut ad majora, teque omnino digna contendas. Interim tu, EMINENTISSIME PRINCEPS, quem Patronum, Fautoremque meum nunquam non praedicabo, munusculum hoc qualecumque aequo animo eXcipies, illud reputans, in ejusmodi rebus non excellentiam tantum, sed obsequium etiam, voluntatemque esse laudandam, quae mea quanta in te sit , nunquam prosecto siet, ut oratione

4쪽

HAhῆ , amice Lector, Dissertationem de Nummis

Ravennatibus, quam non ut gloriam mihi ullam ex tenui hac Lucubratiuncula comparem, sed ut laliquam amoris in Patriam mei significationem proseram, in vulgus edendam censeo. Quum enim de Nummariae ossicinae institutione inter Ravennates non satis constaret, deque ea brevissime tantum superioribus annis egerit ad Litterarum incrementum natus Ludovicus Antonius Muratorius , qui innumera paene ad locupletandam Historiam jecit semina eruditionis ; pergratum me antiqui talis studiosis facturum sum arbitratus , si quae apud auciores seorsum invenirentur collegissem, atque criticis animaduersionibus sive confirmassem, sive refellissem, ea addendo, quae sedulo labore , ac non mediocri adhibita diligentia evetustatis ruderibus, ut ita dicam, effodi potuerunt . Quid autem in ea commentatus sim, breviter indicabo. Dissertatio. nem universam in sex partes , sive capita dividolin quorum priore de Nummis iis agitur, qui Honorio, ceterisque Imperatoribus occiduas res administrantibus cusi sunt : per id enim tempus Ravennam hac praerogativa donatam fuisse communiter nunc censent eruditi: quamvis id , ut late patebit , ad remotiora sortassis initia sit amandandum . In secundo de eo Nummorum genere sermonem instituo , qui

sub barbaris Regibus percussi sunt ; ad quos ii mihi certe

uidentur reserendi , qui in anteriori parte mulieris corona murali, redimitae eaput exhibent hac epigraphe FELIX RAVENNA; etenim haud desunt momenta, ob quae Gothis Regibus , potius , quam Exarchis tribuantur . Tertium caput Nummos eos complectitur , qui ad Exarchorum tempora dubio. procul pertinent : acturus in quarto de reliquis , quos sive Ravennates Archiepiscopi, sive Commune Ravennae , quemadmodum illius aevi diplomata , contractusque loquuntur, signavit. Posteriora duo tandem ita de variis mo- a 3 netae

5쪽

netae generibus disserent, ut ne exteros quidem nummos in Urbem nostram receptos praetermittam ; quod sibi praestandum quoque duxit Ioannes Brunatius , quum do Re MDumaria Pataυismum erudite, ut solet, eleganterqueci tractaret. Id autem argumento minime ossicit, quum ususi quodsam modo eos Civitate donarit . Nonnulla monumenta vel nondum edita , vel quae variam aliquam lectionem contineant , ex hoc Archiepiscopali Tabulario , ex aliis Archivis, atque Auctoribus describentur , quae Historiae huic nostrae lucis aliquid adserre poterunt. Tandem ad Dissertati

nis calcem ponendas curavi aliquot tabulas aeneas, illos tam tum nummos exprimentes , qui ab eruditis antea observati minime suissent; quibus alios nonnullos jam vulgatos adjeci , ut singula capita clariora redderentur . Neque noS- e niteat propositi nostri , quum , quos omisimus , nummos cernere percommode quisque possit apud Ducangium, Ban- durium , ceterosque ejusmodi)Monetarum editores. Fateor tamen in hac misertatione vulganda me non leviter commoveri r quod sortasse consilium cepissem numquam , ni pro flantissimi aliquot viri per litteras ad id impulissent; atque imprimis Ludovicus Antonius Muratorius nuper laudatus , Hercules Dandinus Comes , olim in Patavino Gymnasio Prosessor celeberrimus, quem superiori anno e vivis sublatum , immaturaque nobis morte praereptum deflevimus , ac Camillus Comes Lampterius Patricius Forocorneliensis , qui Hendecasyllabos aluiuot vere Catullianos misit, quos Iamquam pro coronide cum nostris nonnullis, ac Hieronymi Ferrii in Faventino Seminario Humaniorum Litterarum Prosessoris eximii publici juris faceremus tum ut rerum traflandarum asperitas poeticis lusibus recrearetur , tum ut testivissimi utriusque Vatis in latina quoque lingua nitorem atque peritiam , horumce Studiorum cultores suspicerent, ni ad ostentationem id pertinere alicui videri posset: etsi non sumus nescii male omnino sibi consulere , qui ex aliorum scriptis nominis celebritatem sibi ducunt comparamdam. Nos tamen, quantulicunque simus, semper ab hoc iam dis aucupio abhorruimus. Sed antequam in arenam descem

do, monitum te volo ab eorum more me plurimum ab

horrere , qui omnibus , quae ad manus sunt , scripta sua

inserin

6쪽

inserciunt , eoi um. noesina silenti' praetereuntes , a quibus Cadein mutuati sunt, quod certe non . immerito . ingenuis uiris stomachum movet : quid enim turpius aut esse , aut excogitari potest, quam ex aliena supellectile ditescere, tantoque ingrati animi vitio laborare λ Id prosecto erit in caussa, Cur aliquando ab itinere deflectam , eorum , 'ui ofs aliquid in texenda Dissertatione attulerunt, mentionem facturus. Ast malo verbosus, videri, quam ingratus, atque inurbanus. Tenes modo rationem consilii mei: quapropter tuum erit sin minus doctrinam atque ingenium, quod sentio quam sit exiguum , at voluntateni saltem meam in Literas , Patriamque probare : nam ut praeclare inquit Tullius lib. I. de 'orat. quum omnia commoda a Patriis accepta sint, nullum incommodum pro Patria grave putandum es .

7쪽

VIII

PRESULE AMPLISSIMO RAUENNAE i INSTITUTIS

PATRUO CARDINALI

' AEMILIT LEGΑΤO IN APOSTOLICAS AEDES RECEPTIS

AD VIRUM CLARISSIMUM APOSTOLUM ZENUΜ.

V Derat haud molles ter denos Pintius annos, ectus nulla pectora tristitie ita modo θλestris rccubans sub re mine pinus , Caesar sa) ubi ratibus semina constituis, . . ' .

Lusit ad undisoni υacuus fera murmura ponri Chloris, o bene carmina quae legeret: Et modo docilorum versans monumenta viserum Quaeque, agitante Deo, fervida mens cecinit, patiens circum caecis obducta tenebris Sensit, quae superi clara vident oculis. Felices animae ἰ quas non regio aspera dumis, Dulce sed Et tum, o rura beata reuent. Nos dum sectamur volitantia monstra per auras, Area, heus noκ vires obtegit ingenii. i quid commemoro primaeυae damna Parentis, Poma ubi decerpsit noxia ab arboribus, Dca Intellige heie Pinetum, sylvam Ravennatium clarissimam secus mare, construendis navibus fortasse Augusti temporibus satam, quod tamen exploratum minime est, quum non desint, qui eam longius deducant, aut naturat ipsi tribuant. Vide quae de L. Antidici Feroce Clas . Rav. Praefecto, quem Pinetum Neptuno, Isidique sacrasse ajunt, circumferuntur.

8쪽

Unde mali terris restitit omne genus pSi hoc etiam in tripi renovat nunc frortia corde , miscet σ est to peditori amaritiem pGυe etenim incocto dapium stimulante cerebrum pete, terriscis angar imaginibus;

Seu cruor in nostris decurrens artubus, acrem

Impellat bilem, saevaque monsra ferat Iactave spirituum vis ad caput , undique membra Deserat, immisso per gelida ossa metu;

Iactor in indomito, meque inclementia morbi Sevocat a doctis improba virginibus Et qua maesta ciet gemitus philomela per umbras, Defuit er tacitis υitreus amnis aquis, Nunc spatior moerens, nunc tradens membra sopori, Anxia fulcito corda timore premor.

Me stupra exanimem compellat voce sa Voluptas, Ipsa luce mihi carior, atque oculis, Si neque tantillum nostri lenire doloris, Nec potis est ullis flectere blanditiis . Tu mihi, tu solus misero solatia reddis,' atque erepta diu gaudia restituis, ODDE, parens charitum, Stirpis generosa Propago, sua nil splendidius, nil σ amabilius. Tu studia, e nostro ferme fugientia cisto, Et blande r ocas, ct revocata se es: Er facis, ut PATRUUS s b), Romano nobilis ostro,

a Intelligenda honesta animi relaxatio, ad eum leporem reserenda, quem Graeci .Eutrapeliam vocant, de qua erudite , elefantoque disseruit Cl. Comes Hercules Dandinus in suo de Urbanis Omcus Libello , Dial. II. p. II. &seq. Nos amici olim suavissimi, ac nobilituma nomen heic praetermittere piaculum duximus. De eo autem alibi Ita Iuumus. Sic magnus quondam incessit, nitidusque Graiana, Tuque, erepte tuo nuer Dandine Sodali, Guo gemit ammis Conjux, ut compare turtur .

b) Vide Indieem Soetarum ab Archio elegantissim it formis expressium e ra Savernii nostri, qui doctorum virorum, si Ehanc rem indicantia , collegit, atque Iacobo ipsi taldo Cardinauamplissimo dicavit.

9쪽

-ia, facundis passim resnamia dictis,

Testor, cν auritas ad bona verba fores . Ei te, sancta parens hominum Sapientia, vosque Caelicolae, re quotquot casta Minerva probat. Prisca etenim quales viderunt tempora Athenas Florere ingenuis artibus, o studiis taut te, Roma potens, toto spe sabilis aevo, Spargere opes circum divitis eloquii: Saecula sc nobis datur aurea cernere, quando His quoque lux fulse candida littoribus. Verum pro tanto quis possit munere grates Reddere, er emari Principis inclum; uum mea disscili mens Ianguida torpeat oesro, Nec snat heu dociles fundere versculos PTu modo, tu magnum vasum decus, EMARE, sa) dices,

Saucia quae curis mens, animusque nequis: Et PROCERUM natas celebrans ad grandιa vires,

Quos veteris sedes suspicit Imperii; Esse nihil cernes nostris felicius oras, Quas intacta colit Pallas, re alma Themis.

me nomine inter Arcades donatur Tenus , quem merito doctissimus. Paclaudius, de Ripae Tr/nsonae monumentis dii serens , genuinae Phia Iologiae parentem adpellavitia Disiti Corale

10쪽

Quae in hac Differtatione continentur.

CAPUT PRIMUM.

Evs Auctoris, rerumque divisio. Vide Praef. Quid de Re Nummaria Ravenna tum nostri Scriptores tradide

rint. pag. I

ot in occidente Honorii temporibus nummariae officinae extiterint, & quandonam moneta Romae cudi desierit, ubi Muratorius defenditur adversus Auctores Ephemeridum Florentina

rum . . et

Disseritur de origine officinae nummariae apud Ravennates, ac literae RVPS , quae cernuntur in Honorii , ac Ioannis tyranni

nummis, explicantur. 6Cur Ravennatis monetae Procurasor desit in Notitia Imperii, ubi nonnulla ad eandem spectantia

afferuntur. 6Duae Honorii monetae , & altera Ioannis, exponitur. 7Quomodo cognoscendi sint nummi Occidentalium Imperatorum, qui Ravennae sederunt , laudatas literas RVPS haud praeserentes. 9 De literis COMOB &c. in nummorum exergo exprimi solitis , ubi de Constantinopolis adpellatione nonnulla pronunciantur. I Quot modis Ravennae nomen in

lapidibus scalpi consueverit, ubi

marmora nonnulla afferuntur ,

atque illustrantur, literaeque R U. quae ad latera figurarum in medii aevi nummis nonnunquam

postae fuerunt, explicantur. ΙΣDifficultas ex Joviani nummo orta, numque ad huiusce Imperatoris tempora nummariae officinae origo apud Ravennatcs sit rc ferenda. Is Explicantur reliqui occidentalium Imperatorum nummi usque ad Augustulum, paucis ex eorundem vita delibatis. I 8. ad pag. 28

CAPUT SECUNDUM in ndonam Odoacer Italiam

.occuparit, numque nummos percusserit. 29

Quid dicendum de moneta Theodorici, Romanae officinae nomen praeferente, ubi nummos in Italia signasse cum sua effigie ex Casisodorio evincitur. ibid. ac sepQuae in pactum deducta fuerint , quum Italiae Regnum Barbaris concessum est, uni nonnulla de

Francorum Regum moneta recensentur. 3ῖ

Num Theodoricus Graecis Imperatoribus semper obtemperarit , numque cum Regio nomine , ac potetiate, regia quoque in lignia sumserit. ibid. ac sepPauca de rebus, moribusque ceterorum Regum, qui Theodorico successere, disseruntur, atque eo. rundem monetae exhibentur, atque illustrantur. 36. seq. Agitur de nummis epigraphen RAVENNA FELIX praeserentibus, iique Duiligod by Cooste