장음표시 사용
21쪽
IM TRODvCTIONI IN NOTITIAM pore, hoc illove rerum statu obtinuerit, obtineatue quubus mediis illae sustineantur ac gubernentur c quae tamen nulla earum disciplinarum, quas vulgo sub Ensu p.r aeno mirie comprehendunt, docet.
Sunt equidem, qui hanc cognitionem ad Politicamnis, is reserunt, ac Politicamsccialem appellant. Sed Politica nΘβ. P scientia, prout inter partes Plii Iosophiae recenseri solet, , .iar, aeque e pleraeque ceterae partes Philosophiete, in uniuersa-Gm, hi libus subsistit, nec ad singularia descendi nisi secundario, Σ - quando illis ad uniuersalium propositionum confirma-ἴ tionem illustrationemque opus hahet. Quare conside- Maurit. ratio huius illiusve reipub cum respectu loci, temporis T - rumve circumstantiarum, ad eam proprie pertinerepi Iuris non potest. Pollatea autem serialis ea potius censenda di-ν ι cendaque est, quae generalia praecepta constituendae ge- ' rendaeque reipub ad singulas species rerii inpub applicat, naturam earum atque arcana specialia mutuaque dis crimina seorsim pertractat. Sicut Metu et scamspecialem dicimus, quae seorsim decem summa genera Entis, eorumque species, m scamberi.ilcm quae caussas kaffectiones corporum naturalium in singulis speciebus,Gcσκω am occialem, quae magnitudinem ac situm singularum Orbis partium considerar. g. III. Haud pauci politicam singularum regionum descriptionem in libellis Geographicis tracst ire solent.sed ii potius ad retinendos&excitandos lectorum animos, qui nuda regionum Iocorumque enumeratione plerumque somnolenti red&intur,obque asinitatem utriusque disciplinae, dicisse existimandi sunt, quam, quod hanc d etrinae partem proprie ad Geogniphiam pertinere crederenti Dipitigeo b Coral
22쪽
rent. IIaec enim prout scientia Mathematica est, eatenus solummodo orbem terrarum spectit, qua superficiem habet certa magnitudine praeditam, per quam in partes suas est diuisibilis quarum ipsa magnitudinem, formam, situm, ordinem, numerum, commensum, ceteras proprietates a quantitate dependentes, partim explicando persequitur, partim apte repraesentando subiicit oculis. Qua vero certa historiae species, de qua nos alibi, vix amplius quam cuiusque loci nomina situm,quaeque huc faciunt,dete mina . Quod si quid praeterea tractationi suae inserit, id omne ex hiisoria, aut inperiorum Notitia mutuatur. Sicut vicissim Scriptores deRebuspub. multa e Geographia mutuo accepta in i bellos suos transferre solent.
Videri etiam possit adi oriam pragmaticam, siue εξοχta dictam,haec doctrina pertinere 'uippe cuius idem obiectum, idemque fructus sit. Obtectum nempe, quod illa pariter de variis Orbis Imperiis agat, eorumque
res narret i particularis quidem, singulorum aut plurimum prope uniuersalis, plurimorum niuersalis autem omniurn quae inde a prima Imperiorum origine ad haec usque tempora innotuerunt.Hτι autem duplex. Primo enim hoc cum historia, praesertim ciuili, commune habet Notitia Rerumpub quod una cum illa maximam partem ciuilis obseruationis doctrinae constituit. Nam utra que solidius multo Gliberalius veram prudentiae institutionem, quam praecepta Politices, profitetur. Cunaenim ciuilis prudentia proprie in iis versetur, quae artem non habent, Mad quae non tam regulis, quam inspectione propiore obseruationis cuiusdam opus est fieri nequit, Vt e praeceptis generalibus, systematisque Politicis, aut solis,aut ocissimum,mature, feliciter, Mad vitam actum-
23쪽
4 INTRODUCTIONI Ir NOTITIAM que ciuilem ac regimen Imperiorum apte atque accommodate, comparetur Ut proinde valde aberrent, qui
Scriptoribus systematicis, regulis quibusdam locisque exemplorum communibus, modum studii Politici metruuntur. sua opinio tanto certius impedimentum profectus Politici, egregii publici est, quanto plurium ani-ς,2 .. mos obsedit Longe aliter Veteres, quod hac quoque par-Polνι. βα- te nobis sapientiores, potius tractationibus Politicis ad et certa argumenta, certasque hypotheses accommodatis, , j. h. in rem 'praesentem traductis, historiae praecipue dabant operam praeceptis vero generalibus solummodo vice Commentariorum siue locorum librorum memorabilium utebantur,ad quos cetera,& ciuilem prudentiam actumque propius contingentia, suo quodque loco referrent. g. U.
Deinde Mineo cum historia conuenit Imperiorum Notitia, quod si ut illa suppeditat omnis exempti documen nim idustri posita monumento, Vinde tibi tuaeque reipub quod
solida argumenta suggerit oti de rebuspub Philosophiae uniuersali siue ciuili quae non potest exacte4 solide, nisi
per obseruationem exemplorum in singulis, tractari. Nec tamen aliunde melius, commodius, pleniusque lice-
bit varias Rerum pub pecies earumque modos & gradus, varias item rationes augendae potentiae, locupletandi atrarii, firmandi tuendique status, aliaque rerum pub. rectoribus ac administris scitu necessaria, cognoscere, quam ex inspectione accuratior .comparatione variorum Im-δν' periorum, quae Notitia nostra describit. Vnde Ma Ga-- ' 6hriele Naudaeo, χιιισκυιιa Potitica, inter communes sup-
24쪽
RERVM p VBLICARUM C Ap V I. ssuppetias studii Politici tertium cistut constituitur cogn/tio regnorum s admin/ Lationis pubi caestatuum omnit m, qui in Europa, praehortim autem Dpter ciris anos propriisse legibus gubernant,libertatemgsuam ab aliorum i chrsisIus cae to nita sartam tectamque, quantum in ipsis situm In , coinmunibus auxiliis tu utur atque defendunt. Et sane quantum ad ciuilem prudentiam faciat specialis Imperiorum variorum cognitio, vel unius Arisotelis opus Politicori m ut de minore centioribusque aliis nunc nil dicam docet. In eo enim passim praecepta obseruationesque generales variarum rerumpub exemplis illustrat, ac rirmat, immo i b. L. ex instituto de praecipuis sui temporis Imperiis egit.
f. VI. Nihilo tamen secius ab historia multum doctrina haec distat. Illa enim maxime particularia siue singularia
persequitur, ingulas actiones Imperiorum cum annotatione temporis loci, ordinis, personarum, aliarumque circumstantiarum, exponit insertis, ubi opus est,caussis, praetextibus, euentibus Liudiciis. IIaec vero paullo generaliori tractatione, totam faciem & statum cuiusque Imperii, velutino intuitu, legentis audientisve proponit a nimo; quasi medium tenet inter historiam soliticam dum singulorum quidem Imperiorum res, sed magnam partem sub ratione uniuersali, neque huic illivere ir mori, his illisve personis alligatas, pertractat. Quanquam interim negari nequit, non blum hanc Notitiam, Vt infra docebimus, magnam partem ex historia desumi sed ipsos etiam Historicos meliores, particulareS praesertim, ubi inde statum descriptionemque eius reipub. cuius rςs gestas narraturi int, breuiter describere, operibus
suis alicubi inserere, tanquam illustres digressiones, so- 3 lere.
25쪽
6 INTRODuc TIONI IN NOTITIAM lere. Quemadmodum quidam uniuersalis historiae cis Scriptores, ut Micralius, 'ui simili methodo usi sunt, res . . , γ, omnium orbis Imperiorum, sed leuiter, solent attingere.
g. VII. Ostendimus huc usque Notitiam Imperiorum ne que ad Politicam, nec ad Geographiam, nec ad Historiam denique pertinere. Ad nullam aliam disciplinam pertinere, in aperto est. Omnes enim reliquae toto genere obiectis ab ea distant. Nisi quod Iurisprudentia publica partem obiecti eius, sed perexiguam, considerat: illud scilicet Imperium, cuius est Iurisprudentii exempli caussa Romana Romanum, Germanica Germanicum, Gal-
Iica Gallicum, ci Est enim sua cuique Imperio legibus bene instructo Iurisprudentia publica ; etsi non omnium atque exculta, ac litteris prodita. Nam ubicunque ius publicum, hoc est quod ad statum certat alicuius reipub spectat, reperitur, ibi Iurisprudentiae publicae
locus est. Caeterum Iurisprudentia suum Imperium non ultra, aliaque ratione, considerat, quam prout certa in eo iura, certaeque leges sunt, secundum quas de illius personis, rebus Mactionibus statuendum, iudicandumque est. Eque enim ac Privati Iuris prudentia, ad solam prudentiam iudiciariam spectat, non ad legislatoriam aut deliberativam. Quare' quae ad arcana,potentiam, administrationem publicam, mediaque conseruandi, stabili et di, instaurandi huius illiusve Imperii spectant, non ad Iuri rudentiam publicam, sed ad nostram Notitiam proprie pertinent. Vt proinde Iurisprudentia publica, aut pars videatur esse huius Notitiae; aut distincta quaedam ab ea disciplina, sed tamen ei sub ordinata , prout cuiusque Imperii res personas,' actiones eatenus tractit, quate-
tuu in iudicium&disceptationem veniunt. Utcunque
26쪽
fuerit, saltem Notitiam Imperiorum non esse partem Juris prudentiae publicae, manifestum est cum multo latius obiectum eius, quam Iurisprudentiae, pateat. g. VIII. Sit ergo hoc certum, dari distinctim ab aliis disciplianis doctrinam, quae de singulis Imperiis in sipecie agat atque hanc orta si non incommode dixeris sub ordinari
Politicat eum fere in modum, quo mixtae scientiae Mathematicae subordinantur Geometria 4 Arithmeticae: Nam ut illae certas species quantitatis, prout in coelo, terra, sono pondere, edificiis &ci reperiuntur, ita haec Notitia certas reipub. species, eoque pertinentia, prout in hoc illo ve populo, in hac illave parte terrarum reperiuntur, considerat.
Varia Notitia huius nomina CG dicatur Notilia Imperiorum ' eius definitio et berim explicata fontes Notitiae huius duo Experientia
propria, eaque dupli is generis, s relatio alio
g. Ost inso, peculiarem esse disciplinam, quae de Imperiis
orbis uniuersi agat, proxima est nominum, quibus appellatur , inuestigatio. Ac parum quidem intcrest, quo nomine vocetur, modo id eiusmodi sit,ut eam ab aliis omnibus secerna illiusque naturam obiectum quodammodo exprimat Varie autem appellari solet. Est, qui silenti. m MisDE vel doctrinam defatibus, Disperiis G Prim patibus Orbis appellat alius Arcsoniologiam Cosm/ωm
27쪽
I INTRODUCTIONI IN NOTITIAM alius descriptionem orbis, momnium Inco rerumsul. vocare. Sunt etiam, qui Politiam Regiam, Neatrum Mundi siue et mnes, elationes iuersos, doctrinam de Regιmine aea In pratione diuersorum Regnorum ac rerumpus. aliisque nominibus appellant. Nos haud incommode censemus appellari posse Not/tiam Imperiorum Orbis ea ferme ratione, qua viri docti Notitiam Orbis Geogωριιcam vocant, qua regiones totius Orbis, Notitiam viris que Imperis, qua
prouinciae Orientalis atque Occidentalis Imperii, cum sitis praefecturis copiis, insignibus&: Notitiam Epippa- tuum, qua uniuscuiusque provinciae Christiana Metro. potes, Archiepiscopatus & Episcopatus recensentur. f. II. Potest autem haec Notitia describi, quod siit Orbis Imperiorum distincta e accurata cognitis persiciendi intelD- caussa, experientia ac fide dignorum ominum relatione acquisita . g. III. Quattuor haec Descriptio complectitur: Materiam sive objectum, quod sunt omnia Orbis Imperiis Formam, quae est cognitio, eaque disincta G accuratas inem, qui est intesiectusperfectio; db ciente hoc est duplicemfontem,
unde hauriri potest. f. IV. Obiecrum feci Imperia Orbis, siue quod idem est, Resis publicas. Quibus nominibus quid significetur, quaeque
ciuitates atque hominum coetus, illam appellationem mereantur, infra prolixe dicemus. Omnia autem dixi,non pleraqi, hoc est,tam quae nunc exsistunt, quam quae inde ab Adamo primaque hominum disipersilone,exstitere. Nam lia: omnia ad unam eandemque disciplinam pertinent.
Quanquam interim negari nequit lianc Notitiam, ut
28쪽
RERVM pvBLICARUM CAPUT II. Vnunc reperitur,aut reperiri potest, de iis tantummodo Imperiis agere, quae nobis innotuerunt, quorumque status ac regimen aliena aliqua ratione cognita nobis atque perspecta sunt. Oppe ne de illis dicam, quae iam desierunt
est e,etiam nunc mi. ita in Asia, Astica, atque utraqueAme
rica terrisque incognitis sunt Imperia, Gentesque, quarum statum ac modum gubernandi ignoramus, immo multorum nequidem nomina siditiones nouimus. Quod taeneta Notitiae nostrae non magis detrahit, quam vel Geographiae, quod multas Orbis terrarum partes aut penitus ignorat,aut non satis accurate cognitas i vel Physicae,quod magnam partem stellarum, multasque animalium,plantarum mineralium species, aut omnino non, aut parum perspectas labens. V. Ge s feci Cognitionem, quia ad unum aliquem equinque mentis habitibus Aristotelicis non satis commode referri videtur posse. Quae vox etsi actum significat proprie .hei tamen labitum potius designat eumque non tam, ut in huius illiusve animo imperfectus exsistit, quam cuiusmodi in se tua natura est, ac mente potius concipitur, quam in ullo homine reperitur. f. I. Addidi, incla Se ac Muta, ut hac nota secernatura confusa Se superficiaria cognitione Imperiorum, quae cumii Politica speciali, tum in uniuersali historia tradi solet. Huius enim est, quae singulis mundi aetatibus Imperia flo
ruerint, quomodo orta&euersa, quasque mutationes in
sigitiores passa sint, breuiter narrare. Illius singularum reipub formarum exempla nude, sine ampliore descriptione enumerare ut factum ab Aristotele in Politicis . At nostra Notitia ulterius progressa, praeter CatalOB gum
29쪽
1 INTRODUCTIONI IN NOTITIAM gum Imperiorum, singulorumque fata, etiam ditiones enumerat, modum regiminis penitius scrutatur, in arcana eorum se penetrat, potentiam rimatur, 'uaecunque ad accuratiorem uniuscuiusque Imperii cognitionem faciunt, studiose pervestigat. In quibus autem distincta ista Maccurata cognitio consistat, quibusque partibus absol- Iur, dicemus capite peculiari f. VILF nem dixi esse perfectionem intesiectus. Est enim in se, si mentem abstrahas ab intentione huius il
liusve operam ei dantis, meretheo reticaῶ ac solius contemplationis, indeque ortae voIuptatis animi caussa appeti ac comparari, non solummodo potest, sed ab haud paucis stlet. Ac proinde a peritia administrandi singulas respub quae nihiIaliud est, quam facultas prudenter ac dex-rre applicandi generalia praecepta ciuilis prudentiae ad singularem aliquam Rempub bene cognitam perceptamque haud parum dii fert. Quanquam interim negari
nequit, eam cum ad singularem istam peritiam, tum ad ciuilem prudentiam uniuerse, melius persectiusque con-le .uendam, non latum utilissimam,sed etiam necessariam esse. De quibus,&aliis illius fructibus plura itidem pecuin Bari captiessimus dicturi.
Nontes, unde Miltia haec hauriri potest, duos cor stituimus : Experientiam propriam. Relationem drdignorum hominum . Nam quicquid de Imperiorum statu regimine ditionibus4c cognosci potest, his duobus modis uniceitinotescit. Experientiae quidem proprii cum aut ipsi rempub capessimus, & rebus gerendis intersumusiaut peregrinatione ad diuersia terrarum lo- asuscepta gentium sinim, mores, instituta, regimen
30쪽
RERUM' VBLI ARvM CApv III. irreligionem, studia,potentiam &α coram oculis auribusq, percipimus. Relatione autem fide dignorum hominum, cum eadem aut e colloquiis iarrationibus, aut etiam epistolis prudentum ieritorum hominum, aut variis scriptis, editis pariter atque ineditis , cognosci.
Imperii quo sumiturque abstracte, et concreter
scut Reipublica agri/id utraque hoc loco notet Maiestas quid re cus/mma dicatu 'tam omnem excludit eae infe perfecta est, sibi ipsi innixa, ab ista, indivisibilis , ibique
effax, nihilque precarium admittens. Diruidi solet in realem spersonalem eoericulose nisi recidantur quadam constectaria. εω forma Reipub., character essentialis. Vnde cognoscendum penes quo imperium t Maisas Ciuitates Imperii Germanici libera, Hectoratus etiam strincipatuino unt Res publica; nec ciui ales alterius cuiusuis Imperio sybiectae, etsi regni vel principatu titulogaudeanto nec cartiaci luesrium hominum aut
praedonum. Contra ex imperiorum numero non excludendae ciuitates, quarum imperam
res titulo Maisatis non honorantur, aut honorari nolunt ac Respub corruptasecin quam nonnulli existimant , aut, quae inuisis alii υ- a aliis