장음표시 사용
391쪽
annis celebrant omnes alios. Curdide Drusi Turca rur Imperatori Abessini partim eidem partim suo Imperatori Morduitae muci Mosco uiae subsunt. Sobbi circa Bas aram in Arabia deserta potissimum habitant, numero, ut sertur, circiter XV aut XX M. Quidam , sed pauciores, etiam circa Bagdad praecipuam Chaldarae urbem, adeo. que partim sub Imperatore Turcico, partim sub Persata, partim, quidem plerique sub principe Bassarae vivunt. Saepius ad Christianos transire conati sunt sed irrito conatu. Plura de iis videantur apud Philippum sanctissima Trinitate lib. VI Itinerarii Orientalis cap. VII lib. IX. Ira Franci Bouilayum sta e II Itineraris a cap. XLmosque
ad L, g. LX. Supersunt ex iis, quae de statu Religionis obseruanda
potissimum esse supra g. II. diximus, quattuor vltima cain pitaci de quibus breuissime dicemul. Quod igitur potesatem imperantium cire res re personia acras attinet, ea maxima est apud Turcas, Graecos Lutheranos i aliquanto
minoi apud Reformatos texigua apud Pontificios in Gallia,
Germania&apud Uene loci vix ulla apud reliquos Ponti inficios I except Pontifice Romano, cuius in omnes res
personas sacras suo imperio subiectas plenissima, in alio rum quoque imperiorum suae religioni ad dictorum , Cleis
Mosvi bona valde ampla est iurisdictio. f. LXI. Quantum ad Wcaput i Turcarum religio plane poliistica, Mimperio proferendo adaptata est, ut annotauit nister alios Traianus Boccalinus MLti m. Parnassesare. cap. XII , pluribus documentis confirmauit illustris
392쪽
Principibus sub sint, quoties rebellioni pares se esse credunt. Maei quamuis ut Christianis omnibus, ita cim. perantibus tanquam a sua religione alienis oppressoribus, infestissimi sunt vix unquam tamen nostris temporibus aliquid aduersus eorum maiestatem ac securitatem tentasse reperiuntur et immo plerorumque gratiam variis artibus sibi conciliare conantur.Eunici quoque,qui sub Christianis Principibus aut Rebusp. degunt, sic satis quiete vivunt nisi quod in America in India orientali, Hispanorum ac Lusitanorum, alicubia Gallorum , Anglorum4 Belgarum .imperium nonnunquam excutere anituntur: sed plerunque aut tyrannide praesectorum exacerbati , aut a Christianis rebellibus impulsi. Nullam ex omnibus Religionibus securitati imperantium ci ranis quillitati imperiorum amiciorem atque accommodatio rem esse, quam Grisianam, bene quidem aduersus M chia uellum ostendit Besoldus lib. II, nops polit plenioris cap. XI, IV σν sed tamen id de omnibus eorum sectis verum non est. Lutheranam quidem Imperantibus aequissimam esse, nec aduersarii nostri negare audent; unis de rarissimae inter eos rebelliones Graeci quoque& reliqui Orientales, modeste satis aduersus superiores suos sci. gerunt,etiam iis in locis, ubi magna eorum multitudo de potentia. Nam quod Cosaci, Aloidaui Malachi ad reis
belliones promti sunt, non a religione, sed ingenio nationum, aut oppressa eorum libertate est. Sed&Socim mac Arminiam in principes suos insurgere aut nolunt, aut
non audent. Analaptistae cum turbis nati,& olim ad seditiones promtissimi, nostro tempore multo modestio. res sunt, nisi quod nuper in Anglia semel iterumque res nouas moliri visi sunt, sed irrito conatu. t ranaticorum genus omne imperantibus admodum infestum est qui p-
393쪽
3s D Is SERTATIONUM pe quos omnes pro Antichristis habent. Sed his quoque vires desunt Magis noxia summis potestatibus est religi omnliseia,non solum ob dogmata quaedam,maiestati ac securitati imperantium aduersa a nonnullis Iesiuitis aliisque nuper introducta: qualia sunt 'Papae competer imperium aut directum aut saltem indirectum in omnes Principes Christianos omniumque Christianorum bona possessiones, eumque adeo dominia pro lubitu ita alios trans serre Principes , si haeretici aut sedi Romanae inobedientes sint, imperio ac ditionibus suis exuere, subditos obedientia ipsis debita exsolvere, iuramenta, quibus se obstrinxerunt,relaxare posse non esse legitimos Imperatores, Reges aut Principes, qui a Papa excommunicati aut non approbati sines eoque subditis licitum, illos non solum imperio deiicere sed etiam occidere siue vi aperta, siue insidiis aut veneno: pacem, quae inuito Papa cur
Ecclesiae Romanae detrimento initur, irritam esse, ne qu ad eam obseruandam quemquam Catholicorum obstringi haereticis non esse seruandam fidem, sed ferro flammaque exstirpandos c. 9 sed etiam denegatam, communi Pontificiorum doctrina, imperantibus Quos tantummodo defensores Ecclesiae, ac sententiae a Papalatae executores faciunt potestatem ac iurisdictionem in res&iei nassacras,curam verae religionis directivam, ius vocandi
Pastores Ecclesiae, ius sanciendi leges Ecclesiasticas, facultatemque iudicandide controuersiis fidei sicaussis Ecclesiasticis: quae omnia soli Papae clericis ab eo constitutis Quos nullo modo in rebus ad Ecelesiam pertinentibus a magistratus arbitrio pendere volunt adscribunt. A qua
culpa neque Caluiniani plane immunes sunt; quos Dipsos in doctrina de ciuili&Ecclesiastica potestate non parum in summas potestates iniurios esse , clare satis ostendunt,
394쪽
quae haud ita pridem aduersus Nicolaum Vedelium, pontificias hypotheses in tractatu de Episcopasu Consantini M. oppugnantem, scripsere Iacobus Triglandius in Lilesto de potestate ciuilii Ecclesiasica, Guillelmus Apollonius in tractat de iure in ales cir sacra de in eiusdem argumen seti libellis lacobus Raluius in abellauius minister Anaste-loda mensis. Vid. D. Hul se mannus in Extensione Breuia Theologici e se de H Grotius in enues de iure summarum potesatum circasma. Adde, quod iam dudum Caluini. sinus ob varias turbas, quas in Gallia, Belgio Britannia, Hibernia, Germania lohemia dedit,crudelis sangui.
narii ingenii suspicionem de se in optimi cuiusque pacis
amantissimi animo concitauit. Saltem Puriennos Minter illos praecipue Independentes, summis potestatibus, pra sertim Monarchis& optimatibus, infensissimos esse . . tis hodie constat. Vid. Petrus Gari in truct supra Iau.
dato de Puritanismo, de qui praeterea pestilentissimae haeresis ingenium ex vero descripserunt. I. LXII. Quod reditus sacrorum tum fomlnnm tum Templorum, Codegiorum, Coenobiorumque attinet, illi fere amplisissimi sunt apud Pontificios, xime in Hispania, Germania imediocres apud Lurbem praesertim inmania Min aliis quibusdam locis nisi quod Anglorum Episcopi Canonici, nuper cum rege suo restituti, breui ad pristinas opes redeundi spem habent aenuissimi apud Iudaeos Gentiles itemque apud plerosque Christianos Orientales; qui ferme omnes partim ex stipe Meleemosynis, partim labore manuum tuarum victitant.
Ad deliberationes deRepub.iudicia magistratus, Legationes Se similia Reipub munia obeunda sacerdotes ac mona-
395쪽
336 DIssERT ATIONUM chi Gracorum , aliarumque sectarum Orientalium Turcis aut Tartaris subiecti, itemque Theologiae ministri Refr- m. rei excepta Britannia mi bernia, hi praecipuus olim Episcopis in Pallamento aula locuso nunquam , quod sciam, Lutherani raro,&vix alibi, quam in Dania Sue dia, ubi inter status regni sunt , Moschorum& Cosa ramis sacerdotes ac monachi aliquando adhibentur at apud Pontificios creberrime Cardinales , Episcopi, Abbates, Dionachi Iesu itae, praesertim in aula Pontificia Se Hispanica , non solum ad praecipuas Rei p. functiones togata si sed etiam ad militares, ipsaque supremi Ducis belli imu-nia,admouentur.
g. LXIV. De praesenti rei titterariae in Europa eiusque Imperiis
statu eum alia occasione, DEO dante, prolixe agere convistituerimus, heic pauca tantum annotabimus: I, Nulli biper orbem terrarum variae scientiae Martes accuratius,s lidius,clarius plenius tractantur, quam in Europa eiusq,
imperiis. ranquam enim ainae, Perse atq; Arabes magna diligentia litterarum studia, colant magnoqi viros doctos numero, magnisq,impensis cingentibus praemiis ornenti varietate tamen eruditionis & cognitionis perfectioneis ac soliditate, Europaeis multo inferiores sunt: I, In plerisque imperiis Europaeis sere omnes artes ac scientiae non solum peiore loco non sunt, quam fuere superiore saeculo. sed etiam multo maiorem persectionem consecutae sunt: praesertim Theologia, Medicina, Hilologia, rasoria scien ria naturatis, S Hrciplinae mathematicae a III, Variarum. disciplinarum studia nunc maxime florent in Sassi ruta, Belgio,Italiam maniasse Hispania: nam in his & Academiae SchoIaeque illustres , de Bibliothecae omnibus librorum generibus instructae,&viri denique varia eruditione
396쪽
exculti, multo plures quam alibi , reperiuntur maius quoque in his locis pretium viris doctis statuitur,faciliorque illis ad honores ac opes aditus patet IV, Non omnia studiorum genera atque in omnibus illis prouinciis florent, sed alia heic,alia alibi magis florent 4 v. g. Theo iam Ocholasticaminaxime excolunt Hispani, Angli, Belgae Germani exegeticum Biblicam Germani, Belgae, Angli Galli imorulem Memalem Hispani, Itali Gallii Pa-t iram siue Ecclesiasticam Galli, Angli melgae Hispa-
Nientes IurisFrudentia Romana potissimum nunc floretia Italia, Gerniania, Gallia&Belgio; Medicina in Italia ,
Gallia, Anglia, Belgio Germania .Philosephia Peripate-νica in Italia Hispania& Germania , noua siue Antiperipatetra ran Gallia, Belgio sederato, Anglia ssica specialior Se Marsesis in Italia, Gallia, Anglia&Belgio mora lis E ciuilis Psiusisfia in GaIlia , Italia, Hispania mel-gio Psilologia denique & Historia in Italia, Gallia, Anglia&Belgio V, Vt olim ita&hodie, variae inter eruditos sectae reperiuntur. De Theologis iam diximus. Inter
Io proprie loquendo nullae hoc tempore reperiuntur. Inter Λ icos potiores sunt Galenica siue Hippocraticae , Spararica seu Paracet sica vel chimica, ex his mixta ac temperata , hodieque maxime vigens Dogma ico-Hermetica sive Galenuo Paracellica. Quibus fortasse non ma Ie addideris nuper natam mimontianam, quippe long aliis, quam reliquae omnes, principiis innixam. 'ricos, qui quidem hodie sic dicuntur, Medicorum nomin heic non comprehendimus Psilol bisum sectae hodie praecipue florentes sunt Peripatetica, ut peripatetica vulgaris ad quam etiam dogmata Senuerto apertingiana referimus Cartesiana massendiana Q, quae nuperrime in anglia accessit, Hobbiana. Apronomorum pro diuersitate
397쪽
iora mundi corpora inter se tenent, alii Ptolemaici alia Desonici, alii Copernicani. Singulorum hypotheses orsiim dilucide breuiterque exposuit Gassendus lib. II smInsi t.Apronomic. His accessere post alii,qui terrana quidem in centro mundi reliquerunt, sed tamen diurnum ipti motum, siue potius gyrationem adscribunt, ut ora. ganus, Longomantanus e , Noua systemata Raimari ursi cuius Gilbertus lib. UPhusiologia nouae cap. X XX, Ioan Bapt Baliani, cuius Ricciolus lib.III Almagesies.' g. V. ipsius Riccioli cuius ebrim meminit, quemadmodum Dillud, quod nuperrime finxit Iacobus occatvi in Epsola flue Dialogismo Paradox de mundi, qua circum feruntur lvematis, caenouo alio utas certiore, superiorGanno Amstelodami excuso,heic omitto quoniam non. dum, quod sciam , sectatores nacta sunt Chronolog seam praecipuae sectae sunt Maligero- luis an & Petauianas ouaeque his nuper accessit, Hrinliniana, sed a paucis apis
probata. Sed de his omnibus alibi, ut diximus, plu-
Prasenti Besii Pacisque in Imperiissatu.
ouem pariter velut uno intuitu complecti, animori
oue circumserre multum conducet Politices Im
398쪽
periorumque Notitiae studioso. Praesertim cum, ex quo tempore per varios tractatus pax superiore anno a Potentissimis Europae Principibus ac Rebus pub conclusa suisque Britanniae Rex restitutus est, facies rerum in Europa plurimum immutata sit.
g. II. Cunctis Europae Principibus ac Rebus p. cum vicinis aliisque tum Europae, tum reliquarum orbis partium, po pulis ac principibus aut bellum aut pax est. Nam,ut bene Cic. Psilis Vminter bestum oe pacem nihil es medium Sc
lum autem heic voco quodcunque certamen armorum ad uersus populos aut coetus , quos pro hostibus habemus,
susceptum siue exteriri sui iuris sint, siue nobis subiecti ac rebelles.Neque interest in praesenti, iuste an iniusteisOlennitera cum debitis caerimoniis, an sine illis susceptum
sit quemadmodum nec, utrum actu exerceatur,an ad certum tempus, siue pro arbitrio partis unius, siue mutuo partium consensi, cesset Bellum enim status , non actionis aut operationis, nomen est. Quare induciae, nisi aliunde constet, eas paci aequivalere . quales fueria, quas Henricus VII Angliae Rex cum Iacobo Scotorum Rege iniuit,vid. Verulam in fisor Henrici VII ad bellitem pora pertinent, ut ostendit Grotius L III de I. B. E. c.XXI,
S. Icr II. Vnde tacitus eas besti commercia vocat. I ' δ' III.
Pax est cum omnibus illis, quibuscum non est bel- Ium, siue antea suerint hostes, siue non fuerint. In specie , maxime eum socia e sederaris 3 dein eum amicis, hoc est , quibuscum fedus quidem non habemus, amicitiam tamen colimus & commercium habemus postremo cum illis, cum quibus ut ait Pompon ICtus L.postliminii V g. IID. de cap . si . erue amicitiam , neque situm ,
399쪽
D Issina ATION v Mneque saeus amicitiae caussa factum habemus. Quanquam
enim hoc postremum genus auctor iuriss iudici ecialis, sue iuris intergentes part Ioect VIII. IV inimicos vocet,
interque eos principes populosque referat, quibus lis es
PeI contentio cum aliis e duas tamen ob caussas ei assentiri non possimus. Primo namque ICtus . . Postim diserte negat, eos hostes esse, ex eoque, quod liber homo noster ab iis captus seruus eorum fit, adeoque eo etiam casu
postliminium datum est, colligit, in pace quoque postliminium datum esse. Deinde vox inimici,ss4 consuetudine loquendi semper odium .persecutionem inuoluit. Quae tamen ab eiusmodi populis non solum abesse possunt, sed etiam saepe absunt. Et interim negari nequit,
non tantum olim a Graecis ac Romanis eiusmodi populos
quoad aliquos belli elfectus instar hostium habitos sed etiam hodie pro talibus cum a Turcis aliisque barbaris gentibus, tum interdum ab Hispanis, Lusitanis Belgis, praesertim in nouo orbe Indiaque Orientali, haberi. g. U. Belga, quibus Principes Res p. Europae, post conclusam Pacem Hispano Gallicam, Suedo lotonicam Sc Dan, Suedicam, etiam nunc implicantur,inisset quidem Europae tem omnino reperito, quorum primum Mantiquissimum est Hissano. Lusitanicum, ab anno CIDII CLLI quo Lusitanorum ab Hispanis defectio penitus erupit, inter Philippum IV Hispaniae, Ioannem IV eiusque filium, Riphon sum Henricum, Portu galliat Reges, in finibus Anda lusiae, Extrem adurae, Castiliae malliciae , exiguis utrin.
que copiis dubio Marte , tentatum potius, quam gestum :proximo tamen vere ab Ilispanis, si euentura sunt , quae iam alterum annum iactant ac minantur , magnis viribus instaurandum, inque ipsam Lusitaniam trans terendurm.
400쪽
Uod si suturum est, verentur multi, ut Lusitania diuitiis magis quam viris abutidans,subque rege adolescetatulo, non minus motibus internis, quam vi externae obnoXia, praeterea, dum Gallorum ope se destitutam,neque spei pacis cum Belgis ineundae ullam sibi reliquam videt, paullatim nutans, sustinendis Hispanorum viribus par sit, si maxime Minrorum auxilia accesserint nisi fortassis Angli Suedique, quorum multum intei est, Lusitaniam fer. uari, lappetias ei, quas sperare videtur, ferant.
concubina sua ac filioli, Meccam petituram, a Melitensibus captam in Candia recepissent, vendique passi essent, quodque mox liba Melitam insulam, ut aiebat, obsessu ro, receptum in portu Sudae denegassent, in Candia geDalmatia intulit, iisdemque in regnis aliquot insulis Archipelagi, magno feruore continuat filius eius, Mahu- metes IV, cuius tamen impetum Serenis lima Respub a Meti tensidus, nuper etiam aGallis adiuta, hacterius forint iter feliciterque sustinet, saepius in ipso egressu profligatis elassibus Turcicis, urbeque Candia, regni metropoli, cum quibusdam oppidis castellis, sibi tum in Candia, tim in Dalmatia reliquis nam pleraque Turcae tenent
strenue de sensis insulis etiam aliquot minoribus urcae ereptis. Immo nuper Turcas plane Candia pellere cona inta eli Gallorum ope, audacius tamen,quamfelicius: idern ut videtur, denuo ausura lis es imo, si Gallus, Papa Ilo Lentinus, ae fortas sic alii , satis suppetiarum miserint: nisi si fortasse Turcae,omnes copias suas congregantis,to