Historia principum Langobardorum quae continet antiqua aliquot opuscula de rebus Langobardorum Beneventanae olim provinciae quae modo regnum fere est Neapolitanum. Camillus Peregrinius ... recensuit atque carptim illustravit

201쪽

DE PACTO

ARICHIS PRINCIPIS BENE U ENTI &e. Non de hoe, sae de novissimo omnium Pam, quae is

Arithii Printeps Beneventi unquam iniit eum Mais potitanis, locutus terte Ut Erchempertus num. a. inquiens , misericordiae vice distributa eis fuisse a praefato Principe diaria in Liburia, & Cemiterio, tempore CaratasMarnus pos subjugatum , eaptumsue Regem Italiae De-fririum in anno Chri si DCCLXXIV. stipatus innumerabili exercituum agmine, crebrius Beneventum adiit capessendum ; nulla enim s) de elargitis diariis , nee de Cerneterio de agro nimirum Nolano , quippe celebriori eo

vocabulo appeHabatur tunc Nou sis hie mentior sed de gibus ab Neapolitanis, atque a Cam anis potissmum in- vigem observandis r deque una tunium Liburia , praeclaro S i o eampo frumentario , ae vitifero in Campania pst Ganium amnem ad Moridiem , Nolano ab Oriente conjuncto. Et sane Arictim nec feme , me una forma eum Neopositaηis foedera junxisse , Bine sit manissum ; quos iis per Praeceptum, ut hic dicitur , antebae eoncesssisset , quae Abi ab Neapolitanis metusi permissa aliquanto prius fuerant . Sed praeterea rictum γ) ab Erehemperto meis moratum haud ex ejusdem Auctoris dicto irritum fuisse apparet ; sicuti palam de hoc nostro eompilator Caven exemplaris, importuno quamvis Ioco, es tesatus. Rerumtamen Camyanos Langobardor , quorum oecasone , s armis praeter innatam dominandi , promovendorumque finium Iibidinem , tum Arichis , tam quisque Beneventi D nassa quam frequentissaeo bello, ut iterum superius observabam

a Priminis Arielis hoe misime denotabat Pactum Da in restor. Eris

b) Αrichi tune sane obses datus a Neapolitaias etiam est Caesarius Consul, de quo infra in eius Ta

o Quod Neapolitani nec tunc M.

202쪽

1,1 DE PACTO PRINCIPIS ARICHIs die

Neapolitanor exercuerunt , aIiquando ca tandem ab milinon a odam foedere strenuis adeo aemuli firmiter posshaee toncordale, ex Pacto discere elare es, initio pos annos firme CL. ab Gregorio Duce Neapolitis eum Benevenisti Principibus Landulfo L. Arenufo II. quod diutius s tit ; renociatumque quam fui et ab eius nepote , Neapolis iliter Duce Ioanne, vim , s nomen Consuetudinis, quos scriptur ρraefert Codex , ex diuturniori tuo usu videtur obtinuisse. Caeteram ne Librarium ostendisse puta , quos 'Dm inferi erit initum ab Arichi, non cum g Duce, sed eum Iudice Neapolitanorum; namque s Iudices , juxta hujus nominis multipticem usurpationem , de qua pluribus nune non dicam , aliquando etiam appellatos , qui Neapolis Duces erant, ex manu deferiptis S. Athanini ejusdem urbis Epistopi Actis, quae Baronius quoque recitat asan. DCCCL II. num. Ita fatis modo erit aperire. Haec dum ad Hadriani Papae notitiam deveni sient , direxit

unam Epistolam antelato Iudici bis Aria, quae Sergium praedixerant Ducem & aliam Clero Neap ditano &c. Idemque ex Ioannis Papae VIII. Iiquet Dip. 63. ρυa Neapolitani commendantur , quod abjecto eodem impio Sergio olim Duce., ac Magistro Militum, Pasorem, s Episcopum Athanasiam habere Iudicem elestissent. Iim tamen Parem gi isto ut hoe addam Iudices , Ducesque Neapolis cum alio ibidem cbservato orim Magyiratu confundas. qui S. Gregorio M. Lib. I V. Ind. a. epip. io 8. dicitur Maior Populi; eoque idem Disur functam prodit quemdam Theodoricum , ut habet Lib. VII. Ind. Dip. 24. cum Dux esset Maurentior. Eis Cedrenus pag. 4i3. tradat, con iii fere Docabulo nancastatum, qui Chersonae, arbis ad Meoti dem Paludem, indigena. ostrema eam curare consaeDerat

-it . firmi 'uae coluerunt Principia 9 Maioris sane d nitatis nomen, s Benevemι. quam Magi 'ratus. quod apud eos a

203쪽

i DE PACTO PRINCIPIS ARICHIS &e

Praefectos transmittere insitiaikPt. Ioannei Boecaetur fa- ne, quem Pausis Benius parum bene capit, nec juste car- .pis , ex prisco hujus nominis usu in Fabella insci. a rTh orus, & Violantes, δε praediDite Patritio Gro Io-quens, qui in Virium Balde servum impense dirigebat , ait: Et sepra i sitici salti it sece Maggiore. Nempe tit intelligendum hine At , Majorem Populi apud Neapolitanos inon fummo imperio , sed juxta demandatam Ibi , defini- . tamque potestatem res publicus adminifrose ; cujus praeter caetera , monus fuisse vectigalia , reditusque curare, non negabis et modo ejusdem D. Gregorii rite expcndus epi-

solam Je oggo am praefati tibri septimi, tibi de superius ditao Tleodoro; qui Vomno paoperi, fed nobili DLro , annuas per biennium Siginti dirnas Dini de Insuis Pro. eota , Napoittanae uti se urbi Innc subdita , misericordiae intuitu donaverat . Talis autem Matur Populi nomnihis diversus ab eo tensendos eui , qui Latine ca) Loci SerUator: Graece Goms,re, uer Boe 6t Vicarius, L cum tenens dicebator, is alibi pluribus ς quo nomine in antiquo chartuti de anno 4'. Imp. Constantini , & Io. Romani eius filii, die a. mensis . a. Indict. data Neapolit nempe anno Christi LVIV sive CMLIA. indigitatam quendam reperi Gregorium, fit. quondam bonae is recordationis Domini Joannis glorios Ducis; ibique Dbscripsisse hae forma : Ego Gregorius Loci Servator subissci ipsi. Esque frtissis idem ille Domini Joannis fius, in

Pacto a patre Utis inito eum Pν incipe Landus I. shκω ratus ;auvixisse enim Dutem tuum ad annum uis A LIL nescio an etiam uisertur ex ejor Diptimate disco opus Latinam Bisoriam Neapotitanam pag. Isa. in quo Iud Hio, quae t ne censebaiar decima , depravate κotata ha

o Sive qui disius Loci Servator. . .

204쪽

ΡACTUM

ARICHIS PRINCIPIS BENEUENTI

Cum Iudite Neapolitano da campo Lebiariae se.

Lem Consiuetudo a , & Paetum INcipit Pactum, quod constituit Di uis Arechis glorio.

sus Princeps cum Judex Neapolitanorum de servis , di ancillis, & de terris, di de Legurias, di de Tertiato. ribus, que b communes est inter partes. In primis de Liguria, ut quantum Neapolitani per XX. o annos usque modo in dominicatu tenuerunt, nee censum inde in partes Langobardorum perseiverunt , Q. curiter possideant. Similiter Langobardi quantum per X annos usque modo in dominicatu tenuerunt, nec ceniam iisdem in partes Neapolitanorum permi verunt , securiter possideant. Alia vero omnia sundorat suadata, sive ex.sundatas, homines , ct terras, quibus solidi non sunt da. ti, dividimus per medium. Terras autem, in quibus stalidi dati stini, per scripta firmantes ipsas cartas inter paristes per sacramenta cum tribus persenis intus domum sitams voluerimus ipsas terras inter partes recolligere . licenIlIam habeant Neapolitani reddere medium ex ipsi solidi ; de Langobardi similiter, α dividere ipsas terras per medieritatem. Sin autem, dividantur in tres partes et unam paristem tollant Langobardi, aliam Neapolitani, & aliam qui ipsos selidos datos habent ; facientes inter utrasque partes talem firmatione in striptis, ut a tunc securiter Lan.

Poseqq. admittebatur praescriptio post an nox XXX. d Fort. Agri veὶ euhi. MI erieultι eum casis, vel eo intibus , μι destructιs . seu potius ευi fundi iam adfixi erant alterutri nationi . μα infra m fia. huius Pata. Prat.

Q Vid. Ostiens Lib. I. e . I 8.

pag. 292.

e, Ex communi vero iure La gobardorum Lib. II. tit. 3 s. l. 3. &

205쪽

gobardi tertiam partem, di Neapolitani tertiam, di ipsi

homines, qui i psos solidos habent, tertiam partem securiter possideant . Et fundora , vel terras, que in partes Langobardorum venerint in seriem, nullo modo ipsi homines, qui habitant in ipsa fundora, possint ca infiduciare, vel vendere, aut per qualecunque argumentum alienare in parte Neapolitanorum: di ii faetum fuerit, ipses solidos pereant , ct ipsas res revertatur in parte Lango. hardorum. Similiter & parte Neapolitanorum perficiatur in Exceptuamus ex his omnia sundora de Liburias , qui pertinent ad ipsum Principatum Capuanum sundata, & ex- fundata; & homines, di terras, que vobis per Capitula rem dedimus , que vos nobis aliquandiu relaxastis . Et omnia, que in parte e ' Langobardorum venerint , per nullum modum, aut per qualecumque ingenium querant habere dominationem Langobardi. Et terras , seu strVo , quos Langobardi divisi is habent cum Neapolitanis per scri- .Pta, Vel quocumque modo defitii tum habent inter se, si comprehenserit qualiscumque Neapolitan. exinde servum ad partem Langobardorum , componat sel. C. Et si alias qualescumque res exinde pigneraverit, componat de una causa novem: similiter di a parte Langobardorum Perficiat

inando institutum fuit pam a Dore. Arethis GDrDAnimo primo Printvi Langobardorum cum tartem de Neapolim, e matum es qualiter inter partes esse deberent de terris in Liburis , de servis . hs de aneluis, s de Ter- Iiutoribus , s de omnibus eaust, transgressi sunt Neapo- Iitani ipsum Pactum , s noluerunt de omnisus pressinit B b a rebus

Q pignerme Alto somno tenebatur prustus iste . sed nimis ignavus Librarius ; qui ex sui temporis usu Principatum hic supposuit pro Comita. Fum . Nam longe post Principem Arichim coepit audiri nomen Principatus Captiae , de quo vide fum& alibi etiam. Attentius autem pag.

seq. nomen retinuit Comisatus.

e Md per summam quoque oscitantiam. vocabulum . quod ait xiis notavi Langobardorum e vide. tur substituisse pro Neapoluanorum.

206쪽

rebus vivere fecundum Pani linorem, nullo modo consenimus ei illud

. Si 'quis Langobardus hah t comparatas terras in Liburia , & a) car emptionis exinde ostenderit , ct pars Neapolitanotum intenti me in inde miserit, iurent a parte Langobardorum tres homines de sex hominibus, quales pars Neapolitanorum queste lint , dicentes per sacramentum .inia lyte car veraces funt. Et deinde pars Langobard ο-rum retineat sibi duas sortes de hisdem terris ; unam pars Langobardorum , aliam pro ipsis solidis datis ς tertiam Vero partem consentit inde habere partem Neapolitan

rum car ostenderit, quas ei quiscumque homo secisset de terris in Liburia ; si audet plior de Capua facere iurare tres homines de sex, quales pars de Neapolim quesierit, dicente per cacramentum : mia Vie terre, quarem las habere dieitis , de tuis hominibus fuerunt , quirensum reddiderunt in Capua . Et sis eos habuerunt G. mitatus Castuanus, sirent alios Massarios de Libarias ab-berentur ce '-cartule a tribus hominibus de sex quales pars de Capua que serit, & si noluerit pars de Capua reddere medium de ipsi silidi ,quas ipse cartale continunt, dividantur ipse terie per medium,& si noluerit reddere medium de ipsi sel. dividantur ipse terre in tertiam partem I unam partem tollat exinde pars de Neapolim pro ipsa Q h spitalica, & aliam pro ipsi selidi tertiam partem tollat exinde pars de Capua. Si horta suerit intentio de standis ex fundatis; Adixerit una Rars, quia ista fundora de talibus Tertiat ribus fuerunt: & alia pars dixerit, quia non fuerunt de his Tertiatoriis , quos dicitis ; sed de istis fuerunt, quos nos dicimus, non sit inde sacramentum, ut una quelibet

I. s. exm nitur modus, quo partiarii hi adhibendi erant teites.

notavi alteriscis.

d H piratica ab Hospitatisve Pars

i. fervitute, quae ab hostisatione d mellii fur quotannis Domino prae flatur . Hine Hospitatus de funΛ-ι domo diei viritur , Quae hoo iri ob cretis feriatiis eo editur quod fort. erat Ius dello itallusio . Har. e i. contentio.

207쪽

pars in periurium exinde incurrat . Inquiratur dili menter ad qualia hospitalica suerunt pertinentia antiquitus , di tunc line sacramentum , &pei jurio poterit inde esse finis. Si sa) centiles homo de Liburia patitur oppressiones a parte de Neapolim , & nu uel ex fundare se de ipsi, sim-do , ponit post Regiam domus sue ipsum sustem, sicut antiqua suit consuetudo, & vadit ubi voluerit. Si autem pars de Neapolim cum parte Langobardotum potuerit re vocare ipsum Τertiatorem in ipsum fundum, & fundare illum ibi , potestatem habeant , di serviat ambobus partes, sicut antea servivit . Et si aliunde voluerit ibi hominem sundare , potestatem habeant . Et si hoc facere non Potuerint, aut non voluerint, dividant inter se fun. dum, & terris ipsius. Si Liburianus sierbus de Langobardis mortuus merit, habeat ipse Langobardus in potestate sua omnes res illius. De servis communibus ita fiat . Si exierit de ipso fundo strvus ipse, & intentio de eo horta fuerit, ut ipse Langobardus eum inde mobuisset , aut ad manum eum apprehendisset ; si non audet jurare ipse Langobardus , quod ille eum de ipso lando non mobuisset, aut ad mainnum eum non apprehendisset, inveniat illum, di revocet eum in ipso sundo . Alia talem faciat ipse Neapolitanus ad ipsum Langobardum, si eum inde quesierit. Nam sua voluntate, sine consilio de ipso Langobardo, aut de ipse Neapolitano motus fuerit ipse servus de ipsis fundo , Avadit in terram aliam; tunc dividant ipse Langobardus, ct ipse Neapolitanus ipsum sundum per medietatem cum

'omnibus pertinentibus de eodem sando. Tamen quand cumque extra dominationem de Neapolim invenerit ipQ Langobardus eundem servum, apprehendat eum, di habeat eum sue potestatis, sicut suum proprium.

a Censis qui censum solvit,

idem ac Tertiator. Qui vero subducebant se de aliquo Municipio, vel Pago, in alias sedes migraturi Pom

tam domus t id namque valet τό Fregiam posita , immissaque post

eam iuste, seu baculo , ne statim de fuga appareret, caute obserebant. Sed vide num tacitae exfouearionis, &

e undarima bic lateat pristus

208쪽

SIC ARDI PRINCIPIS BENEVENTI

oro pacem dedit Joamri Hem Deissae N aporitanae , Andreae M tro Militum , S Poptiis tuis subjecto ab M. DOCUM VI. ad annor quinque.

INDEX CAPITULO Ru M

Ex Papyraceis Codicibus .

II. ' De Collata 's pensone , ut ante pir

nur sare non debeatis. III. in Langobardus , nee Langobarda nuia tenus c compa=entur , nee in mare Denundentur. IR

A Damarae, & Scamarra , de uibus Scriptores.& Langob. Leges,unt praedones, & exploratores Prin- Cipum. Ducangius . Unde Lex illa

tit. I. 4. Ω- cameram intra Proinciam celaveris , aut annonam dederit , animae incurrat periculum.

Mentio huius verbi habetur etiam in Epist. Pr. Stephani ad Pipinum Regem apud Baronium A. CLU. Hinc est Scamarare, idest depraedari, aut devastare ; & Damaratorra seu namari, & seMani, idest praedatores, de quibus verba iacit muratorius Tom. II. dc Tom. VI. in Hist. Morenae col. 8 . & Toma VI. Coll. Ital. l. 4rr. quem vide.

M apud D ang.& Linden-g. dicitur vectigal, sive tribu-e In Vat. Cod. deest nec . tum quod ab universis subditis .imino consertur. Unde aliquando etiam eleemostina dicitur collata, seu oblata Ecclesiis . At quaenam fuerit tributi species, ignoramus. Coniicere mihi liceat , collatam iis ex rebus exigi posse , quae in fascieulos colligatae adsportabantur e scilicet frumentum , hordeum, sar, fabae, pisum, aliaque legumina, autheriae, quas vel falx messuit, ain manus exstirpavit, collegitque i ii enim fasciculi sicuti & sarmentorum quorumcunque, vel foeni, paleae,& similium ) adhuc inuatae vulgo adpellantur ; & sortasse ab Lango

bardorum aetate. Cὶ Comparentur,videsicet ema Dod unde comprare apud Italos.

209쪽

IV. Ut Tertiator c D f o Langobardo venditati

fuerit , comparetur . super mare non vendantur.

V. Ut negotiatores ab strissique partibus

m. De fugaeibus tiberis, v I servir. VII. De Bomicida , qui exercitatem M , via miliatem , aut , ptieiter ambuuntem oeciderit. VIII. De iis , qui jusitiam exqui erunt, s nos receperunt, qualiter pignorare debeant . m. in s quispiam miritem, aut ucam personais battere ' , aut D are stros serit . A. De eo, qui in furtiam destrebensus es. AI. De Q Drone , s hsmicida , ut a partibus

ambarum reddantur.

XII. De ' Actionariti qualiter peragatur IA H. De hominibus qui per flumina transerint ut non detineantar navigia in partibusntfris. AIT De Tertiatoribus , s eonjectionibus UI

M . in Cavalius, ct Bos extra civitatem nuia

, . tenus comparentur.

XVI. Ut ante tertiais quartam eontestationem Barbaricum D pro quolibet eos non faciamus. MIL

. M Tmiator dicebatur eolonus alle , 'qui ad tertiam tenetur , seu qui tertiam suctuum Aeri domino Pensitat . Dumna. Hi servi erant , ut insta num XXII. E Exerritatem . Qui actu in

exercitu militaverat, exercitatis mai ero arcibus, vel Principum custo diae addictus erat . miles vocitata tur . Hiae exercitare, i. bellum germ . vel exercitum ducere , ut insta.

m Cisdictisnibus.

210쪽

Ut pro stignore nullas audeat pignorame . AVIII. Ut pro ea sya causa non anteponatur. XIX. Ut ubi exercitare volueritis a nobis nauam laesionem habeatis . ' . Ut non praesumat aliquis Tertiatorem exerceitatim , aut militem facere .

I. Ut si Draiator absconse exercitaris factasse

rit , aut miles.

II. Ut s quis homo liber uxorem duxerit Terti tricem K . III. De Legatariis qualiter tuosi permaneant. IV. De fructa L . XXV. De nefandis criminibus, veI aliis caussis , s

in Tertiatores devenerunt .

n. Ut si aliquis eum Tertiatore causam habatarit a parte Reipubricae. VII. De m Sigillatico, 6 'o Nuptialieo. VIII. Ut non praesumat ariquis absque conssio Primcipis lignum excidere a parte Reipubli.

- Ut non touatur a Tertiatoribus excusatieum, O, s Porcos. A Ut invito non detur pretium a Tertiatore protritico, Dino .

M Hine dedueitur, Tertiaetores, Ο Exeusaticum , sive Melusa S Tertiatrices apud Langobardos non eleum ab clausura , seu exclusa ani- , 1iberos , sed servos suine. malium dicta . Vel exossaracum ab L Lege Fracta, idest destructi excussione glandium ad Porcorum , a verbo frangere, seu destruere. nutritionem. Ducar g. & Lindebrog. M) Sigillaticum a Suilla, quae At Iegerem potius et escaticum cum erat pensio quaedam . quae praei, Cl. Murator. nam esca pro glandebatur. Ducan3. a veteribus usurpatur, Chr. Vultum. Nὶ Νustiarisum, erat tributum, pag. 3s. habet : Qui porcos habu seu vectigal , quod pro nuptiarum rat dent escatieum de undecimo ρα- facultate domino solvebatur . Ivd- eos unum. In part a. m. II pag. hue XIII. seculo Nuptiaticum prae- 3 . Me Datico, Her ιιco, ricatsectabatur, ut ex veteribus chartis col- ω , vel Glandatico . Uid. e LM tigitur. - rat. Dist. de Tributis . ,