Starodawne prawa polskiego Pomniki Correctura statutorum et consuetudinum regni Poloniae anno 1532 decreto publico per Nicolaum Taszycki, Bernardum Maciciowski...

31쪽

XLIV. LXI. LXXXIII. XXC. CXXI. CXXV. salismie limbata XXXV. XXIIII. LXI. LXII. LXIII. XLVIIII. LXVI. XXXIII. LXXXIX. CXXIIII. CXX

33쪽

XXVI

34쪽

Θtatuta in re Regni polloniemens recognita et emendata.

35쪽

ANNO DOMisi M. D. XXXII.

Excusa CRACOviAE PER HIERONYMUM VIETOREM.

36쪽

principi et domino, domino Sigismundo eius nominiη primo, Dei gratia regi Poloniae, magno duci Lithuaniae, Rusgiae, totius Prussiae, Magoviaeque eis. d0mino et heredi, domino nostro clementissimo, fideles 8ubditi et servitores Obsequentissimi: Nicolaus Tas ulii Cracoviensis, Bernardus Macielowski San- domiriensis terrarii in iudices, Georgius MysκkοWini de PrgeuiciaW utriusque iuris doctor, Benedictus Isdbieilahi, Gnesueugis et Craco utensiη ecclesiarum canOnici, Alberius Polichi terrae Pomaniensis notarius et Nicolaus Kooxanowskigladiser Junivladistaviensis, strenuae fidei et servitutis indefessae, immitem Eommendationem.

sum maiestas vestra serenissima, communi regni sui ineliti suadente utilitate, ut omnia regni iura et dudum observata quaevis Statuta ac consuetudines terrestres per cert0s designatos iurisperitos recenserentur et in illi8 oontrarietates et Aimilitudines omnes ac noxiae dubitandi occasionea tollerentur, cum senatoribus et proceribus universis in plerisque regni conventibus generalibus publice de reverit et primam iurisperitoruni designationem ad pauciorem num rum redigendo, nos Rex duntaxat ex utroque Atatu viro8 ad eum ipAnna expensionem et correctionem iurium decreto publido designaverit, nobis denique Cra- coviam ad ilium primam Maii nune praeteriti convenire et iniunctam provinciam pronequi, finire et terminare per litteras Suas ηpeciales districtius mandaverit, cuius mandato uti subditi et servi deditissimi satisfacientes ac ad locum designatum convenientes, cum rei magnitudo iurilms nostris impar animos nostros admodum deterruisset, ad auxilium Dei optimi maximi, per quem reges regnant et legum conditores iusta de ruunt, eiusque intemeratae virginis et matris Mariae

suppliciter confugientes ac divorum Adalberti, Sinnistat, Veneralia et Floriani incliti regni Poloniae tutelarium sumatis non diffidentes, eam ipsam nobis iniunctam provinciam nihilominus arer si sumus et statutorum iudicialium obscuritatum pro virili ni,stra illustravimus, contrarietates, similitudines et ambiguitates omneso medio sustulimus, consuetudines terrarum inter se diversas et contrarias conco davimus atque cum iuribus et statutis regni in unam consonantiam redegimus.

37쪽

Denique omnia, quae ad aequanimitatem in iudiciis servandam necessaria videbantur, conformavimus, reiectis et abrogatis singulis clausularum nodis, ex quibus in posterum dubitatio, quae hucusque iudices reddebat perplexos, suboriri p08ge privilegiis et aliis statutis ad iudicia non peninentibus intactis relictis. Quae tamen statuta ad iudicia mi ui me peninentia, verborum et laeti substantia non mutata, nihilominus huic Etatutorum compilationi inseruimus. Et haec quidem stilo plano et familiari, ut ab omnibus lacile legi et intelligi possint, conscripsimus. Quam compilationem Veterum iuriscongultorum more in quinque libros paritales distinximus et statutorum capitula gub congruis, distinetis et materiae subiectae proportionatis titulis collocavimus, gingulorum statutorum conditores, reges et duces Poloniae, vel consuetudinem ipsam secundum ordinem temporum et locorum in capite cuiuslibet statuti apponendo. Et quoniam sacrae maiestatis vestrae publico decreto haec Atatutorum et iuris iudicarii formula per nos compilata, in plura exemplaria redacta, ad conventus particulares deserri et illiu in praesentia genatorum perlegi, discuti et examinari, subindeque in futuro regni conventu generali per maiestatem vestram et senatum suum inclitum a probari vel in melius institui et emendari debet, ideo ad latus cuiuslibet statuti, ex quo sonte processerit,

breves fecimus annotationes, ut lector prudens et Rincerus, collato sonte seu origine cuiuslibet statuti eum ipso statuto, rem lacilius digcutere et examinare ac ipsam demum compilationem nostram melius et sincerius approbare Vel emendare valeret. Fatemur autem ingenue, Serenissime rex, quod provinciae nobi8 iniunctae magnitudo et gravitas Tribunianos illos, Theophilus aut Basilidas et alios sacrosanctarum legum correctores et compilatores requirebat, non homines ingenio, doctrina et iuris prudentia minus pollentes ac in patrii8 iuribu8 parum Vergatos, quales nos sumus. Sed postquam maiestati vestrae 8erenissimae hoc onus humeris nostris imponere placuit, veniam benigno animo nobis dare dignabitur, si quae potuimus praestitimus, simplici etenim resina, qui tura non habent, litare consueverunt. Nos autem fidem et omnem Rervitutem nostram favori et innatae clementiae sacrae maiestatis vestrae humiliter commendamus, quam Deus Optimus una cum filio suo divo Sigismundo secundo Poloniae rege et sapienti88ima coniuge regina Bona omnique sobole sua sanctam, pro exaltatione fidei catholicae et soni muro regni et dominiorum suorum felicem et incolumem congervare dignetur, ipsumque vivere

faciat Pilaei tempora longa genis. Craeoviae, die Manis, tonia mensis Septem bris, anno domini millesimo quingentesimo trigesimo secundo.

38쪽

QUINQUE LIBRORUM

132-139.

140-156.

157-173.

VIII

174.

De statutis et consuetudinibus regni .... 9 De summo imperio et iudiciis regalibus . . . 11 De in roSanctis ecclesiis, episcopis et clericis . . 19 De Officio et potestate palatinorum et castellanorum . 35 De officio et potestate dignitariorum et officialium iudicio terrestri generali praesidentium 38 De officiis regni curiaeque regalis eorumque potestate . 40 De officio et potestate capitaneorum, iudicum caStrenatum ac tenulariorum bonorum regalium .... 44 Quis ordo senatorum spiritualium et saecularium iu conventibus publicis et consiliiκ regiis observetur . . 50πItis a Meetanai vi νν .

175-211. De iudiciis terrestribus particularibus ac ossicio et potestate officialium eisdem iudiciis praesidentium

212-21 T. Deseriis ordinariis et repentini8 .

21 223. De

procuratoribu8

224-245. Decitationibus et officio ministerialis

246-249. Dec0ntumacia actoris et rei .

250-260. De soro copipetenti et illius declinatoriis

261-270. De dilationibus et termino peremptorio .

litis contestatione . . o.

. . .

276-293. De probationibus testium, litterarum et expurgationibus

294-313. De iureiurando

31 325. De

praescriptionibus . . . .

. . .

39쪽

XII c. 326-349. De sententia et re iudicata , ac de appellationibus . 88 XIII e. 350-371. Ι e executione rei iudicatae 93XIV e. 372-390. De salariis iudicialibus et extraiudicialibus ... 9TπItisII πertii Rihra.

391-395. De patria potestate

396-419. De tutoribus et pupillis . . .

104 III

420-424. De divisionibus fratrum et aliorum par ius 8uccedendi habentium

108 IV

425. De testamentis et ultimis voluntatibus .

426-457. De successionibus ab intustato ac de iure dotium

458-502.

De limitibus ac de officio suo amerariorum et commi88 riorum

118 VII

503-525. De re militari et expeditione belli ea

127 VIII

526-529. De civibus et plebeis bona iuris terrestris non possessuris

530-563. De Scultetis, agricolis, colonis eorumque libertate

564-573. De servis liberis et illiberis

578-581. De venationibus, nucupiiη et piscaturis

144 XIII

582-583.

De modicis et aromatariis . . .

598-632. De obligationibus, contractibus et solutionibus

633-659. De censibus et exuotionibus regalibus et publieis

660-677. De teloneis et libertatibus viarum et fluminum

678-684. De privilegiis et libertatibus regni colarum, inm spiritualium quam saecularium

688-720. De Iudaeis, pignoribus et usuris eorum

721-724. De haereticis et eorum fautoribuR . . . .

725-729. De nobilitatis, honoris, status et turi inculpa

730-T56. De damno in pascuis, pratis, segetibus, pecoribus et aliis animalibus

757-T60. De aleae lusu et aleatoribus

76I-785. De furtis, rapinis et incendiariis

188 XII

786-805. De violentiis et rebus violenter ablatis

40쪽

XIII e. 806-852. De homicidio, parricidio ut vulneribus . . . 200XIV e. 853-859. I)e stupris ac raptoribus Virginum et mulierum . . 210XV e. 860-871. Do crimine salsi et calumniatoribu8 . . . . 211XVΙ c. 872-886. De poenis, mulctis et pign0rutoribus .... 215πIlia I Uraltat I 1.1 3PI.Ι c. 887-899. De variis formulis recognitionum et inscriptionum iudicialium . . . . . . . .. 220II e. 900-926. Do variis formulis citati otium iudicialium . . . 227 III e. 927-929. De sormulis inscriptionis suspensionum terminorum . 232