장음표시 사용
1쪽
DN. IOHANNI GEORGIO ILSACRI ROMANI IMPERII ARCHI
MARS CHALLO ET SAXONIAE ELECTOR l,
ELECTORALIS DIGNITATISH AE R E D i
PATRIAE PATRIBUS LAUDATISSIMIS, ECCLESIAE
5alutem & Felicitatem perpetuam
2쪽
Mnes homines sciunt p0st Drues ter ψptimum
Maximum & Magistratui & Parentibus honorem esse habendum i & quidem eo majorem, quo majoribus beneficiis ab iisdem affecti sumus. Hoc rusti co quoque, qui Artaxerxi Memori e proximo fonἰe cavis palmis lympham doni loco attulit dc obtulit non ignotum fuit : quod donum Magnus ille Mo narcha Artaxerxes non tantum non fastidivit, sed faelum hoc amoris argumentum interpretatus ibit. Simili fere inudo dc allectu beneficii, ima mensis Minnumeris affectus ego utpote sub Avo & Proavo Vestro, Divo Augusto hic Vitebergae natus, sub Divo Christiano I. Divo item Christia no II. sub Patre denique vestro Divo Iohanne Georgio I. Electoralibus. Stipendiis S;udiorum meorum cursu durante mactus oc ad Historiarum
Prosessionem eam ipsim, quam Parens meus p. m. Andreas Franchei e ser Meiningensis Francus in hac Academi late 8o. dc quod excurrit, annos cum laude cumque aliquot Principum Lunaeburgensium nec non Raronum, Lectionaes illius frequentantium is plausi administravit, promotus , dc his proxui elapsis . annis ter Rectoratus & octies Decani Philosophiei munere in t Academia functus, Librum hunc Chronologicum
eumque quodammodo non meum , sed revera scaligero Petavianum, pennis saltem meis, quaescientia formam quodammodo referant, orna
tum vobis, Heloiis inclyti, offero, &, ut ab amoris, venerati 'nis dc debitae subjectionis plenissimo antinopwfemini aestimare velitis, humillimὸ oro & obteston .. Qiiod munus hoc char ceum levidense & superioria Persico muneri non dissimile sit, non nego , dc simul tamen video dc praevideo, quod in controversia illa, utrum Calendarium Gregorianum Ca tendatio nostro Iuliano dc Dionysiano vel praestantius vel deterius non exiguum iiiiun habere possit. Praeclare D. Ambrosius in Epist. 8;. l. io. Non mediocris, inquit, esse sapientiae diem celebritatis definire Paschalis Ec Scriptura struina nos instruit de traditio majorum : qui conve
nientes ad Nice am Synodum inter alia fidei ut vera ita admiranda de-
3쪽
ereta etiam super celebritate memorata, congregatis peritissimis calci landi, decem & novem annorum collegere rationem, &quasi quendam constitu e circulum , ex quo e emplum in annos reliquos gigneretur. Hunc circulum Enneadecaeteridanuncuparunt sequentes illud, quod non debeamus vana quadam opinione super celebritate hujusmodi fluctuare, sed vera ratione compertadia omnium concurrat affectio, ut unanoac ubique Sacrificium pro resurrectione Domini deferatur. Haist
nus D. Ambrosius. Nullum , inquit Ill. Scaliger , in tota Anti uitate scriptum extat, in quo argumentum hoc doctius fusiusque pertractetur. Hanc epistolam ejusque praecipua vcrba co lubentius hic repeto , & ad meum institutum applicare satago, quia eandem Epistolam D. Ambrosii multiplici eruditione compulistica & chronologica plenam non tantum a Scaligero & aliis Chronologis citati : verum etiam a Nicolao Mulierio in Tabulis Friscis Astronomicis ipsis Tabulis totam praemitti video. Cum ergo non mediocris sapientiae sit diem celebritatis Paschalis definire , & ipsa scriptura divina hac in re nos quasi instruat, & traditio majorum id jubeat haec autem celebritatis Palchalis definitio sinc Astronomiae Lunae - solaris adminiculo, quae certe peritissimis illis calculandi in Concilio Niceno congregatis non ignota fuit, peragi nequcat, cur Paulus Guldinus I uita alias doctissimus &Calendarii Gregoriani post Chrisstophorum Clavium & Dionysium Petavium defensor praecipuus de Gubdi labaldi sententia l. 1. Refutationis Elenchi Calvisiani c. 3, talem Calet
darii restitutionem & reformationem exoptat , ut, licet eadem reformatio Astronomiae peritiam requirat, Calendarii tamen reformati usus cuilibet etiam Astronomiae ignaro pateat , t ut V V Ecclesiastici qu um maxima pars a studio Asronomico abhorret , non cogantur hac
de causa Astronomiae operam navare saepe saepius Astronomos consulere . At Moses in hoc Paschatis inquirendi negotio minime ab Astronomiae illidio abhorruit. Esto enim, quod, quemadmodum Pighi- iis, referente Di'. Crugero p. m. Mathematico Dant is cano, in Diatribe P schali Partis r. l. a. c. a. propos. q. vult, quod, inquam, populus Israel iticus
Exodi tempore rudis & indoctus fuerit, quod tamen simpliciter verum non est : certe haec ruditas Mos Prophetae Maximo & non tantum in omni AEgyptiorum sapientia instituto, verum etiam a Spiritu Sancto singulariter illuminato attribui nequit. Nihil hic probat aut probabit f bula illa Taliudica ab Ill. milhelmo Langio l. i. c.y. relata, quod videlicet Sanctus Benedictus Mosi in visione prophetica speciem Lunae, prout
in φύσει apparct, quando Nςumcnia sanctificatur, monsuavit o quae
4쪽
ebri, e tamen assertio nece ario synodi notitiam praesupponit Quicquid autem Moses in Astronomia Lunae- lari vel proprio studio in AEgypto acquisita , vel a spiritu sancto infusa tenuit, id procul dubio in angulo non occultavit, scd si atri Aaroni totiq; Aaronis Ecsuae polleritati fideliter communicavit. Quanquam exacte sciri non possit, quo artificio Judaei ab Exodi tempore usque ad Periodi Alexandi :eae initium Novilunia dc Plenilunia Paschalia investigaverint, an alendarium Judaicum vel simile quid jam tum habuerint, prout Nicolaus Mulierius in Anno Iudaeorum Lunae-selari velle videtur , an vero Octaeteride Cleostrataea usi fuerint , quam Samuel petitus i is cl.
Cliron ol. c. .estingit&Mos assingit, cum tamen Moses sex circiter an-uorum centenariis Cleostrato antiquior fuerit, dc ipsa illa Oetaeieri ratione motus Lunae- solaris vitiosissima sit, an denique cyclos & Epacta , quos Paulus Guldinus tantopere commendat, habuerint . Qui
Compendium hoc Chronolosi cum legere di perlegere dignatus fuerit, is plurima exempla dc Pleniluniorum Paschalium δc Paschatum A stronomicorum, Iudaicorum, Christianorum dc Dionysia norit in calculos inveniet, & nullis hic cyclis nullis Epactis opus&es e&suisse deprehendet. Imo nihil unquam Periodis dc cyclis hujusmodi faellacius
fuit. Atque ut omittam hic innumeros sere cyclos, quos Scaliger in libris de Emend. temp. crupulos considerat, prodeat saltem omnium cyclorum solis quali dc origo Cyclus Metonicus sive Enneadecaeteris Metonica ei' annis Iulianis composita, quorum ly annorum Julianorum spatio Meton Solem cum Luna paria facere putavit, dc tamen erravit. Et quem acti dum Calippus Ennea decaeteridem Metonicam,
rq per ψ multiplicatis, per cannorum Periodum suam Calippicam &Alexandraeam correxit , ita Hipparchus,po per Α iterum multiplicatis,&so annis productis, periodum Calippicam per alium so annorum cyclum vicissim interpolavit quemadmodum de his correbionum istarum modis dc causis in Compendio hoc pluribus agitur dc agetur .
Licet autemEnnea decaeteris Metonica ratione motus Solaris &Lunaris fuerit vitiosiissima: tamen illis calculandi peritis in Concilii Niceno congregatis placuit, non quod vitio careret, sed quod melior cyclus haberi non posset. Procul dubio enim hi calculandi periti ex Academia
Alexandrina, in qua studium Astronomicum tum maxime floruit .
ad Con ullum Nicentim venerunt, dc e Ptolemaei Astronomia didic runt, quud imotua Lunae Metonicus in Ennea decaeteride a Metone u-
5쪽
suspretus deterior sit Calippico,&Calippiciis Ptolemaico: quem tame
Ptolemai cum Lunae motum hi calculandi periti in Enneadecaeterid non usurparunt. Forsan etiam iidem calculandi periti de Octaeteride, cujus d Hippolytus inCanone, tui l de Emen . Temp.s caligeri p.rri.& seqq. extat,&Africanus apudH ieronymu meminerunt aliquid audiverunt quae a laeteris utpote in8 annis Jol. rςrr quide dies at in sy Lunationibus Tychonicis in Oetaeteride hac contentis a ridies &ia horas complectebatur. Hujus Octaeteridis vitium idem Hippolytus circa annumChristi rar animadvertit,&,Octaeteride abrogata,Heccae leca terida h. e. i5 annorum Iul sive 8 dicrum dc duarum Octaeteridum cyclum d Canonem Paschatis inventioni inservientem & i 8 Lunationes sive 18 7 dies continentem proposui. Et ne uis Enneadecaeter, dem illam inConcilio Niceno demum usurpatam esse pute multis at te ConciliumNicenum annis Anatolius,cujusEusebius i. . historiae Ecclesiasticae meminit, cyclum eundem decemnovennalem ab Alexandrinis acceptum exposuit, te eoque disputavit. Unde Paschalis & cyesicae hujus methodi fontes in CalendarioAlexandrino cujus prim hol ni rq Augusti semper conveniebat, requirit Petavius 6. 4e doctrina temp. c. i. & Epactarum etiam originςm inde deducit, quarum Epact ru inventio dc uias intricatissimi runt &valde laboriosi. His vero Epa ctis & variis cyclis jam enumeratis facile carere possemus,modo in Pa. schatis πιυρα αου & ανα me quo omniaEcclesiae festa dependent, inventione vel Calendario lud. vel Syzygiarum drs quinoctiorum riquabilium Tabulis facili calculo rite uteremur . Hic enim deiectus tempore Ambrosii in Ecclesia fuit conspicuus. Unde scripti de a sumento Ambrosiani en conatum Scaligeria una stipi a relatum cum quodam grano salis cumo; limitatione est accipiendum. Nam in anno Christi 38 in quo Pascha cxEnneadecaeteride desumptum 11 Apr. feria prima, D. Ambrosio dc Paulo Guldino test bus, celebratum est,merito
dubitatum fuit, an non idem Pascha hac ratione in secundo mense colebratum esset,& an non potius non quidem cum Judaeis ri Marti .r, sed 18 Mart.f. s. celebradum fuisset. Cum enim illud Novilunium revera Paschale sit, quod paucioribus quam iJ diebus ab AEquinoctio verno tum in ri Mart. conspicuo distat: certe non Apr. f. a.sed sextae Mart. f vilunium revera Paschale extitit. Illius enim ab aequinoctio verno dis stantia erant tum is dies dc 33 horae: hujus vero is fallem dies & ri hodie.
si jam consenses Calendarii Iudaici accedat: in quo Pascha longe rectius
6쪽
Aius in ii Martii L 1, prout paulus Guldanus habet, incidebat,quis non videt, quod hodieq;Pascha tam mυρωαμον quam ανα mμον sine Calendar.
tam Dionysiano quam Gregoriano per solas Syzygiarum & AEquinoctiorum Tabulas perque selum Calendarium Iudaicum recte intellectum dc applicatum ad omnesEpochaeChristianae annos ad P. Suidini exemplum, quod I.; Ref. Elenchi co extat,& invenire dcailcribere possinus' Cum e go Calvisius in Calendarii Gregoriani Elencho Plenilunium Paschale normam dc scopum Paschatis agendi non Epactarum & cyclorum lubricam fidem est censet,paulusGes sinus l. 3. Rcf. Elenchi eidem Calvisio impudenter ita respondet: Cycli, est, Calvisit,fuerunt sunt & erunt in E ςlesia catholica norma & scopus Paschatis agendi non Pleniluniorum scrupulosa ad horas nimirum& minuta alligata ratio.Gloriantur hodieq; Pontificii de Gregoriani Calendarii bonitate, ejusque bonitatis testem Nicolaum Mullerium , prout Dionysius Petavius ejusdem Calendarii a-eerrimus defensor in fine libri quinti de doctrina temp. facit, citare non verentur. Sed longe alia Nicolai Mulierii sententia deprchenditur in adhortatione, quae in fine Isag.in Calendarium extat,ad emendationem c cli Paschalis & quidem ante omnia salva Calendarii & anni Iuliani int gritate, instituendam. Facile similem adhortationem, qualem Nicolaus Multerius ad Illustrissimos & Potentissimos Bessu foederati ordines ibidem instituit, ut videlicet amplissimo laudum suarum cumulo hanc Clacti P schalis emendati laudem adjicere in animum inducant, ad Invicti simum nostrum Imperatorem ad vos stemprincipes Optimi Maximi,Domini Cleiu utpote nostri Imperii magna Lumina hic addere postem nisi me oleum operam perdereviderem. Quemadmodum enim cycli Paschalis emendatio ordinum eorundem justii instituta Imperio nihil vel praescriberet vel praescribere poli et ita si imperatoris, Regum, Et ctorum Principum dc Imperii auspiciis & jussit nec non aliorum quoque Christianorum Regum & Principum consensu, Calendario Gregoriano
non abrogato, oc est,monstr adlato de sequentibus annis plurium die rum exemtione, Tetracosieteride item dcati s sallacibus cyclis salvis ma- nentibus , vel vera Cycli Paschalis emendatio institueretur,vel Astronomiae Lunae- solaris&Calendar Judaici adminiculo ad 3oo aut quinget t. circiter Christi annos similis tabula, qualem paulus Guid in iis l. 3. Rest Elenchi c. . p.rod. & sequentibus exhibet, ab Astronomis proponeretur major tamen confusio, quam antea suisset, subsequeretur. Sed optanda potius talia sunt quam speranda. Licet benim hodie quoque interdum su-
7쪽
per celebritate festi paschalis, ut verbis D. Ambrosi utar, suctuemus,
dum idem f estum alia die a Pontificiis, alia vero a nobis celebrari in Calendariis vulgaribus videmus, DEt tamen auxilio Sc vestra, Herous Opti mi Maximi, tutela freti, idem Pascha in vera pietate celebrare possumus vel contenti, quod, an Pascha tam Gregorianum quam Dionysianum i sitimum vel illegitimum sit ex Astronomia-Lunae- Solari, quae in scholis& Academiis vestris proponitur,uti etiam E CalendarioIudaico facile dijudicare queamus, vel Antiquitatis &Historiarum memores, secundum quas Ecclesiae Asiaticae in primitiva Ecclesia e D. Iohannis traditione e dem cumJudaeis die sive haec dies dominica esset sive non,aliae vero Ecclesiae in Palaestina & Europa existentes idem Pascha non nisi dominica die celebraverunt. Sed quid ego minimae sortis homuncio apud vos rebus gravissimis Imperium, Electoratum, Archi-Episcopatum de aliquot Prii cipatus concernentibus occupatos de his rebus , quoad speciem , , scholasticis verba facio. Accipite ergo Potentissimi Principes, D mini mei Clem ntissimi, Sereno vultu, hoc quicquid est munusculi, au- tactae meae, qua hoc alloquio vobis molestiam creo, ignoscite, dc simul, si
aliquid alicubi, cum errare humanum sit,uel dormitatum vel a vero aberratum sit, ad vestram Clementiam me deprecantem confugere sinite. D iis ter Opt. Max. vos omnes spiritu suo Sancto regat, omnia consilia vestra sortiinet, diutissime vos incolumes servet, omni benedictionum tam corporalium quam spiritualium genere cumulatissime ornet, dc tandem aeternum bere . Dabam mitebergae Dominica V. post Trinitati. ea ue
Serenis, ima λη, Reverendis M, Potentis sima umidi
8쪽
PRAEFATIO. Vi Chronologiam scripturi & edituri eandem Le-
doribus de meliore nota commendare , prout debent, satagunt, ii inter alia hinc etiam argumentum petunt
quod Christiano homini nihil magis post Dei & Christi
solidam & veram cognitionem necessarium sit, quam ut tempus illud, quo dulcissimus Salvator noster datus nobis & natus, &quo pro nostris peccatis gratissimum ςorporis sui sacrificium aeterno Patri in ara crucis obtulit, certo cognitum habeat, cum tempus rerum norma & custodia sit, & nihil eorum, quae ante nos gesta sunt, pro certo de indubitato haberi possit, nisi temporum charactere consiὰ-matum sit. Quod uti recte statuitur: ita ante omnia Periodum Julianam Epocham Mundi conditi, Periodum Judaicam,Epocham Exodi, Olympiadum, Nabonasaris,Excidii prioris iteroselymitani,Alexandraeam ulianam &c. praecognoscendas esse sibintelligitur. Certὸ Ill. scaliger Periodi Iulianae beneficio, invento in hac aequinoctii verni &Nokilunii Paschalis in rda Apr. concursit, Epocham Exodi Isiraelita rum ex AEgypto in anno Periodi Julianae 3air primus invenit, & per 'hunc annum, et 33 a 3 ir subtractis, & 76 annis relictis, Epocham mundi conditi in anno Per. Iul. 76 deprehendit. Annis Per. Iul. 3at
&ςo annis ab Exodo eadem ad excidium Hierosolymitanum interceptis additis fiunt anni ia , in quorum ars annorum ultimo eoque cum anno Olympiadico :86 completo conitincto contigit idem excidium His i86 annis ab annis P J. ra deductis, manet annus Per. Iul 3 38, quo prima Olympias coepit, non 39ῖ9. Ita annus intest secundum Phlegontem egregium Olympiadum supputatorem,annus
Olympiadicussos, hoc est, annus Per. Jul. 7 6 Julianus 78 & annus Epochae Christianae 33. Annus Christi Natalis verus secundum Eusebium est annus Olympiadicus 77 hoc est annus Per. Jul. rii & annuς Julianus 3cius finiens , de quo 3 anno Dii. mlhelmus Langius in praefatione eruditissimi sui operis testatur, quod nemo inter antiquos
fuerit, qui non Christum aut exeunte ῖtio anno Juliano aut ineunte natum esse crediderit. Similiq; methodo non tantum tempus Christi ιυρωmωον Se genethliacum certum haberi, verum etia intervallum inter conditum Mundi, excidium item Hiexosolymitanum & inter annum Epochae Christianae primum,h. e. annum Per Iul. 7i , quod illices r9 9 annψω. ῖ sensium,hic vero. anno circiter mensium,
9쪽
alia facile inveniri possunt. Unde manifestE apparet, quod nemo tempus Christi vel natale vel m ωmuον certo cognoscere possit, qui non ante Epocham mundi conditi & caeterasEpochas biblicas,imo qui non Epochas quoq; gentil.s praecipue, praeter Periodum Iulianam, aeram Olympia dicam. Urbis, Na bona si aris, Alexandraeam,Julianam&c. probe speculatus suerit. Non audiendus hic est Chronologus mysticus Dii
Haynlinus, alii de Solis mysteriis Chronologicis biblicis iisque fictitiis
sollicitus Epocharum Exoticarum verbo tenus meminit. Suus sensis relinquendus est D n. ichmanno, qui in Chronologia sua sacra sola sere sacra tractat, Periodu Julianam, Epocham Iudaicam, Olympiadicam, Nabonassaris, Urbis, A lexandraeam, Julianam &Christianam Eras parum curat. Non curandus Jacobus Salianus Jesultarum princeps ac Presbyter, qui in vasto suorum Annalium Ecclesiasticorum opere elaborando ne adhibendos quidem sibi censuit cyclos, e quibus Periodus Iuliana tota componitur, tantum absuit, ut eos in fundamento duc ret. Non enim cycli, inquit, Chronologiam ordinant, sed supponunt, nec, quo quid tempore factum sit, indicare post unt. Pergit Calvisius initio Mundi cyclum ponit 8, Lunae tum&c. Quid emolumenti habet ista diligentia ad veram agnoscenda & firmandam Chronologias &c. Hactenus Salianus. Corrigendus hic esset in sua Chronologia Calvisius,
dum non tantum annis Mundi singulis certos Solis & Lunae cyclos, Per. Julianae mentione oratissa, asscribit, cum potius verbi causa anno Mundi primo annum P.J.76 ,in quo cyclus solis S de Lunae intus non obscure Iarent, apponere debuisset, quae res I Saliano cyclos hos rejiciendi o casionem dedit: vertina etiam in isagoge Epocharum praedictarum cyclos charactet isticos non e P. I. sundamento, sed E principio obscuro . u. λυπις inquirit. Hic Periodi Jul annorum in Chrono Calvisiana desectus M. Andreae Hel igio quoq; occasionum dedit in ParaceleusinateAnno i 6 : Straliundi edito deCal Vis Chronologia no adeo bene in se a. verbis sentiendi : In Calvisiano calculo nulla est bissextilium in annis Mundi dexteritas aut cum Bissextilibus Abrae Christiant convenientia: Ut, Annus,qui praecessit aram nostram, ciphra notatus Bis. sextilis utique erat, omnibus fatentibus Mathematicas. At videamus Calvisi annum mundi,quem nostrae aerae praemittit, 3ρ ' : cogitur hic
esse bissextilis ob assignatum ei cyclum Solis 9 &c. Sic nec usquam alibi numeri concordant. His 5 similibus Sermonibus Hel igitis usus non fuisset, sica Visius anno M. 3 9 non solum cyclum Solis s&Luaaei ve-
10쪽
rsim etiam annum p. I na appositisset. Similis erroris reum Cal Tum
facit Ian. Hel igius in si X,quando dicit communem veterumCompu-tistaruna Calculum esse retinendum, qui primum Christi annum tribi uni Juliano anno non 6, quod praeter caeteros etiam secerit Petavius Nam ne i annum primum Christi ciscantium l. s verum est,&P tavium P. J.Artificem id secisse,h e. annum primuChristi cum anno ul. scoposuisse falsissimum. Magia' mihi pateret campus,de ejusdemDn.
Hel igii de Per. J. iudicio, quod ibidem paulo post subsequitur , disserendi. Nam non tantum Heinrici Philippi 'ectuitae verba e generali sacrorum temporii synopsi desumpta, quod videlicet tu ordinanda tem porum serie P. Jae gnomon minime necessarius sit,& propterea nec ipse H P. eo in Synops temporum unus sit bid. apponit: verum etiam proprium sequens de eadem Per. J. iudicium,is frivolis rationibus additis, subjungit quod videlicet magna illa P. J. nihil aliud, quam otiosi ingenti nugamentum & ludicrum quiddam cste vidcatur; imo,prout in saehuius paragraphi dicit, quod eadzm Per. Jul. non tantum minime n cessaria parumq; utilis sed supervacua ac prorsus inutilis sit, imo noxia turpis ac probrosa, indignaq; homine Chronolo judicanda, deniq; ad e xtremosGaramantatas &Indos releganda. Sim ilibus columeliosis verbis scaliger in proleg Can Bag. in fine P. . contemtoribus occurrit : i risu inquit, Periodum Iul. aut contumelia excipiunt,asini sunt,stelliones, indigni, quibus respondea tur. scd lotas peior perniciosiorque omnes Chronologos falsitatis convinccndi intentio est Clariss . Ian. Jacob. ostii, cum in Libro nuper edito eoq; elegantiore quam prudentiore persuadere nobioatagit, quod in Genes eos Fontibui de versione
traeca plus fidei habendum sit septuaginta Interpretibus &Masbretis, quam Mosis sontibus ipsis, quod proinde AEtas Mundi i oo annis,
quam hactenus&statuimus&c recidimus,major sit.Qu nova eaq;G-sirda opinione concessa, non Scaligerianum solum is omnium Chro- nologorum magno labore adornata corruunt S in sumum abeunt Systemata, adeo ut nemo futurus sit, qui Dia Vossit liuic sententit fax ere possit. Nos potius cum scaligero Periodi J. adminiculo primum anum M. Mos cum certo P. J. anno colligamus, & hinc patriarcharum. Jud cum Juda&Israel Regum, Prophetarum, Christi, Apostolorum & I angelistarum annos cum P.J.dc M. annis legitime copulamus. At quiSpiritus S. in criptura Patriarcharum, Judicum, Iuda& Israel Repum,
Prophetarum α christi Apostolorum Evangelistarum vitas deserbo γ psit,