De Aquileiae commercio

11쪽

montibus decurretates, qui iura iuxtu posita irrigarent secundarentque et accolis faciles pra0berent intor se aditus. Exsuperioribus Alpium montibus procurroli nit in ipsam lanitiem colle leniter culives. sui ad radicos altissimarum Alpium porrecti teni videbuntur opulentissima rura circumVallare Ctueri. Hunc regionis situm manifestum est mirifice esse iΡΡOrtunum ne tutum Ardua Alpium iuga suasi munimenta erant. iluae re regione Subiecta et lagae Septentrionulis frigora in Spero vento e Oriente tantos prohibebant. EX altera vero parte Solis calores quibus a meridie planities utebat, Unt istiue perniciosos qui dicuntur Sciroco tempserabunt ne mitigabunt humores maritimi liber ad apertam phialitiem necedente, .iquo actum est ut regio rutant plerunti lue temperium Ut norem purum ne lim dum uberet i . Augebui regionis rau- Stantium mare Adriatieum Popo Xtetitum, tu i cum lanitie, per compilare fluvio coniuncta erat. Atque ut ora maritimul er ad Stagnaque utiq)lu non solitam Onam O in Verum est iam tutu orat itu a Septentrione quoque nuturn in utramque ΛΓ-10m fuit 0nevolii. Iuga nini illa vehit serie inter Se cohaerontia quibuS dixi rogionem ista si muniri uti trilini et hominum ut sempeStatum in lietu uno tantummodo loco orientem verSu, ita disti nituntur ut iontes aliquantum sudentit praebeant ille unum transitum belli domique aeque praeclIrum. Haec est condicio regionis illius in qua natura fautrice apertum est multa concurri SSQ ad incolarum re utque Ope nugenda,

Oppidumque maximo si mundum. sed accedit huc quod aptissimae erant iisdem rebus natura tiam uti sue indole gentium, UIU U-gione Alpibus ab utraque ui te Subioetu incolebant. Num praeter Veneto pristinis iam toni poribus cum Romanis foederi

primi tenebunt comphires Celtarum vel nitorum Untos. OtiSSimum uti ni St. suam culti duo illue suerint omnium rerum extrin Secu invecturum utque is uanto perse Italorum inprimis 'OnSuetudine udum vel ini. quo suetum Ost ut tinti cluithis inni haec cloen iuni Italia 'iubet 0nt commercium it Onannorum

itruv. l. II lamitat iliai iani risii aeter axei muti et Alitiin inli, b incredibileti salubritatem'.

12쪽

coloni occuparulit terra in suaSi bene cultu ni atque in ratam. Nequo eniti contemnendus esse veteriores illa necessitudines.

ilua liuio regioni uni Italia intercedebant fucillim apparebito earum memorin quae etsi non integra mira tamen er-

mittit ratiocinutione S. Antiquissimis iam seu moribus non defuiSse itinera, quibus murcatores X Italia in alpinas regiones commearent, et inventus lunedum demonstrant ), qua ut sunt originis haud dubiuitalicae, ita aetatem nescio quam prae Se ferunt, quae fuitanti Gallorum adv0ntum, et illustrat inprimi ea re S. quod

sucinum a mari altico trans has Alp0s deportatum in illis regionibus praecipuum emporium videtur habuisse. Namque licet uti in tribu 0ndum sit lictoritati illius qui dieitur Scylacis ). que ni in v utimus primum affirmasse Eridanum domui suo Puduni QSSe flumen tumen e larga Sucini copia quam illic abunde suppetivisse et scriptore et inventa teStantur, verisimillimum Sse cutis 30 et Plio unice et Italorum permultos 1 0vora in intimum ilhun maris Adriatici Sinum Saepenumero

Post Phoenicos maxime Etruscos. Opithim praeter ceteros eruditum atque omni victu excultum lium anitntem usumque vitae custiorem perspicuum At illuc deduxisse δ). Qui cum sexcellerent insigni Dinium urtium iude, exeunte demum tertio a Chr. n. nee ubi ' paullatim ut videtur desierunt uterces suasi es AEn uti ineliu in Aulange deussehen Lebens in es terretei p. 23 sq.

13쪽

iii illis locis Qui litui . His orci folii ci Piluari , alii an ili illii, lissi iii S Gallorunt e les coepertili invadero. Atque in Colunt contentione cuni rei publicuo causa id potissi in uni gerent, ut aliorum ditiis prohiberent at tu excluderent tutud nitrum est Etruscor uni commerui uni in ne brevi interisse.

Sed tantum usuit, ut Romani quasi Etruscorum heredesub eondita Ailui lotu uni ipsi mili modo mercaturam facerent, ut 0ntra primo nullum scire videantur commerciunt ibi inbuisSQ. Nam ut omittam mereandi studium tum domum civitatem Romanam amplexam esse parumque habuisse pervulgatum

atque excultum, inprimis reipublicae cauSa Omno commercium necessario fuit in xiguum conclusum aut omnino plane intermissum. Ne quo onini Senatus intererat lini baro si ei luentiore mercato lum aditu et crebriore usu utilii consuetudine ad

Italiam illius ulli eti). 0 quo merces ad id tempus venditatas. Velut inprimis urnia tela nullaque quae ad usum belli pertinent, barbaris licuit adportari, ne auctis eorum rebus bellicis salus colonia totius illi Italiae in maius etiam periculii in ad

nielit iacti de iii Maas de geringeti l et erreste tesseli, die aus iis ge-koinnieli in i Praeter Etruscos in liri ii iis Massili inses in his regionibus venditati di causa contineasse lier inulti iunii iii illi rellerti, sui nassatiotica Signa prui se eruiit a perte leti tonstrarit. s. , ud in Sh ulli Ausii rei tun d. lat. Spr. p. l. il . Frequentissiluarii invigati neni iti Inari Adriatico constat etiam Corcyraeos liabuisse de sua auten re paruin certi habenius traditu in. Ex iis quae de rebus ut colo iii aut deductam e Sti tradulitur. luculenter apparet, quani anxie Oinani inneiu barbaroruin accessum tuduerint arcere: s. iv. : 22, t. si . T. R. ' Ius cornu tereti parcissi Die datuni soluuini odi pro bene licio singulis barbitroruni gentibus esse concessu in Sigitis eat Liv. o. o, quo teste petetitibus Carnis stris sue praeter ceteros dat uni est ut denorunt equoriani commerciuin iis esset educetidique ex india lotestas seret.

14쪽

Quae tam eii re S lion ilia pedit, quomitius statuamuS, his fluoque temporibus Singulos mercatores e Roma urbe ad al-Ρina gentes senetrasse. )uo uctum St. ut uno sero Saeculo Ρ0St, cum rumor talium pervaderet regionis Noricae auri

fertilis Sinane, plures iam metallici ne foss0res lucri cupidi illud

ii rosciscerentur. E iis nutem, quae de abundantia auri tunc reperti truduntur probabile fit, crebriu iam Romanos compulsos esse ni obeundas regiones illa Ol ulenta at sue Opimas. Ita sei quamvis Taurisui primo advena metullorum fructu studueriti prohibere omneSque Operi Socio peregrino arcere, tamen et maximn auri spe illecebrisque t Noricorum humanitate in Suo onere iam Xuulta victuque Xpolito factum est. ut 1 sequentior usus atque con Suetudi inuiserent esse. Quas necessitudines in multis etiam cotiSentaneum Si crevi Sse, cum n. 115 foedus tquo mici hi intor Noricos et Nomanos acta essent- . Huc aetate non dubium es t. si in primunt aliquid vultiori seximia illa bici praestuntia, tun urbs caput regionis paulatim coepit exsistere Latius une commercium, cum Sub foederis illius bru0Sidio rerum frui non potuisset efflorescere, Augusti demum aetate post quum regione Alpibus utrimque Subiectu oni nos luti devictae Itomanorumque imperio ad lituo Nunt. DiphSSimum celeberimum sue locum ibi coepit habere. Huc et a te suo magis pia si forum anu Escabatur ius iuuii ne lii Opagabantur, O Latius necesse fuit Aquileiae commer- Cium utere. Ipsius utent urbis amplificationi in adiuvabat

lium eri QS, suod res et O tunc vetere mercandi genere novum

15쪽

suoddam in usu ni senisebat in Hlonini nilnus instituta ite fri sexculta st illis semporibus a negotiandi ratio, ut in i ea torses iam non ipsi obirent a loen, suibus venditandi neces itudo uit ut contra singula os uaedam inportu coepissenti xsistere in quibus luasi mercium receptaculis Oea quae propius longiusv cireumiacebant. 4ncit 'in inbobant vendition fui. In his emporii cum maxima rerum omni uni v nalium copia qua adserat facillimum lucrum videretur proponere, non mirumost x Roma Italiaque univorsa multos negotiandi causa consediss0. Ita quo A iuileiam tuoque ingenti negotiatorum multitudin0. tune undique spe et cogitatione quaestu adducebatur, haud mediocrit0 erevisse facile conchiditur Namque iam urbem. iuni et natura situque et condicione gentium proxime indolentium semporium quasi suetum videretur osse, tum inprimis viarum undi, Π convergentium melebritatin it frequentia iunximo fiserri 0008s suit siune viae cum commercii magnitudinum ilarissimes dumonstrundi atques illii Stroni, Gai paulo uberius in numersentur ut n viis i ipsa Italia verguntibus

Ut omittam sevia illa ne difficilia itinera i suibus antiquis

asse verisimile si iam nuto post Aquileiam eonditam invo-nimus a Romanis in rogione Transpadana vias stratus ne munitas esse. Inter quas rima Videtur suiSSe ea, qua a T.

Luse,' nomen r000pit quaeque ab Aquileia ferebat Concordiam. Qua ex urbe finitima duo patebant itinera unum sui via

Postumia quae a. 148 strata per Veronum Mantuam Hetria eum, Cremonam Plaesentiam, amplissimas civitat0s duetu maro Pyrrhonum eum Adriatico iunxit alterum fuit via Aonii in Lepidi, oluam cum rim ab orimino ad Iononium m iiiii

Α Η auilbueli de elass. Alteri Viss. IV 84 f. Uberrime de sita gulis viis suae Aquileiam i iiii Vergeliniit illisputavit Matonica Aquil l . 22 Sis l. T. Annius Luscus inter tresviros illos erat, is ui alteram colonorum Medueti, ueni rudiatinistrabant. es. Liv. a. l. 5 'I. I. De via Annia quae traduntur coinposuit Matonica l. l. p. 2:; . ., suae de situ statilinum locorum isti explorati lini uit uberius tractavit i regi ruttius in Areli. triest XI et XIl, o Sis s.

16쪽

pertinoret. lirevi post A liuileia deducti otioni ui pam usque urbem roductum esse verisimile est i). Iisdem iam fere temporibus a. 132 via Popilli stratu ac munita est, quae cum Hatriam attingeret iniserqu0 Altinum et Patavium via Aemilia excipersetur recto itin0r Aquileiam cum Italia coniunctam hab0bat h. Deniquo paulo diligentius contemplanti viarum multitudinem, qualem tabula geographie Gallia cisalpinae exhibet, satis apparebit, et ad nitima regionis oppida et adrosiquum Italiam Aquileia fuiss0 permulta itinera aditusquem0rcat0ribus facillim0s. Ssed amon ad commercii magnitudinem re te intellegendam graviore etiam momento sunt atque pluris aestimandae permultae illa viae qua Septentrion om ot risentem versus ab urbe ferebant. Inter quas nobilissima est a quae per eram montem. blam On Stat SSe partem Alpium Iuliarum maxime depressam Pann0niam versus ducta iis iam semporibus quae ante Romanorum adventum fuerunt, praecipuum mercatorum

iter vid0tur fuisse ). Quam cum viam Anniam roeto itinere quasi continuo proferret et 0r Aquileiam ab occidente ori0ntem versu transiret g), proXime urbem verisimit sest vocatam fuisse viam seminamq). Sontium transgressa ferobat a via pr0pter Fluvium frigidum et sup0rato ora monte atting0bat Longa-Τ Faeillime eerte, si hane sententiam sequimur, iunguntur li908ita inter se Livii 29, 2 et Strabonis V, p. 333 testimonia. - . Aemilius Lepidus e08. 87. Cum Aquileia n. 8 demuni condita esset, viam Aemilii Lepidi posteriore tempore ad eam filiae urbem pr0 luetam esse verisimile est. ' CIL V, 1, 2l9, 22o. 239. es. n. 8007.

' Quam ob rem suo iure ioni nidi probabile duxerunt, eam iam: ;)riniensores coloniae ciuistituisse decumanum in ximunt collata Huginithdnotatione es. i. 79 luibus lani coloniis deeumatium maXimuni ita constituerunt, ut inna consularem transeuntem per idoniam contineret.' Pluribus de hae via disserunt Maionida, qui l. p. 23 A. 3. Areli. epigr. Miti nus efferrei et IV. . . Monamsenus II. . i. a. , CILIII. p. 483. V, p. 75, 83. - IL V, 7989 memorat axin timuin imperatorem

se Viam qu0que Geminam a porta usque ad Pontem .... 0nge temporis labe corruptum uinii ixisse ne restituisse . - Gregoruttio teste es. Mitt. d. Comm. 88 , p. li 0 vestigia adhuc reperta deni0nstrant, viam suisse

17쪽

ticunt et Enionum i). e luit urbo paulatini Coopi decurrore nil Saxum flumen o Celoiam ui bom. Unil constat sic biviunt fuisse, ut 0Xtrorsum procederetur praetor avum flumen iterisve 50r0 Siscium. 0hinc in region0s Danuvi una Ponticasque o Vero RI S, qua sinistrorsum abiit, attingeroi P00tovione ut Sabariam Seni liniat iam torum quo divisa surret ut Carnuntum se Vindobona iii i)uani vi uni omni una fuisse rin ut em Ceelebserrimani cum X ipsis qua dixi oppidorum nominibus, tum X ea re ali paret quod acillimum itor ad Pannoniam atque Daciam provincius opulentissimas, praebuit ac sola fere in his rogionibus omne commercium al)uit intor orientem et

0ccidentem.

Sequitur d0inceps, quod ad 0lobritatem attin0t via Iulia Augusta, qua se Aquiloia per sortilissimos agros Foroiulisenses septentrion om versus duxit ac sup0ratis Alpibus Carnicis apud Tiliav0ntum union in duas dis undebatur

parteS. Ex qui l)us en pars, quae sinistrorsum discessit, Iulium Carnicum, Londium, Aguontum, Littanum transgressa abiit in si sequ0ntissimam viam per Breunorum fine saetam, qua Verona ut Augusta Vindelicorum recta iungebantur. Haec autem viar), qua antiquissimis iam temporibus mercatore uSo esse inventa luaedam originis Etrusca testantur ab Augusto munita ac restituta ad Germanos inprimis aditus sacillimos ac commodissimos sermisit. Neque minu ea ni S. tiua a Tilia vento ori0ntem versus deflexit ravumque flum0n Sequebatur, quasi facta videbatur esse, ut Aquileiensium commercio prodesset Nam quo furebat Vir unum celeberrimum

quadraginta pectes latam. i. e. altera latiorent, siana Viae Onianae pleruntque suerunt unde iii Diei aperte ducendum est. Qua ex latitudine singularem re tuentiam ut sue celebritatem apparere nemo eis abit.

Notabile est complura caste a tiroliter viam i eminam disposita velut Praedium Piillianiani praesidio viat libus fuisse deni sue a Castris initium habuerunt maiora itinerum iraesidia , elaustra ac munimenta Alpibus imposita . Sed ne iis quidem rebus saetum esse ut in rei luentissima via iter plane tutum esset, demonstrat Antonii Valentini exemplumi cs Mai Oilicam Epigr. . T , sui istud ita pr00ul ab is uileia in Alsies lulias sici loco suod asipellatur celerata a latronibus intersectus est. IL IIIo, 58s l69, D 3, 6.

18쪽

quod ob in stulta Romanos frequ0ntissim c0nstat adisse. 0-nique Virunum secto itinere iunctum etiam fuit eum Iuvavo. eui oppido amplissima trans Alpes regio patebat at ius subieeta erat.

Ut eommeruium cum Noricis maxime offloresceret 1iecit tortia quoque Viarum quae Aquileiam convergobant via ad

Silanos. Quae cum transgred0rsetur Forum Iulium iuxtaque Natison sena flumen fori et rellissimum liabuit tor atque br0vissimum in iniser Aquileiam a Virianum. Maxim e0lebris denique fuit a tiam vis, quae mediam 90 Histriam praet 0r Tergesto duxit ad Tarsalicam Haseu ut Dalmatia potissimum Illuriaeque sentes Romanorum Om- mordio subiunxit ita haud tenuitor videtur aestimanda ob eam rem quod cum producta longili esset Sisciamque attigissset abiit in seloberrimum illud Pannonia iter quo ontum uviniam Adriaticumque mare iuncta fuisse supra diximus. Huse fere celeberrima fuerunt itinera in summa viarum copia qua Aquileia urbs a tribus partibus videbatur circum-ehisa. Haud numero permulta illa vias, tuae per transversum soronises oppida Seorsum posita VieoSque longinquos commercio pat0s000runt itinerumque quae supra dixi celebritatem magno-Ρ0r auxerunt. Sed ne inter has quid sena vias orspicuum ostii suis se qua e selebritate haud cont0mnenda sororent voltitivia tuae ab Aguonto per eurniam ac Virunum ad Coleiam serebat ). vel a qua Iuvavum et villa va iungebantur aliasy uuani viam habet tabula eritin . neque vero lenuni stationunitiunt eruin commentorat neque paucarum quas signis eavit stati0nuni oeos explorate indieat. Exstitisse tamen quondani eant viani laaud negaverint, suam suani ab geograpinea CH, Omo V astix eam non exhibet. ' es. Matoniam Aquil. p. 24 A. l. te viani per ipsunt Tergestes adit ita transeuntem ut inde trivium esset atque una via iretur Tarsati-oam altera Polani tertia motiana uian eum re non consentiunt ab. eour in II tonio V. et issenus Ital. .andeskunde es. Ionamsenum

19쪽

17 ut omittam. Denique suo magis viae proferebantur saetis itin0ribus creberrimis et in Germaniam et in Daciam, provinciam pulentam, eo magi consentaneum est commercii incrementa in ipsam urbem redundasse. Curam autem viarum in his regionibus vel sternendarum vel reStituendarum ne posterioribus quidem temp0ribus imperatore omisisse multa luculenter demonstrant i). Atque harum viarum unamquamque vel in annonia vel in Ba otia Noricove vergentem aliquid profuisse Aquileiensium commercio ex artissimo ipsius urbis eum tota regione conneXu Satis apparebit. Sed praeter commercium quod Aquileia per vias illas fecit non minori momenti videtur fuisse amplissima negotiatio per mare Adriaticum facta. Etenim navigati inseunte imperatorum aetate magnopere ueta cum emporium ibi repperisset maXime opportunum, non multo OS celeberrimo portu tanta cepit incrementa ut merce Omne naviumque Onera, quae per mare Adriaticum trahebantur, illinc maximam partem conflue rent. Probabile autem est mereatores paulatim coepisse ter-

rostri itin0ri per viam Popilliam se Aemiliam faciendo praeponere maritimum, quippe quod maiorem haberet non solum celeritatem verurn etiam commoditatem. Namque etsi paululum seposita' fuit tamen ipsa urbs eum mari iuncta se fluminibus rivulisque, qui ex montibus decurrebant, et alveis manu factis.

Insigni viarum eura de Aquileia urbe videntur bene meriti suisse inprimis imperatores Septimius Severus Maximinus. ConStantinus, Constantinus II Constantius Chlorus, Valentinianus, Valens es CIL V, 7989. Areli. epigr. Mitt VI, 88 sqq. CIL III 572l 5 23, 5725 5739 5740 6528. Denique ut saepissime invenimus Romanos imper se militibus, ne

otio ac desidia corrumperentur vias Sternendas e muniendas neque harum rerum immunitatem ne veteranis quidem dedisse ita etiam in his regionibus militum opera saepenumero viae munitae ac reStitutae Videntur esse. f.

CI III, 3200 3 08 l627. Etiam aditus ann. I, 20 in enarrandis rebus a. 14. p. Chr. gestis mentionem facit manipulorum ex Pannoni eis legionibus Nauportum miss0rum ob itinera et pontes et alios usus . Friedlaetider Sittetigesehielit II, 8 sq. , Non ad ipsum litus Aquileia sita fuit sed aberat a mari paulo plus LX stadia secundum Strabonem p. id vel V m. p. Seeun dum liuium I8, 2 6).

20쪽

Quarum rerum favore seri 90tuit, ut merces et a septentri0ne et a meridie adportatae in mediam usque urbem pervenirent incolis tu esset rosertissimum forum et mereatoribus commodissimum lucrum. Quamquam maxime floruit negotiati inportu celeberrimo, qui ante oram parvi insulis resertam sepo-Situs erat alteramque quasi urbem ac provinciam maritimam effecit, cui sui magistratus suaque iura erant i). Et rerum navalium industria ac subricatio et frequentissimi nautarum ac mercatorum aditus effecerunt, ut ea quoque civita celerrime CreSceret magnamque in auctoritatem incolarum multitudino

perveniret. Partem vel Misenensis vel Ravennatis classis ibi in stati0ne fuisse non solum titulis ' quibusdam classiariorum nuper repertis verisimile sit, sed probatur etiam ipsa necessitate navigationis expedita atque uti commercii δ). Denique notabile est vel flumina, qua interiecto illo aquarum divortio orientem versus ex Alpibus profluunt, Aquileiensium utilitati paruisse. Etenim memoriae proditur ), imperatorum aetate merces atque onera Aquileiam deportata Saepenumero plaustris ad stuportu advecta esse atque in

'icum p0rtenset aetate liberae iam reipublieae Aquileiam habuisse e loco, quo postea Gradus suit, multa demonstrant. Uberius de portu cet. disseruit audierus di Aquil Romana Areli. riest. I, 9 sqq.). s. etiam Sehreineri dissertati0nem de Grad 0ppid sin Encycl. ab Ersch et Grub. edita, I, 0m 78 S. V.).' es. CIL V, 774, 10 938, 960. 9659. - Certe p0steriore aetate classis Venetum stationem ibi habuit. cf. Not. Dig. Oee. XLII, 3, 44 2lbSeech. In reli triest. 0m XI p. 26 Gregoruttius publici iuris sedit titubim, quo Acilius quidam miles legi0nis VIII. pliellatur missicius. Simillime pr0babile est saepius milites, qui circa illam regionem stativa habebant, stipendia in classe meruisse. f. l. l. p. 269 70. '' Cogitari etiam potest, classis partem ibi stationen habuisse obp0rtorium maritimum, quod ibi institutum suisse iam commemoravi. - Ceterum siletitio hic non praeteream, diligentius si quis c0ntempletur multitudinem stationum, quibus port0ria ac vectigalia prope Aquileiam exacta sint, facile eum intellecturum esse, ubi iure imperium Romanum ἡ0bvectigalium immunitatem' es. Friedi. Sittengeseli. II, 56 esterri. Aliqu0t vectigalium stationes pr0pe Aquileiam institutas enumeravit arquardius, St. V. II, 273, Λ. 3, 5 es etiam Iungium, L. L. 333.