장음표시 사용
11쪽
Rivellum & Amalphim masitimum Campaniae felicis nuc Terra di Lavore dirue oppidum nobile, Fol. r s. Vicum,Surrentum,& Massam novi nominis in Campania selice civitatem, Fol. I i. Cumas,Misenum promontorium, Baias, Puteolim Vulgo Poetzolo, Fol. I 6 Caietam Latij nunc vulgo Campagne di Roma dictae urbem, Fol. Iss
Ardeam,Neptunium, Asturam, Fol. I38.
Ostiam, in Latio in ipso maris Tyrrheni littore, ad Tiberim fluvium situm oppidum,Fol. 11'. Finis Indicis.
12쪽
1 Mantuani Ducatus. Marchis Anconitana.
13쪽
M A quondam orbis princeps &Imperatrix in Latio condita ad Tiberim. Quantus hactio stra aetate Romae ambitus iit non parum variatur P. M. ιJ- nonnulli dicunt, alii r . quidam is . Turres solummodo 363. Portae ro superlunt; nec quae eXtant nunc Turres , iternque muri veterum operum fundamentis insistunt, nec materia lapideve constant eodem . nec res sem in locis quibus olim portae sunt. sed omnia mutata conuersaque reparatorum pro arbitrio ; quippe quia non semel incursione Barbarorum urbs ruinis deformata planeque vastata ac subuc rsa fuit. Insignia hic aedificiatam publica, quam priuata, tum etiam Vrbis illius quondam triumphantiS, atque orbi terrarum imperantis antiqua monumenta, giganteae pio fecto molis opera, si prolapsas in Solum, velut e montibus, testudinum ac foranicum vastas rupes, si turrium atque murorum immanes ruinas intuearis in Thermis, Templis, Amphitheatris, Circis, Aquaeductibus atque Theatris caeterisque publicis aedificiis multis. Stupet non illiteratus hospes, nec sata tiari contemplando potest, inciden, in Theatrum TiΤI Vespasiani, supra septem mundi miracula laudibus evectum, Panthern Vipsanianum, Thermas Caracallianas, Constantinianas atque Diocletianas, provinciarum quasi in amplitudinem extentas, ac urbium magnarum forma, turribus m qnibusque altissimis septas. Miratur tot marmoreos Arcus triumphaleS. columnas cochlides, armorum atque bellorum expeditiones sculptis ad vivum imaginibus referentes: Pyramidum ingentia saxa,&Obeliscorum trabes immanes, quati m evehendarum ob causa in naves fabricatae fuerant, ut veluti iuga montium per fluctus iratos transportarentur. Quid referam giganteos ex uno saxo colossos Castorum ἱπποδααων cum equis exultantibus, atque fluviorum ingentium pro-1irata corpora' tot ex aere marmoreque precioso. & rari generis statuas artificiolistimas, columnas ingentes, vasa, labra, conchas, soliaque balnearia capacissima' quae in Thermis balneisque publicis olim usui fuere , sicut Millae cathedrae pertusae ex Numidico Leucoistylio durissimo perpolitae in Lateranensis Basilicae porticu, vulgi fabulis infames. Hic obuersantur oculos humana statura maiores atque specie magis augustae ex marmore candidistimo statuae: ut pulcherrimus ille Apollo Hecatebeletes Hercules, Veneres, Mercurius Genius principis que Antinoum Hadriam Imp. csse autumant. Nymphet Anapa vomene ad fontem decumbens quam Cleopatram
volunt, ite in ex uno Pario saxo Laocon ille Troianus cum ducibus filijs adolescentibus, duorum Draconum A nexibus
14쪽
nexibus intricatus, atque tantopere a Plinio laudatus; in qua quidem statua ad unguem elaboranda, tres simul artifices sirin mi Agasander, Polydorus, & Athenodorus Rhodi , communi consilio operam & ingenium impe-derunt: raro quidem haec casu inter ruinas aedium Titi Vespa ani Imp. conseruata,& e Carinis extracta est. Sic Tiberis fluvius cum Luna lach nte geminos Romulurn ac Remum ex uno saxo. Sic Nilus ingens Sphyngi innixus, per cuius corpus sedecim cubita pueritvt eos Philostratus Lemnius appellu)lus1tantes eius iniminis incri menta notant. Quorum decim ut sextus humero ipsius insidens Calathum fructibus S soribus plenum capiti
impon)r, atque indicat XVI. cubiti, iustum Nili incrementum AEgyptontactuum omnium urna mas ad T ire delicias non secus ac XV. securitatem, &XIV. hilaritatem. Reliquos in seriores nempe si supra I i. cubitum non excrescat Nilus, famem ac penuriam Egypto protendere Plinius scribit historiae naturalis lib. V. cap IX. H. ccc t iam eleganti is me in ipsa Statua per puerorum gestus indicantur, in cui is item Bali fulices . herba quantae Ilo peculiares ad vivum exsculptae visuntur; ut colocasia, calamus, i .a Yru , . ab v qile, quibus AEgyptus propter Nilum est nobilis. quemadmodum & raris animalibus in cadem Basi non minus eleganter imitatis; inter quae sunt Hippopotami, Ichneumones, Trochili, Ibides, Scinci, Crocodili. Nec desunt perpetui horum aduersarii ac domitores Tentyritae naviculis amnem exercentes, atque Crocodilos remis territantes. Pusillum genus hominu , sed animi praestantia mira, huic beluae infestum, quorum vel voce sola, vel olfactu fugatur non secus Psyllorii natactu aut odore serpentes. Quin etiam Tentyritae, crocodilorum natantium dorso insilientes, iniecta oris rictui
clava tanquam lupato equitantium modo in terram agunt captiuos, coguntque evomere ad sepulturam recentia deuorata corpora, quemadmodum Plinius idem, libri octaui, capite XX. memoriae prodidit. In lior tis vaticanis pontificioque palatio, multa preciosa ornamenta magnς que artis atque elegantiae in picturis. sculpturiς, aut eis tectorio & statuis, cernuntur, ut de in Nympheo Pij IV.Rom. Pontis statuis, signis epigraphis antiquis S praeciosis rarisque marmotibus opulentissimo. Pulcherrimus ille ex Pario pater Oceanus Detis,aquaru in omnium Princeps, rerumque parens, ut eum Homerus appellat ex philosophorum veterum sententia. ini infelio-rit ira elem eptorum ac corporum genitale semen liquidum ex eo per uniuersum exurgere, & propagari volunt, Soliique ac siderum igneis per aquas exhalationibus nutriri. In area Capitolij fons est, si pra quem caput marmoreum muro insertum ex cuius magnitudine colligitur, fuisse cuius iam Colois,et iuxta fon rem inter alia fragmenta reperi tur pes, & pars brachis ex marmore. Itidem insignis magnitudinis ut partes fuisse dicti Colossi vi cieantur. Sub hoc capite in fonte ipso recumbit ingens statua marmorea, quam Marsorium vocant: a doctis pi storius Deus, sule panarius Iupiter esse creditur, quod tumores instar panum circum quaque promineant: alij
existim ant esse simulacrum Rheni Germaniae fluvij. Huic assigi solent scripta famosa, responsoria tamen & anti
15쪽
phona illis quae ad Pasquinum prius publicantur. Pasquini statua est gladiptoris brachijs & facie mutila, ante aedes Alphonii Carasse: huic etiam edicta monitoria, Sc id genus sic: ipturaru assigi sblet. In medio areae Capitolii
statuaeqtic stris tenea, in cuius Baii haec leguntur: Paulus III. P. Statuam e luestrern a S. 1'. R. M'axo Ari . tonio Pio, etiam tum viventi statutam, variis deinde urbis calibus e Veis im, & ὰ Sixto V. P. M. ad Lar r Dre deo 1 Basilicam repositam, ut memoriae optimi Principis consuleret patriae l: ikqrJ1incnta relli cui iti A humiliori loco, in aream Capitolinam transtulit, atque dicauit. Acinoi M. D. l l I. in Polo I Ot moad clivum Capitolinum arcus Septimii conspicitur integer adhuc, in .mGN Uizicta VI . O X terrestris, '' IIa .ritimi pr. viij. Callellum aquarum seu potius cisterna Titi Imp. vulgo LC e sale situ abii 3 sicut domus S Turris Neronis, ex qua iussu suo incensam urbem Ri,mam 7 talprum spa tio cum Voluptate spectauit. Turri militiae,siue arcui Nervae Imp. hodie corrupte Arca Noe vocatur cias , Palath reliquiis,S. Basili, Fanum superstructum est. Vide Tabellam L husciae. ITER ROMA RONCILio NUM, VITER BUM, M O N T E MF A L I s C Ο R V M , V VLsINAM, A QV AMPENDENTEM, S. 1RICUM, VOLATERRAs, LABRONEM Vulso Livomo.
Baccano o. I Onci Ilione O N C IL I o N UM vulgo Ronciglione, oppidulum est in colle, inter Sutrium caede Hetruscorum nobile,&
Graphalicam. Uini bonitate commendatur. Non longe abest lacus Cyminus, a Virgilio celebratus,& lacus Vadimonis hoc longe maior, de quo Livius: inter utrumque est aquarum calidarum copia maxima.
VI Τ E R B V M vulgo Viterbo, urbs Faliscorum, olim Longida di sta, vel ut alii volunt vetulonia, sita est in montis Cymini radice,loco plano dc irriguo, lanideq; quadrato aedificata. Fontes in publico habet duos, abundantque fiugibus dc fluminibus, fontibusq; tam medicatis quam dulcibus,inter quos sunt aquae Caiae, ab antiis quis scriptoribus laudatae.
16쪽
arduq loeo,nobilitatur vino Muscatellia in o& friae ibus quam plurimis. Cato arcem Iti vocar. &ab Argis c dua refert Plinius. Venit hic notada Historia, de quodis in Praelato, nimia vini ingurgitatione mortuo; is dii iter faceret, famulu pi mittere solebat, qui hospitia quaereret, vinis melioribus instructa: ex eo adueniente quaesiuit Episcopus an esset bonum vinum. Famulus ut bonitatem vini eo magis exprimeret, respondit, Est Est & vocem duplicavit. Mortuo itaque Episcopo,iamulus posuit Epitaphium. propter Est Est, Dominus meus mortuus est.
VULS INA vulgo Bolona, ex duodecim capitibus Etruriae una, nunc deleta est, & in villam propemodum conuersa: amplissimo lacui Vuliinensi adiacet. cunis ager olea est feracissimus, & primo anno fructum facit. In lacu, a montibus habitatur, Insiuia in qua Almanicus Ostro Gothorum Rex, Almatiundam genitricem occidi P ssus est, quae adeo eloquens & edocta scribitur, ut extremo assiciendi supplicio eam orantem audientes, moristem plane contempserint.
O. Aqua pendente 8A A PENDENs olim Aquila oppidum est oblongum in monte situm, inter lacum Vulsinensem, dciamnem prilam, qui lapideo ponte, sex fornicum stratui est. Vide dictam Tabellam: Ponte centeno
Simul assisS. Q v IRI c V s oppidum est cum Arce iuxta Osenuam montem.
VOLA TERRAE vulgo Volterra ciuitas est antiquissima dissicillimo asperrimoque iugo imposita; ex primis Hetruriae XIL lano conditore insignis. Murorum forma humanae manus speciem sequitur. Montis enim in quos; sistisiam, quiuis assurgit modicis collisus, inter se paruis,item vallibus dissociatis; omnes clausi muro haud sunti
17쪽
sunt, sed aliqui tantum. M nia ipsa quadrato lapide longitudinis senum pedum, tam assabre absque Bitumine
composito ut elegantiam habeat insignem, maiori ex parte constant. minis in urbem portis aditus datur, pro ijs singulis fons eximius, aquas nitidillimas iacit; intus in urbe bini alij ingentes. Vndique veterrimas ex maria In ore statuas cernere est, quasdam integras, plerasque fractas, magna varietate, uti Sc Epitaphia multa Tabsis marmoreis instignibus inscripta Tuit inter haec antiquitatis monumenta caput ex marmore, Lauro redimitum, quondam in Arcis vetustae, quae maximo quinque collium erat imposita, fundamentis repertum. Vrbis medio vestigia maximi Theatri sita pei sint, &in via quam Curium Martium vocant, martis signum per nobile marmoreum,cum urnis aliquot e X Alabastri te, Toreumatis instigni opere caelatis, in quibus & ignotae quaedam litorae Hetruscas quidam asserunt. Iacet hic item Statua ex marmore, muliebris. am tota, puerum involutum vinis tenens, in cuius Pallae manicis praegrandibus, minutae admodum incisae literae sunt, ut ferunt Hetruscae. Mult pin-supe r inscriptiones eiu simodi, ac item Latinae cernuntur, quae nisi longa narratione commemorari omnes haud possent, & aperte urbis vetustatem docent. Anno 1s 29. Florentiam obsidente Philiberto Auranig Ptincipe, Caroliv. Imp. legato. una cum Clementis VlI. Ponti f. t Oman. exercitu,ut Alexander Medices, ali)que multi exu
les reducerentur, Volaterrae, Cortona & Arerium, Philiberto se dediderunt, ipsique deinde Florentia subacta, in Alexandri Medices, Florentiae postea Ducis imperio Volaterrae permanserunt, cui successit Cosmus Masnus Hetruriae postea Dux.
Orciatico Io Garbo 6 o . Livorno 8Simul
LABRO vulgo Livorno portus est, cui adiunctum eius nominis oppidum. Arx in Insula forma triangulari rebus necessarijs ad defensionem militeque praesidiario instructa est. Unaqtiaeque navis soluit in portu tres coronatis, pro portu Vnum, pro lumine alterum, pro tota accessione tertium. Portus aduersusimpetum aqVarum bene munitus est,&recipiendis navibus onerarijs etiam maximis, accommodatus. Triremes hic sunt more Italo instructae captiuis catenatisque, tum Turcis, tum Italis ad Triremes condemnatis, qui interdiu omnis generis opera facere coguntur, lapides coquere,calcem praeparare; quidam fabri sunt, conficiuntqpinstrumenta nata rica, alv restiones, qui nullam artem norunt, baiulos agunt in compedibus tamen. AEdificia hinc inde noua co- struuntur ia on pauca, habitationibus contignis , quae aduenis paruo locantur, infinita fere & vicina stibi admodum ςpicaustra . sive Fumaria habent, quorum tamen nullum alteri simile, sed singula formae sunt singularis
18쪽
iuxta Portum quatuor in mari Turres conspiciuntur, quarum altissima est Pharus, nautis noetu Iurren praeben Rex reliquis tribus, una semidi ruta, aliae propugnacula su nt, & naves appellentes prae Ierna ig*re eaS cogunCur. E regione ab altera parte, in littore Mola pneumatica siue alata es , Qti ci gen asper itali rπὶ iri frequens Labrouisia unitio incepta est a Cosmo Medice Magno Hetruriae Duce, i c. lici cur li I. . liginita ra Ferdinando MMgno Duce. ITER ROMA SENAs, Pis As, P E T R A M s A N C T A M , 5 A R s ' N A M , G E X U A M , S AV ΟἀN A M, FIN A R I v M, A L BIN G A V N UM, T AB I AI , A L i I N I M I N s V LI , N I C E A M.
ria 9 . Ponte di rena Luci gnanis Monterone S. Angelo 2 o. Si enaro
Simul Io 9.s E N n vulgo Siena, FIetruriae urbs nobili issima csari tum a & amaenissima ad Arbiam fluvium. edito in loco si
ta, flexu sinuo , propter montis dorsum, lateribus angu stior ac proclivior, tria quasi cornua habet, quorum illud, quod Meridiem spectar, latius cst ijs, quae sunt ad ortum & Occasum: nam ea vi bis pars, quae ad Septen trionem exigua prae caeteris &plana est: valles intermediae fere hortis occupantur. Caelum nox ijs infestum est ventis, ager inter sterile Sc feracem medius. Stratae sunt Senae latere coctili, aedificia eius splendida, Turres altae. plateae recteti oblonget, formis est puellarum insignibus, civiumque humanitate erga exteros laudantur Senudomesticis tamen factionibus dissentiens. Forum Licam plum, S multorum laterum, adeo ut propter angulo rum inaequalitatem, forma eius certa dici non possit: in medio profundum, erectima e lateribus, ut pensile vi deatur; et dignitatis haud parum addit fons Brandus ex marmore, cum multorum Sanctorum imaginibus; patet i 2. accessibus, Turrimq; habet quam vulgo Roccabruna dicunt. Palatium tali urbe dignum est, in quo prς- ror vibis cum OptimarIbus habitat; in eo est Globus Geometricus magnus de excellcs. conclaue histori s Rom.& Senei. sium ornatur. Ex Palatio in Turrim illi adiunctam adscensus est per gradus CCXIIX. usque ad camparias, inde ac summum alis gradus sunt L. Academia, a Pio secundo Pontis .Rorri. hic insti tuta: is quoque Portiis cum fastigiatam suae ge nri Senis statuita de parentibus splendidu Epitaphium e marmore posuit cum inscriptione. AEdes maxima divae Virgini Matri sacra, splendidis ac sumptuosis, quae tota Europa sunt Fanis annumeran
19쪽
da est, siue prscium marmoris, siue excellentiam operis ac artificij, quo facta spectes. Est etiam hic amplissima domus hospitalis, miserorum ini igne ac periucundum refugium: Distincta sunt loca virorum, ubi lecti circiter CXXXV. & mulierum ubi lecti circiter CXX' III. in triore parte, conclauia numero XLVI sacerdotibus, &8s qui infirmis seruiunt destinantur: Celis penuariae de vinariae hic admirabiles; in his vas unum, tot vini Cado rum capax, quot dies habet annus, Artifices hic dc mercenarii omnis generis sunt. Non selum hic infirmi S qui Corum curam gerunt, aluntur, squorum numerus DCC. sertur sed & quotidie Monachis alijsque hominibus
dantur eleemosynae, pueri expositi iij aluntur: foeminae cum adolevere, viris cum dote elocantur: masculi ad arrificia traduntur. Hoc praeclarum δί omni praedicatione dignum opus, a Sutore inchoatum aiunt, auctumque deinde aliorum hominum collatione de liberalitate, adeo v t ipsius Reditus ad 8o. ducatorum nullia ascendere fama sit. Collegium, quod Sapientiam vocant, ab Andrea Galerano, cive Senensi initium sumpsit; in eo certis personis praeter cubiculum, panis, vinum caro . Obsionia dantur, ea conditione, Ut in annos . aureoSTO. Mumerent; diebus quibus carnium esses interdictus obsonium datur. Admittuntur omnis generis homines itali, Hispani, Germani, quibus haec ciuitas valde placet, propter situm, aeris temperiem ipsis commodam ci vium
hos italitatem, & forminas placidas, doctas, lechas dc ut pudicitia fert, benignas Ecfacetas. Delitiae Italum. Vide dictam Tabellam Thusciae.
Certaldo sS. Maria de monteo. Pisas Castet Florentino
P i s et vulgo Pisa urbs est Hetruriae antiquissima, a Pelope Graeco ante Troianiim bellum condita; primum Alphea dicta. Sit sunt Pisae loco plano,dc Tyrrheni maris littori propemodum insertae, frugum copia, saxorum Operibus, serenitate 3 salubritare caeli clarent. Olim florens & felix civitas, nunc inti equens &deleria, tantum pene hol rorum, quantum aedificiorum intra m nia est. Virorum fortium altrix, &Saracenis olim inimica, de quibus insignes victor as adepta, tantae quidem potenti , Ut centum elua familiae, centum naveS rostratas, Driuato sumpto edificarint, oc ad bellum maritimum exornarint. Templum Cathedrale quod anno I 193. conflagrauit. fuit ut etiamnum videre est praetiosiissimum&peiae totum marmoreum, fultumque in parte interiori
columnis ingentibus 48. quet ex spoliss Hierosolymitanis apportatae esse dicuntur, sed nunc omnes conquassatq& ruptae
20쪽
&mptae sunt. Prae foribus templi columna est, cui urna imposita, in qua Tributum colligi Iulius Caesar iussit Charactere peruetusto inscripta sunt haec verba. Queste ii vaschil me ster Iulio C: Piare, si facena tributare. Iuxta hoc Templum spatio tamen intermedio sita est: Turris pensilis, ii Campanile, artaticio in lignis de marmore ill siris, nulla est alibi similis, excepta Turri Bononiensi Garisendi di ista, quae tamen Pisanae illius magnificentiam, nulla ex parte assequitur; illa enim ex cocto tantum lapide, hec ex solido marmore facta, illa mutila atque imperfecta, haec pede stillima, & Marmoreis columnis siuffulta, & undique . ambulacris siue Pere stilijs pulcro ordine circumgata est: Ab altera parte Templi Cathed. est Ce mirerium, vulgo ii Campo sancto d1ctum, visiudignissimum: longitudine & latitudine Arcae Noe respondere dicitur. Pitcturae ibi in parte interiore, per circuitii iunt, veteres quidem sed artificiosae, inter alia Asinus, eodem & quasi directo intuitu astantem praetereuntemque, & in quascunq; partes se vertentem aspiciens. Ibidem sub Porticu monumentum Decij. I. C. cui inscriptu, Philippus Decius siue de Decio Mediolanen sis I. C. celebri fama notasIimus. Primum locum stud ij in Iure Ca- non. & Ciuili tenuit, Pisis, Senis, Patavij, & demum in Gallia . reuocatus in Italiam ab excelsa Florentinorum
republica, stipendium iJOO. Aureorum exlecitura in Anno consecutus est: de morte cogitans hoc sibi monumentum fieri curavitne posteris crederet. Quod in medio circuitus est terrae spatium id nullo Silice tegitur,cum terram illam Sanctam affirment, in qua cadavera sepulta, et . horarum intervallo consumuntur; inde fit ut quaevis modicum sit: tamen infinitis, qui ex omnibus totius civitatis partibus, Omnis aetatis, sexus, Sc ordinis eo inferuntur, sussiciat. Templum S.Ioannis Baptistae e regione Templi Cathed. situm est: in eo columna ex marmore, cui artificio singulari inciis figurae. Item Baptisterium D. Ioannis, in cuius medio statua illius ex politissimo marmore. Chorus, Ut vocant, exiguus quidem locus, ut&ipsius Templi proportio exigit, tamen politissimus est, &cero strato siue opere in testulato scite admodum exornatus, &circumcirca variegatus. Ibidem a tergo dexterae partis chori, in venis quibusdam marmoreis conspicitur nativa monachi recumbentis esti ies. Institutum dicitur Pisis uniuersiale studium Anno 13O9. Domus Bartholi in via S. Mariae maioris, non pio cul a templo Cathedrali, adhuc cernitur, & restaurata, inque utilitatem publicam conuersa, a Fordinando, Magno D ce, talem habet inscriptionem: Ferdinandus Medices, magnus Dux Hetruriae tertius, has aedes , 'quas olim Bartholus iuris interpres celeberrimus incoluit nunc veneratas & instructas, adolescentibus , qui ad philosophoru& Ι. C. torum scholas missi, publico urbium atque oppidorum sitorum sumptu, separatim alebantur, publicae utilitati consulens addixit, legesque quibus in victu, vestitu, vitaque simul degenda uterentur, tulit Anno salutis i 393. Hortus Magni Ducis medicinae studiosorum commodo seruit: in eo quam plurimae herbae, fructusque exotici dc rari, optimo ordine dispositi, inter alia Ficus Indica, mirabilis visu. In aedibus horto ipso contiguis re