Dissertatio medica de methodo medendi morbis quae adstruit: per morbos produci salutares effectus

11쪽

-Febris . q. I.

I o quidem scio, magnam esse vim errorum in animos hominum , et neminem

ad hanc diem usque febris dedisse definitionem , quae sit explicita atque omnibus absoluta numeris. Sed hoc meum non esse j dlso, falsas nunc. refutare opinim , qai Linri a ii 'putant: hedrim esse spasmum periphericum cum pulsu mutato, et ivit HoFMANNVS qui primus eam haberet sententiam, quam nostris temporibus suam fecit C ri m. Ni ΕΤ ZΚI, sed contra eam prolixe disseruit, Ill. ΝΙ-CO L AI, meus in medicina antecessor, et summias

et singularis, cui et scire meum et felicitatem, quae hinc pendet, unice debeo, cuius videsis Abhandiungvon den kalten Fleberia, in der Vorrede. Quanquam autem a sententia abstina, febrim esse spasmum periphericum, Cum ille, si forsan adsit pro effectu febris

12쪽

8 DISS. DE METHODO MEDENDI MORBIS.

febris potius habendus sit, tamen ad sententiam H manni descendo, quae in Med. Rat. his concepta legitur verbis: licet febris humano generi tam infestus et

pereicialis sit morbus , hanc tamen peculiarem obtinet δε- cultatem ut motu iliti si/io et prostremuo, quo abson itur

Auct ori, causam suam destruat sic seu um sanare possen.

Bog RHAAVI Vs longe quidem aliter sentit, is enim naturam febris in eo positam esse putat, ut concinne definiri queat, per Velociorem cordis contractionem, cum aucta resistentia ad capillaria, attamen concedit, febrim esse sanationis causam et salutares febris este actus his exponit verbis Aphorism. DLXXXVII. Fe bris effecitas celerior liquorum expulsio, propulsio, stagnantium ngitatio , omnium permisio , re si lentis iubactio, coctio, sit cretio cocti, ci sis ejus, quod simulo et coagulo febrim Iroduxerat. STATILIUM ac qui ejus adprobant placita, febrim definire per motum naturae salubrem,

sive naturae conamen salutare, quod ad corporis conservationem tendit, hoc inter Omnes constat. Eo, quo nunc V, 4musesse Πῆψοῦς, eandem adprobat ententiam ΗΕΗΕΝ 'NEIU tlaeraptu typis tab .clum ex scripta, is enim Glcit : omnes febres rctione ultimi filis, quem natura intendit, siunt i aluictres, nec viabolis aut pestilentialibus exceptis, utpote quae venenum quo que modo Diluine susceptum vel sponte nuIum, siub jorma cai bunculorum, bubonum, expellunt, si vis vitae jussicit. Videatur et o Idenhamius Oper. p. m. O. 'g. II. Laudandus venit etiam RICHTERus Ili qui indist . de justo febrium moderamine. Gott. MDCCLIII 3. V.

13쪽

DISS. DE METHODO MEDENDI MORBIS. 96. U. erudite febrium salutares effectus explicuit. Sim-

pono , inquit, Diorbosi aliauid in corpore haerere, quod vita- lena circuitum et commossa ab eo pend ntia vario σradu Ἀ- Iercipiens febrem excitat, quae alioquin a levior bus vitae erroribus nata, ponte de morat et cito. Hoc morbosium ein Νbdis, sive udis haerens leges circuitus turbet, sine dubio eget correctione, qua steti in ad statum natur lem et Iristina iunctionum ob equia redeat. 9uod si motunatui ali mo; bosum illud non pissit, vel ex latebris, quas occupat, expelli, vel expulsum et humoribus circumeuntibus mixtum, coqui fatis et si bigi in foco vi cerum, vel elu is coctionum praesidiis ex animalis oeconomiae fnibus exturbari,spes usta concipitur, tore, ut sub auctiori cordis motu, tuo cres evre actiones surdorum in vasia, vafrum in Mida, molimen illud correctionis vel expulsonis siuccedat, si te sub illa omnium inscela et a Itatione cr&dum, quod resistit, vel asimiletur vel siemrcoctum exterminetur. Illustris BRENDE LIVs, qui cum inter vivos adhuc existeret, medicus aevi nostri si immus, quem, Ob praeclara in medicinam merita, nunquam magni non faciam, eandem Veritatem cognovit, quam in diss. de justa methodi refrig. in morbis aestimat. Gott. MDCCLII. g. II. verbis eXposuit sequ: - - namq&e Ut morbida materia, quae altius viseribus impacta est, eliminetur, in confessio est, tum eam aptam feri debere, ut excerni possit, id est, attenuari, a locis ubi adhaeret soldi, econnubio salubrium siegregario tum vias pariter ita expeditas reddi debere, atque emunctoria reseraret, ut excernenda libere dimittant. Neutrum vero horum aliter fieri potest, nis per varios jugiterque repetitos Alidorum pariter ac idorum motus, qui ab irritatione rerum praeternaturalium

14쪽

io DIAS. DE METHODO MEDENDI MORBIS.ralium orti, has ipsas cum duffimeant abstergantque, tum

executi mi forasque Irotrudaiit.

q. III.

Erant qui variis contra me pugnarent argumentis, nec inter haec ultimum erat, quod nunc apponam. Adfirmabant autem: esteistus salutares qui fiunt in morbis, per accidens tantum evenire, quod exinde cognosci possit, cum nemo neget per anni spatium tot millia hominum morbo mori ; quod neutiquam fieret si ex morbo effectus salutaris, sed omisere viri doctissimi, per anni spatium itidem aliquot millia

hominum ex morbo conValescere, absque ullo medicaminum usu, cujus ratio eX morbi stimulo atque sic aucta vi corporis Π stri, concipitur. Qui me norunt omnes, eos non fugit, me in eo Omnem collocare operam, ut eorum, quae vera sunt in arte nostra, cognitionem nanciscar solidiorem, qui fit, ut plane alienus sim ab omni contradicendi studio, nisi veritas, et vis argumentorum, pro me militet, nec moveat me inclarescendi cupiditas ea refellere, quae mihi inopinanti fuere opposita, sed veri tantum amor, sum enim certo persuasus, effectuum qui fiunt per morbos, cognitionem, multum adferre utilitatis in iis curandis. Quae autem f. I. II. ex variorum scriptis adduci necesse duxi, ea probant, omnes conceGere, materiam quae febrim efficit, ita agere, ut eX stimulo, quo si lida irritat, major lidorum in fluida actio, hinc mo hidi mutatio, expulsio atque excretio istius, diversa prout diversa morbi materies, quod et RiCHTERVS laudatus adfirmat l. c. sequ: quo major ex febre nata obstru-

15쪽

DISS. DE METHODO MEDENDI MORBIS. II

obstructio, eo major vis movens, ita sensim vincitur obstaculum circuitus, et sagnantia attritu solvuntur, mixta cum coctis humoribus subiguntur, vel f incocti aliquid et noxii retinent, critice expelluntur, sudore, lotio, alvo aliisque viis, hujus vel illius materiae morbi ae excretioni opportumioribus. Sed nunc ad metam propius accedendum erit, ubi ex antecedentibus facili deducimus negotio: Febrim, si juste incedit, atque typume 'cte servat, non esse cohibendam, cum sit praesit. dium potius, quam ipse morbus, hinc omnis medela, quae cum febris indole congruit, in eo absolvitur, ut ejus typi habeatur ratio, hinc augenda febris, si1 justo

minor, tunc Vero tantum imminuenda, si nimius calor non resolutionem, cui vis inest remediatis, sed destructionem indicat humorum plenariam, ex quibus si1-mul cognitu erit facile, verum esse axioma quod si AH LIus olim dedit: morbi materiam ex motu esse dijudicandam. Sunt febres quae nullis plane indigent remediis, quaeque sponte in aegri salutem cedunt, quales sunt V. c. ephemera unius vel plurium dierum, tertiana simpleX, intermittentes quae verno tempore accedunt, ex sanguineis pleraeque, et ex

his illae inprimis, quae juvenibus familiares sunt quaeque a plethora corpus liberant, nec non eX numero cxanthematicarum nonnullae.

f. IV. Febres quae quidem prioris deprehenduntur esse indolis, non ob id, quod sinat febres, necant semper et mortem adducunt, sed quia neque solida neque fluida qualitate sunt praedita, quae sufficit ad morbidum

16쪽

exterminandum, reciproca enim morbidi et istiugquod sanum existit, requiritur actio, ut vero salus obtineatur, vires Vigeant, necesse est. Conducunt ergo medicamina febribus, quae modo febrim augent, modo infringunt, nunquam Vero, quae prorsus reprimunt, nam febrim febre curare convenit, quod et HEBENSΤREIΤIVs l. c. demolastratum dedit thesis haec , , febres se criticas et pro moribus naturae Jontaneis habendas esse, stabilienda est, tanquam I rincialium primum, ex quo omnium febrium curationes suunt, utpote quas 3nedicus non impedit , sed juvat , et intentionem naturae conjectura rationali adsequi tentat, ut medicamenta excogitet, quae hoc naturae i opus sublevare, et impedin trita, propter quae jebres diuturnae sunt , aut periculosae

evadunt, remodere Taleant. HOFFMANNI Verba, quae

exstant in Rat. System. utique digna judicavi, quae

hoc loco adlegarentur: pernicissem omnino es molimen, febriles in salutem tendentes motus imprudenter medicinas pendere, fgprimere aut plane tollere velle. Secundandum potius naturae salube=Timum opus, quod per auctiorem progresidum humorum motum, ad correctionem et resolutionem materiae morbiscae i usque tandem excretionem dirigitur.

fCHOL. Ex hae febres sanandi methodo, facile persincitur, medicum esse et ministrum et dominum naturae, est enim cius vires ita dirigere, ut salus obtineatur.

Febris

17쪽

DISS. DE METHODO MEDENDI MORBIS.

Quae generatim exposita fuere . I. II. III.) ad febrium species nunc adplicemus. Agmen ducant exanthematicae, quae modo benignioris, modo autem peioris deprehenduntur esse indolis. Omne harum febrium discrimen, quod sensus incurrit, positum est in diversa exanthematum specie, alia enim aliam induunt speciem ceteroqui sub eadem incedunt larva, notamus enim templis ebullitionis, eruptionis et eX- siccentiae, quae tempora servant omnes exanthematum species, petechiae nimirum, morbilli, purpura utraque, variolae, hoc tamen Variolae peculiare habent, ut in illis quatuor observemus tempora, pustulae nimirum eruptae, non statim sub forma squama-.rum siccariarn decidunt, sed in pus foedi odoris vertuntur. Febrium eXanthemata nil esse aliud, nisi crisin metastaticam, qua cutem VersuS morbidum deponitur, recte utique statuo, et Omneg in eo mecum conveniunt, eXanthematum eruptionem esse motum, qui

si debite suoque contingit tempore, morbum levat, quique ad ejus sanationem multum valet- Est igitur in morbo flabrili exanthematico, quaedam metastatica crisis, qua cutem Versus morbi materies propellitur ad eruptionem tendens, hinc eX morbo salus. Naturaeeste flum forsan Tu dicis B. Ll sed naturae actio, quae licet adesse debeat, nil nisi vera es: reactio, hinc ipse morbus naturae Vires dirigit ita, ut salus obtineri. queat. Quae cum ita sint, non possum quin concludam, in eXanthematum eruptione hoc tantum opus

18쪽

1 DISS. DE METHODO MEDENDI MORBI s.

esse medico, ut vires ad finem consequendum dirigat, hinc modo convenit, Omne quod deficit, augere, quodque modum excedit, infringere, nunquam vero actio, quae partim viribus morbidi, partim naturae viribus, hoc est, naturali quae restat constitutione, debetur, penitus sumaminanda. Favet nobis sYDEN HAM, is enim Oper. p.m. ZO4. dicit: indicationes sin febre variolosa) curativae eosunt dirigendae, ut naturalis per protu-Ias evacuatio rite administretur , alibi vero scribit: concoctionem ut acceleres , non sat Mendum nescio quibus attemperantibus,sed febris effervesentia tamdiu permittenda est,

quamdiu salus aegrorum pasta fuerit. g. VI. Probe quidem scio I. A. NE DELiv M in dis . de

vi naturae humanae medica, stare contra me, attamen

concedit *. XX. quo activioribus salino - sulphureis rarefactivis gaudeat materia morbida parriculis, eo magis rarefactionem et acrimoniam et per consequens, pulsum et calorem auehim consurgere, et tunc, si ea permaneat in humoribus ita affectis proportio, ut praevalens sit constitutio naturalis residua, tunc, inquit, febris sponte sanatur. Qtu medicinam faciunt, dum morbis mederi student, quae dixi g. V. et hac ipsa) artis usu probant. Quamdiu enim tempus durat, quod ebullitionis vocare consueverunt medici, parum propinare solent, elapsis vero aliquot diebus, appropinquante illo morbi stadio, quo exanthematum eruptio contingere solet, tunc moris est, medicaminibus uti, quae vim pellentem augent, si vis vitae non sufficit , si nimis emores crint eXanthemata , quod fit . inpri-

19쪽

DIss. DE METHODO MEDENDI MORBIS. Is

inprimis, si variolae confluentes eXistunt, tunc adhibere solent remedia, quae quodammodo sedant. Stimulum desiderant fortiorem , qui miXturis aleXipharinacis, sive beZoardicis tincturis uti solent, et pro meo quidem judicio, stimulus eX medicamine, tunc stimuli ex morbido vices explet, nam quaecunque vim augent pellentem, id praestant ob stimulum, quo vasorum validiorem concitant motum, hinc in aprico positum est, medicamina, quae irritando agunt, morbidi corrigere inertiam, atque sic majorem morbido conciliare vim, qua demum agat, ut vis vitae ad pugnam incitetur, necesse est. Sic nos longus rerum usus docuit, camphoram prodesse, si longuor ex debili judicatur pulsu , jam vero compertum fatis habemus, volatilem esse materiam exanthematum, quae qualitas volatica, si deficit, camphora reficitur.

' VII. . Certam hujus febris notionem habes, si dicis, cile sebrim quae nascitur ex inflammatione partium nostri corporis quarumcunque, eX quo apparet esse febrim symptomaticam. Sed non quaevis inflammatio febrim adducit, nisi obstructio, ex sanguine nata, paulo sit major et pars affecta sensilis, hinc viscera imprimis nobiliora, ut hepar, pulmo, nec non partes membranaceae, ut pleura et intestina, quippe quae ex membranis composita diversis, prae ceteris inflammantur saepius. Quae autem in omni sanguinis in

20쪽

:6 DIS A. DE METHODO MEDENDI MORBI s.

censione adesse debent, sunt: stasis, obstructio, motus intestinus audius, irritatio, hinc istius quod vasa obstruit, actio in vasa interclusa naturali major, hinc conatus ex stasii ad expediendam stasiin. Breviter nunc: explicandum erit, quae in curanda inflammatione vel omitti vel tentari debeant. Adfirmo autem, et hic, ad febrim persanandam et auferendam stasiin, opus esse stimulo, et decenti resolutione, quibus rite sese habentibus, cessabit inflammatio. Fac cesset decens resolutio, tunc habebis scirrhum, si ve induratam partem, hinc nulla obtinetur salus, nullus si admittitur intestinus motus. Remedia igitur strenua censeo, quae attemperando agunt, sic enim discutitur stasis et salva manet solidorum integritas, semper Vero nocent, qUae incendium penitus extinguunt. Quod ea quae adserui, vera sint, eX eo animadverti potest, cum saepius, si resolutio est justo minor, salibus mediis, ut tartaro vitriolato, arcano duplicato, tartaro citrato, et

similibus, discutienda sit stasis.

ebris Intermist ΠΙ. f. VIII.

Cum annum retro, in dissertatione a me edita, effectus intermittentium quae sanitati opitulantur, jam CXplicaverim, cumque praeterea GESEN Ius seorsum hanc rem tractaverit in opella, quae in tabernis venum prostat sub titulo: Versiucb einer Betrachiung der Mech- se eber und threr murchis en in die Gyyyndheit des me kiblichen Lorpers. Heimst. I sa. 8vo. nimis forem