Compendiosa institutionum justiniani tractatio : in usum collegiorum

13쪽

INSTITUTIONUM

JUSTINIANI

TRACTATI

COLLEGIORUM.

Editio tertia prioribus Auctior sumendatior. ULTRAIECT 1. Ex Oscina Gui1 iELM1 ande WATER, Aca'

demiae Typographi clam ccv I

15쪽

Lectori Benevolo S.

ro usu: noeessitate Compendiorum in iure, proque hac tritici tuta docendi methodo Apologii facere viX

perae pretiunt duco: fecerunt id pro me magni viri ea comprobat quotid ana Xperientia, commendant felices studiorum eXitus. Dispendia vocent alii sed ita proculciubio compertum habent, eos qui sine hac quas pyxide mutica vastum ingrediunturjuris Oceanum, aut serti aut nunquam optatum ingredi portum, sed plerumque incertitudine luci uantes miserum facere naufragium. Quid tum, dicat aliquis, sit ita tu tamen novo hoc quid molirit compendio Nonne satis compendiorum in lucem prodierunt, talium quidem quibus nihil superaddi posse videtur ut merito inutilis hic conatus videatur ac supervacuus . Non plane renuo Lector, sed prope est ut idem sentiam, ne-qUe enim e Corum numero sum, quibus Olupe est autores audire, scio non hoc scribendi genus esse, quod Erudito orbi placere potest: sed quod titulus indicat, nullus alius hujus compendii scopus, quam Collegiis meis ad Institutiones inservire. Scilicet jam ab eo tempore, quo publico docendi muneri adscriptus sum, compendium hoc scripseram in usum privatae institu a. Iionis,

16쪽

tionis exinde studi si qui mihi operam dabant, avide id compendiis residerare, raescribere

coeperunt, Credentes & forte non abs re perquam utile sibi fore si eadem verba definitionurn& divisionum qua repetere possent, quae in collegiis audiverint increscens autem in dies numerus compe dio hoc cum potiri non potuit, quotidianis emgitationibus petere caepit, ut Typis mandar tur. Ego, qui nihil magis cupio quam ore ni ratione Auditoribus meis prodesse, facile esia, parum sollicitus quid alii judicaturi sint legitimo hoc tramite secure calumniantium & obtrectatorum iniquitates eXpellam , aut contemnam. Hoc modi, si Lector, praefabar, cum prima vice hoc Con=pendium , lucem Jerit; cumque deinceps hic o alibi, magna copia distra Ia fuerint

exemplariss non me mea utcunque exiguae Danituit

opera sed petenti Typographo cum eadem , non Major, des ientibus exemplaribus, premeret necessitas, idem illiscrecudendum mandavi. In nova hac, iam rertia aditione id non tantom egi, ut emendatior prodiret, sed etiam multis titulis quadam, quae necessaria videbantur, adjeci; ita tamen ut intra terminos, quos Compendiam ad Institutione desiderat, manser Vale.

17쪽

INSTITUTIONUM.

tuor, Institutio=res, Pandectae, Codex in Novella. tium fecis Imperator B- finianus a Codice, quem ex Constitutionibus disspersis in tribus Codicibus, Grelorianos Hermogeniano, ct Theodosia

iano, in luculentam erexit consonantiam a g. 2. h. ι'.

o Codex prodiit o. salutis 29. Postea curam extendit ad Immensa veteris prudentia volumina, b eaque inquin- d. g. 2.quaginta libros redegit, quae Pandecta, etiam Digesta dicuntur: prodierunt o 333. mense Decembri. Eodem anno componi curavit Institutiones C Deinde Anno 34. edidit sicundum CF p Π O. Codicem, qui inde dictus es Code repeti Gin .dis. tae Lectionis d. g. 3. Confit. Huic codici postea fise ab Pner βιὸ se V encs d. ab alio, saltem privato addita punt Authentica.

18쪽

6 COMPENDIOSA Tandem Novellas promulgavit Myi

nianus, qua nomen habent ex eo , quod

omnium Novissimesunt edita, non uno,sed distinctis te o bus. In litutiones punt totius Legitimassientiae, e g. . F. M. id est Iurisprudentiae, prima elementa C. Materia Institutionum est Pus, quod in usu est, seu quod nunquam in desuetudinem abiit, sive quod in usium revocatum, i b. uti vel de 'Iου ab Imperatore Constitutum est f.

LIBAE PRIMUS

TI Tu Lus I. De Iustitia Iure D. I. T. I.

luntas jus suum cuique tribuendi, a Vulgo dividitur in Universalem& Particularem, niversalis est, quae versatur circa omnes'irtuti species. Particularis, quae in aliqua virtute particulari oceupata est Haec iterum vel commutativa, vel distributiva statuitur. Commutativa est, quae sequalitatem in commerciis servat. Distributivi, quae versatur Circa praemia dc poenas pro cujusque meritis distribuendaλ

19쪽

lasTITUΤ TRACTAT. Jus est ars boni di aequi. A LIoer .h.t. Hujus juris notitia vocatur Iurisprudentia. Jurlprudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia, justi atque injusti scientia. c g. . h. t. l. Jurii pracepta generalia sunt tria Ho 'tis' 'Mnelle vivere, Alterum non laedere, Suum

cuique tribuere. g. 3. h. tit. .

Jus vel est publicum, vel privatum Q

PM cum est, quod ad latum Reip. I. g. a. eod. primario pectat. Id consistit in sacris, 1acerdotibus , foederibus &C. f d. l. g. a. Privatum est quod primario singulorum utilitatem spe fiat g g . r. De hoc jure acturus Imp. dicit, illud collectum esse ex ure Naturali, Gentium & Civili b I. ult. h. sit. TIaeu Lus II. Dejure Naturali, Gentium 2 Civili.

JG naturale est, quod natura omnia

animalia docuit, a sive quod homine apr. ins.h.tit. Cum brutis commune habent, qua- S J V δε tenus illi hoc taciunt CX Urei ratione,

haec ex instinctu naturali. Quo pertinet marisin feminae Conjunctio, procreatio Meducatio sobolis, propulitatio injuriae &c b bdd. r.

20쪽

8 COMPENDIOSA Pin gentium est quo gentes huma-

Ius. Ob Est vel prirnaevum, vel secundarium. Primavum est quod ratio naturalis immediate inter omnes homines constituit , d apud omnes per aeque observa-

Huc pertinet religio erga Deum, e I. Σ.F. HI . morerga Patriam, parentes, e&C. sty Secundarium est quod gentes usu humanis necessitatibus eXigentibus con- g. 2. h. m. stituerunt f Huc pertinent bellae, servitutes, dominia, obligationes, d omne pene con-

di Jui cisile est, quod quisque populus f. i. h. ti liber sibi ipse constituit. Per excellentiam sumitur pro jure Ro-

Estque vel scriptum , vel non scrip-

fi Jusscriptum est, quod publica autoritate sancitum, promulgatum est, ut pro ure ac lege obserVetur. Juris scripti species sunt Lex, Plebiscitum, Senatus constultum, Principum placita, Magistratuum edicta, Respon-

- ' si Legis vocabulum triplici modo sumitur latissime is tunc etiam jus non scrip-