Compendiosa institutionum justiniani tractatio : in usum collegiorum

21쪽

INsT1Tuae RACTAT striptum comprehendit vel late I t, tunc ita definiri potest. Γ ς ε μ Lex est sanctio ad Reipub bonum lata , omnes subditos obligans. Vel radi pro lege Romana , quo pertinet definitio Imperatoris Lex est quam Populus Romanus , Senatorio Magistratu interrogante veluti

Consule, constituebat. n g. .h. iij.

Plebiscitium est quod plebs , plebejoMagistratu laterrogante,veluti Tribuno,

constituebat o HS. . b. t.

Autoritatem acceperunt plebiscita per legem Horatiam, quae postea per legem Hortensiam est confirmata. Senatusconsultum est quod Senatus u-bet atque constituit g. s. h. tit. Principis placitum sive Constitutio est jus

quod Principi placet, ut legis habeat

Hujus species sunt tres, Rescriptum, f ' Edictum, mecretum. drisi. ' scriptum est epistola principis, qua de jure consulentibus respondet; quae 'si respondeat Civitatibus, Universitatibus, aliisque collegiis de jure Consulen

tibus, vocatur pragmatica notio. s L . . I.

dictum est quod princeps proprio ' si μ' Ilς motu Constituit, ut ab omnibus serve- , A s De-

22쪽

xo COMPENDIos ADecretum est sententia principis, quam inter partes litigantes causa cognitapro

uri. s. h. in nuntiat.

Δ- - ἡ constitutio principis vel est generalis,

si quae pertinet ad omnes, es pecialis quae aliter vocatur privilegium. Privilegium est jus singulare certae personae vel re t plerumque ex singulari fa- L. 16.F. de vore constitutum. In Estque vel reale, vel personale, Reale transit ad haeredes, Persῖnale non egrex L . 196 ditur personam cui concessum est. n. F β γ Magistratuum edicta sunt jura consti a g. a. h t. tuta a Praetoribus' dilibus a. Hoc

b d dus aliter vocatur Honorarium. Responsa prudentum sunt sententiae Opiniones eorum, quibus permissis e- λ . h. Et rat de jure respondere. L .f. s. h. f. P non scriptum est consuetudo. Con- 'ma. 633 j seu do est jus quod usus de diuturni mo- e res utentium approbarunt, legis habens Vigorem.

Jus adhuc dividi potest in mutabile de

e g. II. h. sit immutabile.

Immutabile est jus naturale cius gentium primaevum , mutabile est jus s. a gentium secundarium, de his Civile fobjecta uris sunt tria, personae, res

23쪽

O Mnes homines vel liberi sunt, vel

Liberi sunt, qui libertate gaudent his. fervi qui in justa sint servitute. Libertas est naturalis facultas ejus quod cuique facere libet, nisi quod vi aut

jure prohibeatur. g. I. h. tit.L.

Seroius est constitutio juris gentium, Stata his. qua quis Dominio alieno subjicitur con

Servi alii nascuntur, abii t. g sicuntur ex ancillis nostris. dg q. h. it. Fiant aut jure gentium, per captivitatem aut jure civili, quando liber homo major viginti annis ad pretium participandum se venundari passus est e a. d. g. . LV.liisque modis. X. f. d. tuo In servorum conditione nulla est differentia liberi autem vel sunt ingenui, vel libertini f. fg. . eis.

D Ingenuis.

'e vi est qui ex matre libera natus est. Nihil interest utrum mater par

24쪽

11 COMPENDIos Λtus, an conceptionis, an medio tem atet. F. iij. d. pore tantum fuerit libera a 's' Ratio est, quod hoc casu partus sie-quitur ventrem , seu conditionem ma-

Si quis ingenuus natus est, ei non ossicit , si in servitute injusta detentus sue.

eL 1. h. iis su dc Testamentum.

V icta fiebat manumissio apud Magistratum, adhibitis quibusdam solennitatibus. Censiu fiebat manumissio, cum Dominus producebat servum in campum Marintium, ut ibi Censum, id est libertatem ia' inter reliquos cives profiteretur. μί' V Τo qui modo successit manumisii ine l. I. c. e his Ecclesia, quae fiebat teste tota Eccle-

25쪽

INITITUT RACΤΑΥ aue Testamenio fiebat cum Dominus suo servo in testamento directam aut fideicommissariam libertatem Concedit in . de Minus solennes modi fiebant inter a s A. t micos, per Epistolam, item per adhibitionem mensiae, cum servus libertatis dandae gratia adhibebatur Convivio, adhibitis tamen quinque testibuS. g g --.I, I. . Cum autem manumisso sit actus vota 'luntariae jurisdictionis , quovis loco tempore peragi potest. I. a. P. h. e. Libertini olim erant triplices, alii s . Dedititii, quorum conditio omnium pessima erat.

Latini Puniam quorum conditio erat melior, Cives Romam quorum con ditio optima erat i g. I. O h. L. Verum jure novo una omnium conditio est, de fiunt Cives Romani. A ,

uui , ex quibus causis manumittere non Assum D qO. T. P. C. 7.

r. II.

MAnumissio quandoque impeditur

per legem Aliam Sentiam 4 per ah. it. legem Fusiam Caniniam. sit.seo. Plura fuerunt Capita legis graiae Sentiae a

26쪽

14 COMPENDIos Atiae hoc titulo duo referuntur.

Primo a te cautum ne Domino liceat manumittere servum in fraudem credito- et r. h. tino rum , V Dominus tempore manu-

inissionis non fuerit solvendo, sive datis libertatibus desierit esse solvendo, modo animus fraudandi di eventus fraudis

g. . h. t. l. Concurrant.

79.j GR 1 Permittitur tamen Domino, qui non est soluendo uni siervo libertatem in testamento dare, eumque heredem necessarium

ebri h. tu instituere.

Quid si servum simpliciter heredem

scripserit, tacite etiam libertatem dedissessi. 2. h. ut intelligitur fSecundo capite cautum, ne Dominus minor viginti annis servum manumittere possit, quam si dicti apud consilium ju-sa causa manumissionis , fuerit 'probata manumissio. Causa justae sunt si dominus patrem vel matrem, vel filium aut filiam, fratresin sorores, vel ancillam matrimonii causa, vel servum non minorem septendecim annis procuratoris et .s t. habendi causa manumiserit gSi autem semel haec causis approbata fuerit, retractari nequit, etsi salsa fue-

Secundum hoc caput Iustinianus cor-ig. 6. h. tit. 1 eZit constituit ut Dominus natus

27쪽

LEge Fusia Caninia certus modus si

ve numerus Constitutus erat, quem ita manumittendo excedere non licebat a t. h. sit,

Hanc legem Justinianus sus ulit, quia libertates quodammodo impediebat. t. . . de

De his, qui seu vel alieni mris sunt.

D. I. T. 6.

ltera divisio personarum ratione fa- miliae est, quod quaedam per nae sui juris sunt, quaedam alieno uri subje

Sui juris sunt Patres familias stive puberes sio impuberes b alieni uri sunt L .F---t. illi, qui sunt in potes ate patria, aut DO-

Dominica potestas est jus, quod Do minus jure gentium, vel jure Civili in servos habet. d. pr.

Elfectus hujus Potestatisparatis consistebat in iure vita necis, quod iure noVine g. I. h. t. t.

28쪽

6 COMPENDIosa Domino sine causi non Conceditur, quemadmodum nec nimia saevitia, sed tantum modica coercitio Domino per-

missa eslf Jure Novo itaque si Dominus

g.d. g. g. l. I. servum Occiderit,legis Corneliae reus eci; c. . A a, ii vero servuS, ad CVitandam dominisse- vitiam, ad statuam Principis vel ad aedes sacras confugerit, dominus eum bo-h HS nis conditionibus vendere cogitur. Alter esse Ius in eo est, quod servus i g. r. h. t'- - nihil sibi, sed omnia Domino acquirat iTIΥULus IX. De Patria testate C. 8. t. 47. Jotria potestas est ius, quod Pater habet in liberos, ex justis nuptiis pro

Creatos, vel legitimatos, Vel adoptatos. Nam tribus modis acquiritur Patria p0- ρη---ti testas, per nuptias a per legitimatio-

Vari olim erant effectus Patriae po-

qi testati , propter quos patria potestas

recte juris Civilis dici potest, cum nulli alii homines talem in liberos potestatemdg. 2. 7. h. t. habeant, qualem Romani, Hodie au-L h tem maXima ex parte cessant HS x te alim ju luperiunt, plerique etiam in matrema =Π. bent locum.

Notabilis est regula Juris Civilis', quod

29쪽

Sponsalia sunt mentio: repromissio

futurarum nuptiarum a Ltis δεJure Canonico sponsalia dividuntur,o' bin sponsialia de praesenti, quae fiunt verbis praesentis temporis, 2 de futuro, quae verbis futuri temporis contrahuntur: b , .'M. V. de verum hae divisio ejicienda potius Di ηι est cum omnia sponsalia sint de fu

turo.

2'Luptiae sive matrimonium est viri cmulieris conjunctio, individuam vitae

consuetudinem Continens, si e g. g. . GPer hanc definitionem excluditur patr. potui. l. Polygamia simultanea, concubina δή f β'

tus.

Postramia simultanea est cum vir eodem tempore plures uXores habet, autuXor plures maritoS. Alia est polygami successiva , cum viduus vel vidua ad secunda vota transeunt , quae nullo jure prohibita est id .ls .cod Concubinatus est illegitima viri dem in νυμ mum

30쪽

18 CoΜPENDIos Amulieris conjunctio, quam quis habet uxoris loco ne justis nuptiis. Legitimarum nuptiarum requisita

sunt quinque. I. Ut Contrahentes sint cives Romani nam nec Peregrini justas nuptias diri h. ut Contrahunt, o ne servi, holum enim conjunctio non aliud est quam comu

ces Ut habeant ustam aetatem, masculi annos quatuordecim , Deminae du-spr. h. it. odecim fF ς' - . Ut adsit consensus non tantum contrahentium L sed etiam parentumgpr. h. tu.ιδ quorum in potestate sunt.

d. 'i Ut is consensus tacitus vel expres.

d. pr. 1 sus praecedat hcρα ς' Ut contrahentes, abstineant a Ve' g. i. h. tis titis de nefariis nuptiis. Prohibentur nuptiae praecipue propter nimiam Necessitatem, quae est eae Cognatione d assinitate. Cognatio est vinculum personarurn, ex eodem stipite dc sanguine descenden- Dyinitas est necellitudo, per matr1monium Contracta inter conjugem id. l. -g- - alterius conjugis cognatos. In computatione necessitudinis spe

ctari debet Linea dc Gradus.