장음표시 사용
111쪽
nram te. Eius DB cum Pilo re naturae est hac Planta, similia luet habet in fingilis nodis tolli , cauleminiorem iiii succedit fructus cotruculi instar, tres aut amplius dirui transuersos longus, mucrone suriecto e caelum spectante initio viridis, dein ruber.
HABET etiam ista Pl inta similia liacum aliis eiusdem generis, licet Paullo minora, caulem humiliorem flores etiam albi eiusdem cum
superioribus und sormae quibus deciduis succedii fiuctus pyramidis somma dimidia tamen ex parte minor Secundo,nec ideo mucronatus initio viridis, maturus rubet ut Primum.
NONN LLi sorsitan hanc Plantam eandem ite censebunt. cum ea
quam Clusius exhibet in scholio ad Simplicium Monardi historiam pro Brasiliano Pipere atque etiam inaco nibus posita est pro Pipere Indico breuioribus siliquis pag. 47. qua ipsa e
Clusio, nempe ex in scholio in Monardum, desumpta: Dpoterunt rursus esia qui credere illam esse quam proponit Tabernaemontanus oro Siliquestro. rotundo angusti solio in Iconibus pa re 2 suci. Io pag. 8 in Si tamen diligentius eorum forma considerabitur,
euidenter apparebit diuersum esse ab eo quod apud illos consipicitur nam tametsi conueniant insiliquis uisium jectantibus, illorum aruca siliouae
magis ad oliuae siluestris serinam ae
ced ut litinis vero me plantae siliquae minores sunt omnibus quas obseruauerim, ut ex eius cone ad viuum e
I ressa cum alias collata deprehendereicet. Habent autem hae siliquae circi . ter digiti transuersi longitudine cum semille, siueincialem avt pa asso maiorem am siliquas oua cum icone mittebatdtinensis sum folia illi Lauri odoratae
vulgaris caule constat recto binos an tres cubitos alto, in plures ramos diuise, deinde tanta florum de fructuum pulchritudin e Diat , ut mirandum sit primum autem uati fiuctus vitescunt dum maturantur nigredinem contrahunt, maturi rubent, talis. Movitum autem Lectorem cupio huic fructu adiunctum fuisse alium fructum cum infriptione Piper oblongierea minimi, qui sane dimidio sere minor erat illo quod modo descripsi , quiaque pictura expressum, crplurimum accedere Ldebatu ad illud quaa n scholio ad Monar dum exhibet magnituum tamen meum adhuc superabat, ut probe omini nam ipse plantam in mea Lusiuamca peregrinasione delineabam, seruata fructus iuna magnitudine: ad huivi antea normam icon in
scholio ad Mouardum potia fuit sulpta ct illa ipsa delude exhibita a Lobeli in
nauit,sed aliena id usus ess. AUT E RAE AE L A SI I S. AnsoLVT quaruor generum Siliquastri quae tructuna surrectum Acaelum spectantem gerunt historia, rationi consonum est, ut de aliis quatuor generibus agamus quae fructum non surrectum, sed propendentem dc ad terram obuersum serunt. Primum.
que inibi erit cordatum. α Tabera
112쪽
H Agar hoc siliquastrum solia,
maloris Ocymi hortentis foliis similia,c ulem circiter sesquicubitum autum flores huius etiam alba sunt, quinis aut lenis solita constantes;d quidus oritur tructus e pediculo anuli modo nunc magis nunc minua concorIOpmpendens. eordis forma, Je ad temram conuersus . initio viridis, maturitatem adeptus ruber ut expolitum corallium. Mittebat etiam Pater Gre goriiniui planta fructum, cuivi ερο ne a constituebat natis, demet irimm βρrsim in peculumbis sched rq uum addita praterea duo alia genera separat . camia inscrιptione, Cerialum malin m
113쪽
rum tamen in Cordati descriptisne nudum mentionem Iaut , si semen napcitur, videbi με
mi an in nominest error commissM J p. e se . . Lit, quem de Planiis' scripsit, praesertim vero inicombus 8.
Capsico dato risia piantam exhibet et Is Tun Siliquastrum siue Piper, in eo vero qui Latine in solio cusus inis non disrei a Solano hortensi cap. 18o pag. 32. pro Siliquastro eius caulis adbi notum cubitorumal quarto Dodonaeus eandem pro Catitudiner assurgit fertque in singulis sico Lato in Hat. Plant.Gallica in M. nodis florem aliorum tali similem cura lib. . cap.69. pag. 2. atque et cui succedit fructiis olivae sol main iam Historia plantarum Lugduni ex- facie, propendens terram syctans; pressa lib., cap. 33 pag. 692. Ei usi initio viridis, maturus ruber, ut alio dem cum illisopinionis vitieturia rum generum. Sed etiam inuus dupli hinus suae Phylopinacis Lib. I io. cem fructum mittebat diuersu shed in Sect. r. pag. 36. illam appellans Ca- clusum, e diuersis inscriptionibM Uigni psicum siliquis latis cordatis. Propotum uni enim inscriptio addita erat O nunt interdum isti in una eademquersici liuarii non erecli, alteri ver Capsici planta diuersas siliquas . . ut Cordus olivarii maioruerecti. itaquesivera erant tres, pro prima vulgarem, pro altera. inscriptiones bina huius gelum diuers oblongam angustam iuruam, pro Dcies reperientur. tertia quam appellant latam Bauhinus vero quatuor diuersas species in
VII. Pipercumsiliqua rotunda eadem planta adpingit, ut videre licet cerasorum modo in Oi, Matthiolo, .latam videlic'.
cordatam oblongam recurua siliqua.
Tanii Secundae classis Sili ela quartam ab ipsa planta separatam. quastri planta solia profert Circeae ab ab ipso Capsicum rotundum dictam ιAndrae Gesalpin, descriptae Lib. nec singulas icones proponunt pecu- mi. de Plantis cap. 3 3 pag. 3 3 . soliis liariter separatas tu is Fucnsius. similia, caulem binos cubitos altum Diuionaeus. Lugduni cuia historia fores albos Solani hortensis soribus aliquas cone separatas exhibeanta similes, i deinde fructum ceraso sit omnem nihilominus reuerentiam illis uestri prorsus similem, ea singulis arti desero,quia virorum adeo celebriurn lationibus pendentem initio viri opiniones in preci sunt habendae relam, post inaturitatem rubrum. Et allucinari tamen videntur, cum eis istin bina sciati missa, Iructum continen nia dictiam sir. quia planta ab ipsis deisus m inu, O minoris inscriptione in igni scripta simili fructu praedita est, quorum Dan dua diversa θριιιι inueniuntur ea quam cordato fructu appello it igηoro an ver Gersa magnitudinu fili que in appellatione dissentire videis Ma in eadem planta nata, ut interdum, mur verum quidem est, illud quod
114쪽
Ci R. 4 O STERIORES. Io Isia differunt siliqua siue fructu nam minoris,sue Armeniaci mali odorem cordatum a me vocatum, siticium e referti. de isto solo loquor, quia in eo O instar vesicae rugosae,aliquantulum bio hanc notam obseruauit ted, latum d longum , nec ullam cordis lente Deo omnipotente,etiam in aliis
formam refert fructus viridis est initio paulatim deinde rubedinem contrahit plene maturus totus ruber est, quemadmodum reliquorum praeteris ea non est ingrati odoris, sed Itidis sit.
TERTIA CLASSIS. IX. Piper obsingum recuratam PG.
RasoLvT Prima quatuor Se-- nerum Piperis Americani
t rutini 2 ad terram. MUm g sectiones restat vide aliis quatuor fructum
etiam versius terram pro pendente habentibusagamus inter quae Primum locu obtinebit illud quod a pluribus Auctoribus exhibetur , peculiariter a Fuchsio in iconibus 8.dcI 6 sorma pag. 4a6. Pro Capsico oblongiore,& ab eod. Lat solio cap. 28αPδg-7 3 pro Siliquasstro tertio a Dodonae vero Hist. Gall. lib. s. P. 69. I g 743 pro Capsico ob Ongo,quemadmodum de a Lugdun. Hist. lib. s.cap. 3I pag. 632. Bauhinus autem in Phrtopinacili III. scct. I. pag. Iss.&in suo Matthiolo lib.a.supra osc. cap. v I pag. 36, Capsicum liquis longis recurvis appellat Tragus denique in sua Plant historia lib. r. cap. I 8. pag. 328. una cum Valerio Cordo, unicam plantam ponit cum tribus speciebus .sed Mipse Cordus in Histor de Plantis lib. r. p. 6. Pal. 88 Piperitim,
115쪽
re: CAR LIsta Sill qaastrum Peruvianum Pinp-llar. His c autem planta similibus quibus aliae tolus et praelita, caule es quicubitum alto foribus albis,c quiabus nascuntur siliquae quinque digitos transuersos cum se mille longae. contortae interdum lautio quidem virides, sed maturae rubentcs ut expolitum corallium;eaeque non valde crassae cuspide mucronata instar cornu multorum animalium quadrupedum non adultorum, peculiariter autem liinnuli.
Hostv Siliquastrorum Altera planta similibus praedita est foliis, minoribus tamen quam reliquorum generum caule cubitalis altitudinis. aut maiore floribus reliquis limiliabus quibus deciduis succedunt silia quae dimidiam superioris Non silia quarum longitudinem & crassitiem
aequantes, mucrone etiam Mun nato
inita cornu , inhio virides, maturae rubrae veluti reliquorum senem m.
TERTi dustorum Siliquastrorum planta eiusdem cum supradictis est sol mar; .n hoc solo diiseretis, quod
4 liquas gerat non adeo mucronatas. scd aequilis erect allit inlinis ex tria maramen parte aliquantulum angustiore, Mi ruo praedita, quae illam veluti bifurcatamessiciti
Cuti istud Pi per ab aliis qui depilant a scripseruuit, cous cinam Ctvs Hoblei uatum esse non dubite,non de runt tamen sortita nonnulli, qua a supramominatis dilfferre existimabuit sta eiusd in nihilominus est naturae cumillis, lotoque in colore est line rentia , cum aliis enim generibus de solus, ct c tule, ssoribus conueniti quemadmodum anciatu quia metallicae est naturae, cum aliis metallis conis uenit, ab illis tamen dii fert multis in rebus italicius Piperis siliqua licet vulgari sit similis breuior tamen est, magna ex parte in mucronem desinit,&in colore maxime dispar, quia reliqua genera rubri sunt coloris, uis
ius vero siliqua flaue Icentis, utet,cr vicet, aut ut verius dicam,aurei, prorsus ut aurantia mala probe matrua.
Is ras porro duodecim Piperis Americani genetibus descriptis, U-gillatim eorum siliquis figula expressis,quae concinno quodam ordine cohaerent, nempe rotundi maioris,longi surrecti pyramidalis maioris sui recti pyramicialis minoris, longi exigui pyramidalis surrecti similiter cordati . oliuaris ceraso similis. rugosi is additae, quo musica perfecta cli t. obia longi siliqua recurua maioris& miis
noris bifurcat l.& aurei coloris .alqti ut suavior sit concentus adiungcturgenus vulgatavimus
Pips istud vulgatius Americanum a multis Authoribus diuenisi minimus appellatur Fuchsius enim Capsicum iubrum nigrum nomisnat in Icombus 8. 6 forma exisprinllis pag. 42 s. idem est Siliqua-sthum maius Minus l. lat. cap. 28 pag. 73, Piperandicum dicitur Ma triolo lib. a. Diose cap. isti ultima editumo
116쪽
editione Iar pag. 176. dc vulgari sol.cap. 1 8. pag. s. atque in omnibus itidem editionibus. Clusius scholio in Monardi Historiam C aplicum inpellat,vulgarem nomenis claturam sequutus diciis tur etiam Capsicum maius de minus sim Pipermatus o minus Lugdunensi hist. lib. s. cap. 33. Pag. 32. Bauhinus nominat Capsicum liquis oblongis in Phytopinace
Iib. 3 sect. I. pa occin suo M itthiolo lib. a. in Diosc. Piper Indicum CaP. Is 3 pag. 434 C salpimis Circeam Diosc. sorte lib. i de Plantas a. 22. pag. ais Castor Durantes in uo Herbario, Piper Indicum pag. 34 Siliquastrum Tabernais monti in Iconib. parte a. suci x I pag. 819. Lobel.
in obseripag. ira. 373. Capscum vel Piper Indicum longioribus siliquis, piperitim Cordi, Siliquastrum Plinii Tragi, de Pipe longum Dioscor. Raeterea Capsi-
nae, Caleculium Piper, Piper Indicum longioribus siliquis, in Iconib. pag. 3is. nia ut etiam alii obseruare potueriant, Fert porto ris planta interdum vel poterunt. De illo,cum omnibus sic sitas liquas quadranguli bima, satis notum, plura non adiiciam, starnonnunquam rotunda , atque etiam Lectorem ad eos Auctores supra m alterius formae, ut obseruaui in pensi moratos orta de illo seripserunt, Iibus hortis ela fictilibus ante fenestras legabo. aedilicio tum inalustri ciuitate Mao-C TERUM
117쪽
quia vastatior Siliquastri ico qua si proponeretur, petenda uitὸ hau quas olim scripsimis ad cap. de Pipere inmili ria simplicium Medic Nicola Maianari, quoi est Lila in postrema editione expressa in folio quidquid tum syibebam ora nator lux ad ban C ineniationem accedat, euocandum his repetendum ex-idimui. Pipe igitur Americanum diligent Ome coli obseruabam, diem per Ilio ram peregritrabar anno Christi millesima quingentesima sexagesima quarto, in muliuetin Regm pr uinctu, praesertim ver,tota Castella vetere σnoua.ιὰm ab hortulanu,rilm a mulieri in adium saarumpenslibia hortis: etenim per totum annum eo,iebaηtur recente suco pro condimenta in ciburs ectabatur autem νι noster auctor Tabessa Pipem Brotiani, petita e me Schosia adas varia forma memini cap. Litii. DII. Si LMed. N. Menare, etiam videre una Chrissi
culium in suburbanis Bruηηa celebru Marchie twMorauia urbis hortis, equo cultores neu comemnendum questum faciebant . erat enim apud ustra sequens emissis. Sed stasiis quot ei genera observabam culta a moratchu in monasterio
hipponem sit ad Tagi flumina ripam dextram pauescentuolaru stacta radita. PRAETERMITTEND- παν non duxi aliud Siliquastrigenvi quod in eadem peregrinatione obstruabam, θ' ne Gnimbricam proficiscem. nonnulis Lusitania locu caule in cubitales rames diviso, graciliores tamen quam in vulgari, eos jj virente . sos hor
Iani hortensis Itir persimili.
longiusculo pediculo subnιxo, o surrecto, Pro decidente Iucis cedebat fruct exiga 4 9
118쪽
mihi aut git, longe in enor, vitio viridis, doliae nigrisau , audim, ubi mathritatem contraxerat, ruber, contineus multa semina latiusιώ-c plana praecedentis Sili uastrimodo tam ac ruet fervui saporis, ut gustatum fauces incenderet, nec posset cra arrimonia ossi nisi post aliqu,t dies Flores proseri, ut arbitror tot Autumuo O in calidiori bis regioni biseriam hieme: nam sub initium Decembra hanc lautam florentem. Actu' ιmniatur ν, maturescentes malaro enuItala inueniebam Pimienta autem de Bralit, huest, piper rasilianum vocabant, in qua Prouincia abundante nasci, mali suis in usu esse Vi 'panim edax, intelligebam a Roderica in sapud cauu patrem Sebaldum diuertebam qui recens ex Pernambu ubi habitabat, aduenerat. Huiri fructu in maturum in Belgirum cam plerisqae aliis semini bis in illa mea peregriηatione collactis reserebam ct amicu communicabam is quorum numero suit ιν ita iris Carolin au sud
maro Moerherbs a uot aliorum pagorum toparcha,qui Mna Christi sesquimi omiser sexagesima exta is ustissimo suo barro quem contiguam labebat Moreh/r aris aut ab ipsi habitata serebat, e tuo nata aliquot planta, qua Autumno dumtaxat orem st&ctum ab protularunt, iris omisino simila c.m forma, tum magnitudine, quos gestabat ea planta quam in Lusitania Obseruabam ct ligebam , atque etiam cum sua areo ructa sed linea bam uit animaduertere possem, noli in eo genere immutatam diras i
Si exacte obseruemur horum sit i- quastrorum folia, caules: rami, euidenter apparebit, illorum soli a media elle inter Solani Ne tauri soliti adeo autem viridi saturo colore praedit . ut nigra videantur horum caules rami
que stachi caedullam continere deprehenduntur sambuci ramorum medullit limitem suntque in plures ramos diuisi, &ii rami denuo in rami sculos binos aut ternos digitos transuerso longos, in quorum alis bina disparia solia, inter quae magna ex parte exeunt flores albi in quinque aut sex soliola diuisi stellae forma pauca stamina in medio continentes
uibus deciduis paulatim succrescunt liquae, ita vascula digitalis longitu. dinis, plus minusve, pollicarisci citer latitudinis, pro singulorur qua- Iitate, sensim a latitudine in cuspidem desiuentes, quae videlicet eius formae esse debent, initio virides, per matutitatem ruta aut puniceae.deorsum pectantes aut surrectae, quemadmodurn
eorum flores. Apertae deinde istae siliquae, multa semina continere deprehenduntur lenti similia flavescentis ex albo coloris, consertim quasi sus penta&breuibus petiolis conaerentia membranis tribus humidis, callosis tamen,parieque superiore latis, circa mucronem ver angustis,in initae pineae cuiusdam nucis congesta, sic ut inferior siliquae pars inanis vacua relinquatur interiores autem illae membran quando renccatae sunt, in tenuissimum pollinem redigi pollunsi v alchohol. Omnes istae suiquastriplantae numerosis radicibus in varias
partes sectis de capillaribus praeditae
iunt. ornatus dumtaxat gratia in fictilibus aut oretis coluntur nec quisquam eorum qui de plantis scri-picrunt, nequc ego, quidpiam obseruatione dignum repetimus, quantum ad saporemvi odorem Bliorum, flo-o Lum,
119쪽
tos CARO LItum, caudicis aut radicum huius plantae attinet; sed in eius siliquis de Lemine dumtaxat,. atque tota ill quarum carnota parte vis consistit. Est porro hoc Pipe Americanum tanti. actimonia praeditum, ut exulceret M pustulas exciret ubicunque applicaturriaeque solum id praei at, sed etiam siliquas tantummodo aperiendo clemen eximendo adeo acris exhalat
apor, ut et nares penetrans cereis
brum subeat,4 ex eo eliciat tantam eamque lentam biscidam materiam,vt admiratione dignum it quin α guttur ingrediens , tussim excitas, . de adeo vehementem vomitum, tomnia interna viseera reiici debere videantur siliquas praeterea de internas partes confringendi, sternut menta valde excitat de manibus confractas tractando, tantam in iis inflammationem parit, ut aliquot horarum spatio aduri videantur, remediumque petendum sit ab aquae stigidae aut vini lotiones haec omnia sum. expertus dum semen, si liquis eximebam Pitim sibi accidisse fatetur Carolus Clusus anno Chri ii millesimo quingentesma sexagesimo sexto : nam dum huius piperis ligura semine quod ex stantuartulerat natas constingenda ct earum semen eximenda tabrima ipsi oborirentur ab
raporis acrimoniam, ct eas mant bin exteragere e et oculorum inflammatione tam vehemente correptus B, t eorum usum deinceps amittere metueret, ct non nisitetva fur saepius repetita igida lotioneidam tollere posset.J quinimo in ignem
iniectae siliquae grauem de tetrum excitant Odorem, qui naudeam de fasti dium adstantibus prouocati Dum si-Lquae aperiuntur odorem quidem acrem de subtilem exhalant,qui dein da tamen in satisara um resoluitur.
calidae de siccae in quarto gradu, vel etiam maiore ii quis extaret eam ob
causam adurunt cc valide exulcerant.
Originem duxerunt istae plantae ex America siue India quam vulgo occidentalem appellant, de seruntur in hac nostra regione sub Martii finem. deinde natae transponuntur quocun que loco quis voluerit, siue in fictilibus ad fenestrarum ornatum siue in hortis flores proferunt Augusto me nisse de tot Autumnor deinde luctusniatur scit a regionibus calidis fio. rencsructusque ad maturitatem peroducunt Der totam hiemem.
Facile mihi persuaserim imo firmi ter credo,omnibus Auctoribus qui de Plantis scripserunt, non solum nota fuisse istius Piperis genera a me pio ducta . sed etiam alias differentias eos obseruasse: nam alia duo genera reperiri, intelligo Illiquastrum videlicet pilos caule, de aliud siliqua nigrai
tunda verisimile enim est inter tam multos Plantarum inuestigatores alia genera obseruata esse ela restare adhuc obseruanda. Quidam scriptores duorum aliorum generum meminerunt, alii plurium, sed eorum figuras non exhibent aut si exhibent, unicam plantam proponunt varietate siliquatum onustam rid autem tacere arbitror, quia in ipsis plantis exiguum est
discrimen de id in solo fructu consistit eam ob causem negligenter hanc rem tractarunt, contenti demonstrare
inueniri plantas longis siliquis praedi-ras,rotundis, Helonum ceratorumque formL Non desunt qui suis operibus inserant quasdam plantas nihil assinitatis cum Siliquastro habentes, quemadmodum Dalechampius in sua historia generali Lib. v. cap. xxx vis
120쪽
plantarii illam proponit, quae fere ab omnibus appetiatur Solanum pomi furum , propter folia Solani tollis similia, Tructum malo parem. Atque etiam Dodonaeus Pseudocapsicu vocat Solanum illud arborescens in sua Stirpium historia in solio expresia Lib.η. cap. 2 .pag. OG.vitestantur in Indice Iconum .in obseruat pag. Lobelius in lib. I. cap. 27. pag 6eo Historia Lugdunensis Attamen neque Dalechampii planta, eq. Do
donaei ullam acrimoniam trabent, tametsi in istarum fructu sit aliqua simi. litudo,qua initio, iridis est deinde ruber perinde ac Siliquastiorum,d etiam eius lemen planum de albicans,
tametsi aliter in utiqua dispositum. PRRpλRANDI MODUS.
Nos modo in Medicamenti usum receptum non erat hoc Piper, sed neque in cibum etiam admittebatur, piopter insignem illam acrimoniam a praeditum est: nihilominus videtur humanuin ingenium rationem is uenisse qua eius malignitas corrigere tur, ut in usum recipi posset sine ullo incommodo ad cibos condiendum. atque etiam pro medicamento usurinnari, hoc modo praeparatum Maturae
huius Piperis vesicae siue siliquae leguntur cum suis pediculis &m,m-hra siccantur quando quis vri volet, reponat in vase illi simili quo utuntur pharmacopolae ad re siccandos amygdalarum lucis pineae nucleos quos saccham operire volunt, cum farina , exsiccet lento igne deinde a farina purgentur, a pediculis suis liberenis turis deinde cum sorcipe minutissime cum suis seminibus incise ponderan.
tur, atque singulis si liquarum cum se
STER IORE s. rormine unciis pollinis sarinae libra additur pinsuntur simul omnia curvi fermento panis instar fermentari his massa sinitur probe fermentata in clibano coquitur cocta in taleas scinditur, de denuo coquitur, instar biicini: postremo in aheneo mortario
aut alio tenuissime teritur ter cri bium transmittitur.
condiendum omne cibi genus: valenter enim ventriculi de intestinorum flatus discutit, orexim excitat, cibis bonum laporem conciliat atque etiam vino praesertim cibis humidis refiat uosis in silerius; singulis diebus a. ne cum caponis aut vitulinae carnis
iustulo sumptus scrupuli pondere. frigidum ventriculum calefacit, pituitam discutit, aentos viscososque humores venitiali landum occupariates absumit, concoctionem iuuat, uriis nam cier, oculorum caliginem tollit cibis admixtus et tribus continuis diebus mane sumptus cum pulegii decocto, mortuum fistum e matrice expellit huius plantae siliqua recens aut sicca vulvae mulieris a partu imposita, eam uerilem reddit puluis praedictus cum olio de muscilagine mixtus,
vetustae tussi medeturreum melle emplastri formi supra locum calide im-
Dositus,sciaticaxncurat; cum mella cocto gutturi applicatus syhanchimedetur haustus cum decocto bliorum lauri,colicos dolo ies sedari manducatus cum uva passa Iaphisagria, pituitam e capite educit sexceptus pice, strophulas resoluit commixtus nitro morphaeam extergit exceptus