De cambiis statuta Hamburgensia ann. 1603 et 1605 in Germania prima ...

31쪽

spruchen ciVium serinoues h. s. de rebus ad politiam Poliget pertinentia praecepta in lucem Venerant. At Vero omnibus his in monumentis, sanctionibus et constitutionibus

frustra quaesiveri quae ad ambiorum usum spectent. - , Intra saeclum XVI. quamquam novum juris recensiO-

ne necessariam DSSe magistratus saepius V. g. in reces

sibus ann. 1529 art. 50ὶ 1540 art. η, in postulatis anni 155 confessi erant, ea saecli XVII demum initio incepta est. Et quidem res specialissima, β' quae in juramento civico

et senatorio resormando constabat, ad totius uris revisionem causam dedit. Etenim cum ista reformatio, ad quam 100 cives die . Sept. mens ann. 160 a civium conventu deputati suerant, die 5. Jan. 1603 absoluta esset, senatus declaravit, se in statuta legesque exstantea, siquidem R-gnam partem in desuetudinem venerint, nonnisi conditionibus et reserVtitionibus adjectis ,, in alle ubi toea iritheia induraturum sae. Juramenti idcirco formula a centumviris ita variata est, ut senatores jurarent ritia utilem ristotelen Stavi,sa, uece ea avra uersiirahe, es e uallis utili semel rermaut materthanen seror metet Duareola etae aede vat leolfurvertio mitantii euen; atque deinceps collegium seniorum

Superiorum ἡοber alten μ cui nova juramenti formula more solito inspicienda et probanda ab senatu tradebatur,

i colat p. b. T qu.

β' Bamburgonsi uni ab anilis 603 cim ἰ05 statutorum de originoatque historia usque ad nostra tempora nihil fero certi in publicum prolatum vit. Nam quae Richey hist stat Hamb. e. I. q. 38 o Anderson IIambum. Privatrocht 782 qu. 5 tomi tom. II. p. 3), itom Riccius Enimur vo Stadigesetκen odor Statutis. 740. p. 124 qu. narrant,puuca sunt et magis divinationis quam probationis speciem prae so ferunt. De quibus anno demum 84 2 lux ara prolata est. amburgi archivis et scriniis apertis. Isto iano societatis privntne, quae Hamburgi ad patriaae

historiam colendam institi.ta ost op et commotu nova et multis lucubrationibus commentnta editio statutorum ann. 1603 etl605 a doctissimis ivit,iisdam viris instituta est eique do origino statutorum o documentis et litteris arehivorun satis multa et ertiora praemiss sunt. cf. De Sindi

32쪽

u eitatu postulaVit, ut ad promovendas res publicus juris civici revisionem institueret. Senatus licet ab initio 12. Feb. ann. 1603 hance revisionem denegasset et per solas lege additionales, praecipue ad mercaturam, Opificiis, Commercia spectantes civici juris statum qui anno 149' constitutus esset, meliorandum esse declarasset, jam 12 die Mart. totalem revisionem concedebat. Quam rem centumviri, inter quos nemo jurecon8ultorum erat quorumque minus ut legum illa revisio quam ut juramentum novum fieret intererat, tum sacilem habebant, ut intra 1 dies a senatu recte persolvi

posse putarent Attamen cum senatus ne biter res absolveretur, e men8e POStulasset, centumviri ambagibus quibusdam factis istud quidem tempus comprobabant diei. Jun.)Revisionis autem hoc etiam consilium fuit, ut pro lingua saxonica platideurach), qua Vetera civitatis jura scripta essent, lingua Germanica hochdeuisch adhiberetur.

Senatu vero, ut jam ex decreto diei 31. Mart paret, singula reViSioni negotia singulos inter senatores distribuebat. Electi sunt duodecim revisores hi duo On

utius syndicus Vincentius oller Dr. et novem senatores

Sylm, quibus praetere jura navium, assecurationum, iustitorum et foeneris nautici revidenda erant, ambiorum negotium pertractare debebunt δ' Quae quidem ab his viris persecta Aunt, non tam legum veterum Hamburgen8ium recensionem, sed jurium Hamhurgensium et peregrinorum colla, ionem et compilutionem no-niinaro licet. am etsi adinamburgensis juris fontes legiΗ-jutores rediissent et jus civicum anni 1497 et ordinationem judicialem anni 1560 et recessus et burApracham, de quibus jam dictum est, multum adhibuissent, tamen ad emendandus

J Paraetore ciliris territorialis Landrectit revisio inr Gar-Iuer senatori commissa est. Denique jureconsultus peregrinus quidam nomine Distorio adductus vulgo osso dicitur, iuus neque In negoti tionibus anni 1603, nequo in recentioris revisionis, quae anni 16O et ii, in facta est, documesntis et litteris quaevis mentio est facta, in ι, FPro ura ad opus absolvendum curam impenderit, tantummodo adhiberetur tempor quo oconsio juris i sto traderetur, fortasse ut linguae Germ

nica puritatem curnret.

33쪽

- 25 et supplendas et corrigendas patriae leges ad peregrinos sontes isti viri accedentes quaecunque civium usui et sori

praxi consentanea esse Videbantur, in novum codicem transtulerunt. Praecipue resormatio quae dicitur Orimberigensis anni 1564 multis in partibus et sere verbo tenus transscripta est. 'olii articuli ex jure Roman deprompti sunt, alii ex constitutionibus Saxoniae electoralis anni 1572, alii ex Carolina desumpti. Quae Ver ad jus maritimum pertinent sanctiones, originem ex jure maritimo Hanseatico anni 159 ducunt. Denique juris ambialis positiones in hac prima juris Hamburgensis revisione ex peregrinis legibus non esse translatas profitendum At Aunt ero tantummodo quinque articuli juri ambiali concessi et quidem breves et ingulos magis casus decidentes quam juris principia

Prima ista leguminamburgensium collati a senatu civium consensu die 10. Oct mens ann. 1603 promulgata, prel Vero non excuSsa, Sed tantum Scripta eat. Sed jam paucis mensibus praeteriti recens opusculum multis erroribus et lacunis laborare atque usui fori minime convenire multi et sapientiores et ipsi senatore consessi sunt. Itaque cum cives ut Statuta prelo excussa publicarentur, a senatu saepiu postularent, hi8ce precibus senatus

non prius indulgere Voluit, nisi totius legiAlationis reviato denuo instituta esset. Quod quidem consilium senatus civium conventui jam . die arti 1604 anni disertis verbis declararit. Complures statutorum articulo totosque titulos obscuros et lacunoso et perVersos esse dixit ante omnia vero ambialis juris titulum esse revidendum cujus simul plane novam redactionem a quibusdam mercatoribus et senatoribus persectam senatus jam proposuit Civium quidem conventus die 11., i revisionem eamque seniorum superiorum Oberalten consensu perficiendam comprobarit. Jam vero istud seniorum collegium ab initio iteratae legum revisioni invidens die 5. Dec. declaravit obstare quod juramentum a civibus in statuta anni 1603 jam praestitum sit statuta quamVi neque mutarentur neque adaugerentur, quae quidem essent, fori usui sufficere neque emendationibus neque additamentis effici posse, ut perfectum aliquido absolutum existeret Nihilominum Aonatus precibus it

34쪽

argumentis die et Dec. prolatis effectum est, ut seniores die . Jan. anni 1605 revisioni a senatu tunc jam peractae accedentes, pauca tantum et inseriora ' denuo corrigenda commendarent et de forma nominatim praelationis quum Senatus OVO operi proposuisset, cum senatu paullulum disceptarent.' Sed ista etiam rixa mox composita paceque ab Omnibus facta, totum opus infra aestatem anni 160 tandem absolutum est. ccuratius tempus fontibus deficientibus definiri nequit. At vero mirum rosecto in modum, sed Sine dubio sola negligentia et sine ullo consilio actum est, ut noVa praelati quae corpori legum praefixa egi, diem et annum, quo statuta anni 1603 publicata fuerant, retinuerit, ita ut salso 10 die Octob. anni 160 subscriptus sit. Quae cum ita sint, hoc subscriptionis Vitium causam dedit, ut Statuta haecinamburgensia usque ad nostra tempora Vulgo allegentur sub anno 1603, cum annus 160 rectior sit. 'Titulus Vero operi novi est Per taut ambursae eradito arvntius uti vota tute t.

Νeque statutis hisce Hamburgensibu si ad illius tem

poris artem et doctrinam recte nietiri votis, magnae laudes denegari possunt, neque senatui ipsi novi tatutorum corporis de bonitate atque praeatantia non persuasum fuit, id quod manifestis Verbi seniorum collegio profiteri non neglexit, quae Verba ut in margine describantur maximo dignumihi videntur osse, ' neque idem senatus arte artificumque

-- uitae invenies in Editiolio statutoriimmanib anni 1842 p. XVII.

μ' ultum disputatum est, utrunt prnelatio iit in statutis annii 603 vorbis in nomino sanetissimae trinitatis inciperet necne. De OvReditionc illa verba a senatu ab illitio omissa erant Senntia Voro etsi has sormula in aliarum sancti olitani iniperii civitatum statutis non invenitetur neque omnino his in rebit in usi esset, seniorum precibus mdulsit formulamque istam ex priore in ocentiorem praefationem transtulit

35쪽

auxilia, ut formis ut coloribus non minus quam delineamentis et argumentis homine allectentur, adhibere sprevit, id quod Verbis potissimum demonstratur, quibus senatu noVani praelationis recenatonem, ad quam permultum e curae atque industriae adhibuisse profitetur, seniorum collegio comprobandam tradidit quae Verba et senatum ipsum Hamburgensem et totam illam aetatem adeo designant, ut lectoribus ea ipsa ante oculos in nota μ' ponam. Si cro quaesieris, a quibus hominibus recensionis novae statutorum emendationes atque additamenta senatuου jussu perfecta sint, acile non est accuratissime ad respondendum. Sanc quidem Vincentius olle consul, qui jam in prima editione elaboranda diligentiae atque laboris permultum adhibuerat et qui primu postea de statutis commentarios conscripsit, ' idem videtur fuisse qui minimum

36쪽

emendandi et recensendi molem denuo ustinuerit. amque etsi ollerus in archivorum manuscriptis recensioni nOVaeuutor nusquam e reSSe nominetur, ex ipsa manu8riptorum lacte eum autorem fuisse luce clarius apparet. Exemplar scillae statutorum anni 160 quo ad emendandum senatus usus est, jam nunc exstat, in quo a Moneri ipsa manu non solum omne emendationes et additamenta quae in nova recensione anni 1605 inVeniuntur, scripta sunt, sed etiam

partim in dissolutis paginis et tabulis quae manuscripto

eodici insertae sunt ab eadem manu aliarum notae et lineamenta emendationum depositu unt, quae po8tea in noVum eodicem non transiere, sine dubio quia a senatu vel collegio seniorum non Sunt comprobatae.

Attamen quod specialiter ad novae recensionis de cavi bii titulum pertinet, de hocce in isto codice manuscripto ab osseri aut alterius manu nihil scriptum invenitur. Nihilominus si statutorum editiones anni 1603 et anni 1605 comparaveris, permagnas atque complures emendationes factas esse acile intelliges, siquidem de ambiis titulusa quinque ad duodecim articulos adcrevit. Certos omnino qui jus cambiale emendaverint Viro nominare nequeu8. Enimvero haecce quidem tantum documentis comprobari possunt. Senatu quidem in decreto civium collegio die . Μart anni 160 tradito nos docet, hanc de ambiis revisionem complurium Senatorum et mercatorum atque uti

mihi Videtur campsorum p atque auxilio esse perfectum.' )Et quamquam Verisimile eat, inter hosce senatores etiani Μollerem suisse, tamen verisimilius mihi quidem Videtur esse, quod si senatores, qui in prima statutorum editione anno 1603 jus cambiale ut absolverent jussi fuerant, etiam ad hujus tituli novam reVisionem potiasimum incubuerunt, praecipue inrich ichmann deinde etiam inrich onS pro chel se et Hinric Syl m. De nominibus Vero mercatorum quos Senatu adduxerit, ne divinare quidem licet, cum fontes nostri de iis nihil amplius commemorent. Pro certo quidem praeterea hoc tantummodo habendum est, ultimo uti putaverim demum juris ambialis revidendi in spatio seniores quosdam superiores Ober alte a senatu

37쪽

adscitos esse, ut consilium serrent; numque in negotiationibus qua senatus cum isto collegio de opere revisionis perficiendo inducebat quaeque multa post illud ad civium collegium senatu decretum actae esse ridentur, senatus ipse omissis senatoribus et mercatores et seniores superiores

Ober alte nominat, quos ad jus cambiale emendandum sibi adsciverit '' Sed etiam de illorum seniorum nomine nihil constat neque conjecturam sacere licet.

e.ret taetraris codicis Hamburgensis ab anno 160 de ambiis constitutiones brevissima sunt atque quinque articulis absolvuntur u rubrica: De ambiis und echae in. Cum vero principale etiam statutorum anni 160 quoad jus cam-biorum undamentum contineant neque ex peregriniΗ legibus desumpti, sed mera legislatorum HamburgenSium usus cam-bialis ex peritia fluxisse videantur, ' digni isti quinque articuli habendi sunt, qui in nota lectoribus proponantur.

'in Νam eum art. 2 et 3 odieis amb. anni 603 cum artieulis ordinationis Aritverpienata vis aensu, non verbia congruant, translationem faetam fuisse prorsus nego. Statutorum ab anno 603 de ambiis titulus haeeee profert, quae primum prelo exeusa sunt in Editione statutorum, quae anno 842 perfecta et promulgata est pag. 3i in nota. art. l. te est iden art primus in editione anni 1605. Vide infra 3 6, quo textus odieia 605 traditur. art. . enn in Weehaelbries ion frembden Orten hombi undis einen au aeeeptieren easaigniret at und derael, aiehae aeeeptire Verweigeri, o macder, o aeeeptire son, oneine Borsenaei au ander Bedenhaei nehnien Wil ex aladannnichi aeeoptiren, o eburet demininhabe de Weehselhillena protentiren, da Proteat auruggeaenden, dei Meehaethrie

38쪽

Senatus vero, uti enarentum St, inerentoruin potissimum precibu commotus hancce potissimum novi Codicis partem o civium conventui et seniorum superiorum

Oberal te collegi corrigendam 'ignificavit, praesertim

Hae verba plane eum verbis in art. 5. edit novae eongruunt. In vetere textu praeterea inveniuntur verba: - .urde eraber verteugnen, e habe niehi gelobet u aeceptieren, o noller te desae mi seinem horperliehen id purgiren Hiepaasu non invenitur in reeensione anni l604, sed ejusdem in art. 6 ad meliorandunt artieuli hujus textuni nova hiciuntur. f.

intrari. 6.

Sehade ma versicher aeyn. - aque ad hae verba hie artieulus eum ori in recensione de anno sit 5 fere verbolenus eonsentit idem plane aenaus eat in utraque redactione. Quae vero deineepa sequuntur in editione nova omissa sunt. - ere aber

39쪽

cum de ambiorum materia in jure communi Caesare i. e. Romano nihil quidquam traditum sit neque uniformis consuetudo atque observantia de jure ambiali existeret. In reformando igitur Codice quinque de ambiis articuli in duodecim crescebant, siquidem graviores casus, qui de jure cambiali usque ad illud tempus Hamburgi obvenire solebant, Iovis formula ofiniti atque decisi sunt. In qua quidem juris ambialis emendatione Hamburgenses non Olum R-triae ex usu et more, sod etiam ex peregrino sonte hausisse dicendi sunt, cum jus Antuemiense, quod anno 15 8' sub nomine: Rechte en os tumen an AntWorpen μpromulgatum est et de quo jam supra ἐ. 3 pag. 21 a nobis relatum est, sibi in sum adhibuerint. Quibus vero potissimum causis actum sit, utinamburgenses praecipue Ant- verpienses imitati sint, historia commercii jurisquo H-burgensis, quae in pag. 8 12 tradita est, satis demonstratum est, ita ut hoc loco repetendum non sit. Si ver imitationis si translationis juris niserpiensis formam quaesieris, haec quidem isto sane modo ab Ham- burgensibus legislatoribus peracta est, ut partim niver-piensis conAtitutionis articulos Verbo tenus ex Hossandina in Germanicam linguam translatos amburgens Codici adsciscerent, partim magis libero modo uiserpiensis duris sanctione imitarentur ' Sane articuli , 10 11 amburgense sere Verbo tenus sunt translationes articulorum , 6, 7 Hamburgensium. In aliis autem articulis similitudo quaedam sola intercedere, non mera translatio acta esse ridetur, cum ua Miser-piens licet in principiis adoptatum sit, in Codice Hamburgens magis Variatum meliusque consectum translatum sit, ut usui Hamburgens singulari responderet. Ρrofecto articulus Hamburgensis secundus et Antuer-piensis octaVu8, qui de protostatione in casu, quo assignatus trassatus accipere noluit, tractat, inter se similes sunt ne-' Baunietater inelytus juris amburgensia autor, at in opere jam laudato Hamburge Privatreehi, 846 annum 582neripsit, id quidem pro solo alam lapsu habendum est. Vide

supra . . not. I s. . not. s. '' Si autores qui novam statutorum amburgensium editionem 342. anno conraeerint, solos artieulo 2 9, 0, i. Ηamburgenae ex articulis Antwerpiensibus translatos ense dicunt eamque sententiam Baumeiater l. o. Gengler Deutaehen

Privareeehi p. 567 et tener Weohselreehiliehe Abhandiungen 869 p. 297 prorsus adoptant, isti mihi minus aeeurate totum

40쪽

que tamen verbis, sed Sensu tantummodo congruunt codexque Hamburgensis etiam nova quaedam praestat, ita ut omnino dubitare liceat, utrum hac in parte transscriptio vel imitatio exstiterit necne. β 'Praeterea articulus quartus Hamburgensi non et decimi articulorum niverpiensium paraphrasin in e continere videtur, ' quod utroque in loco de rassantis obligatione disaeritur si acceptans solvere noluit, et licet in rebus acces8oriis . . quoad temporis spatia, juris cautelas ete , inter duas ordinationes huc discrimen non parvum intercedat, idem juris in utraquo lege tenor constituitur. Id quod facile concedes, si textum juris Hamburgensia et textum juris niverpiensis, quem Φ. 6 lectoribus proponem, diligontius inter se comparmeris. Coteri vero duarum de ambiis ordinationum articuli omnino non simile sunt, sed alii alia constituunt. Itaque

articuli 1, 3, 5, 6, 7 8 et 12 Hamburgenses ad exemplar

peregrinarum legum non acti, Sed ex ipsorum Hamburgensium mercatorum usu et praxi exhausti Age videntur. Ne- quo quidem in his condendis abnorme et irregulare casus legislatorum ante oculo erant, immo minime usitati et vulgares. amque primus articulus acceptantis obligationem eandem quae sit rassantis proponit, cui sanctioni in art. 5.

adjicitur, quod etiam qui acceptare solis verbis professus est non scriptis), obligatione ambiali obstrictus est, siquidem istis temporibus 1605 acceptantem ad obligandum

scriptura absolute non requirebatur atque articulus . ingularem constitutionem praestat, ut qui tres per bursae terminos ambium ad acceptandum retinuit neque postulanti romisit, etsi nihil de acceptando dixerit vel scripserit, cam-bium se accepisse praesumatur totamque pecuniae ambialia summam solvere debeat. Articulus autem tertius secundi argumentum latius tractans casum proponit quo ambium ab assignat non accipitur et easdem fere quae etiam nunc in usu sunt sollennitates, protestationes etc. constituit; cmus rei eontinuatio in articulo 7 continetur, quo sancitum est, ut si ambium, quod pro pecunia datum est, non aeceptum retro Venerit, rassan in continenti et sine ulla mora vadem praestare debeat, ut debitori de sorte expen-'' Errant ergo autores stat Hamb. Codieis ann. 842 et Baumeiaterra. o. et Gengler l. o. et tener t. α), qui artieulum istum aeeundum pro mera juris ollandie translatione germanica habere videantur. Id quod idem editores et Baumeiater et tengle et