Hellas

381쪽

Ἀθηναίων, η των Ἐλληνοταμιων, εργο εχουσα την εἴσπραξιν των

φθρων ο κατ' ἀρχας ἀνηρχοντο εἰς 460 τάλαντα, μετεπειτα δὲανεβιβάσθησαν εἰς 600 μέχρι 200. Εἰς ας πρ*ασεις του Δηλια-

δε των ποφάσεων ησαν οἱ Αθηναῖοι, ρῖτινες καὶ προ δρευον καὶ ἐπόπται ησαν γενικοὶ προς σφαλειαν κείνων καὶ Σποστηριξιν. Δύνασθε, ἀγαπητοὶ ἀναγνωσται, να συμπεραγητε την κίνησιν καὶ ἀκμην τῆς ἱερας πόλεως κατα την εποχὴν κείνην Δυστυχως

ομως δε διηρκεσαν επὶ πολ η ἀκμη αὐτη καὶ κίνησις, αλλα μετά 23 ετη διελύθη το Δηλιακον συνέδριον καὶ ρισθη δρα του συμμα

αγανάκτησιν των ησιωτων, οἱ τινες βαρέως φερον την βριν ταύτηντων Ἀθηναίων. D Περικλῆς, επὶ της εποχῆς του πρίου γένετο 1 μετακόμισις αυτη, κατακρινόμενος δικαιολογεῖτο λεγων οτι τοὐτοεπραξε πως καταστήσι α σφαλεστερα την φύλαξιν των θησαυρων, εν προς ἄλλον απεβλεπε σκοπὸν, πως ωρα ἴση την πόλιν των 'Aθηνῶν ἀγάλμασι καὶ χιλιοταλάντοις ναοῖς καὶ οἰκοδομημασι. Δῆλος p ης εποχης κομίσθη το συμμαχικον ταμεῖον εἰς Ἀθηνας απώλλυε βαθμηδον τῆ αρχαίαν λαμπρότητα αὐτης' ι εορταὶ παρημελοὐντο, η ἀγορα νεκροὐτο, το προς ταχεῖα σεβα ηλλοιούτο, οἱ δε κάτοικοι τῆς Δήλου πενοντο Την οἰκτραν κατάστασιν τῆς

ἱερας αμα καὶ προσοδοψόρου πόλεως ὁρωντες ο Ἀθηναῖοι, κάθηραν αὐτην κατὰ τον χειμωνα του 26, να καὶ κατευνάσωσι την ργἰ1ντου ' Απόλλωνος, ε ῆς πίστευον τι νέπεσεν εἰς τους Ἀθηναίους λοιμός. κάθαρσις δ εγένετο εξῆς ἀνέσκαψαν πάντας τους ε τω νησ* τάφους καὶ κατηνεγκον ἀλλαχού, διότι νόμιζον τι η νῆσος διὰ τῆς ταφη των τεθνεώτων ἐμιάνθη ιερὰ ουσα προς δεεκώλυσαν πασαν ν τῆ πόλει ταφην καὶ τοκετον, διατάξαντες ἁ

Οἱ Αθηναῖοι την κάθαρσιν ταύτην θεώρησαν ἀνεπαρκῆ καὶ μετὰ τρία ετη 423 π. X. ἀπεδίωξαν τους Δηλίους ε της νησου, αἰτίαν προβάλλοντες την τέλειαν τῆς προ τριων των επιβληθείσης καθάρσεως ' κύριος μως λόγος της ἀποδιωξεως των Δηλίων ητο διότι συνωμολόγησαν συνθηκην μετὰ των Λακεδαιμονίων, οἱ τινες διετέλουν εἰς οὐχὶ ψιλικὰς σχέσεις προς τους Ἀθηναίους οἱ εκδιωχθέντες κάτοικοι τῆς ἱερῶς πόλεως πηλθον εἰς Ἀτραμμύτιον ευθα πεδέχθηαυτους ευμενως Φαρνάκης ὁ πατηρ του Φαρναβάζου Ἀπο της ἐποχῆς ἐκείνης Ἀπεμπον τακτικῶς φεν οἱ Ἀθηναῖοι θεωρίας, ἀλλ' αἱ τε-

382쪽

λούμεναι κεῖ ορτα οὐκετι εἶχον τῆ ἀρχαίαν των ἱεροπρέπειαν καὶ λαμπρότητα καὶ τουτο νεκα τῆς ποδιωξεως των Δηλίων, οῖτινες ἀπο των παλαιοτάτων χρόνων εἰργαζοντο εἰς ας ἱεροποιῖας

καὶ ως νεωκόροι εἰς τὴν διακοσμησιν καὶ εὐπρεπειαν των ιερῶν, καὶ πασαν περιπρέησιν τοῖς παραγιγνομένοις ξενοι παρεῖχον. Η Δῆλος οὐ τα. ως προείπομεν, κέντρον των νησιωτῶν όδύνατο καλλιστα να προτρεφη τας λοιπας νησους ει αποστασία διὰ τοὐτοοι Ἀθηναῖοι, θελοντες α παρεμβαλλωσι κώλυμα εἰς πασαν μελλουσαν συνεννοησιν, κατέλαβον το ἱερον καὶ α πεδίωξαν του κατοίκους. Thν εποχὴν μως κείνην, νόσοι ταλαιπωρίαι καὶ πογοητεύσεις επιπεσούσαι κατα των Ἀθηναίων, ηναγκασαν αὐτούς α παναφερω

τους Δηλίους εὶς ἡ νῆσόν των ὀργην του Ἀπολλωνος παντα ταρηθεντα κακα ηγουμενους. ι Δηλιοι θεν μετα δύο τη πανῆλθον ἀλλ' υχι ως ἀνεχωρησα ησαν κατα πολύ λιγωτεροι το αριθμον,ενδεεῖς κ τῆς πείνης καὶ κακουχἱας καὶ ξιοι οἴκτου νεκα των δεινῶν α πεστησαν πο ου ὐπαρχου του ισσαφερνους Ἀρσακου

Ἐν τούτοις οι Ἀθηναῖοι ξηκολούθουν αποστέλλοντες τακτικῶς θεωρίας, προ δε εἰσπραττοντες τους δρους παρα των νησων καὶ τους εκ ου Ιερο τῆς Δηλου προσθδους, αἴτινες ησαν οὐχὶ εὐκαταφρόν τοι καθόσον πασαι σχεδὸον α εν Δηλ οἰκίαι, κτηματα, καὶ λοιπα οἰκοδομηματα εἶχον διερωθη Ἀπόλλωνι. ἡ αληθειαν των λεγομενων μου μαρτυρεῖ καὶ κ κατα τὴν ποχην κε ιν ν πενία των Δηλίων, παραλειπομενων ε των ἀναγραφῶν των όρων των συμμάχων, καὶ κ του φορολογικου καταλόγου, εἰς χρόνον καθ' ον οἱ 'Aθηναῖοι εἶχον περιέλθε εἰς δεινας οἰκονομικας δυσχερείας Aπορον τῆ αληθεἱα αἱ νεταί μοι πως ο κάτοικοι τῆς Δήλου, οὐδέποτε ταδεινα του πολέμου ποστάσης καὶ π τοσούτων ξενων κατ' ετος επισκεπτομενης , εἰκονίζονται κατα τρυς χρόνους τούτους ς ανθρωποι πτωχοὶ ζῶντες ως παράσιτοι των ξενων καὶ δι' επιθέτων προσαγορευόμενοι ξευτελιστικῶν Εἰς τοιαύτην miγαγε κατάστασιν ηἀκτημοσύνη καὶ δουλεία τῶν Ἀθηναίων. T παρακμην ταύτην τῆς ἱερας πόλεως βλεποντες οἱ Ἀθηναῖοι, ἔπεμψαν τ 418 π. X. αρχιθεωρον τον στρατηγον ικίαν, ρς ποψιλοτιμέας ἀλλον η θείου ζήλου εμπνεομενος , 1βουληθη να εἰσαγάγηταξιν τινὰ καὶ εὐκοσμίαν εἰς τὰς τελετάς 'Oπως δ' εἰσέλθη εἰς τῆν ιεραν πόλιν επὶ το μεγαλοπρεπέστερον, ἡ γαγε την θεωρίαν εἰς Ῥηνειαν μετὰ τῶν Ἀερείων καὶ τῆς χλλης παρασκευῆς hv δὲ

383쪽

νύκτα γεφυρώσας τον μεταξύ P εἱας καὶ Δήλου πόρον δια ζεύγματος κατασκευασθέντος εν Ἀθήναις καὶ εὐπρεπῶς κοσμηθεντος, διεβιβασθη αμα τῆ ἡμέρη εἰς iii λον, μετα πομπῆς καὶ παραταξεως εν μεσφ παρατεταμένων χειροκροτηματων καὶ ζητωκραυγων καὶασματων, καὶ πορεύθη εἰς το ἱερον ενθα θυσίασε. ετα δὲ τὴν θυσίαν τους αγωνας καὶ τα εστιάσεις ἔστησεν αγαθημα φ θεν, χαλκοὐ φοίνικα καὶ αλλα δωρα προσήνεγκε. φοῖνιξ υτος συντριβείς ποτε uetro των ἀνεμων κατεπεσεν επὶ του κολοσσιαιουανδριαντος των αξίων καὶ νέτρεψεν. Nικἱας βλέπων την πενίαν των Δηλίων καὶ νδειαν, ἡτις ταμάλα σχημιζε τας τελετα , ηγόρασεν αγρο αντὶ l0. 000 δραχμων καὶ καθίερωσε τω ἱερω, να ε των προσίδων αυτο διατρεφωνται οἱ Δηλιοι, ρῖτινες τούτου νεκεν ηύχοντο πολλα γαθα τοῖς θεοῖς ὐπερ αὐτοθ. οι αὐτα δε α*ιερώματα, ως καὶ ανωτέρω εἴπομεν, κεκτητο πλεῖσθ' οσὶ ὁ εν Διελ ναός. οἱ Ἀθηναῖοι τὴν κατοχην του ιερο εν Δηλω εἶχον ξ αὐθαιρεσίας, στηριζόμενοι επὶ τῆς δυνάμεως των καὶ φεροντες προς δικαιολογίαν αὐτων μύθους , δι ων ἡθελον να ἀποδείξωσιν τι παγαρχαια σχεσεις

συνεδεον αυτους προς το ἱερον κεῖνο. ην κατοχην δε ταύτην οὐδεὶς δύνατο ν αφαιρεση, εἴτε Δηλιος εἴτε ν ησιώτης Καταο 346ρμως οἱ Δηλιο ενθαρρυνθέντες ε των κατα των Σπαρτιατων καὶ Φωκιεων πο*ασεων του εν Δελφοῖς Ἀμοικτυονικο συνεδρίου καὶ της ἀδυναμία των Ἀθηναίων. ην πέφερεν αὐτοῖς ὁ συμμαχικος πόλεμος , εγήγαγον εἰς το συνέδριον κεῖνο τρυς Ἀθηναίους, αἰτοὐντες την ποδοσιν του ἱερο καὶ την ποβολην αὐτων ε της διαχειρίσεως καὶ κατοχῆς των εἰσάδηματων αυτ οὐ O Ἀθηναῖοι δε οἱ τινες μεγίστην πελαμβανον ζημίαν την πώλειαν των πλουσίων εἰσοδ η- μάτων το ιεροὐ, ξελεξαντο ς σύνδικον των δικαίων αυτῶν τον ρητορα Τπερείδην δ επὶ των αρχαίων μύθων βασισθεὶς καὶ εὐγλωττως δημηγορησας , κατώρθωσε να κερδίση την δίκην καὶ πομένως ναμείνη το πλούσιον ἱερον Σπο την κυριαρχίαν των.

Μέχρι τίνος ποχῆς κατεῖχον το ἱερον οἱ Ἀθηναῖοι ἀκριβῶς εν γνωρίζομερο αλλ' εἰκαζομεν, τι , εξουσία αυτῶν δεν διηρκεσεν επὶ πολ καὶ ἴσως ἀπωλέσθη τε ξεδιώχθησαν κ τῆς Σαλαμῖνος

ὐπο οὐ Κασσανδρο τ 318 r. X. Κατα ἡ ημετερα γνωμην, το ἱερον της Δηλου μετα των εἰσοδ: ματα καὶ τῶν προσφορῶν θακατείχετο ὐπὸ οὐ κάστοτε θαλασσοκρατοὐντος καθόσον καὶ

ἀτείχιστος ἰητο καὶ μαχίμων ἀνδρῶν στερεῖτο Ἐκ τινῶν επιγραφῶν

384쪽

ἀνευρεθεισων ἐσχατως εν ἡ λ γινώσκομεν τι καὶ Mακεδόνες γε-

νοντο κυρίαρχοι του ἱερου καὶ Αἰγύπτιοι καὶ πειραταὶ τι 'Iσως αἱ δη νεργούμεναι νασκαφαὶ α φωτίσωσιν ημα καλλιον καὶ λεπτομερεστερον γνωρίσωσιν ἡμῖν περὶ πολλων πραγματων παντελως σχεδὸον ἀγνωστων, σον ἀφορα μεγάλην κείνην αμα καὶ παν- σεβασμιον νῆσον. M Δῆλος παρηκμαζε , οἱ κάτοικοι αὐτῆς πενοντο, αἱ τελεταὶ παρημελούντο ' πως δε καὶ πάλιν ἀκμάση καὶ τα πράγματα της εἰς το πρ ην καθεστος πανελθωσιν, εἶχεν ἀνάγκην στιβαρας χειρος καὶ πνεύματος δαιμον ου, ργωντος προς το καλον. Ἀναδράμετε, ἀναγνωσται, εις την εποχὴν καθ' 1 ηκμαζον οι Ῥωμαῖοι, ἀναμνη- σθητε των παλαιων χρόνων, πλεύσατε νοερως το Αἰγαῖον καὶ πλησιάσατε την ἱεραν νῆσον, ην βλεπε τε γηραν, σφριγωσαν, ἀκμάζουσαν, κέντρον θρησκευτικον καὶ του εμπορέου, πολυάνθρωπον πεπολιτισυιένην, πλουσἱαν, μεγάλην. οἱ Pωμαῖοι καταλαβόντες την Δῆλον κηρυξαν κατα το 67 r. X. ελεύθερον λιμενα, ἴδρυσαν βιομηχανικα καταστηματα ἀνηγειραν - οἰκοδομα καὶ κτίρια, πα-ρωτρυνον τρυς κατοίκους πως ὀκνως εργαζωνται, φερον ξ ταλίας πλείστους σου εμπόρους καὶ δωκαν νέαν ζωὴν νέαν κίνησιν εἰς την νεκρωθεῖσαν πόλιν, ης η αἴγλη ποτε, ο μόνον ἐν Ἐλλάδι,

ἀλλα καὶ 4κτος αὐτης γηρως ἀνελαμψε. To. 67 π. X. δωρησαντο οἱ Pωμαῖοι τοῖς Ἀθηναίοις τὴν Δῆλον

αἰτησαμενοι ταύτην, καὶ διεταξαν τους Δηλίους να εκχωρησωσινε της νησου ἄμ ως παρέλαβον το περιπόθητον καὶ προσφιλες

αὐτοῖς si ἱερον οἱ Ἀθηναῖοι, πεμψαν κληρούχους προς ἀναπλήρωσιν

των ἀποδιωχθεντων κατοίκων, καὶ ἴδιον πιμελητην ρισαν Κατατους χρόνους δὲ τούτους , καθ' ους Ἀθηναῖοι γενοντο κάτοχοι τῆς Δηλου, οἱ εν αὐτῆ παρεπιδημοθντες Tύριοι πεμψαν πρεσβείαν εἰς 'Aθηνας αἰτούντες τ)πον, πως τεμενος Ἐρακλέους του υρίου ἀνεγείρωσιν Συνερρευσαν ξενοι φθονοι νεκεν του πικαίρου τῆς θεσεως, καὶ του ἀσφαλούς καὶ λευθερου λιμένος, δἰ μετα την καταστροφην τῆς πλουσίας καὶ ἐμπορικωτάτης πόλεως Κορίνθου τω145 π. X. Εἰς την εμπορικην ἀκμὴν τῆς Δηλου συνετελεσε sic)καὶ συστασα ἀγορα των Δούλων, ους καθ' ἐκατοντάδας πωλουν καθ' ημέραν οἱ πειραταὶ της Κρητης καὶ Κιλικίας. ἀγορα τῆς Δήλου περιεῖχεν , τι εξαίρετον παρηγεν ἡ ικρα 'Aσία καὶ αἱ του Αἰγαίου νησοι, κομιζόμενον αὐτόσε προ πώλησιν, καὶ κεῖθεν με

385쪽

οστις χρησίμευσε προς κατασκευην σκευων, ἀγαλμάτων, και πλείστωναλλων τεχνογρα*tηματων ' προς δὲ τ μυρα ἡσαν περίψημα ς καὶ ι παχύταται ργεις. ακμ ἡ τῆς Δηλου εἶχε καταστῆγνωστὴ πανταχοῖ τῆς γῆς, καὶ 1 μετα τῆς Pωμ ης κοινωνία, ητις τα μαλα την βοήθει. Mέχρι του του 88 r. X. η Δῆλος δυναμεθα να εἴπωμεν τιανέκτησε την ἀρχαἱα αυτῆς λαμπρότητα καὶ αἴγλην, ἀλλα μεταταύτα καὶ παλιν ηρξατο βαθμόδον παρακμαζουσα , ὀλισθαίνουσα, εἰς του λεθρον βαίνουσα, καὶ το χείριστον .... παντελως καταστρεψομενη Ἀπο τῆς ποχης κείνης μελαινα σελὶς ἀνοίγεται προ τωνομμάτων ημων ν τῆ ἱστορία τῆς ἱερας καὶ θαυματουργο καὶ πλουσίας Δήλου. Mιθριδατης , ο βασιλευς του Iόντου, εἰς ρηξιν περιελθων προς τούς Pωμαίους, καὶ πο*ασίσας κατα το τος τούτο α προσβαλλη καὶ αὐτὴν τὴν 'Pωμην, πεζητησε προ διευκόλυνσιν της επιχειρησεως του την καταληψιν των νησων του ἰγα Ιου καὶ της Ἀττικης ούσης ασφαλεστέρου φρουρίου Ἐλλαδι ' περ καὶ πέτυχε τῆ συνεργείατο φαύλου Ἀριστίωνος ἡ Ἀθηνίωνος, εἰς γ νεθηκαν οἱ εν παρακμηδιατελούντες τότε 'Aθηναῖοι την ἐντολην να διαπραγματευθῆ ς πρέσβυς προς κεῖνον. Ἀριστίων δε διὰ τας μεγαλα α παρέσχε τω M. ιθριδατη εκδουλεύσεις τιμηθεὶς δια τῆς ξiας του στρατηγούεπὶ των πλων, καὶ μετ' λίγον δια τῆς πιρροῆς κείνου τύραννος των Αθηναίων γενομενος , απεῖασισεν εὐφιλαργυρίας α λεηλατηση1την Δῆλον, αἰτίαν προβαλλων τι δε ἀπέστη μετα των 'Aθηνων κατα των Ῥωμαίων Προς τούτο δ' πεμψεν κεῖσε τον Ἀπελλικωνατον πιον μετα πολλῆς δυνάμεως ' ος ἡ χων πολεμικην πεῖραν,

ταξα δε προφυλακας ἀμελεῖς, καὶ μη φροντίσας γα ὀρύξη χαρακαπρο απόκρουσιν των χθρῶν, νικηθη πο ου ροβίου στρατηγο ὐτων 'Pωμαίων Βεβαίως πρὶν νικηθῆ ὁ Α πελλικῶν θα πεστη ζημίας

η Δῆλος π τῆς βεβηλου κείνης καὶ κακούργου χειρος. Eντεύθενδ αρχεται 1 παρακμη της 'Eμελλε να ἴδη η ἱερα αυτη πόλις καὶ αλλο γεγονος προ των ο μμάτων αὐτῆς τελούμενον τι οβερώτερον, τι σκληρότερον, μαλλον σπαραξι καρδιον ' μελλε να ἡ αὐτόπτης μάρτυς τῆς σφαγης εἴκοσι χιλια δων 'Iταλ 0 εμπόρων,5 πο ου ητροῖα γους στρατηγο καὶ τούτου οὐ Mιθριδάτου, οπνεων μῖσος προς τους 'Pωμαίους, ἐσύλησε τα ἱερα τῆς Δηλου,εξηνδραπ)δισε τους ναπομείναντας κατοίκους καὶ ρδην κατέσκαψε

την νησον.

386쪽

Καἱτοι τοιαύτην ο Μηνοφάνης ἐπιενεγκε καταστροφην, o σκληροτράχηλος ουτος και απάνθρωπος στρατιώτης , ἡ Δῆλος εγηρημωθη παντελως κατοίκων, ἀπώλεσεν μως τῆσν θρησκευτικην, πολιτικην καὶ εμπορικην αξίαν της. νησος διετελει πο το σκῆπτροντο Mιθρίδάτου ς' σον ουτος θαλασσοκράτει ά μ' ἄμως πωλεσε την ἰσχύν του, ω 84 r. X. περιῆλθεν εἰς τους Pωμαίους οἱ τινες καὶ πάλιν δωρησαντο τοῖς Αθηναίοις Ουτοι παραλαβόντες την Δῆλον πεμψαν κεῖ κληρουχία. προς ρούρησιν τού ἱεροθ, περκατα τους χρόνους κείνους ητο πτωχον, λάχιστον ψελος δυναμε- νον α παρεξη.Δὲν δύναμαι να γραψω περὶ τῆς λοσχερους καταστροφῆς τῆς ἱερας κείκης καὶ λαμπρας πολεως, ἀναμιμνησκομενος τῆς αρχαίας αὐτῆς λαμπρότητος καὶ μεγαλείου δυνατω να εξιστορήσω κριβῶς την κατάστασιν τῆς δη καταστραφείσης πόλεως. ἔτος 9, X. ητο λεθριον δια την Δῆλον, ἡ βάσκανος μοῖρα ... φθονησε, καὶ ἰδού ο πειρατης 'Aθην δωρος κεῖσε ἀφικομενος ξηνδραποδισε τους

ευρισκομενους λιγίστους οἰκιστας, κατεκαυσε τους ναούς καὶ τας οἰκίας , συνετριφε τ' αγάλματα, κλεψεν, σύλησεν λεηλάτησενεδρωσε καὶ ε υτελως την πόλιν .... κατεστρεφε. ' Eκτοτε η Δῆλος

εναπέμεινε, ευ ερημος, καὶ τοιαύτη διατελεῖ ουσα μέχρι της

σημερον.

'οτε προ δύο των μετ' ἄλλων ξέδραμον μέχρι της Δηλου, τῆ ἀληθεἱα δάκρυσα, συνεκινήθην, ἐστέναξα κατεληφθην πο φυχι- κού τινος ἄλγους καὶ ζάλης κουσίου, αμα τῆν ἐφ των ε ρειπίων, ατινα ποκύψως καταρῶνται τους ἀπανθρώπους κείνους καὶ βαρβάρους καταστροφεῖς ' ο δέ βορρῆς πνέων, καὶ τα τα των πισκεπτων πλησσων, βο πενθίμως, καταράσθητε μυριάκις τον 1ηνοφάνην καὶ 'Aθ όδωρον. V Ἀποκαλυφθείς , γονυπέτησα ἐπὶ το αγίου κείνουεδάφους, καὶ λαβων τεμάχιον χάρτου το θυλακίου μου γραψα λίγους καὶ ἀνεπιτυχεῖς στἱχους ους δημιούργησεν η ψις τῆς θλιβερας κείνης καὶ σκληρας πραγματικότητος. 1δο αυτοἱ

387쪽

', α που σκόρπα ες το φως, το σκότος τύρα χύνεις T θλιβερα καὶ πένθιμος, κατάμαυρη στιγμη lla P ι θρίδα τη ολετηρ, κακουργε , δολοφόνε Π εφόνευσας μονομερῆς, σκληρε , τίσαις ψυχαῖς,