Canones S. Hippolyti : arabice e codicibus romanis cum versione latina, annotationibus et prolegomenis

11쪽

Vocare potest, Verum sensum non expressit 3 Huic tamen difficultati occurri potest. Interpres, qui venatores ab ecclesia arceri videbat, non vulgares venatores esse suspicans, vocabulum graecum intactum reliquit. graeco fonte istam arabicam interpretationem ortam esse erroribus quibusdam vero simile est. Inter eos, qui obturpitudinem vitae ab ecclesia areendi essent, connumerantur

isdebiles Qua in culpa sunt debiles homines, ut beneficiis religionis christianae priventur, quae ad pauperes debilesque lavendos varie omnes -adhortatur 3 da graeco exemplari vox rarior extitisse videtur, quae adhuc in diataxi et constitutionibus Ap. l. c.) servatur. Βλαξ a scholiaste sapud Lagarde, rel. gr. p. 12) ita explicatur ὁ τρνφελὰς καὶ διακεχημενος; in lexico Collarii explicatur ita: , mollis, delicatus, lascivus; stolidus, hebes, stupidus.

Similis error. magis adhuc apertus, in interpretanda voce φῆφος accidit. Interpres eam tantummodo significationem novisse videtur, qua ψῆφος est decretum, suffragium.

Interpretatur enim '0 ,,approbatio . In eo autem loco, ubi haec vox occurrit, Can. 303 ψῆφος secalculum, lapillum, lapidem pretiosum significat, est enim locus de-

sumtus ex novo Test. Αpocul. 2, 17. δω- αντρ ψῆφον.λ κῆν καὶ ἐπὶ τήν μνῆφον ονοιuae καινον.) Fieri tamen potuit, ut in coplico exemplari servata esset vox ψηφος. Revera eandem, quamquam male in φυχος depravatam, eX-tare in loco Didascaliae copticae, videmus, ubi decreti significationem obtinet, quo in loco interpres Arabs, teste Tatiamo, posuit. ' Alio loco vox primo latina, deinde in usum vulgarem

13 Soriptum Ost a b quae scriptio antequam errorem agno

scerem, multum me exercuit.

12쪽

etiam Graecorum recepta, scriptoribus Codicum arabitas dissicultates attulit. Praescribit enim canon 17. ut foeminas juniores velentur non panno subtili, sed Si legas forma aliquo modo, sed reluctanto usu, arabice explanari potest: oad ipsarum commodum. Omnem autem

dubitationem tollit Didascalia eoptica p. 503, quamquam

sententia, cui illa vox inserta est, contradicat nostro canoni. Didascalia enim secundum versionem Anglicam habet: isOmnes autem foeminas ne cooperiant capita sua palliis, sed panno subtili bombycino, hoc enim eorum velum est. In textu coplico legimus παλλιν, quod editore teste Arabs interpres retinuit. Τattamus annotat, se ignorare, cujus generis hoc indumentum suerit. Suspicari licet, latere latinam vocem sepallium ', quae jam pridem a Scriptoribus Graecis adoptata est. Du Vangio teste v. παλλιοπι Gregorius Nagiangenus hoc vocabulo usus est. Quodsi in recentioribus manuscriptis pallii quaedam resonantia invenitur, vera origo arabici vocabuli πέπλος vel peplum fuisse videtur, quae vox etiam a latinis

recepta est.

Haec omnia et alia ita sunt composita, ut inter textum graecum et coplicum ambigui haereamus; quamquam ad copticum magis pronae sunt rationes, quia loci omnes textu coplico supposito explicantur, nullus autem locus excluso coplico graecum exposcat. Accedit, quod in uno loco vestigium sontis coptici certum remansit. Canone enim penultimo praecipitur, ut habeant clerici vestimenta ornata ethdhubin vel , tubis . Haec vox ex lingua arabica mutata scriptura contortam quandem significationem recipit. Omnino plane autem sententia currit, si copticum verbum istoubo purificure adhibemus. V. annotationes ad can. 37.)Quae cum ita sint, fieri potuit, ut Canones veteres ser-

13쪽

mone graeeo scripti jam pridem coplice versi ad posteritatem

desorrentur.

Revera autem documentum antiquitatis his eanonibus contineri, si certa testimonia desunt, comparatione tantummodo cum antiquis monumentis instituta effici potest. F. Cum trinis antiquitatis documentis hos canones arctissimo nexu conjunctos esse, brevi comparatione edocti, ad hanc conclusionem compellimur: Aut ex illis documentis sunt desumti, aut ipsa illa documenta ex his canonibus sunt conflata, aut omniΦ haec monumenta ex communi sonis fluxerunt, aut, quod paene idem esse videtur, ejusdem sunt authoris, cui placuit easdem causas tum canonibus tum caeteris scriptis tractare. Sunt autem illa documenta, intor se varia necessitudine conjuncta, haec. Primum locum obtinent brevissimae constitutiones graecae, quas jam pridem Grabius ex Oxoniensibus codicibus edidit, Fabricius autem collectioni fragmentorum Hippolyteorum inseruit. Variis nominibus parvus libellus apud varios ornatur. Apud Fabricium inscribitur τῶν αντων Ἀποστολωα In codice Monacensi gr. 3803, quo usus Lagardius ') novam

editionem procuravit, sic inscribitur: των αντων Ἀποστολω ρ περὶ διά 'Iππολυτον. Alio nomine

apud-cl. Card. Pitram exhibentur, qui eundem tractatum primo tomo operis nondum persecti inseruit. ' λατάξεις τῶν δείων Ἀποστο ν περὶ μυστικῆς Α τρειας. Cui novissimae editioni ad marginem additae sunt notue brevissimae,

quibus indicatur, quomodo singulae sententiae hujus libelli cum singulis articulis septimi et octavi libri Constitutionum

14쪽

apostolicarum conveniant. Diataxes enim non modo secundum mentem sed etiam secundum verba cum ma in parte

illorum librorum omnino conveniunt. Habent autem illi duo postremi libri notissimarum Constitutionum plura, quae

in Diatari desiderantur. Quaedam autem quamquam comveniant, tamen proprio modo recensentur. Alterum documentum coptica Didascalia est a Tat-tamo edita. Septem libris constat, quorum ultimus Canones Apostolorum notissimos continet, caeteri ex libris constit tionum apostolicarum varias series exhibent. Νοndum satis exploratum est, quomodo singuli libri inter se connectantur, sextus tamen secundi quaedam varia editio esse videtur. Νοn dubito, quin haec coptica recensio antiquissimam sormam constitutionum Apostolicarum in pluribus partibus exhibeat, si nostros arabicos Hippolyti Cunones excipias. Tertio loco comparanda sunt fragmenta Syriaca Constitutionum Apostolicarum, quae e vetusto Codice Parisino nuper a Lagardio edita sunt. δ) Primum occurrit

p. 2 - 14) Testamentum Domini N. J. Christi, sive primus liber Clementis, deinde p. 15-ls) excerpta e secundo, p. 19-22) e tertio, p. 22-31) e sexto libro Clementis. Sequitur doctrina, quae appellatur Adaei p. 32-423 cujus

novam editionem Cureton est Wright Ancient Vr. doc. p. 24 - 35 etc.) curaverunt Postremo additur octavus liber Clementis, qui 82 canones Apostolorum notissimos

continet.

Aethiopicam ' et Syriacam ' didastaliam hoc loco prae-

15쪽

termitto, eomparationρ canonum eum graeco, coplico et syriaco v. ustiore textu Constitutionum contentus. Aethiopica enim editio ad Abyssinorum ingenium et usum . ita mutata est, ut inter solida vetustatis testimonia annumerari non possit. Etiam didascalia Syriaca aetatem fragmentorum syriacorum, quae commemoravimus, non attingere , videtur. Quodsi jam canones nostri cum antiquissimis constitutionum Apostolicarum vel editionibus vel fragmentis comparantur, non raro nihil aliud, nisi quaedam propria editio aliquarum partium earumdum constitutionum esse videri

possent. ' .

Accuratius autem rem perspicienti sacile persuadetur, non modo proprium quid esse, sed caetera, quae enumeravimus documenta antiquitate praecedere. Cum caeteris enim multa communia habent, quae ad tempus persecutionum Christianorum reserenda sunt, in iis autem, quae ad proprietatem horum canonum pertinent, certa remotioris antiquitatis signa apparent. De his vetustatis vestigiis accuratius nobis tractandum est.

. Primo occurrit locus can. XIII.) de militibus et praetoribus ad baptismum non admittendis. Omnes recensiones Constitutionum Apost. de eadem causa tractant, sed vario modo. In illa Dialaxi, quam primo loco comparandam Pr posuimus, milites monentur, ut contenti sint stipendiis suis, neve quem injuria assiciatu vel salsa calumnia vexent. Fabrio. p. 264, Lagarde p. 11. Quae exhortatio ad omnes omnium temporum milites pertinere potest. Arabicus de militibus canon cavet, ns Christiani, qui imperatoribus sacramentum dixerunt, superstitionis cujusdam signa admittant. Arabicus enim canon XIII. vetat, ne milites Christiani capita

1ὶ Στρατιώτης προσμον διδασκέσθω μὴ ἀδ-εῖν, συκοφαν,εῖν, ἄρκεῖσθαι δὲ τοῖς διδορώνοις ο ρωνωις, πειθόμενος μεν προσδεχέσθω,

16쪽

coronis ornent. Militaris coronae donatio Christianis occasio erat, fidem suam aperte profitendi, novimus enim ex Tertulliano, illius ornamenti usum superstitionis signum suisse. Postquam in apologetico c. 32) omnem usum sestivum coronarum a Christiano more alienum dixit, proprio libro docorona militari hanc causam tractavit. OPuta denique licero militiam usque ad causam coronae. Sed et de corona prius dicamus. Laurea ista Apollini vel Libero sacra est: illi ut deo telorum, huic ut deo triumphorum. Sic docet Claudius cum et myrto ait milites redimiri solere. Veneris enim myrtum . . . Quum et olea militia coronatur, ad Minervam est idololatria, armorum aeque deam, sed et paci cum Neptuno initae Ox hac arbors coronatam. In his erit serti militaris superstitio polluta et pollueng, Omniaque jam polluentur et causis. De Corona c. XII). Quae L. Sept. Severo regnante a Tertulliano contra coronarum usum dicta sunt, etiam Severo Alexandro imperante ab Hippolyto r0tineri poterant. Post Constantinum magnum inutili studio lex prohibuisset, ne milites Christiani coronarum superstitioni cederent. Hoc igitur signo agnosci potest, canoues nostros arabicos ad ea tempora imperatorum pertinere, quibus milites diebus sestivis ad superstitiosos ritus adigebantur. Idem tempus produnt ea praecepta hujus canonis, quibus Christiani coguntur, ut vitae militari omnino renuncient atque etiam praefecturas fugiant, quibus inesset vitae necisquo potestas. Hac in parte rigor nostri canonis cum Didascalia

Conserenda sunt, quae in Syriaco Codico Sangermensi e secundo libro Clementis de militibus proseruntur: is Si quis miles est, vel potestatem gerens, discat non calum-

I) Non omo capiti coronam. Quid tua interest, emptis nihilo

minus floribus quomodo utar. . . . Nos mronam naribus novimus,

17쪽

niari, non Occidere, non rapere, non inhiare rebus aliorum), iracundia non exardescere, neminem injuria afficere, sed

contenti sint stipendio, quod accipiunt. Quodsi ad dominicum baptisma admitti volunt proprie: baptizari volunt in dominoia militia vel a potestate, quam gerunt, sese abdicent. Quodsi sacere recusant, non recipiantur ad baptismum). Si vero aliquis ex catechumenis vel ex fidelibus militiae nomen dare vult, ab hoc consiliis rediliat, sin minus, rejiciatur; illo enim consilio suo Deum contemnit, relictisque rebus spiritualibus fidem respuit atque aspernatus est Lagarde, rel. juris. Syr. p. 16.3Didascalia coptica p. 46) milites, qui potestate ἐξονσιρ)sint instructi, obligat, ut a sanguine effundendo abstineant.

Deinde iis, qui potestatem habent, haec praecipit: Ο,Qui habet potestatem ἐξοτααὶ gladii et qui iungitur praefectura urbis πολεως) purpura indutus praetextatus) 3 aut

abdicet aut rejiciatur. Hujus audaciae, qua motus author Christianus dignitatem militarem ab imperatoribus summo studio honoratam, tam ignominiose proscribebat, rationes in

moribus imperatorum tyrannorum quaerendae sunt. Tempora

Macrini et Heliogabali hanc ignominiosam christiani Episcopi contra milites legem explicant. Erant Onim illis tristissimis temporibus milites pro carnificibus; mittebantur, non ad bellum civile pro imperatoribus sustinendum, sed ad neces innumeras atque injustas civium optimorum, testibus Iulio Capitolino et Aelio Lampridio. Ex turpissimis moribus et institutis horum imperatorum ea etiam interpretari possumus, quae de bestiariis et venatoribus dicuntur Uan. 12). Lampridius enim nos docot 21.) Heliogabalum canes jecoribus anserum pavisse. ἡΗabuit leones et leopardos exar- mutos in deliciis, quos edoctos per mansuetarios, subito 1ὶ cf. Lampridii Severus o. 40.

18쪽

ad secundam et tertiam mensam jubebat accumbere Elephantorum quadrigis et camelis delectabatur ib. 23 . canes quaternos ingentes junxit ad currum . . . Princessit in publicum et quatuor cervis junctis ingentibus. Junxit sibi et leones . . . junxit et tigres .... habuit et hippopotamos et crocodilum et rhinocerotem. Lampridius 28.3His deliramentis quot homines ad venandas et mansuetandas bestias necessarii fuerint, facile aestimari potest. Hoc genus Venatorum et mansuetariorum baptismate indignumerat. Illorum temporum corruptela explicatur etiam, quin modo lactum sit, ut etiam aurigae quos Syriacum exemplar servata graeca voce ηνιοχους appellat, proscriberentur. Lampridius de Heliogabalo narrat 3li. isIter privatus nunquam minus sexaginta vehiculis secit, avia suo Varia reclamante,

quod 'omnia perditurus esset. Imperator vero etiam SeX- centa vehicula dicitur duxisse . . . . Causa vehiculorum erat lenonum, lenarum, meretricum . . . . multitudo.

Ea igitur praecepta, quibus officia natura sua honesta, sed pessivi ornm imperatorum vitiis foedata, proscribuntur, ad haec ipsa tempora reserenda sunt. Inter varias recensiones illorum praeceptorum cunones nostri ideo eminent, quod signa certissima dopravatae aetatis Caracallae, Μacriui et Heliogabali fidelius servaverunt, quam caeterae editiones. Quibus rebus efficitur, conditos esse vel ab ipso Hippolyto vel ab auctore aetati Hippolyti proximo. Accedunt alia argumenta antiquitatis. Insigne praeceptum horum canonum ad grammaticos pertinet. Non facilis quaestio eraι, quid agendum esset magistris, qui Christianam fidem professi, scholas suas dimittere non poterant Virgilium, Horatium et caeteros autores interpretabantur, Eo tempore, quo Christiani mortem potius obibant, quam thuris micam arae injicerent, Christiano vix dignum esse videbatur, ut ea poemata, in quibus memoria deorum honore afficiebatur, discipulis interpretaretur.

19쪽

Non est igitur, cur miremur, in Clementinis quaedam

Praecepta occurrere, quibus magistri tanquam lege conscien tiae uterentur ad munus suum christiano modo administrandum. In constitutionibus Apost. l. VIII. c. 32 praescribitur hoc: Qui docet ὁ διδάσκων) quamvis laicus sit, modo peritus in sermone ac morum probitate ornotus, doceat. Haec vaga ratio praecepti aetatis persecutione posterlaris indicium est. Fortius de eadem re Syriacus liber secundus Clementis sapud Lagardium: Reliquias juris eccles. Syriace. 1856. p. 16. col. 6 seqq.) haec prasscribit: se Si quis puerorum magister est in sapientia mundana, bene est, si hanc professionem) dimittit. Quod si vero aliam artem non habet,

unde vivat, venia illi concedatur. Canon noster arabicus Hippolyti duodecimus suo nomine magistrum puerorum qui in sapientia mundana discipulos mercet, segrammaticum vocat; deinde exacta praecepta adjungit, quae illorum temporum conditionibus conveniunt: AGrammaticus, qui parvos pueros instruit, si aliam artem non novit, qua victum quaerat, corripiat eos, qui semper ab ipso instruuntur, quando quis Daemon , qui a Gentilibus Dii vocantur, agnoscere videtur etc. Reωnsio Syriaca, quae in Testamento Iesu apparet, graecam editionem octavi libri constitutionum superat antiquitate, superatur autem a nostro canone. Certioribus etiam signis antiquitatis ea adnumeranda sunt, quae scan. 32. 33. 35.) de Agapis, sive de Christi norum epulis piis traduntur. Coenas illas, quae in illis canonibus velime, velabim plur. Vocantur, Veras agasas esse, ex comparatione hujus loci cum descriptions Tertullianea agaparum apparet. Αpologet. c. 39 . Canones nostri de his epulis tam aperte, tam copiose loquuntur, ut appareat, eo tempore, quo conditi sunt, hunc usum nondum

20쪽

Νorunt eruditi, jam Apostolum Paulum in prima ad Corinthios spistola c. 11, 20 seqq.) hunc usum aliquo modoreseaenasse. Tempore S. IDatii agapae florebant Epist. ad.

Smyrn. c. 8.). Cum Ρlinius Bithyniam administraret, Christianis mos erat, post preces matutinas discedendi sirursusque coeundi ad capiendum cibum, promiscuum tamen et innoxium. Ep. ad Trajanum.) Tertullianus, antequam ad Montanistas transiret, illas epulas magnopere laudavit,' postea

tamen vituperavit. Clemens Alexandrinus Agaparum usum ad pauperes recreandos restringit. Non eas epulas, quae laetitiae causa fierent, agaparum nomine honorandas esse,

sed eas, quibus mandato Christi obtemperarotur: Quando feceris epulum, voca mendicos. Luc. 14, 13. Ρostea magis magisque institutum, quo primo flore religionis caritas Avqbatur, variae intemperantiae occasio fieri incipiebat. Quare factum est, ut agapae a domo Dei arcerentur vel omnino prohiberentur. Canon 28. Concilii Laodiceni saec. IV.) praecipit: ον δεῖ ἐν τοῖς κυριακοῖς η ἐν ταῖς ἐκκλησίαις τάς λεγοιιλας ἀμπας ποιεῖν καὶ

ἐν οικεν του θεον ἐσθίειν καὶ ἀκουβιτα στρωνννειν.

Ρatres, disciplinae purae defensores, tum omnes epulas ecclesiasticas, tum eas in primis proscribebant, quae post exequias in ipsis coemeteriis, vel in ecclesiis institui solebant. Qua in re S. Augustini auctoritas cs. ep. 22) plurimum contulisse videtur ad usum, qui jam in abusum degenerare coeperat, tollendum. Concilium Hipponense sa. 393can. 29), eo progreditur, ut omnes agapas interdicat: Populistiam hujusmodi conviviis quantum fieri potest, prohibeantur. Us. Conesi. quinisext. can. 74. Quodsi ea, quae ex codice carschunico tanquam isΤimothei doctoris praecepta afferuntur,